《因明入正理论》梵藏汉对照及点校
# 版本来源
梵文本：The _Nyāyapraveśa_, etd. A. B. Dhruva, Baroda, Oriental Institute, 1930, pp.1-8.
藏译本：据《中华大藏经·丹珠尔（对勘本）》第97册，页442-452所载藏译。本论藏译有二：一者译自梵本，二者转译自汉译本。此取前者，而前者不为德格版、卓尼版所载。对勘本系以北京版为底本，对校纳塘版而成。
汉译本：据CBETA T32, no. 1630, p. 11, a24-p. 12, c23，标点及对勘注释参考吕澂：《因明入正理论讲解》，北京：中华书局，2007年。
Nyāyapraveśakasūtram
༄༅། །ཚད་མ་རིགས་པར་འཇུག་པའི་སྒོ་ཞེས་བྱ་བའི་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་བཞུགས།`〖མཚན་བྱང་འདི་【PN】ལྟར་བཀོད་ཅིང་། ཆོས་ཚན་འདི་【DC】ལ་མི་བཞུགས་པས་【P】ལ་གཞི་བཟུང་ནས་【N】དང་དཔེ་བསྡུར་བྱས་ཡོད། །〗`
༄༅༅། །རྒྱ་གར་སྐད་དུ། ཉཱ་ཡ་པྲ་བེ་ཤ་ན་མ་པྲ་མཱ་ཎི་པྲ་ཀ་ར་ཎི། བོད་སྐད་དུ། ཚད་མ་རིགས་པར་འཇུག་པའི་སྒོ་ཞེས་བྱ་བའི་རབ་ཏུ་བྱེད་པ། འཇམ་དཔལ་གཞོན་ནུར་གྱུར་པ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། །
因明入正理論`〖〔一卷〕－【三宮】一卷【大】。【吕】梵本论题无因明二字，藏本论题《量论入正理论》。〗`
商羯羅主`〖主＝王【宮】〗`菩薩造
三藏`〖（唐）＋三藏【明】〗`法師玄奘奉 詔`〖〔奉詔〕－【三宮】〗`譯
# སྡོན་པ།
# 摄颂
sādhanaṃ dūṣaṇaṃ caiva sābhāsaṃ parasaṃvide |
pratyakṣam anumānaṃ ca sābhāsaṃ tv ātmasaṃvide ||
iti śāstrārthasaṃgrahaḥ |
སྒྲུབ་པ་དང་ནི་སུན་འབྱིན་ཉིད། །ལྟར་སྣང་བཅས་པ་བདག་རིག་ཕྱིར། །
མངོན་སུམ་དང་ནི་རྗེས་སུ་དཔག །ལྟར་སྣང་བཅས་པ་བདག་རིག་ཕྱིར། །
ཅེས་པ་བསྟན་བཅོས་བསྡུས་པའོ། །
能立與能破，及似唯`〖唯＝惟【宋元宮】＊〗`悟他`〖【吕】梵藏二本此句末有故字。〗`；
現量與比量，及似唯`〖唯＝惟【宋元宮】＊〗`自悟`〖【吕】同上。〗`。
如是總攝諸`〖【吕】二本（梵本、藏本，下同）无此字。〗`論要義。
# ཀ༡ སྒྲུབ་བྱེད།
# 甲一、能立
tatra pakṣādivacanāni sādhanam | pakṣahetudṛṣṭāntavacanair hi prāśnikānām apratīto arthaḥ pratipādyata iti ||
དེ་ལ་ཕྱོགས་ལ་སོགས་པ་བརྗོད་པ་རྣམས་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་སྟེ། ཕྱོགས་དང་གཏན་ཚིགས་དང་དཔེ་བརྗོད་པ་རྣམས་ནི་ཕྱིར་རྒོལ་རྣམས་ཀྱིས་མ་རྟོགས་པའི་དོན་རབ་ཏུ་རྟོགས་པར་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་པའོ། །
此中“宗”等多言，名為能立。由宗、因、喻多言，開示諸有問者未了義故。
## ཁ༡ ཕྱོགས།
## 乙一、宗
tatra pakṣaḥ prasiddho dharmī prasiddha-viśeṣeṇa viśiṣṭatayā`〖H: prasiddha-viśeṣaṇa-viśiṣṭatayā | (15)〗` svayaṃ sādhyatvenêpsitaḥ`〖H: īpsitaḥ abhimataḥ iṣṭa icchayā vyāpta ityarthaḥ | (15)〗` | pratyakṣādyaviruddha iti vākyaśeṣaḥ | tadyathā | nityaḥ śabdo 'nityo vêti ||
དེ་ལ་ཕྱོགས་ནི་རབ་ཏུ་གྲགས་པའི་ཆོས་ཅན་རབ་ཏུ་གྲགས་པའི་ཁྱད་པར་གྱིས་ཁྱད་པར་དུ་བྱས་པ་རང་གིས་སྒྲུབ་བྱ་ཁོ་ནར་འདོད་པ་མངོན་སུམ་ལ་སོགས་པས་གནོད་པ་མེད་པ་ཅན་འདི་ལྟ་སྟེ། སྒྲ་མི་རྟག་ཅེས་པ་ལྟ་བུའོ། །
此中宗者，謂極成有法，極成能別差別性故`〖為性＝性故【三宮】性故【大】。【吕】二本此句云，由极成能别之所差别。今译改第三转为第五转，又加性字，故云差别性故。〗`，隨自樂為所成立性`〖【吕】二本次有句云，不为现量等违害。考系后人所补。〗`，是名為宗。如有成立“聲是無常”。
## ཁ༢ གཏན་ཚིགས།
## 乙二、因
hetus trirūpaḥ`〖H: tatra hinoti gamayati jijñāsitadharmaviśiṣṭān arthān iti hetuḥ | sa ca trirūpaḥ | trīṇi rūpāṇi yasyâsau trirūpaḥ trisvabhāva ity arthaḥ | (16)〗` | kiṃ punas trairūpyam | pakṣadharmatvaṃ sapakṣe sattvaṃ vipakṣe câsattvam iti ||
གཏན་ཚིགས་ནི་ཚུལ་གསུམ་མོ། །ཚུལ་གསུམ་པོ་དེ་ཡང་གང་ཞེ་ན། ཕྱོགས་ཀྱི་ཆོས་ཉིད་དང་། མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ཉིད་ལ་ཡོད་པར་ངེས་པ་དང་། མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ལ་མེད་པ་ཉིད་དུ་ངེས་པ་ཡང་ངོ་། །
因有三相。何等為三？謂：遍`〖【吕】二本因初相缺此“遍”字。〗`是宗法性、同品定有性、異品遍無性。
kaḥ punaḥ sapakṣaḥ | ko vā vipakṣa iti ||
མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ཉིད་དེ་ཡང་གང་། མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་དེ་གང་ཞེ་ན།
云何名為同品、異品？
sādhyadharmasāmānyena samāno 'rthaḥ sapakṣaḥ | tadyathā anitye śabde sādhye ghaṭādir anityaḥ sapakṣaḥ ||
བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་ཆོས་ཀྱི་སྤྱིས་དོན་མཚུངས་པ་ཉིད་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ཏེ། འདི་ལྟར་སྒྲ་མི་རྟག་པར་བསྒྲུབ་པ་ལ་བུམ་པ་ལ་སོགས་པ་ཡང་མི་རྟག་པ་ཡིན་པས་མཐུན་ཕྱོགས་སོ། །
謂所立法均等義品說名同品`〖【吕】二本此句云， 由所立法总相平等之义说名同品。〗`。如立無常，瓶等無常是名同品。`〖【吕】藏本此句译意云，瓶等亦是无常故为同品。盖以瓶等为品也。〗`
vipakṣo yatra sādhyaṃ nāsti | yan nityaṃ tad akṛtakaṃ dṛṣṭaṃ yathâkāśam iti |
མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ནི་གང་ལ་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་མེད་པ་སྟེ། གང་རྟག་པ་ཡིན་པ་དེ་བྱས་པ་མ་ཡིན་པར་མཐོང་སྟེ། དཔེར་ན་ནམ་མཁའ་བཞིན་ཞེས་པའོ། །
異品者，謂於是處無其所立。若有是常，見`〖【吕】见字意为心目验知。〗`非所作，如虛空等`〖【吕】二本缺此“等”字。后文同。〗`。
tatra kṛtakatvaṃ prayatnānantarīyakatvaṃ vā sapakṣa evâsti vipakṣe nâsty eva | ity anityādau hetuḥ ||
དེ་ལ་བྱས་པ་ཉིད་དམ། བཙལ་མ་ཐག་ཏུ་བྱུང་བ་ཕྱོགས་ཀྱི་ཆོས་ཉིད་དང་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་མེད་པ་ལ་མེད་པ་`〖【N】-ལ་མེད་པ།〗`ཉིད་དུ་ངེས་པ་ཞེས་པ་མི་རྟག་པ་ལ་གཏན་ཚིགས་སོ། །
此中“所作性”或“勤勇無間所發性”，遍是宗法，于`〖性【大】＝於【三宮】〗`同品定有性`〖性＝於【宮】。【吕】二本缺此“性”字，次句同。《集量论略解》：དེ་ལ་མངོན་སུམ་མམ་རྗེས་སུ་དཔག་པས་མཐོང་གི་ རྗེས་ལ་དེའི་རིགས་དང་མཐུན་པ་ལ་ཡང་སྤྱིའི་ཚུལ་གྱིས་ཕྱོགས་ཐམས་ཅད་དམ་ཕྱོགས་གཅིག་ལ་ཡོད་པར་གྲུབ་པའོ། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། དེ་དང་མཐུན་པ་ཁོ་ན་ལ་ཡོད་ཅེས་ངེས་པར་གཟུང་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་དང་མཐུན་པ་ལ་ཡོད་པ་ཁོ་ནའོ་ཞེས་ནི་བརྗོད་པར་མི་བྱ་བའི་ཕྱིར་རོ། ། 若以现量或以比量见彼之后，于彼同类，亦以总相理，于一切品或于一分，成立为有。何以故？以说“唯同品有”，用指定故。而不应说：“同品唯有”故。〗`、異品遍無性，是無常等因。
## ཁ༣ དཔེ།
## 乙三、喻
dṛṣṭānto dvividhaḥ | sādharmyeṇa vaidharmyeṇa ca ||
དཔེ་ནི་གཉིས་སུ་དབྱེ་སྟེ། ཆོས་མཐུན་པ་དང་། ཆོས་མི་མཐུན་པ་ཡང་ངོ་། །
喻有二種：一者同法`〖【吕】梵本此句第三转声，云由同法，次句云由异法，下释文亦同。〗`，二者異法。
tatra sādharmyeṇa tāvat | yatra hetoḥ sapakṣa {2} evâstitvaṃ khyāpyate | tadyathā | yat kṛtakaṃ tad anityaṃ dṛṣṭaṃ yathā ghaṭādiḥ iti ||
དེ་ལ་ཆོས་མཐུན་པ་ནི་གང་ལ་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ཉིད་ལ་ཡོད་པ་སྟོན་པ་སྟེ། གང་བྱས་པ་དེ་མི་རྟག་པར་མཐོང་སྟེ། དཔེར་ན་བུམ་པ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ཞེས་པའོ། །
同法者，若於是處顯因同品決定有性`〖【吕】二本此句意云，显因于同品定有。〗`。謂若所作，見彼無常，譬如瓶等。
vaidharmyeṇâpi | yatra sādhyābhāve hetor abhāva eva kathyate | tadyathā | yan nityaṃ tad akṛtakaṃ dṛṣṭaṃ yathâkāśam iti |
ཆོས་མི་མཐུན་པ་ཡང་། གང་ལ་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་མེད་པ་ལ་རྟགས་མེད་པ་ཉིད་དུ་སྟོན་པ་སྟེ། གང་རྟག་པ་དེ་བྱས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། དཔེར་ན་ནམ་མཁའ་བཞིན་ཞེས་པའོ། །
異法者，若於是處說所立無，因遍非有。謂若是常，見非所作，如虛空等。
nityaśabdenâtrânityatvasyâbhāva ucyate | akṛtakaśabdenâpi kṛtakatvasyâbhāvaḥ | yathā bhāvābhāvo 'bhāva iti`〖H: na tu bhāvād anyo 'bhāvo nāma vastusvarūpo 'sti evaṃ nityaśabdenâtrêtyādi dārṣṭāntike 'pi bhāvitam eva | (19)〗` ||
རྟག་པའི་སྒྲས་ཀྱང་བྱས་པ་མེད་པར་རོ། །ཇི་ལྟར་ཡོད་དང་མེད་དག་ཡོད་ཅེས་སྨྲས་པ་་་
此中“常”言表非無常，“非所作”言表無所作，如有非有說名“非有”`〖【吕】梵本此句意云，如无彼有说名非有。〗`。
uktāḥ pakṣādayaḥ ||
ཕྱོགས་ལ་སོགས་པ་རྣམས་སོགས། །
已說宗`〖宗＋（因）【三宮】〗`等。
## ཁ༤ སྒྲུབ་བྱེད།
## 乙四、能立
eṣāṃ vacanāni parapratyāyanakāle sādhanam |
འདི་རྣམས་ཀྱི་བརྗོད་པ་རྣམས་ནི་གཞན་གྱིས་རབ་ཏུ་རྟོགས་པའི་དུས་ན་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་སྟེ།
如是多言開悟他時，說名能立。
tadyathā | anityaḥ śabda iti pakṣavacanam |
འདི་ལྟར་སྒྲ་མི་རྟག་ཅེས་པ་ནི་ཕྱོགས་བརྗོད་པའོ། །
如說“聲無常”者，是立宗言。
kṛtakatvādîti pakṣadharmavacanam |
བྱས་པའི་ཕྱིར་ཞེས་པ་ཕྱོགས་ཀྱི་ཆོས་བརྗོད་པ་ཉིད་དོ། །
“所作性故”者，是宗法言。
yat kṛkataṃ tad anityaṃ dṛṣṭaṃ yathā ghaṭādir iti sapakṣānugamavacanam |
གང་བྱས་པ་དེ་ནི་མི་རྟག་པར་མཐོང་སྟེ་དཔེར་ན་བུམ་པ་བཞིན་ཞེས་པ་མཐུན་ཕྱོགས་ལ་རྗེས་སུ་འགྲོ་བར་བརྗོད་དོ། །
“若是所作，見彼無常，如瓶等”者，是隨同品言。
yan nityaṃ tad akṛtakaṃ dṛṣṭaṃ yathâkāśam iti vyatirekavacanam ||
གང་རྟག་པ་ཡིན་པ་དེ་བྱས་པ་མ་ཡིན་པར་མཐོང་སྟེ། དཔེར་ན་ནམ་མཁའ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ཞེས་པ་བཟློག་པ་བརྗོད་པའོ། །
“若是其常，見非所作，如虛空”者，是遠離言。
etāny eva trayo 'vayavā ity ucyante ||
འདི་རྣམས་ཉིད་གསུམ་ཡན་ལག་ཅེས་བརྗོད་དོ། །
唯`〖 唯＝惟【宋元宮】＊〗`此三分，說名能立`〖【吕】二本此句云，说名为支。〗`。
# ཀ༢ སྒྲུབ་བྱེད་ལྟར་སྣང་།
# 甲二、似能立
## ཁ༢ ཕྱོགས་ལྟར་སྣང།
## 乙一、似宗
བསྒྲུབ་པར་བྱ་བར་འདོད་པ་ལ་ཡང་མངོན་སུམ་ལ་སོགས་པས་བསལ་བ་རྣམས་ཕྱོགས་ལྟར་སྣང་བ་སྟེ། འདི་ལྟར་མངོན་སུམ་གྱིས་བསལ་བ་དང་། རྗེས་སུ་དཔག་པས་བསལ་བ་དང་། འཇིག་རྟེན་པས་བསལ་བ་དང་། ཡིད་ཆེས་པས་བསལ་བ་དང་། རང་གི་ཚིག་གིས་བསལ་བ་དང་། ཁྱད་པར་རབ་ཏུ་གྲགས་པ་མ་ཡིན་པ་དང་། ཁྱད་པར་ཅན་རབ་ཏུ་གྲགས་པ་མ་ཡིན་པ་དང་། གཉིས་ཀ་རབ་ཏུ་གྲགས་པ་མ་ཡིན་པ་དང་། གྲགས་པས་བསལ་བ་ཡང་སྟེ་ཞེས་སོ། །
雖樂成立，由與現量等相違故，名“似立宗”。謂現量相違、比量相違、自教相違、世間相違、自語相違、能別不極成、所別不極成、俱不極成、相符極成。
དེ་ལ་མངོན་སུམ་གྱིས་གནོད་པ་ནི། དཔེར་ན་སྒྲ་མཉན་བྱ་བ་མ་ཡིན་ཞེས་པ་ལྟ་བུའོ། །
此中現量相違者，如說：“聲非所聞。”
རྗེས་སུ་དཔག་པས་གནོད་པ་ནི། དཔེར་ན་བུམ་པ་རྟག་ཅེས་པ་ལྟ་བུའོ། །
比量相違者，如說：“瓶等`〖【吕】二本缺此字〗`是常。”
ཡིད་ཆེས་པས་གནོད་པ་ནི་དཔེར་ན་བྱེ་བྲག་པས་སྒྲ་རྟག་ཅེས་བསྒྲུབ་པ་ལྟ་བུའོ། །
自教相違者，如勝論師立：“聲為常。”
འཇིག་རྟེན་གྱིས་གནོད་པ་ནི། དཔེར་ན་མིའི་མགོ་ཐོད་གཙང་སྟེ། སེམས་ཅན་གྱི་ཡན་ལག་ཡིན་པའི་ཕྱིར། དུང་དང་ཉ་ཕྱིས་ཞེས་པ་བཞིན་ཞེས་པ་ལྟ་བུའོ། །
世間相違者，如說：“懷兔非月，有故`〖【吕】二本缺此句。〗`。”又如說言：“人頂骨淨，眾生分故，猶如螺貝。”
རང་གི་ཚིག་གིས་གནོད་པ་ནི་དཔེར་ན་ངའི་མ་མོ་གཤམ་ཞེས་པ་ལྟ་བུའོ། །
自語相違者，如言：“我母是其石女。”
ཁྱད་པར་རབ་ཏུ་གྲགས་པ་མ་ཡིན་པ་ནི། དཔེར་ན་སངས་རྒྱས་པས་གྲངས་ཅན་པ་ལ་སྒྲ་འཇིག་ཅེས་པ་ལྟ་བུའོ། །
能別不極成者，如佛弟子對數論師立：“聲滅壞。”
ཁྱད་པར་ཅན་རབ་ཏུ་གྲགས་པ་མ་ཡིན་པ་ནི། དཔེར་ན་གྲངས་ཅན་པས་སངས་རྒྱས་པ་ལ་བདག་ནི་སེམས་དཔའ་ཅན་ཞེས་པ་ལྟ་བུའོ། །
所別不極成者，如數論師對佛弟子說：“我是思。”
གཉིས་ཀ་རབ་ཏུ་གྲགས་པ་མ་ཡིན་པ་ནི། དཔེར་ན་བྱེ་བྲག་པས་སངས་རྒྱས་པ་ལ་བདག་ནི་བདེ་བ་ལ་སོགས་པ་འདུ་བར་བྱེད་པ་ཅན་ཞེས་པ་ལྟ་བུའོ། །
俱不極成者，如勝論師對佛弟子立：“我以為和合因緣`〖【吕】二本此句云，为乐等和合因缘。〗`。”
རབ་ཏུ་གྲགས་པ་ཡང་འབྲེལ་ཏེ། དཔེར་ན་མེ་དྲོ་བ་མེད་ཅེས་པ་ལྟ་བུའོ། །
相符極成者，如說：“聲是所聞。”
འདི་རྣམས་ཀྱི་བརྗོད་པ་ནི་ཆོས་ཀྱི་རང་བཞིན་འགོག་པར་བྱེད་པའི་སྒོ་སྟེ། ཡང་དག་པར་རབ་ཏུ་རྟོགས་པ་མེད་པ་དང་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་འབྲས་བུ་མེད་པའི་ཕྱིར་དམ་བཅའ་བའི་སྐྱོན་རྣམས་སོ། །
如是多言，是遣諸法自相門故`〖【吕】二本此句云，无真实解故。〗`、不容成故、立無果故，名似立宗過。
## ཁ༢ གཏན་ཚིགས་ལྟར་སྣང་།
## 乙二、似宗
མ་གྲུབ་པ་དང་མ་ངེས་པ་དང་འགལ་བ་སྟེ་གསུམ་པོ་རྣམས་ནི་གཏན་ཚིགས་ལྟར་སྣང་བ་རྣམས་སོ། །
已說似宗，當說似因`〖【吕】二本缺此句。〗`。不成、不定及與相違，是名似因。
### ག༡ མ་གྲུབ་པའི་གཏན་ཚིགས།
### 丙一、不成因
དེ་ལ་མ་གྲུབ་པའི་དབྱེ་བ་བཞི་སྟེ། གཉིས་ཀ་ལ་མ་གྲུབ་པ་དང་། གང་ཡང་རུང་བ་ལ་མ་གྲུབ་པ་དང་། ཐེ་ཚོམ་ཟ་ནས་མ་གྲུབ་པ་དང་། གཞི་མ་གྲུབ་པ་ཡང་ངོ་ཞེས་པའོ། །
不成有四：一、兩俱不成。二、隨一不成。三、猶豫不成。四、所依不成。
དེ་ལ་སྒྲ་མི་རྟག་ཉིད་སྒྲུབ་པ་ལ་མིག་གིས་གཟུང་བར་བྱ་བ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་ཞེས་པ་གཉིས་ཀ་`〖【N】བཀ〗`ལ་མ་གྲུབ་པའོ། །
如成立“聲為無常”等，若言“是眼所見性故”，兩俱不成。
སྒྲ་མངོན་པར་གསལ་བར་སྒྲ་བ་ལ། བྱས་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་ཞེས་པ་གང་རུང་ལ་མ་གྲུབ་པའོ། །
“所作性故”對聲顯論，隨一不成。
མེ་སྒྲུབ་པ་ལ་རླངས་པ་ལ་སོགས་པའི་དངོས་པོར་ཐེ་ཚོམ་ཟ་བའི་འབྱུང་བ་འདུས་པ་བརྗོད་པ་ལྟ་བུ་ཐེ་ཚོམ་ཟ་ནས་མ་གྲུབ་པའོ། །
於霧等性起疑惑時，為成大種和合火有，而有所說，猶豫不成`〖【吕】藏本此句云，如成立火，于雾等事尚有犹豫而遽说为大种和合，即是犹豫不成。〗`。
ནམ་མཁའ་རྗེས་སུ་ཡོད་དེ། ཡོན་ཏན་གྱི་གཞི་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་ཞེས་པ་ནམ་མཁའི་ཡོད་པ་ཉིད་དུ་བརྗོད་པ་ལ་གཞི་མ་གྲུབ་པའོ། །
“虛空實有，德所依故”對無空論，所依不成。
### ག༢ མ་ངེས་པའི་གཏན་ཚིགས།
### 丙二、不定因
མ་ངེས་པ་ནི་དྲུག་དུ་དབྱེ་སྟེ། ཐུན་མོང་དང་། ཐུན་མངོ་མ་ཡིན་པ་དང་། མཐུན་ཕྱོགས་ཀྱི་ཕྱོགས་གཅིག་ལ་ཡོད་ལ་མི་མཐུན་ཕྱོགས་ལ་ཁྱད་`〖【N】ཁྱབ།〗`པ་དང་། མི་མཐུན་ཕྱོགས་ཀྱི་ཕྱོགས་ཅིག་`〖【N】གཅིག〗`གི་ཡུལ་ལ་ཡོད་ལ་མཐུན་ཕྱོགས་ལ་ཁྱབ་པ་དང་། གཉིས་ཀའི་ཕྱོགས་ཅིག་གི་ཡུལ་ལ་ཡོད་པ་དང་། འགལ་བ་ལ་མི་འཁྲུལ་པ་ཡང་ཞེས་པའོ། །
不定有六：一、共，二、不共，三、同品一分轉異品遍轉`〖【吕】藏本译此转字意云，于彼境中有。以下均同。〗`，四、異品一分轉同品遍轉，五、俱品一分轉，六、相違決定。
དེ་ལ་ཐུན་མོང་པ་འདི་ལྟར་གཞལ་བྱ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་སྒྲ་རྟག་ཅེས་པའོ། །དེ་ནི་རྟག་མི་རྟག་གི་ཕྱོགས་དག་ལ་ཐུན་མོང་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་མ་ངེས་པ་སྟེ། ཇི་ལྟར་བུམ་པ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་གཞལ་བྱ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་རྟག་ཅེས་པ་ལྟ་བུའོ། །
此中“共”者，如言：“聲常，所量性故。”常、無常品皆共此因，是故不定。為如瓶等，所量性故，聲是無常。為如空等`〖【吕】二本无此字。〗`，所量性故，聲是其常。
ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པ་ནི་མཉན་བྱ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་སྒྲ་རྟག་ཅེས་པའོ། །དེ་ནི་རྟག་མི་རྟག་གི་ཕྱོགས་དག་ལས་ལྡོག་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་དང་། རྟག་མི་རྟག་གི་རྣམ་པར་ངེས་པ་སྤངས་པའི་གཞག་ཡང་མེད་པའི་ཕྱིར། མཉན་བྱ་ཉིད་འདི་ཇི་ལྟར་ན་ཐེ་ཚོམ་གྱི་རྒྱུ་ཉིད་དོ་ཞེས་པའོ། །
言“不共”者，如說：“聲常，所聞性故。”常、無常品皆離此因，常、無常外餘非有故`〖【吕】二本此句意云，除常无常外，更无余类法故。〗`，是猶豫因。此所聞性其猶何等？
མཐུན་ཕྱོགས་ཀྱི་ཕྱོགས་ཅིག་གིས་ཡུལ་ལ་ཡོད་ལ། མི་མཐུན་ཕྱོགས་ལ་ཁྱབ་པ་ནི་སྒྲ་རྩོལ་བས་བྱུང་བ་མ་ཡིན་ཏེ། མི་རྟག་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་ཞེས་པའོ། །འདིའི་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ནི་རྩོལ་བ་ལས་བྱུང་བའོ། །གློག་དང་ནམ་མཁའ་ལ་སོགས་པ་ནི་མཐུན་ཕྱོགས་སོ། །དེ་ལ་ཡུལ་གཅིག་གློག་ལ་སོགས་པ་ལ་མི་རྟག་པ་ཉིད་ཡོད་ལ་ནམ་མཁའ་ལ་སོགས་པ་ལ་མེད་ཅིང་འདིའི་མཐུན་ཕྱོགས་རྩོལ་མ་བྱུང་དང་མི་མཐུན་ཕྱོགས་བུམ་པ་ལ་སོགས་པའོ། །དེ་ལ་ཐམས་ཅད་ལ་མི་རྟག་པ་ཉིད་ཡོད་ལ་འདིའི་ཡང་གློག་དང་བུམ་པ་ཆོས་མཐུན་པའི་ཕྱིར་མ་ངེས་པའོ། །ཇི་ལྟར་བུམ་པ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་མི་རྟག་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་རྩོལ་བ་ལས་བྱུང་ཞེས་པ་ལྟ་བུའོ། །
“同品一分轉異品遍轉”者，如說：“聲非勤勇無間所發，無常性故。”此中“非勤勇無間所發”宗，以電、空等為其同品。此“無常性”，於電等有，於空等無。“非勤勇無間所發”宗，以瓶等為異品，於彼遍有。此因以電、瓶等`〖瓶等＝以瓶【三】，＝瓶【宮】〗`為同法故，亦是不定。為如瓶等，無常性故，彼是勤勇無間所發；為如電等，無常性故，彼非勤勇無間所發。
མི་མཐུན་ཕྱོགས་ཀྱི་ཡུལ་གཅིག་ལ་ཡོད་ལ་མཐུན་ཕྱོགས་ལ་ཁྱབ་པ་ནི། ཇི་ལྟར་སྒྲ་རྩོལ་བ་ལས་བྱུང་བ་ཡིན་ཏེ་མི་རྟག་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་ཞེས་པའོ། །རྩོལ་བ་ལས་བྱུང་བའི་སྒྲ་ནི་འདིའི་ཕྱོགས་སོ། །བུམ་པ་ལ་སོགས་པ་ནི་མཐུན་ཕྱོགས་དེ་ལ་བུམ་པ་ལ་སོགས་པ་ཐམས་ཅད་ལ་མི་རྟག་པ་ཉིད་དོ། །གློག་དང་ནམ་མཁའ་ལ་སོགས་པ་ནི་མི་མཐུན་ཕྱོགས་སོ། །དེ་ལ་གློག་ལ་སོགས་པ་ལ་མི་རྟག་པ་ཉིད་ཡོད་ལ། ནམ་མཁའ་ལ་སོགས་པ་ལ་མེད་པ་དེའི་ཕྱིར་འདི་ཡང་སྔ་མ་བཞིན་མ་ངེས་པའོ། །
“異品一分轉同品遍轉”者，如立宗言：“聲是勤勇無間所發，無常性故。”“勤勇無間所發”宗，以瓶等為同品，其無常性於此遍有；以電、空等為異品，於彼一分電等是有，空等是無。是故如前，亦為不定。
གཉིས་ཀའི་ཕྱོགས་གཅིག་གི་ཡུལ་ལ་ཡོད་པ་ནི། ཇི་ལྟར་སྒྲ་རྟག་སྟེ་ལུས་ཅན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་ཞེས་པ་འདི་ལ་རྟག་པ་ནི་ཕྱོགས་སོ། །ནམ་མཁའ་དང་རྡུལ་ཕྲན་ལ་སོགས་པ་ནི་མཐུན་ཕྱོགས་སོ། །དེ་ལ་མཐུན་ཕྱོགས་ཀྱི་ཡུལ་ཅིག་ནམ་མཁའ་ལ་ལུས་ཅན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཡོད་ལ་རྡུལ་ཕྲན་ལ་སོགས་པ་ལ་མེད་དོ། །འདིའི་མི་རྟག་པའི་ཕྱོགས་བུམ་པ་དང་བདེ་བ་ལ་སོགས་པ་ནི་མི་མཐུན་ཕྱོགས་སོ། །དེ་ལ་བདེ་བ་ལ་སོགས་པ་ནི་ལུས་ཅན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཡོད་ལ་བུམ་པ་ལ་མེད་དོ། །དེའི་ཕྱིར་འདི་ཡང་བདེ་བ་དང་ནམ་མཁའ་ཆོས་མཐུན་པའི་དཔེར་བྱས་པ་ཉིད་ཀྱིས་མ་ངེས་པའོ། །
“俱品一分轉”者，如說：“聲常，無質礙故。”此中常宗以虛空、極微等為同品，無質礙性於虛空等有，於極微等無；以瓶、樂等為異品，於樂等有，於瓶等無。是故此因以樂以空為同法故，亦名不定。
འགལ་བ་ལ་མི་འཁྲུལ་པ་ནི་ཇི་ལྟར་སྒྲ་མི་རྟག་སྟེ་བྱས་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་བུམ་པ་བཞིན་སྒྲ་རྟག་སྟེ་མཉན་བྱ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་སྒྲ་བཞིན་ཞེས་པ་འགལ་བའི་དོན་དག་གཅིག་ལ་ཡོད་པ་ནི་གཉིས་ཀ་ལ་ཐེ་ཚོམ་གྱི་རྒྱུ་ཉིད་དོ། །
“相違決定”者，如立宗言：“聲是無常，所作性故，譬如瓶等。”有立：“聲常，所聞性故，譬如聲性。”此二皆是猶豫因。故俱名不定`〖【吕】藏本此句意译云，二义随一可得相违，故两俱为犹豫因性。〗`。
### ག༣ འགལ་བའི་གཏན་ཚིགས།
### 丙三、相违因
འགལ་བ་ནི་བཞིར་དབྱེ་སྟེ། ཆོས་ཀྱི་རང་བཞིན་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཏུ་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་དང་། ཆོས་ཀྱི་ཁྱད་པར་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཏུ་བསྒྲུབ་`〖【N】སྒྲུབ།〗`པར་བྱེད་པ་དང་། ཆོས་ཅན་གྱི་རང་བཞིན་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཏུ་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་དང་། ཆོས་ཅན་གྱི་ཁྱད་པར་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཏུ་བསྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་ཡང་ངོ་ཞེས་པའོ། །
相違有四，謂：法自性`〖性＝相【三宮】〗`相違因`〖【吕】二本此过名云，颠倒能立法自相因。余三相违立名例同。〗`、法差別相違因、有法自相相違因、有法差別相違因等`〖【吕】二本无“等”字。〗`。
དེ་ལ་ཆོས་ཀྱི་རང་བཞིན་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཏུ་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་ཇི་ལྟར་ན། སྒྲ་རྟག་སྟེ་བྱས་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་ཞེས་པའམ་བཙལ་མ་ཐག་ཏུ་བྱུང་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། ཞེས་འདིའི་རྟགས་མི་མཐུན་ཕྱོགས་ཁོ་ན་ལ་ཡོད་པས་འགལ་བའོ། །
此中“法自相相違因”者，如說：“聲常，所作性故。”或“勤勇無間所發性故。”此因唯`〖唯＝惟【三宮】＊〗`於異品中有，是故相違。
ཆོས་ཀྱི་ཁྱད་པར་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཏུ་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་ཇི་ལྟར་ན། མིག་ལ་སོགས་པ་གཞན་གྱི་དོན་ཡིན་ཏེ། འདུས་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་མལ་ཆ་དང་སྟན་ལ་སོགས་པའི་ཡན་ལག་བཞིན་ཞེས་པ་འདིའི་རྟགས་ཇི་ལྟར་མིག་ལ་སོགས་པ་རྣམས་ལ་གཞན་གྱི་དོན་ཉིད་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་དེ་ལྟར་འདུས་པ་ཉིད་ཀྱང་གཞན་གྱི་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་ཡིན་ལ་མལ་ཆ་དང་སྟན་ལ་སོགས་པའི་ཡན་ལག་རྣམས་ཀྱང་འདུས་པ་ཉིད་ཡིན་པས་སོ། །
“法差別相違因”者，如說：“眼等必為他用，積聚性故，如臥具等。”此因如能成立眼等必為他用，如是亦能成立所立法差別相違積聚他用，諸臥具等為積聚、他所受用故。
ཆོས་ཅན་གྱི་རང་བཞོན་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཏུ་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་ཇི་ལྟར་ན། རྫས་དང་ལས་དང་ཡོན་ཏན་སོ་སོར་མེད་དེ་དངོས་པོའི་རྫས་གཅིག་པ་ཅན་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་དང་། ཡོན་ཏན་དང་ལས་ཀྱི་རང་བཞིན་ཡིན་པའི་ཕྱིར། སྤྱི་དང་ཁྱད་པར་བཞིན་ཞེས་པ་འདིས་རྟགས་ཇི་ལྟར་རྫས་ལ་སོགས་པའི་མ་ཡིན་པ་ལ་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པའི་དངོས་པོ་ཡིན་པ་དེ་ལྟར་དངོས་པོའི་ཡོད་པ་ཉིད་ལ་ཡང་བསྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་ཡིན་ཏེ། གཉིས་ཀ་ལ་མི་འཁྲུལ་པའི་ཕྱིར་རོ།།
“有法自相相違因”者，如說：“有性非實、非德、非業，有一實故，有德業故，如同異性`〖【吕】二本次下文云，犹如此因能立有体之物非是实等，如是此因亦能成立有体之物非是有性。〗`。”此因如能成遮實等，如是亦能成遮有性，俱決定故。
ཆོས་ཅན་གྱི་ཁྱད་པར་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཏུ་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་འདི་ཉིད་ནི་ཕྱོགས་སྔ་མའི་རྟགས་འདི་ཉིད་ལ་ཆོས་ཅན་གྱི་ཁྱད་པར་གང་ཡོད་པ་རྐྱེན་གྱིས་བྱས་པ་ཉིད་དང་། དེའི་བཟློག་པ་མེད་པ་རྐྱེན་གྱིས་བྱས་པ་ཉིད་ལ་ཡང་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་ཡིན་ཏེ། གཉིས་ཀ་ལ་མི་འཁྲུལ་པའི་ཕྱིར་རོ། །
“有法差別相違因”者`〖【吕】梵本次下文云，如即此因亦能颠倒前宗有法差别之与有作缘性，而成立为与非有作缘性，两俱极成故。藏本此处译文讹略。〗`，如即此因即於前宗有法差別作有緣性，亦能成立與此相違作非有緣性，如遮實等，俱決定故。
## ཁ༣ དཔེ་ལྟར་སྣང་།
## 乙三、似喻
དཔེ་ལྟར་སྣང་བ་རྣམས་འདི་ལྟ་སྟེ། སྒྲུབ་པར་བྱེད་པའི་ཆོས་མ་གྲུབ་པ་དང་། བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་ཆོས་མ་གྲུབ་པ་དང་། གཉིས་ཀའི་ཆོས་མ་གྲུབ་པ་དང་། རྗེས་སུ་འགྲོ་བ་མེད་པ་དང་། རྗེས་སུ་འགྲོ་བ་ཕྱིན་ཅི་ལོག་པ་ཡང་ངོ་། །ཞེས་པ་ཆོས་མཐུན་པ་ཉིད་ཀྱིས་སོ། །
已說似因。當說似喻`〖【吕】二本无此句。〗`。似同法喻有其五種`〖【吕】二本此名云，由同法似喻，次似异法喻例同。〗`：一、能立法不成，二、所立法不成，三、俱不成，四、無合，五、倒合。
ཆོས་མི་མཐུན་པ་ཉིད་ལ་ཡང་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་ལྡོག་པ་མེད་པ་དང་། སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་`〖【N】བྱ་བ། སྣར་ལྟོག〗`ལྡོག་པ་མེད་པ་དང་། གཉིད་ཀ་ལྡོག་པ་མེད་པ་དང་། ལྡོག་པ་མེད་པ་དང་། ལྡོག་པ་ཕྱིན་ཅི་ལོག་`〖【N】ལྟོག〗`པ་ཡང་ཞེས་པའོ། །
似異法喻亦有五種：一、所立不遣，二、能立不遣，三、俱不遣，四、不離，五、倒離。
### ག༡ ཆོས་མཐུན་པ་ཉིད་ཀྱིས་དཔེ་ལྟར་སྣང་།
### 丙一、似同法喻
དེ་ལ་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པའི་ཆོས་མ་གྲུབ་པ་ནི་ཇི་ལྟར་སྒྲ་རྟག་སྟེ་ལུས་ཅན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་གང་ལུས་ཅན་མ་ཡིན་པ་དེ་རྟག་པར་མཐོང་སྟེ། ཏཔེར་ན་རྡུལ་ཕྲ་རབ་བཞིན་ཞེས་པ་དེ་ལ་ཕྲ་རབ་ལ་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་རྟག་པ་ཉིད་ཡོད་ལ་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པའི་ཆོས་ལུས་ཅན་་མ་ཡིན་པ་ཉིད་མེད་དེ། རྡུལ་ཕྲན་རྣམས་ལུས་ཅན་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །
“能立法不成”者，如說：“聲常，無質礙故。”諸無質礙，見彼是常，猶如極微。然彼極微所成立法常性是有，能成立法無質礙無，以諸極微質礙性故。
བསྒྲུབ་བྱའི་ཆོས་མ་གྲུབ་པ་ནི། འདི་ལྟར་སྒྲ་རྟག་སྟེ་ལུས་ཅན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། གང་ལུས་ཅན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་དེ་རྟག་པར་མཐོང་སྟེ་དཔེར་ན་བློ་བཞིན་ཞེས་པ། བློ་ལ་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པའི་ཆོས་ལུས་ཅན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཡོད་ལ་བསྒྲུབ་བྱའི་ཆོས་རྟག་པ་ཉིད་མེད་དེ་བློ་མི་རྟག་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་རོ། །
“所立法不成”者。謂說：“如覺`〖【吕】藏本次出宗因如前。〗`。”然一切覺能成立法無質礙有，所成立法常住性無，以一切覺皆無常故。
གཉིས་ཀ་མ་གྲུབ་པ་ནི་གཉིས་སུ་དབྱེ་སྟེ། ཡོད་པ་དང་མེད་པ་ཡང་ཞེས་སོ། །དེ་ལ་བུམ་པ་བཞིན་པ་ཡོད་པ་ལ་གཉིས་ཀ་ལ་མ་གྲུབ་པ་སྟེ། ལུས་ཅན་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དང་། མི་རྟག་པ་ཉིད་ཀྱི་ཡང་ཕྱིར་རོ། །ནམ་མཁའ་བཞིན་ཞེས་པ་མེད་པ་གཉིས་ཀ་མ་གྲུབ་པ་སྟེ། ནམ་མཁའ་མེད་པ་ཉིད་དུ་འདོད་པ་ལའོ། །
“俱不成”者，復有二種：有及非有。若言“如瓶”，有俱不成`〖【吕】藏本次有有质碍故又非常性故二句。〗`。若說“如空”，對無空`〖無空＝非有【三宮】〗`論，無俱不成。
རྗེས་སུ་འགྲོ་བ་མེད་པ་ནི་གང་ལ་རྗེས་སུ་འགྲོ་བ་མེད་པས་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་དང་། སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་དག་ལྷན་ཅིག་ཡོད་པར་རབ་ཏུ་ཤེས་པར་བྱེད་པ་ཇི་ལྟར་བུམ་པ་ལ་བྱས་པ་ཉིད་དང་། མི་རྟག་པ་ཉིད་ཀྱང་མཐོང་ཞེས་པའོ། །
“無合”者，謂於是處無有配合，但於瓶等雙現`〖【吕】二本云俱有。〗`能立、所立二法。如言於瓶見所作性及無常性。
རྗེས་སུ་འགྲོ་བ་ཕྱིན་ཅི་ལོག་པ་ནི་གང་བྱས་པ་དེ་མི་རྟག་པར་མཐོང་ཞེས་བརྗོད་པར་བྱ་བ་ལས་གང་མི་རྟག་པ་དེ་བྱས་པ་ཡིན་ཞེས་ཟེར་བ་ལྟ་བུའོ། །
“倒合”者，謂應說言“諸所作者皆是無常”`〖【吕】二本此句云，若是所作，见彼无常，与前文合，以下举例文同。〗`，而倒說言“諸無常者皆是所作”。如是名似同法喻品。
### ག༢ ཆོས་མི་མཐུན་པ་ཉིད་ཀྱིས་གཏན་ཚིགས་ལྟར་སྣང་།
### 丙二、似异法喻
ཆོས་མི་མཐུན་པ་ལ་ཡང་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་ལྡོག་པ་མེད་པ་ནི། རེ་ཞིག་ལས་ལ་བསྒྲུབ་བྱ་རྟག་པ་ཉིད་ལྡོག་སྡེ་ལས་རྣམས་མི་རྟག་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་རོ། སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་ལྡོག་པ་མེད་དེ་ལས་རྣམས་ལུས་ཅན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་རོ། །
似異法中，“所立不遣”者，且如有言：“諸無常者，見彼質礙，譬如極微。” 由於極微所成立法常性不遣`〖 遣＝違【三宮】〗`，彼立極微是常性故，能成立法無質礙無。
བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་ལྡོག་པ་མེད་པ་ནི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་བཞིན་ཞེས་པ་ལ་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་ལུས་ཅན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ལྡོག་སྟེ། རྡུལ་ཕྲན་རྣམས་ལུས་ཅན་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་རྟག་པ་ཉིད་ལྡོག་པ་མེད་དེ། རྡུལ་ཕྲན་རྣམས་རྟག་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་རོ། །
“能立不遣”者，謂說：“如業。”但遣所立，不遣能立，彼說諸業無質礙故。
གཉིས་ཀ་ལྡོག་པ་མེད་པ་ནི་ནམ་མཁའ་བཞིན་ཞེས་པ་ལ་རྟག་པ་ཉིད་དང་། ལུས་ཅན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ལྡོག་པ་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ལྡོག་པ་མེད་དེ་ནམ་མཁའ་རྟག་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་དང་། ལུས་ཅན་མ་ཡིན་པ་ཉིད་ཀྱི་ཡང་ཕྱིར་རོ། །
“俱不遣”者，對彼有論說：“如虛空。由彼虛空不遣常性，無質礙性。”以說虛空是常性故、無質礙故。
ལྡོག་པ་མེད་པ་ནི་ཇི་ལྟར་ནམ་མཁའ་ལ་རྟག་པ་ཉིད་དང་། མ་བྱས་པ་ཉིད་ཀྱང་མཐོང་ཞེས་པ་ལྟ་བུའོ། །
“不離”者，謂說：“如瓶，見無常性，有質礙性`〖【吕】藏本举例云，如空见常及所作。〗`。”
ལྡོག་པ་ཕྱིན་ཅི་ལོག་པ་ནི་ཇི་ལྟར་གང་རྟག་སྟེ་བྱས་པ་མ་`〖【N】+པས།〗`ཡིན་ཞེས་བརྗོད་པར་བྱ་བ་ལས་གང་མ་བྱས་པ་དེ་རྟག་པ་ཡིན་ཞེས་ཟེར་བ་ལྟ་བུའོ། །
“倒離”者，謂如說言：“諸質礙者皆是無常`〖【吕】藏本举例云，应说若是其常见非所作云云。〗`。”
འདི་རྣམས་ཀྱིས་ཕྱོགས་དང་གཏན་ཚིགས་དང་དཔེ་ལྟར་སྣང་བ་རྣམས་བརྗོད་པས་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པར་ལྟར་སྣང་བ་རྣམས་སོ། །
如是等似宗、因、喻言，非正能立`〖【吕】二本云，为似能立，与前文相合。〗`。
# ཀ༣ མངོན་སུམ།
# 甲三、现量
བདག་ཉིད་ཀྱིས་རབ་ཏུ་རྟོགས་པར་བྱ་བའི་དོན་ལ་ཡང་མངོན་སུམ་དང་རྗེས་སུ་དཔག་པའི་ཚད་མ་ཉིད་དག་གོ །
復次為自開悟，當知唯有現比二量。
དེ་ལ་མངོན་སུམ་རྟོག་`〖【N】རྟོགས། 【N】-པ།〗`པ་དང་བྲལ་བ་སྟེ། ཤེས་པ་གང་གཟུགས་ལ་སོགས་པའི་དོན་ལ་མིང་དང་རིགས་ལ་སོགས་པའི་རྟོག་པ་དང་བྲལ་བ་དེ་དབང་པོ་སོ་སོའི་དབང་པོ་ལ་ཡོད་པ་ནི་མངོན་སུམ་ཞེས་པའོ། །
此中現量，謂無分別`〖【吕】二本云，离分别。〗`。若有正`〖【吕】二本无此字。〗`智，於色等義，離名`〖【吕】二本云，名字种类。〗`種等所有分別，現現別轉`〖【吕】二本此句云，于一一根各别而转，梵本原以二眼字表一一根，故今意译现现。〗`，故名現量。
# ཀ༤ རྗེས་དཔག
# 甲四、比量
རྗེས་སུ་དཔག་པ་ནི་རྟགས་ལས་དོན་མཐོབ་བའོ། །རྟགས་ནི་ཚུལ་གསུམ་ཚང་བར་བརྗོད་པ་གང་རྗེས་སུ་དཔག་པའི་ཤེས་པ་སྐྱེས་པ་འདིར་མེ་དང་བུམ་པ་མི་རྟག་ཅེས་པ་`〖【N】+འདི།〗`ལ་སོགས་པ་འདི་རྗེས་སུ་དཔག་པའོ། །
言比量者，謂藉眾相而觀於義`〖【吕】二本无此“众”字，又相字作标相Linga。〗`。相有三種`〖【吕】二本作相，即相状Rūpa，与前标相字异。〗`，如前已說。由彼為因，於所比義有正`〖【吕】二本均无此字。〗`智生，了知有火`〖【吕】二本云，此处有火。〗`或無常等`〖【吕】二本云，声无常。〗`，是名比量。
གཉིས་ཀ་ལ་ཤེས་པ་དེ་ཉིད་འབྲས་བུ་སྡེ། གཟུགས་ལས་སོགས་པ་རྟོགས་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་རོ། །ཚད་མའང་དེ་ཉིད་དེ། དོན་བྱེད་ནུས་པ་ཡང་དག་པར་རྟོགས་པའི་ཕྱིར་ཞེས་པའོ། །
於二量中即智名果，是證相故`〖【吕】梵本此二句云，彼智即是果，以证量为相状故。藏本意译第二句云，以是色等分别性故。〗`。如有作用而顯現故，亦名為量`〖【吕】梵本此句云，似有作用而了知故为量。藏本意译云，彼智亦即是量，是能作境之正知故。〗`。
# ཀ༥ མངོན་སུམ་ལྟར་སྣང་།
# 甲五、似现量
དོན་གཞན་ལ་རྟོག་པ་དང་བཅས་པའི་ཤེས་པ་གང་སྐྱེས་པ་དེ་མངོན་སུམ་ལྟར་སྣང་བའོ། །ཇི་ལྟར་ན་བུམ་པའམ་སྣམ་བུ་ཞེས་རྟོག་པ་དང་བཅས་པ་དེ་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་ཡུལ་ཉིད་ལས་མངོན་སུམ་ལྡར་སྣད་བའོ། །
有分別智於義異轉，名似現量`〖【吕】二本此句云，与余境分别相俱之智为似现量。余境谓共相，对自相为余也。〗`。謂諸有智了瓶、衣等分別而生，由彼於義不以自相為境界故，名似現量。
# ཀ༦ རྗེས་དཔག་ལྟར་སྣང་།
# 甲六、似比量
སྔབ་གྱི་རྟགས་ལྟར་སྣང་ལས་རྟོགས་པ་དོན་ལྟར་སྣང་བའི་ཤེས་པ་ནི་ཀ་`〖【N】-པ།〗`ལྟར་སྣང་བ་སྟེ། རྟགས་ལྟར་སྣང་གི་དབྱེ་བ་མང་པོ་བརྗོད་པ་དེ་ལས་རྗེས་སུ་དཔག་པར་བྱ་བ་ལྟར་སྣང་བའི་ཤེས་པ་མ་རྟོགས་པར་འགྱུར་བ་དེ་ནི་རྗེས་དཔག་ལྟར་སྣང་བའོ། །
若似因智為先，所起諸似`〖【吕】梵本无此字，下文似所比同。〗`義智，名似比量。似因多種，如先已說。用彼為因，於似所比諸有智生，不能正解，名似比量。
# ཀ༧ སུན་འབྱིན།
# 甲七、能破
སྒྲུབ་པར་བྱེད་པའི་སྐྱོན་ཡང་མ་ཚང་བ་དང་། མངོན་སུམ་ལ་སོགས་པ་གནོད་ཕྱོགས་ཀྱི་སྐྱོན་ཉིད་དང་། རྟགས་ཀྱི་སྐྱོན་མ་གྲུབ་པའི་རྟགས་ཉིད་དང་། མ་ངེས་པའི་རྟགས་ཉིད་དང་། འགལ་བའི་རྟགས་ཉིད་དང་། དཔེའི་སྐྱོན་ཉིད་དང་། བསྒྲུབ་བྱའི་ཆོས་ལ་སོགས་པ་མ་གྲུབ་པའོ། །
復次，若正顯示能立過失，說名能破`〖【吕】藏本此句意译云，诸说能立过之言，说名能破。〗`。謂初能立缺減過性`〖【吕】二本此下云，现量等违害宗过，因过不成因性等，喻过能立不成等。〗`、立宗過性、不成立性、不定因性、相違因性及喻過性。
དེ་འི་བརྗོད་པའི་ཕྱིར་རྒོལ་གྱིས་རབ་ཏུ་རྟོགས་པའི་དུས་ན་སུན་འབྱིན་པའོ། །
顯示此言開曉問者，故名能破`〖【吕】藏本此句意译云，闻者悟时乃为能破。〗`。
# ཀ༨ སུན་འབྱིན་ལྟར་སྣང་།
# 甲八、似能破
སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་སྐྱོན་མི་འབྱུང་བ་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་པ་རྣམས་ནི་སུན་འབྱིན་ལྟར་སྣང་བ་རྣམས་ཏེ། ཇི་ལྟར་ན་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་ཡང་དག་པར་ཚང་བ་ལ་མ་ཚང་བ་ཉིད་བརྗོད་པ་དང་ཕྱོགས་སྐྱོན་མེད་པ་ལ་ཕྱོགས་སྐྱོན་བརྗོད་པ་དང་གྲུབ་པའི་རྟགས་ལ་མ་གྲུབ་པའི་རྟགས་སུ་མ་ངེས་པ་མེད་པའི་རྟགས་ལ་མ་ངེས་པའི་རྟགས་སུ་བརྗོད་པ་དང་། མི་འགལ་བའི་རྟགས་ལ་འགལ་བའི་རྟགས་སུ་བརྗོད་པ་དང་། སྐྱོན་མེད་པའི་དཔེ་ལ་དཔེའི་སྐྱོན་བརྗོད་པ་སྟེ། འདི་རྣམས་སུན་འབྱིན་ལྟར་སྣང་བ་རྣམས་སོ། །འདི་རྣམས་ཀྱིས་གཞན་གྱི་ཕྱོགས་ལ་སྐྱོན་མེད་པ་མ་བརྗོད་དེ་སྐྱོན་མེད་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་ཞེས་པ་རེ་ཞིག་བཞག་གོ །
若不實顯能立過言，名似能破。謂於圓滿能立顯示缺減性言，於無過宗有過宗言，於成就因不成因言，於決定因不定因言，於不相違因相違因言，於無過喻有過喻言。如是言說名似能破，以不能顯他宗過失，彼無過故。且止斯事。
# མཇུག་སྡོམ།
# 结颂
ཚིག་དོན་ཅུང་ཟད་ཀུན་བཤད་པ། །སྔོན་ལ་ཕྱོགས་ཙམ་བསྒྲུབས་པའི་ཕྱིར། །གང་འདིར་རིགས་དང་མི་རིགས་ཀྱང་། །གཞན་ལས་དེ་དག་ལེགས་ཞེས་བྱ། །
已宣少句義，為始立方隅，
其間理非理，妙辯於餘處。
因明入正理論一卷`〖〔一卷〕－【明】〗`
ཞེས་པ་རིགས་པར་འཇུག་པའི་སྒོ་སློབ་དཔོན་ཆེན་པོ་ཕྱོགས་ཀྱི་གླང་པོས་མཛད་པ་རྫོགས་སོ། །
ཁ་ཆེའི་པ་ཎྜི་ཏ་ཆེན་པོ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་དཔལ་བསྲུང་བ་ལས། ཤཱཀྱའི་དགེ་སློང་གྲགས་པ་རྒྱལ་མཚན་དཔལ་བཟང་པོས། དཔལ་ས་སྐྱའི་གཙག་ལག་ཁང་ཆེན་པོར་བསྒྱུར་བའོ། །