辯了不了義3 - Abhidharma

ᅟUpdated: 2025-07-25 15:42 ᅟ[辯了不了義1](辯了不了義1)ᅟ[辯了不了義2](辯了不了義2)ᅟᅟ 【藏】༄༅། །དྲང་བ་དང་ངེས་པའི་དོན་རྣམ་པར་འབྱེད་པའི་བསྟན་བཅོས་ལེགས་བཤད་སྙིང་པོ་བཞུགས་སོ། ། 【了】辨了不了義善說藏論 【了】宗喀巴大師造法尊法師譯 *【釋】辨了不了義論釋難* *【釋】僧海大師造法尊法師譯* *【釋】se05565l\_རྗེ་བཙུན་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པའི་གསུང་འབུམ་ལས་དྲང་ངེས་རྣམ་འབྱེད་ཀྱི་དཀའ་འགྲེལ་དགོངས་པའི་དོན་རབ་ཏུ་གསལ་བར་བྱེད་པའི་སྒྲོན་མེ།* 【藏】༄༅། །དྲང་ངེས་རྣམ་འབྱེད་ལེགས་བཤད་སྙིང་པོ་དཀའ་གནད་རྣམས་མཆན་བུར་བཀོད་པ་གཟུར་གནས་བློ་གསལ་དགའ་སྟོན་བཞུགས་སོ། ། s00192m\_\_དགེ་བཤེས་རྟ་མགྲིན་རབ་བརྟན(1920-1986) 【藏】ལེགས་བཤད་སྙིང་པོའི་མཆན་འགྲེལ། www.tbrc.org/eBooks/W1KG10421-I1KG10425-1-583-any.pdf ###### 己二、明此是釋聖者意趣不共之理【藏】གཉིས་པ་(དེ་ལ་བརྟེན་ནས་འཕགས་པའི་དགོངས་པ་འགྲེལ་ཚུལ་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པ་རྣམས་བཤད་པ)་ལ་གསུམ། བདག་མེད་རྟོགས་པ་དང་བདག་འཛིན་ཕྲ་རགས་སོགས་ཀྱི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཁྱད་པར་དང་། ཕྱི་དོན་འཇོག་ཅིང་ཀུན་གཞི་དང་རང་རིག་ཁས་མི་ལེན་པའི་ཐུན་མོང་མིན་པའི་ཁྱད་པར་དང་། རང་རྒྱུད་ཁས་མི་ལེན་པའི་ཐུན་མོང་མིན་པའི་ཁྱད་པར་བཤད་པའོ། ། 【了】己二、明此是釋聖者意趣不共之理，分三：【了】庚初、說證無我與粗細我執等不共差別，庚二、安立外境.不許阿賴耶及自證分不共差別，庚三、不許自續不共差別。今初 *【釋】已二，明此是釋龍猛意趣不共之理，分三：* *【釋】庚一、釋證無我及粗細我執等不共差別，庚二、釋安立外境不許阿賴耶識及自證分不共差別，庚三、釋不許自續不共差別。今初* ###### # 庚初、說證無我與粗細我執等不共差別 ###### ## 辛初、二諦安立【了】辛初、二諦安立 *【釋】「如是尋求我法，至為此特法。」* 【藏】(དང་པོ་ལ། བདེན་གཉིས་ཀྱིས་འཇོག་ཚུལ་དང་། དེས་ན་བདག་མེད་རྟོགས་པ་སོགས་ཀྱིས་ཁྱད་པར་བཤད་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ། བཏགས་དོན་བཙལ་ཚེ་མེད་པ་བཏགས་ཙམ་དུ་ཡོད་པ་དང་། དེའི་ཤེས་བྱེད་དོ)། དང་པོ་ནི། དེ་ལྟར་བདག་དང་ཆོས་རྣམས་ཀྱི་ཐ་སྙད་(བཏགས་པའི་བཏགས་དོན་བཙལ་ནས་མི་འཇོག་སྟེ་ཐ་སྙད)་ཀྱི་དོན་བཙལ་བ་ན་(གདགས་གཞིའི་ངོས་ནས)་གཅིག་དང་ཐ་དད་སོགས་ཅུང་ཟད་ཀྱང་མི་རྙེད་ལ། འོན་ཀྱང་མཆོད་སྦྱིན་ནོ། །མིག་གོ་ཞེས་པ་སོགས་ཀྱི་ཐ་སྙད་ཀྱང་(བསྙོན་མེད་དུ)་ངེས་པར་བྱ་དགོས་པས་ཐ་སྙད་ཀྱི་དབང་གིས་མ་བཞག་པའི་ངོ་བོ་མེད་པ་དང་། (རང་བཞིན་མེད་ཀྱང)་ཐ་སྙད་ཀྱི་དབང་གིས་ཡོད་པར་བཞག་པ་(སྟེ་འཇོག་ཚུལ་འདི)་ལ་འཁོར་འདས་ཀྱི་རྣམ་གཞག་ཐམས་ཅད་ཆེས་ཤིན་ཏུ་འཐད་པའི་བདེན་པ་གཉིས་ཀྱི་རྣམ་གཞག་འདི་ནི་སངས་རྒྱས་བསྐྱངས་དང་ཟླ་བའི་ཞབས་ཀྱིས་འཕགས་པ་(ཀླུ་སྒྲུབ)་ཡབ་སྲས་ཀྱི་དགོངས་པ་བཀྲལ་བ་འགྲེལ་པ་གཞན་ལས་ཁྱད་ཞུགས་པའི་ཁྱད་ཆོས་བླ་ན་མེད་པའོ། ། 【了】如是尋求我法名言之義.於一異等無少可得，然云祠授.及云眼等.此諸名言定須安立；故無不由名言增上所立之自性，名言增上安立有中.生死涅槃一切建立.亦即應理。如是建立二諦，即是佛護月稱論師.解聖父子所有意趣.超出餘釋.無上勝法。 *【釋】此說人法.若求假立之義無少可得，然於唯名假立之上.生死涅槃一切建立.皆悉應理。如是建立二諦是為佛護月稱解釋聖者意趣較餘派之無上聖法。* 　　佛護、月稱二大論師的中觀宗八大問題是： 　　第一是中觀宗“不許有阿賴耶識”，但是要安立業果不失壞。 　　第二是中觀宗“不許一切法有自相（自性、自體等實體）”，但是要安立一切世俗因果作用。 　　第三是“許有離心的外境”，但不是實有自相的。 　　第四是在破立的時候，“不許有‘自續’的宗因，但用他許比量。” 　　第五是“不許自證分”，而能建立我知我見等世俗知識。 　　第六是“許二乘聖者也須通達法無自性（法空）”方能得解脫，否則不能解脫生死。 　　第七是“如何安立煩惱障和所知障的二障差別。” 　　第八是“佛果位的盡所有智，如何觀照世俗諦的道理”。 中觀應成派承許的不共的八種觀點： 第一種，是聖者周遍通達空性。 第二種，承許諦實執是煩惱障，諦實執就是法我執，法我執成為煩惱障。 第三種，承許外境。 第四種，承許過去為事物。 第五種，不承許阿賴耶識。 第六種，不承許自證分。 第七種，不承許自續的因。 第八種，不承許他生。\[一說：三世皆是事物]。 福稱： 有人說「應成不共八大特色」分為遮之四大承許與立之四大承許，其中遮之四大承許是： ①無自續正因②無自性相成立③無阿賴耶與末那識④無自證分； 立之四大承許是： ①聲緣聖者周遍證法無我②實執周遍是煩惱障③壞滅是物④有外境。 但這種說法與《入中論自續》所云：「遮之三大承許與立之五大承許」有相違。 自宗認為，應成不共八大特色是： ①聲緣聖者周遍證法無我②實執周遍是煩惱障③無自續正因④壞滅是物 ⑤是故有不共之三時安立⑥無阿賴耶與末那識⑦無自性相成立⑧有外境。 【藏】(གཉིས་པ་དེའི་ཤེས་བྱེད་བསྟན་པ་ལ་གཉིས་ལས། ཐ་སྙད་ཀྱིས་བཞག་ཙམ་དུ་ཡོད་པའི་ཤེས་བྱེད་དང་། ཐ་སྙད་ཀྱིས་བཞག་ཙམ་དུ་ཡོད་ཚུལ་ལོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ། མདོའི་ཤེས་བྱེད་དང་། བསྟན་བཅོས་ཀྱི་ཤེས་བྱེད་དོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)། ཐ་སྙད་དུ་ཡོད་པ་དང་སྐྱེ་བ་སོགས་ནི་(རང་བཞིན་གྱིས་མེད་ཀྱང)་ཐ་སྙད་ཀྱི་དབང་གིས་དེ་ལྟར་བཞག་པ་ཡིན་པར་ཆོས་ཡང་དག་པར་སྡུད་པ་ལས། རིགས་ཀྱི་བུ་འཇིག་རྟེན་(ན)་གནས་པ་ནི་སྐྱེ་བ་དང་འགག་པ་(སོགས)་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པ་ཡིན་པས། (དེ་འདྲ་བའི་མངོན་ཞེན་ཅན་གྱི་འཇིག་རྟེན་གནས་པ)་དེ་ལ་དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་ཐུགས་རྗེ་ཆེན་པོ་ཅན་གྱིས་(གཟིགས་ནས)་འཇིག་རྟེན་གྱི་སྐྲག་པའི་གནས་(ལས་ཉོན་གྱིས་དབང་གིས་སྐྱེ་འགག་བྱེད་པ་དེ)་ཡོངས་སུ་སྤང་པའི་ཕྱིར་ཐ་སྙད་ཀྱི་དབང་གིས་སྐྱེའོ་འགག་གོ་ཞེས་གསུངས་ཀྱི། རིགས་ཀྱི་བུ་འདི་ལ་ཆོས་འགའ་ཡང་(རང་བཞིན་གྱིས་འགག་པ་དང་།)་སྐྱེ་བ་ནི་མེད་དོ། །ཞེས་གསུངས་ཤིང་། ། 【藏】(གཉིས་པ། བསྟན་བཅོས་ཀྱི་ཤེས་བྱེད་ནི)། སྟོང་ཉིད་བདུན་ཅུ་པ་ལས་ཀྱང་། གནས་པའམ་སྐྱེ་འཇིག་ཡོད་མེད་དམ། (ཞེས་སྐྱེ་གནས་འཇིག་གསུམ་ཡོད་མེད་དང་།)་དམན་པའམ་མཉམ་པའམ་ཁྱད་པར་ཅན་(ཞེས་མཆོག་དམན་བར་མ་སོགས་ཀྱི་ཁྱད་པར་རྣམས་ཀྱང)་།སངས་རྒྱས་(ཀྱིས)་འཇིག་རྟེན་(ཐ)་སྙད་དབང་གིས་གསུངས་ཀྱི་ཡང་དག་(པར་ཏེ་རང་མཚན་གྱིས)་དབང་གིས་མིན། །ཞེས་སོ། ། 【了】名言所有及生滅等，皆由名言增上如是安立，如正攝法經云：「善男子！世間由耽著生滅而住，大悲如來為斷世間恐怖處故，由名言增上說生說滅。善男子！然於此中無少法生。」七十空性論云：「佛由世名力，說住或生滅，有無劣等勝，非真增上說。」 *【釋】又就生滅等一切名言建立.皆是唯名假立者，亦是佛經及龍猛之意趣。引攝正法經及七十空性論說，世俗法皆是唯由名言安立，無自性故。* 【藏】(གཉིས་པ་ཐ་སྙད་ཀྱིས་བཞག་ཙམ་དུ་ཡོད་ཚུལ་ལ་གཉིས་ལས། མ་དཔྱད་པར་འཇོག་ཚུལ་དང་། དཔྱད་ནས་མི་འཇོག་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི། དེ་བཞིན་དུ)་ཡུམ་གྱི་མདོ་ལ་སོགས་པ་ལས་འཇིག་རྟེན་གྱི་ཐ་སྙད་དུ་ཡོད་དོ། །ཞེས་གསུངས་བ་ལྟར་དབུ་མ་པས་(ཀྱང་འཇིག་རྟེན་གྱི)་ཐ་སྙད་(རྣམས་བསྙོན་མེད)་དུ་འཇོག་དགོས་ལ་(དེ་འདྲ་བའི)་འཇིག་རྟེན་པའི་ཐ་སྙད་(ལ)་ནི་ས་བོན་ལས་མྱུ་གུ་སྐྱེ་བ་སོགས་ཀྱི་རྣམ་གཞག་བྱེད་ཀྱང་ཐ་སྙད་ཀྱི་དོན་དེ་ཇི་ལྟར་ཡིན་(ཞེས་བཏགས་དོན)་བཙལ་ནས་བདག་གམ་གཞན་གང་ལས་སྐྱེ་བ་སོགས་ཀྱི་དཔྱད་པ་(བྱ་བ)་མེད་པ་(མ་བརྟགས་ཤིང་མ་དཔྱད་པར)་ཁོ་ནར་འཇོག་པ་ཡིན་ཞིང་། འཕགས་པས་ཀྱང་དེ་ཁོ་ན་ལྟར་བཤད་པའི་ཕྱིར་དང་། (གཉིས་པ་དཔྱད་ནས་མི་འཇོག་པ་ནི། དོན་དམ་དཔྱད་པའི་རིགས་པས)་མ་དཔྱད་པའི་འཇིག་རྟེན་གྱི་ཐ་སྙད་ཀྱི་དོན་ནི་སྔར་གང་ཟག་འཇོག་ཚུལ་བཤད་པ་ལྟར། (ཐལ་འགྱུར་བའི)་ལུགས་འདིས་བཞག་པ་ལྟར་སྣང་གི །(གཞན་སྡེས་འདོད་པའི)་ཕུང་པོ་ལས་རྫས་ཐ་དད་པ་དང་(རང་རྒྱུད་པ་མན་ཆོད་རང་སྡེ་རྣམས་ཀྱིས་འདོད་པའི)་ཕུང་པོ་ཚོགས་ཙམ་ལ་སོགས་པ་གང་ཟག་ཏུ་འཇོག་པ་འཇིག་རྟེན་གྱི་ཐ་སྙད་ཀྱི་དོན་དུ་གཏན་མི་རུང་བའི་ཕྱིར་ཏེ། (སྤྱིར)་བདག་དང་བདག་གི་བ་(གཉིས)་ནི་འཇིག་རྟེན་ན་(ཐ་སྙད་པའི་ཚད་མའི་ངོར)་རྗེ་ཁོལ་ལྟར་འཇོག་པའི་ཕྱིར། (ཏེ་དབང་སྒྱུར་བ་པོ་དང་བསྒྱུར་བྱ་འཛིན་པའི་ཕྱིར)་རོ། ། 【藏】(དེས་ན་རྗེ་ཁོལ་གྱི་དཔེ་འདི་ལ་ཐ་སྙད་དུ་ཡོད་མེད་གཉིས་ཀར་སྦྱོར་ཚུལ་ཡོད་པས་ན་མཐའ་གཅིག་ཏུ་རང་རྐྱ་ཐུབ་པའི་རྫས་ཡོད་ཀྱི་བདག་གི་འཛིན་ཚུལ་གྱི་དཔེར་བཟུང་མི་དགོས་སོ། །འོན་ཀྱང་ཐ་སྙད་པའི་ཚད་མས་བདག་ཕུང་མཚན་ཉིད་མི་མཐུན་པའི་རྗེ་ཁོལ་ལྟར་མི་འཛིན་ནོ། ། 【了】如般若經等亦說：「世間名言中有。」故中觀師須於名言安立。世間名言.雖亦安立從諸種子生苗芽等，然非尋求彼名言義.為從自生或他生等，是無觀察而立。聖者亦唯作如是說故。世間名言無觀察者，義如前說。【了】此宗安立補特伽羅之理，以於離蘊別體及於唯蘊聚等.安立補特伽羅.定非世間名言義故，世間安立我及我所如主僕故。 *【釋】如般若經等說于世間名言中有，中觀師等亦須安立世間名言。安立之理，如云芽從種生，即此名言而為滿足，非更推求自他生等。龍猛菩薩亦如是許。故于名言安立補特伽羅及法之理.亦如上說，非以離蘊及即蘊聚等.而立為補特伽羅，以立我我所.如世間之主僕故。* ###### ## 辛二、粗細我執.證無我等差別【了】辛二、粗細我執.證無我等差別【藏】གཉིས་པ་དེས་ན་བདག་མེད་རྟོགས་པ་སོགས་ཀྱི་ཁྱད་པར་བཤད་པ་ལ་གཉིས་ལས། བདེན་གཉིས་ཀྱི་འཇོག་ཚུལ་ལས་བདག་མེད་གཉིས་ཀྱི་འཇོག་ཚུལ་དང་། བདག་མེད་རྟོགས་པ་སོགས་ཀྱི་ཁྱད་པར་བཤད་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)། གང་ཟག་དང་ཆོས་དོན་དམ་པར་མེད་པ་དང་། (ཐ་སྙད་དུ)་ཡོད་པའི་ཚུལ་དེ་ལྟར་ཡིན་(པ)་དང་བདག་མེད་གཉིས་ཀྱང་(སྔར)་བཤད་པ་ལྟར་བྱ་དགོས་ལ། ། 【了】補特伽羅及法，於勝義無及世俗有，理皆如是；二無我義，亦如此說。 ###### ### 聲緣證二無我【藏】(གཉིས་པ་ལ་གསུམ། ཉན་རང་གིས་བདག་མེད་གཉིས་རྟོགས་པར་བསྟན་པ་དང་། ངེས་དོན་གྱི་བདག་མེད་གཉིས་ངོས་གཟུང་བ་དང་། སྒྲིབ་པ་གཉིས་ངོས་གཟུང་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ། དངོས་དང་། དེ་ཉིད་འཕགས་པའི་བཞེད་པར་བསྟན་པ་གཉིས་ལས། དང་པོ་ནི།)་དེའི་ཚེ་ཆོས་བདག་གྲུབ་མཐས་ཡོད་པར་ཁས་ལེན་ན་(དེ་འདྲའི་ཁས་ལེན་དེ་མ་དོར་བར་དུ)་གང་ཟག་གི་བདག་མེད་རྟོགས་པ་འོང་ས་མེད་པས་འཇུག་འགྲེལ་ལས་ཀྱང་། ཆོས་ལ་བདག་ཏུ་འཛིན་པ་(ཁས་ལེན)་མི་འདོར་ན་གང་ཟག་གི་བདག་མེད་མི་རྟོགས་པར་གསུངས་སོ། ། 【藏】(རྒྱུ་མཚན)་དེའི་ཕྱིར་ཉན་རང་(འཕགས་པ་དག)་གིས་ཀྱང་བདག་མེད་གཉིས་(ཀ)་རྟོགས་དགོས་སོ། ། 【藏】(གཉིས་པ་དེ་ཉིད་འཕགས་པའི་བཞེད་པར་བསྟན་པ་ལ་གསུམ་ལས། རིགས་པ་དྲུག་ཅུ་པའི་ཤེས་བྱེད་དང་། ལུང་དོན་གཞན་དུ་དྲང་མི་རུང་པར་བསྟན་པ་དང་། རིན་ཆེན་ཕྲེང་བའི་ཤེས་བྱེད་དོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི།)་འདི་ནི་འཕགས་པའི་བཞེད་པ་དམ་པ་ཡིན་ཏེ། རིགས་པ་དྲུག་ཅུ་པ་ལས། ཡོད་པས་(ཏེ་རང་མཚན་དུ་འཛིན་པའི་ཡོད་ལྟས་འཁོར་བ་ལས)་རྣམ་པར་མི་གྲོལ་ཏེ། །(དེས་མཐོ་རིས་སུ་སྐྱེ་བའི་གེགས་མི་བྱེད་ཀྱང་འཁོར་བ་ལས་གྲོལ་བའི་གེགས་ཀྱི་གཙོ་བོ་བྱེད་པའི་ཕྱིར)། མེད་པས་(ཏེ་ལས་འབྲས་མེད་པར་ལྟ་བའི་མེད་ལྟས་ནི་ངན་སོང་དུ་ལྟུང་བས)་སྲིད་པ་འདི་ལས་མིན། །(ཏེ་སྲིད་པ་ལས་མི་འདའ་བར་བྱེད་དོ)། དངོས་དང་དངོས་མེད་ཡོངས་ཤེས་པས། །(ཏེ་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་ཡོད་མེད་ཀྱི་ཁྱད་པར་ཡོངས་སུ་ཤེས་པའི)་བདག་ཉིད་ཆེན་པོ་(རྣམས་ནི་སྲིད་པ་ལས)་རྣམ་པར་གྲོལ། །ཞེས་ཆོས་རྣམས་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་ཡོད་པར་འཛིན་པའི་ཡོད་ལྟ་དང་རྒྱུ་འབྲས་ལ་སོགས་པ་མི་རུང་བར་མཐོང་བའི་མེད་ལྟ་གཉིས་ཇི་སྲིད་མི་འདོར་བ་དེ་སྲིད་དུ་མི་གྲོལ་བ་དང་། དངོས་པོ་དངོས་མེད་ཀྱི་དེ་ཉིད་མཐའ་གཉིས་དང་བྲལ་བ་ཤེས་པས་གྲོལ་བར་གསུངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །(འཁོར་བ་ནི་ཉེ་བར་ལེན་པའི་ཕུང་པོ་ལྔའི་རང་གི་ངོ་བོ་ཡིན་པས་དངོས་པོའི་ངོ་བོ་སྟེ། … མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་ཐར་པ་ནི་འཁོར་བ་ཟད་པའི་རང་བཞིན་ཏེ། སྡུག་བསྔལ་ཕྱིས་མི་སྐྱེ་བས་དེའི་དངོས་པོ་མེད་པའོ། །) 【藏】(གཉིས་པ་ལུང་དོན་གཞན་དུ་དྲང་མི་རུང་པར་བསྟན་པ་ནི)། གྲོལ་ཞེས་པ་ཤེས་སྒྲིབ་ལས་གྲོལ་བ་ལ་དྲང་དུ་མི་རུང་སྟེ་སྲིད་པ། (འམ་འཁོར་བ)་འདི་ལས་(མིན)་ཞེས་གསུངས་པའི་ཕྱིར་རོ། ། 【藏】(གསུམ་པ་ནི)། དེ་བཞིན་དུ་རིན་ཆེན་ཕྲེང་བ་ལས་ཀྱང་། དེ་བཞིན་སྨིག་རྒྱུ་ལྟ་བུ་ཡི། །འཇིག་རྟེན་ཡོད་ཅེའམ་མེད་པ་ཞེས། །(ཡོད་མེད་ཀྱི་མཐའ་གཉིས་སུ)་འཛིན་པ་དེ་ནི་རྨོངས་པ་སྟེ། །རྨོངས་པ་ཡོད་ན་མི་གྲོལ་ལོ། །ཡོད་པ་པ་ནི་བདེ་འགྲོར་འགྲོ། །མེད་པ་པ་ནི་ངན་འགྲོར་འགྲོ། །(འཇིག་རྟེན་འདི་སྨིག་རྒྱུ་དང་འདྲ་བར)་ཡང་དག་ཇི་བཞིན་ཡོངས་ཤེས་ཕྱིར། །(ཞེས་ཆོས་རྣམས་སྨིག་རྒྱུ་ལྟ་བུར་ཤེས་པའི་སྒོ་ནས་མཐའ)་གཉིས་ལ་མི་རྟེན་ཐར་པར་འགྱུར། །ཞེས་འཁོར་བ་ལས་གྲོལ་བ་ལ་ཡོད་མེད་ཀྱི་མཐའ་གཉིས་སྤངས་པ་དགོས་པར་གསུངས་སོ། ། 【了】若有宗派許有法我，亦無通達補特伽羅無我之處。入中論釋云：「若於法上未捨我執，亦不能達補特伽羅無我。」故聲聞獨覺，亦須通達二種無我。【了】此即聖者最勝所許，六十正理論云：「有不得解脫，無不出此有，遍知有無事\[有爲無爲.生死涅槃]，大士當解脫。」此說：若執諸法由自相有.是為有見，見因果等皆悉不成.是為無見，乃至未捨二見.不得解脫。由知有事無事真實.遠離二邊，當解脫故。言解脫者，不能說是解所知障，此說「不出此有」故。【了】如是寶鬘論亦云：「世間如陽燄，謂有或謂無，此執即愚癡，有愚不解脫。有見往善趣，無見墮惡道，遍知真實故，不依二解脫。」此說解脫生死，俱須遠離有無二邊。\[若時有蘊執,彼即有我執.] *【釋】法與補特伽羅.皆無自相.唯名言有，故二無我.亦須如前安立。入中論釋說：若時執著蘊有自性，則不能達補特伽羅無自性義，乃至未破所依諸蘊實執之境，亦不能破能依補特伽羅實執之境。\[又緣色等自性成顛倒故，亦應不達補特伽羅無我，以于施設我因之諸蘊有可得故。]故凡未通達法無我者，亦不能證究竟補特伽羅無我之義。故說二乘聖者俱能通達二無我義，以彼善達人無我義，善達究竟人無我者.必亦善通達法無我故。* *【釋】此亦即是龍猛所許，如六十正理論說，乃至未捨.諸法有自性之常邊.及畢竟無之斷邊，決定不能解脫生死。若達諸法遠離二邊之真無我性，則能解脫。寶鬘論亦說，解脫生死須遠離二邊。* ###### ### 了義之二無我【藏】(གཉིས་པ་ངེས་དོན་གྱི་བདག་མེད་གཉིས་ངོས་གཟུང་བ་ནི)། དེས་ན་ཐེག་པ་ཆེན་པོ་(སྟེ་ཐེག་ཆེན་གྱི་གཞུང་ལུགས)་ལས་གཟུང་འཛིན་རྫས་གཞན་བཀག་པ་ལས་ཆོས་ཀྱི་བདག་མེད་དུ་གསུངས་ནས་(གཞུང་འཛིན)་གཉིས་སྟོང་གི་ཤེས་པ་ལ་རང་བཞིན་(ཏེ་བཞེན་གྲུབ)་མ་བཀག་པ་(གསུངས་པ་གཅིག་སྟེ་སེམས་ཙམ་པའི་ལུགས)་དང་(ཤེས་པ)་དེ་ལ་ཡང་རང་བཞིན་བཀག་པའི་(དབུ་མ་པའི་ལུགས་ཏེ)་ཆོས་ཀྱི་བདག་མེད་ཕྲ་རགས་གཉིས་གསུངས་པའི་ཕྱི་མ་ངེས་དོན་དུ་བྱེད་པ་བཞིན་དུ། ཉན་ཐོས་ཀྱི་སྡེ་སྣོད་ལས་ཀྱང་གང་ཟག་གི་བདག་མེད་ལ་(རང་རྐྱ་ཐུབ་པའི་རྫས་ཡོད་བཀག་པ་གཅིག་དང་རང་བཞིན་གྱིས་གྲུབ་པར་བཀག་པ་གཅིག་སྟེ)་ཕྲ་རགས་གཉིས་གསུངས་པའི་ཕྲ་བའི་བདག་མེད་ངེས་དོན་དུ་འདོད་པར་བྱ་སྟེ་རྒྱུ་མཚན་རྣམ་པ་ཀུན་ནས་མཚུངས་པའི་ཕྱིར་རོ། ། 【了】故如大乘中，有破異體能取所取.說法無我.於二空識未破自性，及有於彼亦破自性.說法無我，粗細二種後為了義。如是聲聞藏中.亦說粗細二種補特伽羅無我，當許微細無我.是為了義，理相等故。 *【釋】故如於大乘教中.說有外境空內識實有.及內識亦空之二理，許後者為了義。於是小乘教中之粗細二人無我，亦當許細者為了義，理相等故。* ###### ### 煩惱障【藏】(གསུམ་པ་སྒྲིབ་པ་གཉིས་ཀྱི་ངོས་འཛིན་ལ་གཉིས་ལས། ཉོན་སྒྲིབ་ངོས་གཟུང་བ་དང་། ཤེས་སྒྲིབ་ངོས་གཟུང་བའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ། བདག་འཛིན་ཉོན་སྒྲིབ་ཏུ་བསྟན་པ་དང་། དེ་ལྟར་བཞེད་པའི་ཚུལ་ལོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི།)་དེ་ལྟར་བྱས་ན་བདག་འཛིན་(ལ་ཉོན་མོངས་པའི་སྒྲིབ་པ་དང་ཤེས་བྱའི)་སྒྲིབ་པ་གཉིས་སུ་འཇོག་(མི་འཇོག་གི)་ཚུལ་ཡང་མི་འདྲ་སྟེ་དབུ་མ་པ་གཞན་གྱིས་ཤེས་སྒྲིབ་ཏུ་བྱེད་པའི་ཆོས་ཀྱི་བདག་འཛིན་ནི་(ཐལ་འགྱུར་བའི)་ལུགས་འདིས་(ཆོས་ཀྱི་བདག་འཛིན་དེ་ནི་ཆགས་སྡང་གཉིས་ཀྱི་ཡ་གྱལ་གྱི་གཏི་མུག་ཡིན་པས)་ཉོན་མོངས་སུ་བཞེད་པའི་ཕྱིར་རོ། ། 【藏】(གཉིས་པ་ལ)་ཕྲ་བའི་བདག་འཛིན་ལྷན་སྐྱེས་གཉིས་འཁོར་བའི་རྩ་བར་བསྟན་པ་དང་། དེ་སྤོང་ཕྱིར་དུ་འབད་རིགས་པར་བསྟན་པ་དང་། རང་རྒྱུད་པས་བཞེད་པའི་བདག་འཛིན་ལྷན་སྐྱེས་གཉིས་འཁོར་བའི་རྩ་བ་མ་ཡིན་པར་བསྟན་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་བཞི་ལས། དང་པོ། ། 【藏】སློབ་དཔོན་སངས་རྒྱས་བསྐྱངས་ཀྱི་ལུགས་ནི)། འདི་ལྟར་སངས་རྒྱས་བསྐྱངས་ཀྱིས་སེམས་ཅན་སྡུག་བསྔལ་སྣ་ཚོགས་ཀྱིས་ཉེན་པ་གཟིགས་ནས་གྲོལ་བར་བྱ་བའི་ཕྱིར་དུ་དངོས་པོའི་ཡང་དག་པ་ཇི་ལྟ་བ་ཉིད་བསྟན་པར་བཞེད་ནས་རྩ་ཤེ་བརྩམས་ལ། (དེ་འདྲ་བའི)་ཡང་དག་པའི་དོན་དེ་ཡང་(རང་བཞིན་གྱིས་གྲུབ་པའི)་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་ཡིན་ཏེ་གཏི་མུག་གི་མུན་པས་བློའི་མིག་བསྒྲིབས་ཏེ་དངོས་པོ་ལ་(རང་བཞིན་གྱིས་གྲུབ་པའི)་ངོ་བོ་ཉིད་དུ་རྟོག་པ་ན་ཆགས་སྡང་སྐྱེ་བ་དང་། (དེའི་དབང་གིས་འཁོར་བར་འཁོར་ལ)་རྟེན་འབྱུང་(གི་དེ་ཁོ་ན་ཉིད)་ཤེས་པའི་སྣང་བས་གཏི་མུག་གི་མུན་པ་བསལ་ཞིང་དངོས་བོའི་ངོ་བོ་ཉིད་(དེ་རང་བཞིན)་མེད་པ་མཐོང་བའི་ཚེ་(ཆགས་སྡང་གི་རྟེན་ཏེ)་གནས་མེད་པ་ལ་ཆགས་སྡང་མི་སྐྱེ་བ་དང་། (ཞེས་སོ། ། 【了】由是因緣，安立我執.為二障之理，亦有不同。餘中觀師.立法我執為所知障，此宗許為煩惱障故。如佛護云：「由見有情為種種苦之所逼惱，為解救故，欲如實說諸法真義，故造本慧==(中論)==。其真實義，即無自性。由愚癡闇.障蔽慧眼，遂於諸法分別自性.而生貪瞋。若時了知緣起，發生光明.破除癡闇，觀見諸法悉無自性，無依處故，貪瞋不起。」【藏】གཉིས་པ། སློབ་དཔོན་འཕགས་པ་ལྷའི་ལུགས་ནི)། །དེ་དག་གི་ཤེས་བྱེད་དུ་བརྒྱ་པ་ལས། སྲིད་པའི་ས་བོན་(དང་བག་ཆགས་གསོ་བར་བྱེད་པ་ཡང་གཏི་མུག་བདེན་འཛིན་གྱི། )་རྣམ་ཤེས་ཏེ། །(དེའི་རིགས་འདྲ་བར་མ་ཆད་པར་འབྱུང་བ་ཡང་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དེ་ཉིད་ཡིན་ནོ། །གཟུགས་ལ་སོགས་པའི)་ཡུལ་རྣམས་(བདེན་འཛིན་གྱི་རྣམ་ཤེས)་དེ་ཡི་སྤྱོད་ཡུལ་(ཏེ་དམིགས་ཡུལ)་ལོ། །(དེ་འདྲའི་སྤྱོད)་ཡུལ་ལ་བདག་མེད་མཐོང་ན་ནི། སྲིད་པའི་ས་བོན་(བདག་འཛིན)་འགག་པར་འགྱུར། ཞེས་གསུངས་པ་དྲངས་སོ། ། 【藏】དེས་ནི་ཆགས་སྡང་གཉིས་ཀྱི་ཡ་གྱལ་གྱི་གཏི་མུག་(དེ་ནི)་དངོས་པོའི་བདེན་འཛིན་དང་སྲིད་པའི་ས་བོན་དུ་བཤད་ཅིང་། (བདེན་འཛིན)་དེ་ལྡོག་པ་ལ་བདག་མེད་མཐོང་དགོས་པ་དང་། (བདག་མེད་མཐོང་དགོས་པ་གསུངས་པའི་བདག་མེད་མཐོང་བ)་དེ་ཡང་དངོས་པོ་རང་བཞིན་མེད་པར་མཐོང་བ་ཉིད་ལ་གསུངས་པས་གང་ཟག་དང་ཆོས་ཀྱི་དངོས་པོ་བདེན་པར་འཛིན་པ་ཉིད་ཉོན་མོངས་ཅན་གྱི་མ་རིག་པར་བཞེད་དོ། ། 【藏】(དེས་ན་གཏི་མུག་བདེན་འཛིན་དེ་ཉིད་སྤྱིར་སྲིད་པའི་ས་བོན་མིན་ཀྱང་སྲིད་པའི་རྩ་བ་བྱེད་པའི་ནུས་པ་ས་བོན་དང་འདྲ་བས་ན་དེར་བཤད་དོ། ། 【了】為證彼義，引百論云：「識即三有種，諸境識所行，若見境無我，三有種當滅。」此說貪瞋所對之癡，即實事執.及三有種。要滅此執.須見無我，又說即見諸法無性。故許執有諦實人法，即染污無明。【藏】གསུམ་པ། སློབ་དཔོན་ཟླ་བའི་ལུགས་ནི)། བརྒྱ་པའི་འགྲེལ་པ་ལས་ཀྱང་། (བདེན་འཛིན་གྱི)་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དངོས་པོའི་རང་གི་ངོ་བོ་ལྷག་པར། (ཏེ་རང་བཞིན་གྱིས)་སྒྲོ་འདོགས་པར་བྱེད་པ་ཉོན་མོངས་པ་ཅན་གྱི་མི་ཤེས་པའི་(བདག་འཛིན་གྱིས)་དབང་གིས་དངོས་པོ་རྣམས་ལ་ཆགས་པ་དང་ལྡན་ཞིང་(དེའི་དབང་གིས་ལས་བསགས་ནས་འཁོར་བར་འཁོར་ལ)་འཁོར་བ་འཇུག་པའི་ས་བོན་དུ་གྱུར་པ་(སྟེ་ས་བོན་དང་འདྲ་བའི་བདག་འཛིན)་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་འགགས་པ་ལས་འཁོར་བ་ལྡོག་པར་རྣམ་པར་གཞག་གོ །ཞེས་དང་། 【了】百論釋亦云：「由識增益諸法自性.染污無知增上力故，遂於諸法妄起貪著，而成流轉生死種子，由彼一切畢竟滅故，即便立為生死還滅。」 *【釋】由是當知自續應成二派，安立實執為何障攝亦不相同，自續諸師許彼實執是所知障，應成許為煩惱障故。佛護論師說「由見有情為種種苦之所逼惱」等，並引四百論「識即三有種」等，而證實執即三毒之癡，即是三有之種子，欲斷彼執，須達諸法無自性故。* *【釋】四百論之義謂：彼實執即是生死根本之無明。以由此執故.而于諸法起實有愛，其無自在流轉生死之種子，亦是實執故。實執之體，謂于諸法增益實有體性之染汙無知。故斷盡實執.即是解脫生死，由得畢竟滅除實執，即便立為解脫生死故。* 【藏】འཇུག་འགྲེལ་ལས་ཀྱང་། (ཉོན་མོངས་ཅན་གྱི)་མ་རིག་པ་དངོས་པོའི་རང་གི་ངོ་བོ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པ་སྒྲོ་འདོགས་པར་བྱེད་པ་(དེ་ཁོ་ན་ཉིད་ཀྱི)་རང་བཞིན་མཐོང་བ་ལ་སྒྲིབ་པའི་བདག་ཉིད་ཅན་ནི་(ཀུན་རྫོབ་བདེན་པ་ཞེས་པའི་ཚིག་ཟུར་གྱི)་ཀུན་རྫོབ་བོ་ཞེས་དང་། དེ་ལྟར་ན་སྲིད་པའི་ཡན་ལག །(བཅུ་གཉིས་ཀྱི་ཐོག་མའི་མ་རིག་པའམ་སྲིད་པའི་ཡན་ལག)་གིས་ཡོངས་སུ་བསྡུས་པའི་ཉོན་མོངས་པ་ཅན་གྱི་མ་རིག་པའི་(ཏེ་བདེན་འཛིན་གྱིས)་དབང་གིས་(ཀུན་རྫོབ་ཀྱི་ཆོས་རྣམས་བདེན་འཛིན་དེའི་ངོར་བདེན་པའི་ཆ་ནས)་ཀུན་རྫོབ་ཀྱི་བདེན་པ་རྣམ་པར་བཞག་གོ །ཞེས་དངོས་པོ་བདེན་འཛིན་ཉིད་ཉོན་མོངས་ཅན་གྱི་མ་རིག་པ་(དེ་ནི)་ཡན་ལག་བཅུ་གཉིས་ཀྱི་དང་པོར་གསལ་བར་བཤད་དོ། ། 【了】入中論釋亦云：「諸法無性，無明增益，於見自性.障蔽為體，說名世俗。」又云：「由是因緣，有支所攝染污無明增上力故，立世俗諦。」此顯然說執法實有，即十二支中初支染污無明。 *【釋】入中論釋初段之義，謂于諸法非實體性.增益實有之染汙無明，是世俗覺，亦能障蔽.見法之自性真理為體性故。第二段之義謂由十二有支中無明所攝之染汙實執增上力故，見世俗法以為實有，即由此故立世俗諦。\[世俗謂諸異生為無明翳障蔽慧眼，由彼妄見之力所得體性。]* 【藏】(བཞི་པ། དེས་ན་འཁོར་བའི་རྩ་བ་གཉིས་བཤད་པ་མི་འགལ་བར་བསྟན་པ་ནི། དེ་འདྲ་བའི)་མ་རིག་པ་ལྷན་སྐྱེས་འདི་ལ་གང་ཟག་དང་ཆོས་ཀྱི་བདག་འཛིན་གཉིས་སུ་ཡོད་པས་གང་ཟག་གི་བདག་འཛིན་ལྷན་སྐྱེས་ཀྱང་ཉོན་མོངས་ཅན་གྱི་མ་རིག་པའོ། ། 【藏】(དེ་ནི་འཁོར་བའི་རྩ་བར་ཡང་བཤད་དོ།)་།དེའི་ཕྱིར་རེས་འགའ་མ་རིག་པ་འཁོར་བའི་རྩ་བར་གསུངས་ལ་རེས་འགའ་འཇིག་ལྟ་ལྷན་སྐྱེས་རྩ་བར་གསུངས་པ་ཡང་(བདག་འཛིན་སྤྱི་དང་འཇིག་ལྟ་བྱེ་བྲག་ཡིན་པས)་མི་འགལ་ལོ། ། 【藏】ངར་འཛིན་ལྷན་སྐྱེས་ཀྱི་དམིགས་པ་ནི་ང་ཞེས་འཛིན་པའི་གཞི་ཡིན་པས་(དེའི་གནད་ཀྱིས་དེའི་དམིགས་པའི་ང་ནི་རང་རྒྱུད་ཀྱིས་བསྡུས་པའི་ང་འཇོག་པ་ཡིན་གྱི)་རྒྱུད་གཞན་གྱི་གང་ཟག་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པར་འཛིན་པ་གང་ཟག་གི་བདག་འཛིན་ཡིན་ཡང་འཇིག་ལྟ་(འམ་ངར་འཛིན)་མིན་ནོ། ། 【了】此俱生無明中.有人法二種我執，其俱生人我執.亦是染污無明；故有時說.無明為生死根本，有時亦說.俱生薩迦耶見為本，俱不相違。【了】俱生我執之所緣，即是執我之事。若執他身補特伽羅為自性有，雖是補特伽羅我執，然非薩迦耶見。 *【釋】次云，此俱生無明等，義謂實執之中.分為人法二種無我，二種俱是生死根本染汙無明。* *【釋】雖薩迦耶見\[執我之分，非執我所分]，皆是補特伽羅我執，然補特伽羅我執非皆是薩迦耶見。以緣他有情皆有自性，是補特伽羅我執，而非薩迦耶見故。* 【藏】ཚུལ་འདི་འཕགས་པ་ཡབ་སྲས་ཀྱི་བཞེད་པ་དམ་པ་ཡིན་ཏེ། སྟོང་ཉིད་བདུན་ཅུ་པ་ལས། རྒྱུ་དང་རྐྱེན་ལས་སྐྱེས་དངོས་རྣམས། །ཡང་དག་པར་ནི་རྟོག་པ་(སྟེ་བདེན་པར་འཛིན་པ)་གང་། (ཡིན་པ)་།དེ་ནི་སྟོན་པས་མ་རིག་གསུངས། །(མ་རིག་པ)་དེ་ལས་ཡན་ལག་བཅུ་གཉིས་འབྱུང་། །ཞེས་གསུངས་ཤིང་དངོས་པོར་རང་བཞིན་གྱིས་སྟོང་པར་ཤེས་པ་ལས་(དེ་འདྲ་བའི)་མ་རིག་པ་འགག་ཅིང་དེ་ལས་ཡན་ལག་བཅུ་གཉིས་འགག་པར་གསུངས་སོ། །(མ་རིག་པ་རང་ཉིད་རང་གི་འབྲས་བུ་མིན་ཡང)་མ་རིག་པའི་རིགས་འདྲ་སྔ་མ་ལས་ཕྱི་མ་འབྱུང་བས་བཅུ་གཉིས་ཞེས་གསུངས་སོ། ། 【藏】བརྒྱ་པ་ལས་ཀྱང་། (དཔེར་ན)་ལུས་(ཀྱི་ཆ་ཀུན)་ལ་ལུས་དབང་(དེ་འབྲལ་མེད་དུ་གནས་པ)་ཇི་བཞིན་དུ། །གཏི་མུག་(བདེན་འཛིན་ཀྱང་ཆགས་སོགས་ཉོན་མོངས་པ)་ཀུན་ལ་གནས་འགྱུར་ཏེ། །(དེའི་དབང་དུ་བཏད་ནས་ཆགས་སྡང་སོགས་ཀྱིས་ལས་ལ་སྦྱོར་བར་བྱེད་པས་རྒྱུ་མཚན)་དེ་ཕྱིར་ཉོན་མོངས་ཐམས་ཅད་ཀྱང་། །(རང་གང་ལས་འབྱུང་བའི་རྩ་བ)་གཏི་མུག་བཅོམ་པས་(ཉོན་མོངས་པ་དེ་ཐམས་ཅད)་བཅོམ་པར་འགྱུར། །(གཏི་མུག་བཅོམ་པའི་ཐ་བས་ནི་རྟེན་འབྱུང་མཐོང་བ་ཉིད་ཡིན་ཏེ། དེ་ཉིད་ལས།)་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་བར་འབྱུང་བ་ནི། མཐོང་ན་གཏི་མུག་འབྱུང་མི་འགྱུར། །(རྒྱུ་མཚན)་དེ་ཕྱིར་འབད་པ་ཀུན་གྱིས་(ཏེ་འབད་པ་ཐམས་ཅད་ཀྱིས་བསྟན་བཅོས་བཞི་བརྒྱ་པ)་འདིར། །(རྟེན་འབྱུང་གི་དོན་བསྟན་པའི)་གཏམ་དེ་ཁོ་ན་བསྙད་(པ་སྟེ་བཤད)་པར་བྱ། །ཞེས་དུག་གསུམ་གྱི་ཡ་གྱལ་གྱི་མ་རིག་པ་ལྡོག་པ་ལ་རྟེན་འབྱུང་མཐོང་བ་དགོས་པར་གསུངས་ཏེ། རྟེན་འབྱུང་གི་དོན་ནི་(འདོགས་བྱེད་སོགས་གཞན་ལ་རག་མ་ལས་པའི)་རང་བཞིན་གྱིས་སྟོང་པའི་དོན་དུ་ལུགས་འདི་ལས་ལན་མང་དུ་གསུངས་སོ། ། 【藏】(གཉིས་པ། དེ་སྤོང་ཕྱིར་དུ་འབད་རིགས་པར་བསྟན་པ་ནི)་དེས་ན་དབུ་མའི་རིགས་པ་(སྟེ་དོན་དམ་ལ་དཔྱོད་པའི་རིགས་པ)་ཐམས་ཅད་ནི་འཁོར་བའི་རྩ་བ་མ་རིག་པའི་འཛིན་སྟངས་སུ་ན་དབྱུང་བའི་ཡན་ལག་(སྟེ་མ་རིག་པའི་འཛིན་སྟངས་སུན་ཕྱུང་བའི་དབང་དུ་བྱས་ནས་གསུངས་པ་ཤ་སྟག)་ཡིན་པས། རང་རྒྱུད་ཀྱི་ལྷན་སྐྱེས་ཀྱི་མ་རིག་པས་ཇི་ལྟར་བཟུང་ངོས་ཟིན་པར་བྱས་ལ། དེ་ཉིད་འགོག་པ་ལ་བརྩོན་པར་བྱའི་(གཞན་དུ)་གྲུབ་མཐའ་སྨྲ་བ་དང་གཤགས་འབྱེད་པ་ཙམ་གྱི་མཁས་པ་ལ་དགའ་བར་མི་བྱའོ། ། 【了】此理亦是聖者父子最勝所許。如七十空性論云：「因緣生諸法，若計為真實，佛說是無明，彼起十二支。」此說由知諸法自性本空，能滅無明，從此亦滅十二有支。由前同類無明而生後支，故有十二。【了】百論亦云：「如身根遍身，癡遍住一切，故一切煩惱，由癡滅皆滅。若見諸緣起，愚癡則不生，故盡一切力，唯當宣此語。」此說滅三毒中之無明須見緣起，緣起義者即性空義，此宗亦曾多次宣說。【了】是故一切中觀道理，皆是破除生死根本無明行相之支。當知自身俱生無明如何執著，精勤斷除，不應專好與諸宗派巧於諍論。 *【釋】此亦即是龍猛提婆之意趣，如七十空性論云「因緣生諸法」等。四百論云「如身根遍身」等，即明彼義故。* 【藏】(གསུམ་པ་རང་རྒྱུད་པས་བཞེད་པའི་བདག་འཛིན་ལྷན་སྐྱེས་གཉིས་འཁོར་བའི་རྩ་བ་མ་ཡིན་པར་བསྟན་པ་ལ། དྲི་བ་དང་། ལན་གཉིས་ལས། དང་པོ་ནི།)། །འོ་ན་ཆོས་དང་གང་ཟག་གི་བདག་འཛིན་ལྷན་སྐྱེས་འཛིན་སྟངས་མི་མཐུན་པ་གཉིས་གཉིས་ནི། (ལུགས་འདིར)་མེད་པས་རང་རྒྱུད་པས་བཤད་པ་(སྟེ་འདོད་པའི་བདག་འཛིན་ལྷན་སྐྱེས་གཉིས་པོ)་དེ་དག་ཇི་ལྟར་ཡིན་སྙམ་ན། ། 【藏】(གཉིས་པ་ལན་ནི། སྤྱིར་གང་ཟག་རང་རྐྱ་ཐུབ་པའི་རྫས་ཡོད་དུ་འཛིན་པའི་འཛིན་པ་ལ་ཡང་ལྷན་སྐྱེས་ཀྱི་འཛིན་པ་ཡོད་མོད་ཀྱང)་དེ་ལ་ཕུང་པོ་དང་(གོང་དུ་རྒྱས་པར་བཤད་པ་ལྟར་འདུས་བྱས་སུ་མཚོན་པའི)་མཚན་ཉིད་མི་མཐུན་པའི་གང་ཟག་རང་རྐྱ་ཐུབ་པའི་རྫས་ཡོད་དུ་འཛིན་པ་ནི་གང་ཟག་རྐང་ལག་སོགས་ཀྱི་ཆོས་ལས་རྫས་གཞན་དུ་(སྟེ་སྐྱེ་འཇིག་བྱེད་ཚུལ་མི་མཐུན་པར)་འཛིན་པ་ཡིན་པས་གྲུབ་མཐས་བློ་མ་བསྒྱུར་(པའི་འཇིག་རྟེན་རང་ག)་བ་ལ་མེད་དེ། (དེ་ཡང་གང་ཟག་རྐང་ལག་སོགས་ལས་རྫས་གཞན་དུ་འཛིན་ཚུལ་ཡང་ཕུང་པོའི་ནང་ནས་གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོ་ནི་སྐྱེ་བ་དེ་དང་དེར་གསར་དུ་ལེན་དགོས་པ་ཙམ་དུ་མ་ཟད་མའི་མངའ་དུ་ཡང་མེར་མེར་པོ་སོགས་རིམ་གྱིས་གྲུབ་ནས་དེའི་རྗེས་སུ་རྐང་ལག་རྣམས་གྲུབ་དགོས་ལ་གང་ཟག་ནི་དེའི་སྔོན་ནས་མངལ་དུ་གྲུབ་པའི་དེ་འདྲའི་བདག་ཕུང་གཉིས་གྲུབ་ཚུལ་མི་མཐུན་པར་འཛིན་པའོ)། ། 【了】若爾，人法俱生我執，無有二種不隨順相。諸自續師所說彼等.為是何執？【了】其執補特伽羅.不順蘊相.自立實有者，是執離於手足等法.別有實體補特伽羅。未由邪宗染污心者，即無彼執。 *【釋】若二無我及二我執義如上說，自續諸師所許之二種俱生我執義云何釋？* *【釋】答：執有異五蘊相獨立之補特伽羅者，唯是宗派之分別執著，世間常人無彼執故。* 【藏】འཇུག་པ་ལས། གང་ཕྱིར་འཇིག་རྟེན་ས་བོན་ཙམ་བཏབ་ནས། །བདག་གིས་བུ་འདི་སྐྱེད་ཅེས་སྨྲ་(བ)་བྱེད་(པས་ན་འཇིག་རྟེན་རང་ག་བས་བུ་དང་ས་བོན་གཉིས་རྫས་གཅིག་ལྟ་བུར་འཛིན)་ཅིང་། །(དེ་བཞིན་དུ)་ཤིང་ཡང་བཙུགས་སོ་སྙམ་དུ་རྟོགས་དེས་ན། །གཞན་ལས་སྐྱེ་བ་འཇིག་རྟེན་(གྱི་ཐ་སྙད)་ལས་ཀྱང་མེད། །ཅེས་གསུངས་པ་ལྟར་སངས་རྒྱས་བསྐྱངས་ཀྱིས་ཀྱང་གསུངས་ཏེ། (དེ་བཞིན་དུ)་ཤིང་སྡོང་གིས་བོན་ཙམ་ཞིག་བཏབ་ནས་བསྐྱེད་པ་ལ་ཤིང་སྡོང་བསྟན་ནས་འདི་བདག་གིས་བཙུགས་སོ་ཞེས་(འཇིག་རྟེན་རང་ག་བས)་ཐ་སྙད་འདོགས་པས་ན་(ཤིང་སྡོང་དང་ས་བོན)་དེ་གཉིས་རྫས་གཞན་དུ་མི་འཛིན་ཏེ། (རྫས་གཞན་དུ་འཛིན་ཚུལ་ནི)་གཞན་དུ་ན་ཤུག་སྡོང་བསྐྱེད་པ་ལ་(སྔར་བཏབ་པའི་ས་བོན་དེ་ལས་གཞན་དུ)་ཤ་པའི་སྡོང་པོ་བཙུགས་སོ་ཞེས་ཐ་སྙད་འདོགས་པར་ཐལ་བས་སོ། ། 【藏】དེ་ལྟར་བཤད་པའི་རིགས་པ་སྦྱར་ན། །གང་ཕྱིར་འཇིག་རྟེན་ལག་པ་ན་བ་ལ། །བདག་ནི་ནའོ་སྙམ་དུ་རྟོགས་དེས་ན། །དེ་གཉིས་རྫས་གཞན་འཇིག་རྟེན་ལས་ཀྱང་མེད། །ཅེས་སྨྲ་དགོས་པའི་ཕྱིར་རོ། ། 【了】如入中論云：「何故世人唯下種，便云此子由我生，亦覺此樹是我栽，故世亦無從他生。」佛護亦云：「唯下樹種，待樹生時，便指樹曰，此是我栽。」不執彼二.為有異體。若不爾者，應指所生柏樹，而云我栽樺樹。【了】以如是理，例可說云：「何故世人手痛時，而覺我痛，故彼二，世間亦非有異體。」 *【釋】如補特伽羅之手.雖非補特伽羅，然彼手痛而云我痛，世人俱生有此執故。* *【釋】又如樹種.雖非是樹，然由下種所生樹時，謂我栽樹，世人俱生有此執故。* 【藏】འདི་དག་ནི་འཇིག་རྟེན་གྱིས་དེ་ལྟར་སྨྲ་བ་ཙམ་དུ་མ་ཟད་དེ་བཞིན་དུ་འདོད་དགོས་ཏེ། བཙུགས་པའི་ས་བོན་དང་ན་བའི་ལག་པ་ཤིང་སྡོང་དང་གང་ཟག་མ་ཡིན་པས་(རྒྱུ་མཚན་གྱིས་ས་བོན་བཙུགས་པ་དང་ལག་པ་ན་བ་ལ་བརྟེན་ནས)་ཤིང་སྡོང་བཙུགས་པ་དང་གང་ཟག་དེ་ན་བར་འཇོག་མི་ནུས་ན་(ཤིང་སྡོང་བཙུགས་པ་དང་ང་ན་བ)་དེ་གཉིས་མི་སྲིད་པར་འགྱུར་བས་རྣམ་གཞག་ཐམས་ཅད་འཇིག་པར་འགྱུར་རོ། ། 【藏】(བཤད་མ་ཐག་པའི)་རིགས་པ་དེ་དག་གི་གནད་ཀྱིས་རང་རྒྱུད་པས་བཤད་པའི་ཆོས་ཀྱི་བདག་འཛིན་ལྷན་སྐྱེས་སུ་འདོད་པ་(དཔེར་ན་མྱུ་གུ་རང་ལས་རྫས་གཞན་པའི་རྒྱུ་ལས་དོན་དམ་པར་སྐྱེས་པར་འཛིན་པ་ལྟ་བུ)་ཡང་(ལུགས་འདིས)་ཀུན་བཏགས་སུ་བྱའོ། ། 【了】此等非唯世間作如是說，須如是許。若由所栽種與所痛手.非是彼樹及補特伽羅，而不能立為栽彼樹.及補特伽羅痛者，則彼二法成無所有，一切建立皆當失壞。【了】由此道理，當知自續所說俱生法我執，唯是分別。 *【釋】自續雖說.執苗芽勝義從他因生.是俱生法執，然唯是分別法執，以世間常人俱生心中無彼執故。* *【釋】是故當知此宗安立煩惱障之理，與餘宗派完全不同。其安立分別俱生之理，如餘處廣說。* ###### ### 所知障【藏】(གཉིས་པ་ཤེས་སྒྲིབ་ངོས་གཟུང་བ་ལ། དངོས་ཀྱི་དོན་དང་། ཞར་བྱུང་སྤངས་པའི་ཁྱད་པར་བཤད་པ་དང་། དེས་གྲུབ་པའི་དོན་ནོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི། སྐབས་འདིར་བདག་འཛིན་ཀུན་བཏགས་དང་ལྷན་སྐྱེས་དང་དེ་བཞིན་དུ་སྒྲིབ་གཉིས་ཀྱི་འཇོག་ཚུལ་མི་མཐུན་པ)་དེ་ལྟ་ན་(ལུགས་འདིར)་ཤེས་སྒྲིབ་གང་ལ་བྱེད་སྙམ་ན། འཇུག་འགྲེལ་ལས། དེ་ལ་མ་རིག་པའི་བག་ཆགས་(ཞེས་བྱ་བ་དེ་ཉིད་ནི་ཤེས་བྱའི་གནས་ཚུལ་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་མཐོང་བ་ལ་སེམས་རྒྱུད་སྦགས་པ་སྟེ་བསླད་པར་བྱེད་ཅིང་ལས་སུ་མི་རུང་བར་བྱེད་པ་གནས་ངན་ལེན་གྱི་ཆ་དེ་ལ་བག་ཆགས་ཞེས་བྱ་ལ་དེ)་ནི་ཤེས་བྱ་ཡོངས་སུ་གཅོད་པའི་(སྟེ་བློ་གཅིག་གིས་བདེན་གཉིས་ཅིག་ཅར་མངོན་སུམ་དུ་ཤེས་པའི)་གེགས་སུ་གྱུར་པ་ཡིན་ལ། (དེ་བཞིན་དུ)་འདོད་ཆགས་ལ་སོགས་པའི་བག་ཆགས་ཡོད་པ་ནི་(ཤེས་བྱ་ཡོངས་སུ་གཅོད་པའི་གེགས་ཡིན་པ་མ་ཟད)་ལུས་དང་ངག་གི་འཇུག་པ་(གནས་ངན་ལེན་དམན་པའི་དགྲ་བཅོམ་པའི་རྒྱུད་ལ་ཡང་ཡོད་པ་བག་ཆག་ཀྱི་དབང་གིས་ལུས་ཀྱིས་སྤྲེའུ་ལྟར་མཆོང་བ་དང་ངག་གིས་གཞན་ལ་རྨོངས་མོ་ཞེས་པ)་དེ་ལྟ་བུའི་རྒྱུ་ཡང་ཡིན་ཏེ། མ་རིག་པ་དང་འདོད་ཆགས་ལ་སོགས་པའི་བག་ཆགས་དེ་ཡང་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་དང་སངས་རྒྱས་ཁོ་ན་ལ་ལྡོག་པར། (ཏེ་སྤངས་བར)་འགྱུར་གྱི་གཞན་དག་ལ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །ཞེས་གསུངས་པ་འདི་ལས་གསལ་བའི་(ཤེས་སྒྲིབ)་ངོས་འཛིན་ལུགས་འདིའི་སྐོར་དང་ཡབ་སྲས་ཀྱི་གཞུང་རྩོད་མེད་ལས་མ་བྱུང་ངོ་། ། 【藏】ལུས་དང་ངག་གི་འཇུག་པ་ནི་དགྲ་བཅོམ་པ་ལ་ཡོད་པ་སྤྲེའུ་ལྟར་མཆོང་བ་དང་གཞན་ལ་དམངས་མོ་ཞེས་ཟེར་བའི་ལུས་ངག་གི་གནས་ངན་ལེན་སྟོན་པས་བཀག་ཀྱང་མ་ལོག་པ་ལྟ་བུ་ཡིན་ནོ། ། 【藏】ཡང་ཞེས་པས་ཆགས་སོགས་ཀྱི་བག་ཆགས་(ལུས་ངག་གི་གནས་ངན་ལེན་གྱི་རྒྱུ་ཡིན་པ་མ་ཟད)་ཤེས་བྱ་གཅོད་པའི་གེགས་སུ་ཡང་བསྟན་པས་ 【了】若爾，何為所知障耶？入中論釋云：「無明習氣.能障決了所知，貪等習氣.亦是身語如是轉因，以彼無明貪等習氣.亦唯成佛一切種智.乃能滅除，非餘能滅。」此宗諸教及聖父子無諍論中，未有較此更顯然者。言身語轉者，謂阿羅漢有身語粗重，如猿猴躍、呼他為婢，大師雖遮.終不能斷。言亦是者，顯貪等習氣.亦能障礙決了所知。 *【釋】若而，此宗何為所知障耶？答此問題，引入中論釋「無明習氣」等，義謂：應成派.以無明實執習氣為所知障，以彼習氣.於現證如所有性及盡所有性二種所知.能障礙故。此所知障，即是二乘阿羅漢.起身語粗重之因，以有貪等習氣之阿羅漢，跳躍如猴、喚她為婢，身語粗重仍現行故。\[聲聞獨覺以無漏道斷除煩惱，然終不能斷彼習氣。如油花等雖已除去，然瓶衣等，由與彼等久相觸故，猶有微習可得。如是諸阿羅漢雖已斷除煩惱，習氣仍在。由昔世中多作猿猴，故跳躍而行。由昔世中作婆羅門，故喚他為婢，世尊雖遮，終不能改。]* 【藏】(ཉོན་མོངས་པའི་བག་ཆགས་དང་ས་བོན་ལ་ཁྱད་པར་ཡོད་པས)་ཉོན་མོངས་པའི་བག་ཆགས་ཐམས་ཅད་ཤེས་སྒྲིབ་ཡིན་ཏེ། (བག་ཆགས་དེ་ཙམ་མ་ཟད)་དེའི་འབྲས་བུ་གཉིས་སྣང་འཁྲུལ་བའི་ཆ་ཐམས་ཅད་ཀྱང་(ཤེས་སྒྲིབ)་དེར་བསྡུའོ། ། 【藏】བག་ཆགས་ཀྱི་ངོ་བོ་ནི་འཇུག་འགྲེལ་ལས། (བག་ཆགས་ལ་བྱེད་ལས་ཀྱི་སྒོ་ནས)་གང་གིས་སེམས་ཀྱི་རྒྱུད་འབག་པར་བྱེད་ཅིང་སྒོ་བར་བྱེད་ལ་རྗེས་སུ་བགྲོད་པར་བྱེད་པ་(གསུམ་ཡོད་ལ་གསུམ་པོ)་དེ་ནི་བག་ཆགས་ཏེ། (ཡང་བག་ཆགས་ལ་ངོ་བོའི་རྣམ་གྲངས་གྱིས་ཕྱེ་ན)་ཉོན་མོངས་པའི་མུར་ཐུག་པ་དང་གོམས་པ་དང་རྩ་བ་དང་བག་ཆགས་ཞེས་བྱ་བ་(བཞི་ནི)་རྣམ་གྲངས་སོ། ། 【藏】ཞེས་སོ། ། 【了】故一切煩惱習氣，皆是所知障。其果現似二取相等一切亂分，亦是彼攝。【了】習氣自體，如入中論釋云：「若法於心.薰染隨逐，說名習氣。煩惱邊際、薰習、根本、習氣，是諸異名。」\[由此我事是依內心假立之相續，故亦說名內心相續。若如說心同類名心相續者，亦是少分習氣薰習之所依。…餘善不善等一習氣，亦有二種所依，如理應知。] *【釋】此中當知，煩惱習氣總有二類：一謂煩惱之種子習氣，二謂不能引生煩惱.唯能現起亂相之習氣。[འདིར་ཉོན་མོངས་པའི་བག་ཆགས་ཐམས་ཅད་ཤེས་སྒྲིབ་ཏུ་འཇོག་པ་འདྲ་བ་ཞིག་སྣང་ཡང་ཉོན་མོངས་པའི་བག་ཆགས་ལ་ཉོན་སྒྲིབ་ཀྱི་ས་བོན་དུ་གྱུར་པའི་བག་ཆགས་ཅིག་དང་། སྐྱོན་དང་ཕྲད་ཀྱང་བདེན་འཛིན་མངོན་གྱུར་བ་སྐྱེ་མི་སྲིད་ཅིང་གཉིས་སྣང་འཁྲུལ་པ་ཙམ་སྐྱེད་བའི་ས་བོན་དུ་གྱུར་བའི་ཉོན་མོངས་པའི་བག་ཆགས་གཉིས་སུ་ཡོད་ལ།]初分即是煩惱障攝，後分立為所知障攝。\[瑜伽略纂：習氣通二種，謂現行及種子…現行亦名習氣者，如阿羅漢齊足越坑.名為習氣，此乃現行。]* *【釋】又所知障，不許分別，唯是俱生，識與所知障無共同事。[ཤེས་སྒྲིབ་དང་ཤེས་པའི་གཞི་མཐུན་མེད་ཅིང་།]* 【藏】(གཉིས་པ་ཞར་བྱུང་སྤངས་པའི་ཁྱད་པར་བཤད་པ་ནི)། །ཤེས་སྒྲིབ་འདི་སྤོང་བ་ལ་(དེ་སྤོང་བྱེད་ཀྱི་ཐབས་དངོས་ནི)། དེ་ཁོ་ན་ཉིད་རྟོགས་པའི་ལམ་སྔར་བཤད་པ་(དེ་དག)་ལས་གཞན་(ཐེག་པ་ཆེ་ཆུང་ལ་མི་འདྲ)་པ་མེད་མོད་ཀྱང་ཐབས་ཀྱི་ཡན་ལག་(སྟེ་ཐབས་ཀྱི་ཆ་ཡོངས་སུ)་ཚང་མ་ཚང་དང་དུས་རིང་པོར་གོམས་མ་གོམས་(སོགས་ལ་བལྟོས་ཏེ་དེ་དག)་ལས་ཐེག་པ་ཆེ་ཆུང་གི་སྤངས་པའི་ཁྱད་པར་བྱུང་ངོ་། ། 【了】斷除此所知障，雖除前說通達真實之道外.更無有餘，然方便支.有具不具，時有久遠.修未修習，故大小乘有斷差別。 *【釋】無論直往迂跡菩薩，未證八地皆不能斷所知障品。此等即是龍猛父子之究竟意趣。斷所知障，非唯證性空之慧便能斷除，要須二大阿僧祗劫之福德資糧以為助伴。要能盡斷煩惱障已，乃能開始斷所知障。* *【釋】錯亂習氣.是正所知障，由此所生之錯亂等相.亦皆立為所知障攝。གཉིས་སྣང་འཁྲུལ་པའི་བག་ཆགས་ནི་ཤེས་སྒྲིབ་ཀྱི་གཙོ་བོ་དང་། དེའི་འབྲས་བུ་གཉིས་སྣང་འཁྲུལ་པའི་ཆ་ཐམས་ཅད་ཀྱང་ཤེས་སྒྲིབ་ཏུ་འཇོག་གོ །* 【藏】(གསུམ་པ་དེས་གྲུབ་པའི་དོན་ནི)། གསུང་རབ་ལས་བདག་འཛིན་གཉིས་ཀྱི་ངོས་འཛིན་དང་བདག་མེད་གཉིས་ཀྱི་ཕྲ་རགས་མི་འདྲ་བ་མང་དུ་གསུངས་པའི་གནད་ཀྱིས་བདག་འཛིན་གཉིས་མི་འདྲ་ཞིང་བདག་མེད་མཐོང་བས་སྒྲིབ་པ་ཇི་འདྲ་བ་ལས་གྲོལ་བའི་ཚུལ་ཡང་མི་འདྲ་བ་(དང་སྒྲིབ་གཉིས་སྤོང་བའི་རིམ་པ་མི་འདྲ་བ་དང་དྲང་ངེས་ཀྱི་ཁྱད་པར་འཇོག་ཚུལ་ལམ་འདོད་ཚུལ་མི་འདྲ་བ)་མང་དུ་ཡོད་པ་རྣམས་ཀྱི་དྲང་ངེས་ཀྱི་ཁྱད་པར་ཡང་སྔར་བསྟན་(པ་སྟེ་སྔར་རིམ་པར་བཤད་ཟིན)་བས་ཤེས་པར་བྱའོ། ། 【了】由諸經中明二我執及二無我粗細差別，說有多種。二種我執.既有不同，故見無我能脫何障.亦有多種不同之理。此等了不了義之別，由前所說.亦當了知。 *【釋】故有經說.補特伽羅有自立體空.為究竟人無我義，證此義後修習.便能盡斷煩惱障；及說.實執是所知障，通達外境空.亦能盡斷所知障等，當知皆是不了義經。餘文不釋。* 【藏】ཀུན་གཞི་ཁས་མི་ལེན་པ་ལ་བག་ཆགས་ཀྱི་འཇོག་ལུགས་དང་གནས་ཚུལ་དང་ངོ་བོ་ཇི་ལྟར་ཡིན་དཀའ་བས་བཤད་དགོས་མོད་ཀྱང་ཉུངས་ན་མཐའ་མི་ཆོད་ཅིང་མངས་པས་འཇིགས་ནས་མ་སྤྲོས་སོ། ། 【了】不許阿賴耶者，其習氣建立，與住相、體性，最難了解。雖應解說，然少則難決，多恐繁累，故不開說。【藏】གང་ཟག་དང་ཆོས་ལ་བདེན་གཉིས་ཇི་ལྟར་འཇོག་པའི་(འདོད)་ཚུལ་མི་འདྲ་བས་དེ་གཉིས་ཀྱི་བདག་མེད་གཉིས་མི་འདྲ་བའི་ཕྱིར་ཐེག་པ་ཆེ་ཆུང་གིས་དེ་རྟོགས་མ་རྟོགས་དང་བདག་ཏུ་འཛིན་པ་གཉིས་དང་སྒྲིབ་པ་གཉིས་ཀྱང་ལུགས་གཞན་(རང་རྒྱུད་པ་སོགས)་དང་མི་འདྲ་བའི་ཁྱད་ཆོས་རྣམས་བྱུང་ངོ་། ། 【了】由於人法如何安立二諦之理有所不同，彼二無我亦有不同。故大小乘證不證彼，及二我執二種障等，皆不同餘宗，為此特法。 ###### # 庚二、安立外境.不許阿賴耶及自證分不共差別【了】庚二、安立外境.不許阿賴耶及自證分不共差別 *【釋】庚二、釋安立外境.不許阿賴耶及自證分不共差別。* *【釋】「安立諸法，至何違之有？」* ###### ## 辛初、安立外境【了】辛初、安立外境 *【釋】此中先說許外境之差別，從「故于名言至非破外境」。* 【藏】གཉིས་པ་(ཕྱི་དོན་འཇོག་ཅིང་ཀུན་གཞི་དང་རང་རིག་ཁས་མི་ལེན་པའི་ཐུན་མོང་མིན་པའི་ཁྱད་པར་བསྟན་ཚུལ)་ནི། ། 【藏】(གཉིས་པ་ཕྱི་དོན་འཇོག་ཅིང་ཀུན་གཞི་དང་རང་རིག་ཁས་མི་ལེན་པའི་ཐུན་མོང་མ་ཡི་པའི་ཁྱད་པར་བཤད་པ་ལ་གསུམ་ལས། 【藏】ཕྱི་དོན་འཇོག་ཚུལ་བཤད་པ་དང་། ཀུན་གཞི་མེད་ཚུལ་བཤད་པ་དང་། རང་རིག་མེད་ཚུལ་བཤད་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་བརྒྱད་ཡོད་པ་ལས། དང་པོ། ། 【藏】གང་ཟག་ཡོད་མེད་མཚུངས་པ་ནི)། དེ་ལྟར་གང་ཟག་དང་ཆོས་ཀྱི་འཇོག་ཚུལ་སྔར་ལྟར་ཡིན་པས་(དེ་བཞིན་དུ)་རྒྱུན་ཞུགས་ལ་སོགས་པའི་(འཕགས་པའི)་གང་ཟག་ནི་ཐ་སྙད་དུ་ཡོད་ལ་དམྱལ་བ་ལ་སོགས་པའི་(སོ་སྐྱེའི)་གང་ཟག་ནི་མེད་དོ་ཞེས་ཁྱད་པར་དབྱེ་མི་ནུས་ཏེ། (ཆོས་ཐམས་ཅད)་དོན་དམ་པར་མེད་མཉམ་དང་ཐ་སྙད་དུ་ཡོད་མཉམ་དུ་མཚུངས་པའི་ཕྱིར་རོ། ། 【藏】(གཉིས་པ་གཟུགས་ཅན་དང་སེམས་སེམས་བྱུང་ཡོད་མེད་མཚུངས་པར་བཤད་པ་ནི)། །དེ་བཞིན་དུ་ཕུང་པོ་དང་ཁམས་དང་སྐྱེ་མཆེད་ཀྱི་ཆོས་(རྣམས་ལ་ཡང་གཟུགས་ཅན་ནི་མེད་ལ་སེམས་དང་སེམས་ལས་བྱུང་བ་ནི་ཡོད་པའི་ཁྱད་པར་དབྱེ་བར་མི་ནུས་ཏེ་བདེན་པ་གཉིས་ཆར་དུ་ཡོད་མེད་མཚུངས་པའི་ཕྱིར་རོ། ། 【了】安立諸法及補特伽羅之理.既如前說，故於名言不能判別.有預流等補特伽羅.無地獄等補特伽羅，以於勝義二者俱無，於名言中二俱有故。如是蘊界處法，亦不能判謂無色法.有心心所，以於二諦.有無等故。 *【釋】義謂：安立人法名言之理.既如上說，故預流等補特伽羅與地獄等補特伽羅，於勝義中無則俱無，于名言中有則具有。如是於蘊處界等法中，亦不能分別.謂色等無.心心所有，以彼諸法勝義俱無，名言俱有故。* 【藏】(གསུམ་པ་སེམས་ཙམ་པ་དང་རང་རྒྱུད་པའི་ལུགས་དགོད་པ་ནི)། །འདི་ལ་(ལེགས་ལྡན་ལ་སོགས་པའི)་དབུ་མ་པ་གཞན་དག་ཕྱི་རོལ་(ཏེ་ཕྱི་དོན)་དང་ཤེས་པ་(གཉིས་ཀ་ཐ་སྙད་དུ)་ཡོད་མཉམ་དུ་སྨྲ་བ་དང་(ཞི་འཚོ་ཡབ་སྲས་སོགས)་དབུ་མ་པ་ཁ་ཅིག་དང་། རྣམ་རིག་པ་(རྣམས་ནི)་ཤེས་པ་(རང་བཞིན་གྱིས)་ཡོད་(ཅིང)་ཕྱི་རོལ་(ཐ་སྙད་དུ་ཡང)་མེད་ཅེས་སྨྲ་བ་(དེ་དག)་ཐམས་ཅད་ཀྱང་ཡོད་ན་ཡང་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་(པས་ཁྱབ)་ཅིང་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་མེད་ན་མེད་(དགོས)་པར་སྨྲ་བ་ཁོ་ནའོ། ། 【藏】(བཞི་པ་དེ་དག་དང་ཐལ་འགྱུར་བ་རང་ལུགས་མི་མཚུངས་པར་བསྟན་པ་ནི། ཐལ་འགྱུར་བའི)་ལུགས་འདིས་ཀྱང་ཕྱི་རོལ་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པ་མི་སྲིད་པར་བཞེད་མོད་ཀྱང་དེ་ལ་(ཕྱི་རོལ་རང་མཚན་གྱིས་མེད་ན)་ཕྱི་རོལ་མེད་དགོས་མི་དགོས་ཀྱི་སྒོ་ནས། (ལེགས་ལྡན་སོགས་གྲུབ་མཐའ་གཞན་དང)་མི་མཐུན་པ་ཡིན་ནོ། ། 【藏】དེའི་ཕྱིར་སྤྱིར་ཆོས་གང་རུང་ཞིག་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་མེད་ཀྱང་(ཐ་སྙད་དུ)་ཡོད་པར་འཇོག་ཤེས་ན་དོན་ཤེས་(གཉིས་ལ་ཐ་སྙད་དུ)་ཡོད་མེད་(མི་འདྲ་བའི་ཁྱད་པར)་འབྱེད་མི་ནུས་པའི་(ཐལ་འགྱུར་བའི)་རིགས་པ་ལེགས་པོར་གོ་ནུས་ལ་དེ་མེད་ན་མི་ནུས་སོ། ། 【了】餘中觀師，有說外境與識俱有，有中觀師及唯識師.說唯有識而無外境。然彼一切，凡說為有.即有自相，若無自相.即說為無。此宗雖許外境無有自相，然不於彼說無外境，故不相同。故任何法，若能了知.雖無自相而立為有，即能善解.不可分判境識有無之理；若不知彼，即不能解。 *【釋】清辨師徒，許境與心俱有自相。靜命師徒.與唯識師，許無外境心有自性。然彼一切，凡許為有者，即有應成派所說之自相；若無彼自相，即不能安立為有也。由此因緣，應成派雖不許有自相之外境，然能安立外境為有。要知雖無自相而善安立名言者，乃能瞭解.不可分別境心有無。應成之理，非是餘人所能瞭解也。* *【釋】若而，應成派中以何正理立有外境耶？* *【釋】答：以破唯識宗破外境之理，即反成立有外境也。* *【釋】謂先反難云：緣色根識所見之外色.于名言亦非有者，則破外色應不待觀勝義之理，唯以觀察名言之理亦應能破。以所見外色.于名言中亦非有故。* *【釋】然不能許此，以無能破外境之名言量故。若以觀察勝義之量而破者，則識亦非有也。* *【釋】即唯識宗，自亦不許觀察名言之理能破外境。以決定同緣等理(即唯識宗成立外境不離心之理等).唯識自宗.亦許是觀察勝義之理.即以彼理破外境故[ལྷན་ཅིག་དམིགས་ངེས་སོགས(ལྷན་ཅིག་དམིགས་པ་ངེས་པ)]，許色由外境空.即是色法究竟性故。* *【釋】又計無外境不應道理，以說有外境之教.及上說諸理.並世間共量，皆能違害故。* 【藏】(ལྔ་པ་ཕྱི་དོན་ཡོད་པ་ལ་རིགས་པས་མི་གནོད་ཚུལ་ནི)། །དེས་ན་(སྟེ་དེའི་ཕྱིར་སྐབས་འདིར)་རྡུལ་ཕྲ་རབ་ཆ་མེད་(མི་སྲིད་པས་དེ་འདྲའི་ཆ་མེད)་བཀག་ནས་དེ་མེད་པས་དེ་(འདྲ་བའི་ཆ་མེད)་བསགས་པའི་རགས་པ་ཡང་མེད་ལ་ཕྲ་རགས་གཉིས་ཀ་མེད་པའི་ཕྱིར་(རྒྱུ་མཚན་ངེས་ན)་ཕྱི་རོལ་མེད་དོ་ཞེས་པ་ལ་སོགས་པའི་(ཕྱི་དོན་འགོག་པའི)་རིགས་(པ་ཉི་ཤུ་པ་དང་དབུ་མ་རྒྱན་རྩ་འགྲེལ་དམིགས་བརྟག་དང་རྣམ་འགྲེལ་སོགས་ནས་བཤད་པའི་རིགས)་པས་ནི། །(ཉན་ཐོས་སྡེ་པས་འདོད་པ་ལྟར་གྱི)་ཕྱི་རོལ་ཆ་མེད་འགོག་ནུས་ཀྱང་(རྒྱུ་མཚན་དེས་སྤྱིར)་ཕྱི་རོལ་ཡོད་པ་འགོག་མི་ནུས་པས་(ཕྱི་དོན་འགོག་པ)་དེ་ལ་ནི་ལུང་དང་འཇིག་རྟེན་གྱི་གྲགས་པ་གཉིས་ཀས་གནོད་པར་བརྒྱ་བའི་འགྲེལ་པ་ལས་གསུངས་སོ། ། 【了】故破極微無有方分，由無彼故，亦無由彼集合粗色，粗細俱無故無外境。百論釋說：「此等道理雖能破除無分外境，然不能破外境為有，聖教世間俱能於彼作妨難故。」 *【釋】破無方分極微之理，皆不能破應成派所許之外境。以彼諸理僅能破經部等所許無方分之外境，全不能破應成派所許之外境故。TD3865\_བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་རྣལ་འབྱོར་སྤྱོད་པ་བཞི་བརྒྱ་པའི་རྒྱ་ཆེར་འགྲེལ་པ།\_ཟླ་བ་གྲགས་པ།* གང་དག་རིགས་པ་བཅུག་ནས་རྫས་བརྒྱད་ཀྱི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་ཀྱི་ཡོད་པ་ཉིད་སེལ་ཞིང་རྣམ་པར་ཤེས་པ་རྩམ་ཉིད་དུ་རྟོགས་པ་དེ་དག་ནི་ 諸依正理破除八事極微有性.許唯識性者， རེ་ཞིག་འཇིག་རྟེན་པའི་དངོས་པོ་འཇིག་རྟེན་པའི་དོན་ལ་མཁས་པས་ཉེ་བར་བསྟན་པ་སེལ་བ་ན་འཇིག་རྟེན་དང་ལུང་གི་གནོད་པ་གཉིས་སེལ་བར་བྱེད་པ་ 若遣善巧世間義者所示世間事，則能除遣世間聖教二種違害； དེ་དག་གིས་རྡུལ་ཕྲ་རབ་ཡོད་པ་ཉིད་བསལ་བར་མི་ནུས་ཤིང་རྡུལ་ཕྲ་རབ་ལྟར་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཡོད་པ་ཉིད་འཐད་པ་དང་འགལ་བ་ཡང་གཞག་པར་མི་ནུས་སོ། ། 彼等不能破除極微有性，識之有性應如極微，故亦不能違此安立。 འདི་ལྟར་དེའི་སྐྱེ་བ་དང་གནས་པ་དང་འགག་པ་རྣམས་རིམ་གྱིས་དང་ཅིག་ཅར་མེད་པའི་ཕྱིར་མི་འཇུག་ལ། སྐྱེ་བ་ལ་སོགས་པ་དང་བྲལ་བ་ལ་ནི་ཡོད་པ་ཉིད་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། ། 如是彼生住滅非由次第亦非同時，故不壞滅，離於生等而有，不應正理。 དེའི་ཕྱིར་འཇིག་རྟེན་པའི་དངོས་པོ་རྣམས་ནི་འཇིག་རྟེན་ལས་འདས་པ་ལ་ཡོངས་སུ་མཐོང་བའི་རྣམ་པར་དཔྱད་པ་མ་བཅུག་པར་འཇིག་རྟེན་ན་ཇི་ལྟར་ཡིན་པ་དེ་ལྟར་ཁས་བླང་བར་བྱ་ཞིང༌། ཇི་ལྟར་རྣམ་པར་ཤེས་པ་འཇིག་རྟེན་པ་ཡིན་པ་དེ་ལྟར་རྡུལ་ཕྲ་རབ་ཀྱང་ཡིན་པས་འདིས་རིགས་པ་བཅུག་ནས་རྡུལ་ཕྲ་རབ་བསལ་བར་མི་ནུས་ཏེ། དེའི་རིགས་པ་ལ་འཇིག་རྟེན་དང་ལུང་གི་གནོད་པས་གནོད་པའི་ཕྱིར་རོ། ། 是故，世間諸事，不必觀出世間而作伺察，於世間如何，即應如是許。識如何是世間，極微亦如是，故此依正理不能除遣極微。彼之正理由害世間聖教，故成違害。 【藏】(དྲུག་པ་ཕྱི་དོན་བཞེད་པ་ལ་ལུང་གིས་མི་གནོད་ཚུལ་ལ་གཉིས་ལས། དང་པོ། ། 【藏】ས་བཅུ་པའི་ལུང་གིས་མི་གནོད་ཚུལ་བསྟན་པ་ནི།། ལུང་ཡང་ས་བཅུ་པ་ལས་ཁམས་གསུམ་པོ་སེམས་ཙམ་དུ་གསུངས་པའི་ཙམ་གྱི་སྒྲས་(ཕྱི་རོལ་གྱི་དོན་དེ་དག་འགོག་པ་ནི་མདོ་དེའི་དོན་(གཏན་ནས)་མིན་ཏེ། (ཙམ་སྒྲས)་སེམས་ལས་གཞན་པའི་འཇིག་རྟེན་གྱི་བྱེད་པ་པོ་བཀག་པར་མདོ་ལས་གསལ་བར་གསུངས་པ་ལེགས་ལྡན་དང་འདྲའོ། ། 【藏】(གཉིས་པ་ལང་གཤེགས་ཀྱི་ལུང་གིས་མི་གནོད་ཚུལ་བསྟན་པ་ནི། །ལང་ཀར་གཤེགས་པ་ལས)་ཕྱི་རོལ་སྣང་བ་ཡོད་མིན་ཏེ། ཞེས་སོགས་ནི་ལུང་དེས་ཕྱི་རོལ་མ་བཀག་ཅེས་ལེགས་ལྡན་གྱིས་འཆད་པ་(ཡིན་ཀྱང་དེ)་ལྟར་ཟླ་བས་མི་བཞེད་ཀྱི་(ཟླ་བས་ལང་གཤེགས་ཀྱི)་མདོ་དེས་(ཕྱི་དོན་མེད་པར)་དེ་ལྟར་བསྟན་ཀྱང་(མདོ་དེ་དྲང་དོན་(གྱི་མདོ)་ཡིན་ཞེས་འགྲེལ་ལོ། ། 【藏】དེས་ན་ས་བཅུ་པའི་མདོ་ལ་དྲང་དོན་ཡིན་ཞེས་མི་ཟེར་གྱི་(ཕྱི་དོན་བཀག་པ་ས་བཅུ་པའི)་མདོའི་དོན་མིན་ཞེས་(ཕྱི་དོན་མི་བཞེད་པ་རྣམས)་བཀག་ལ་ལང་གཤེགས་ཀྱི་ལུང་འདི་ལ་(ཕྱི་དོན་བཀག་པ་ལང་གཤེགས་ཀྱི)་མདོའི་དོན་མིན་ཞེས་མ་གསུངས་ཀྱི་(དེ་ལྟར་ལང་གཤེགས་ཀྱིས་ཕྱི་དོན་བཀག་ཀྱང་ལང་གཤེགས་ཀྱི)་ལུང་དེ་དྲང་དོན་ནོ་ཞེས་བཤད་དོ། 【了】十地經說：「三界唯心」，唯字簡彼非是經義。經自明說破離心外世間作者，與清辯同。【了】經說，「外境悉非有」等，月稱非同清辯師說此經非破外境，而釋彼經雖破外境然非了義。【了】故不說十地經是不了義，而破彼云非是經義。於楞伽經，則不說彼非是經義，而云彼經是不了義。 *【釋】又十地經說三界唯心，楞伽經說外境皆非有等，亦無違害。以十地經.非說無外境之內心，楞伽經中雖作彼說.然是不了義故。* 【藏】(བདུན་པ་ཕྱི་དོན་ཡོད་པ་ལ་རིགས་པའི་སྒྲུབ་བྱེད་བསྟན་པ་ནི)། །ཡུམ་གྱི་མདོར་ཕུང་པོ་ལྔ་ག་(སྟེ་ཕུང་པོ་ལྔ་ལ་སོགས་པའི་ཆོས་ཐམས་ཅད་ལ)་ཁྱད་(པར)་མེད་པར་རང་བཞིན་གྱིས་སྟོང་པར་བསྟན་ཞིང་མངོན་པ་(སྟེ་མངོན་པའི་མདོ)་ལས་ལྔ་གའི་རང་སྤྱིའི་མཚན་ཉིད་ཡོད་མཉམ་དུ་བཤད་པ་ལྟར་འདོད་པར་བྱ་སྟེ། (དེ་ལྟར་དོན་ཤེས་གཉིས་ཡོད་ན་ཡོད་མཉམ་དང་མེད་ན་མེད་མཉམ་དུ་མངོན་པའི་མདོ་དང་ཡུམ་གྱི་མདོ་སོགས་ལས་གསུངས་ལ། རིགས་པའི་སྒོ་ནས་ཀྱང)་དོན་ཤེས་གཉིས་ཀ་ལ་ཐ་སྙད་བཏགས་པའི་བཏགས་དོན་ཡོད་ཚུལ་དཔྱད་ན་མི་རྙེད་པར་མཚུངས་ལ། དེ་ལྟ་ནའང་(དོན་ཤེས་གཉིས་ལ)་ཐ་སྙད་ཀྱི་དབང་གིས་ཀུན་རྫོབ་ཏུ་ཡོད་པར་འཇོག་པ་(ལ)་ཡང་ཁྱད་པར་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ་སྙམ་དུ་དགོངས་སོ། ། 【藏】དེས་ན་དེ་འདྲ་བ་དེ་ལ་ཡོད་མེད་ཀྱི་ཁྱད་པར་འབྱེད་པ་ནི་འཇིག་རྟེན་པའི་ཐ་སྙད་ལས་ཀྱང་རྒལ་ལ་དོན་དམ་པའི་རྣམ་གཞག་ལས་ཀྱང་རྒལ་བས་བདེན་པ་གཉིས་ཅར་ལས་ཉམས་པ་ཡིན་ཏེ། (ཞེས་སོ)། ། 【藏】(བརྒྱད་པ་དེ་ཉིད་འཕགས་པ་ཡབ་སྲས་ཀྱི་བཞེད་པར་བསྟན་པ་ནི)། བརྒྱ་པ་ལས། (ཕྱི་དོན་དང་ཤེས་པ་གཉིས་ཀྱི་ནང་ནས)་གཅིག་ཡོད་(ལ)་གཅིག་མེད་ཅེས་བྱ་བ་(ནི)་དེ། (ཁོ་ན་ཉིད་དུ་གྲུབ་མ་གྲུབ་ཀྱི་དབང་དུ་བྱས་ནའང་བདེན་པར་མེད་མཉམ་ཡིན་པས་ཡོད་མེད་ཀྱི་ཁྱད་པར་དེ་འཐད་པ)་མིན་(ལ་དེར་མ་ཟད)་འཇིག་རྟེན་(ཏེ་ཀུན་རྫོབ་ཏུ་ཡོད་མེད་ཀྱི་དབང་དུ་བྱས)་པའང་(འཐད་པ)་མིན་(ཞིང་། །དོན་ཤེས་གཉིས་ལ་ཡོད་མེད་ཀྱི་ཁྱད་པར་དེ་ལྟར་སྨྲས་ན་འཇིག་རྟེན་གྱི་ཐ་སྙད་ལས་ཀྱང་རྒལ་བའི་སྐྱོན་ཡོད་པ)་དེས་ན་འདི་ཡོད་འདི་མེད་ཅེས། བརྗོད་པ་ཉིད་དུ་ནུས་མ་ཡིན། ཞེས་སོ། །འཕགས་པའི་དགོངས་པ་ཡང་འདི་ཉིད་དོ། ། 【了】般若經中.宣說五蘊皆自性空，無有差別；對法則說五蘊皆有自相共相，應如是許。意以識與境若觀名言假立之義，俱不可得。若判彼法有無差別，既違世間名言.亦違勝義建立，故於二諦俱為失壞。【了】如百論云：「說一有一無，非真非世間，故不可宣說，此有彼非有。」此亦即是聖者意趣。 *【釋】由是當許：般若經等，通說五蘊皆無自性；對法則通說五蘊皆有自相共相。以若求境與心名言假立之義，皆不可得，若不推求，唯就名言，二俱有故。若不爾者，分別名言有心無境，則於二諦俱為失壞。四百論說「說一有一無」故。\[法成一成無…(法與有性)]* 【藏】(འབྱུང་བ་ཆེ་ལ་སོགས་བཤད་པ་ཞེས་སོགས་ཀྱི་ལུང་གིས་ཀྱང་མི་གནོད་དེ)་འབྱུང་བ་ཆེ་ལ་སོགས་བཤད་པ། རྣམ་པར་ཤེས་སུ་ཡང་དག་འདུ། (ཞེས་པའི་ལུང་གིས་འབྱུང་བ་ཆེན་པོ་བཞི་ལ་སོགས་པའི་ཆོས་ཐམས་ཅད་རང་འདོགས་བྱེད་རྣམ་པར་ཤེས་པས་རྣམ་པར་བཞག་པ་ཙམ་ལ་རག་ལས་པའི་རྒྱུ་མཚན་གྱིས་དེ་རྣམས་རྣམ་ཤེས་ཁོངས་སུ་འདུ་ཞེས་བརྗོད་པར་ཙམ་ལས་ཕྱི་དོན་བཀག་པ་མིན་ནོ)། །ཞེས་སོགས་ཀྱི་དོན་ནི། གཟུགས་དང་སེམས་སེམས་བྱུང་དང་ལྡན་མིན་རྣམས་ནི་རང་ལ་དམིགས་པའི་རྣམ་ཤེས་ལ་རང་གི་རྣམ་པ་བཞག་པའི་སྒོ་ནས་འབྱུང་བ་ལ་སོགས་པར་ཉེ་བར་འདོགས་པར་བྱེད་དེ། རྣམ་པ་མ་བཞག་པ་ནི་འགས་ཀྱང་ཡོད་པར་གཞག་མི་ནུས་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེས་ན་འབྱུང་བ་ལ་སོགས་པ་དེ་དག་ནི་རྣམ་ཤེས་ཀྱི་ཁོངས་སུ་འདུ་བ། (ཞེས་བསྟན་པ་ཙམ)་ཡིན་ཏེ་དེས་རྣམ་པར་བཞག་པ་ཙམ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། ། 【藏】(རྣམ་ཤེས་ཚངས་པ་ཞེས་པ་ཚངས་པའི་སྒྲས་བསྐལ་བ་མེས་འཇིག་གི་དུས་སུ་ཚངས་པའི་འཇིག་རྟེན་མན་སྟོང་པར་བྱེད་པ་བཞིན་དུ་སྟོང་ཉིད་མངོན་སུམ་དུ་རྟོགས་པའི་སློབ་པའི་མཉམ་གཞག་གི་སྣང་ངོར་འབྱུང་བཞི་སོགས་སྟོང་པར་སྣང་བ་ལ་སྦྱར་བ་དང་ཡང་ཚངས་པའི་སྒྲ་མྱང་འདས་ལ་སྦྱར་བ་དང་། ཡང་དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་ལ་སྦྱར་ནས་བཤད་པ་སོགས་དཔེ་དོན་སྦྱོར་ཚུལ་མང་དུ་ཡོད་དོ)། །གང་གི་ཚེ་རྣམ་ཤེས་ཀྱི་ཚངས་པ་དེ་རང་བཞིན་གྱིས་སྐྱེ་བ་མེད་པར་མངོན་སུམ་དུ་ཤེས་པ་དེའི་ཚེ། (དེ་འདྲའི་བློ་ངོར)་གཟུགས་འགགས་ནས་གཟུགས་བརྙན་འགག་པ་བཞིན་དུ་(འདོགས་བྱེད་ཀྱི་རྣམ་ཤེས)་དེས་བཞག་པའི་(ཕྱི)་དོན་སྣང་ཚོགས་པ་(སྤྲོས་པ)་དེ་དག་ཀྱང་བྲལ་ཞིང་ནུབ་པར་འགྱུར་རོ། །ཞེས་པའི་དོན་དུ་དེའི་འགྲེལ་པ་ལས་བཀྲལ་པ་ལྟར་ཡིན་པས་ལུང་དེས་ཕྱི་རོལ་འགོག་པ་མིན་ནོ། ། 【藏】(དེ་དག་གིས་ནི་ཕྱི་དོན་ཡོད་པ་བསྒྲུབས་པ་ཡིན་ནོ། ། 【了】又云：「宣說大種等，皆是識所攝」等者，義如釋論中說：「謂色、心、心所、不相應行，皆由能緣自識安立行相，而立大種等；未立行相，不能安立有少法故。故大種等是識所攝，以唯由識所安立故。若時現證識\[梵]無自性生，爾時由識所立種種皆當滅離，猶如形滅影像亦滅。」故彼論文非破外境。 *【釋】論云「宣說大種等」，于許外境亦無違害，以彼論文非破外境，是說大種等若不待能立之心，則非有故。།དེ་ཤེས་པས་ནི་འབྲལ་འགྱུར་ན། །ལོག་པར་རྣམ་བརྟགས་མ་ཡིན་ནམ།* ###### ## 辛二、不許阿賴耶【了】辛二、不許阿賴耶【藏】གཉིས་པ་ཀུན་གཞི་མེད་ཚུལ་བཤད་པ་ལ་གསུམ་ལས། ལས་འབྲས་ཀྱི་རྟེན་དུ་ཀུན་གཞི་མི་དགོས་ཚུལ་བཤད་པ་དང་། ཕྱི་དོན་ཡོད་པས་ཀྱང་ཀུན་གཞི་མེད་ཚུལ་བཤད་པ། ཞིག་པ་དངོས་པོར་སྒྲུབ་ཚུལ་བཤད་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)། 【藏】ཀུན་གཞི་ཁས་མི་ལེན་པ་ལ་ཡང་(ལས་ཀྱི་བག་ཆགས་སྒོ་གཞི་མེད་པའི)་སྐྱོན་མེད་དེ་འདི་ལྟར་(སེམས་ཙམ་པའི་ལུགས་ལ)། ལས་ཀྱིས་རྣམ་སྨིན་(ལས་འགག་ནས)་ཡུན་རིང་དུ་ལོན་ནས་སྐྱེད་ལ། ལས་ཀྱང་རང་གི་དུས་གཉིས་པར་(མ་ཞིག་ན་ལས་རྟག་པར་འགྱུར་བས)་ཞིག་ཅིང་ཞིག་པ་(དངོས་མེད་ཡིན་པས་དེ)་ལས་འབྲས་བུ་འབྱུང་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་ལས་འབྲས་ཀྱི་རྟེན་དུ་ཀུན་གཞི་འདོད་པ་ཡིན་ན་(སྟེ་འདོད་པ་ཡིན་ལ། ལས་འབྲས་སོགས)་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་མ་གྲུབ་ཀྱང་དངོས་པོར་འཇོག་ནུས་པ་(ཐལ་འགྱུར་བའི་ཕྱོགས་ལ་ལས་ལ་བརྟེན་ནས་ལས་ཀྱི་ཞིག་པ་འབྱུང་བ་ཡིན)་ལ་ཞིག་པ་དངོས་པོར་ཤིན་ཏུ་འཐད་པས་(བག་ཆགས་བསྒོ་གཞིར་གྱུར་པའི)་ཀུན་གཞི་མི་དགོས་ཏེ། འཇུག་པ་ལས། གང་ཕྱིར་(ལས་སོགས)་རང་བཞིན་གྱིས་དེ་མི་འགག་པ། །དེ་ཕྱིར་(བག་ཆགས་ཀྱི་རྟེན)་ཀུན་གཞི་མེད་ཀྱང་། (བག་ཆགས་དང་ལས་འབྲས་ཀྱི་འབྲེལ་བའི་རྟེན་ནིང་ཙམ)་འདི་ནུས་ཕྱིར། ལ་ལར་ལས་འགགས་ཡུན་རིང་ལོན་ནས་ཀྱང་(ལས་ལ་བརྟེན་ནས་ལས་ཀྱི་ཞིག་པ་སྐྱེས་ཞེས་ཞིག་པ་སྔ་མ་སྔ་མ་ལས་ཕྱི་མ་ཕྱི་མ་རིམ་གྱིས་སྐྱེས་ཏེ་མཐར་ལས་ཀྱི)་འབྲས་བུ་ཡང་དག་འབྱུང་བར་རིག་པར་གྱིས། །ཞེས་གསུངས་སོ། ། 【了】又不許阿賴耶識亦無過咎。謂業感異熟須經長時，然第二剎那其業即滅，從已滅法不能生果，故許阿賴耶識為業果所依。然無自相能立有事，安立已滅為有事法，亦極應理，故不須許阿賴耶識。入中論云：「由許非滅自性有\[由業非以自性滅]，故無賴耶能有此，有業雖滅已經久，當知猶能生自果。」【藏】(དེས་ན་སྐབས་འདིར་ཀུན་གཞི་ཁས་མི་ལེན་པའི་རྒྱུ་མཚན་ནི་ཕྱི་དོན་ཁས་བླངས་པའི་རྒྱུ་མཚན་གྱིས་ཡིན་ལ། ཀུན་གཞི་མི་འདོད་ཀྱང་ལས་འབྲས་ཀྱི་རྣམ་གཞག་འཐད་ལྡན་འཇོག་ཤེས་པ་ནི་ཞིག་པ་དངོས་པོར་འདོད་པའི་གནད་ཀྱིས་ཡིན་ནོ)། ཀུན་རྫོབ་ཏུ་ཡང་རང་མཚན་གྱིས་གྲུབ་པ་འགོག་ཅིང་རང་བཞིན་མེད་པའི་རྒྱུ་འབྲས་(སོགས་ཀྱི་རྣམ་གཞག)་འཇོག་ཤེས་པ་ལ་བདེན་པ་གཉིས་ཀར་(ལ་ལྟོས་པའི)་རྟག་ཆད་ཀྱི་ལྟ་བ་སྤང་སླ་བར་མ་ཟད་ཀུན་གཞི་མི་འདོད་ཀྱང་ལས་འབྲས་ཀྱི་འབྲེལ་པ་ཡང་། (ཆེས་ཤིན་ཏུ)་འཐད་པར་གསུངས་ཏེ། འཇུག་འགྲེལ་ལས། དེའི་ཕྱིར་དེ་ལྟར་བདེན་པ་གཉིས་ཀར་ཡང་རང་བཞིན་མེད་པས་རྟག་པ་དང་ཆད་པར་ལྟ་བ་རྒྱང་རིང་དུ་སྤངས་པ་འབའ་ཞིག་ཏུ་མ་ཟད་ཀྱི། ལས་རྣམས་འགགས་ནས་ཡུན་རིང་དུ་ལོན་ཡང་(ཞིག་པ་དངོས་པོ་ཡིན་ཞིང་ལས་རྣམས་ཀྱི་ཞིག་པ་སྔ་ཕྱི་རིམ་གྱིས་བརྒྱུད་དེ)་ལས་འབྲས་ཀྱི་འབྲས་བུ་དང་འབྲེལ་བ་ནི་(སེམས་ཙམ་ལྟར)་ཀུན་གཞི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་རྒྱུན་དང་(བྱེ་སྨྲ་ལྟར)་ཆུད་མི་ཟ་བ་དང་ཐོབ་པ་ལ་སོགས་པ་(དང་མདོ་སྡེ་པ་ལྟར་ལས་ཀྱི་རྒྱུན་དང་རང་རྒྱུད་པ་ལྟར་རྣམ་ཤེས་སོགས)་ཡོངས་སུ་རྟོག་པ་མེད་པར་ཡང་(མིང་རྐྱང་བཏགས་ཡོད་ཙམ་གྱི་ང་དེ་ལས་འབྲས་ཀྱི་རྟེན་དུ)་འཐད་པ་ཡིན་ནོ། །ཞེས་སོ། ། 【藏】དེའི་ཕྱིར་ཞེས་པ་ནི་རང་བཞིན་མེད་པ་ལས་ལས་རང་བཞིན་མེད་པ་སྐྱེ་བར་དེའི་གོང་དུ་བཤད་པའོ། ། 【藏】ཀུན་གཞི་མི་འདོད་པས་ཐ་མའི་འཆི་སེམས་དང་དང་པོའི་སྐྱེ་སེམས་མི་རུང་བ་སོགས་ཀྱི་སྐྱོན་གཞན་ཡང་སྤང་དགོས་མོད་ཀྱང་ཚུལ་འདི་ཤེས་ན་དེས་གཞན་རྣམས་ཤེས་ནུས་པ་ལ་དགོངས་ནས་ཟླ་བས་མ་བཤད་ལ། མངས་བས་འཇིགས་ནས་འདིར་མ་སྤྲོས་སོ། ། 【了】若於世俗亦破自相，而能安立無性因果，非但雙於二諦.易除常斷二見，即不許阿賴耶識.亦能安立業果繫屬。入中論釋云：「是故如是於二諦中俱無自性，非但遠離常斷二見，諸業已滅雖經久時.與諸業果而相繫屬，不須妄計1阿賴耶識相續.及不壞.得等\[2不失法如債券.3善不善二業之得.4二業習氣所薰識相續]，亦皆應理。」言是故者，謂承前說從無自性.生無自性，不許阿賴耶識。雖亦須釋.最後死心及初生心不成等難，月稱意謂.由知此理.餘亦易了，故未解說。今恐文繁，茲亦不述。 *【釋】次說不許阿賴耶識之差別，云「不許阿賴耶識等」。謂應成派中不許阿賴耶識，入中論說.有阿賴耶識之經.是不了義意趣之經。其許自性空者，雖無阿賴耶識.亦許業果關係，極應理故。* *【釋】唯識師等，由許先所造業.雖經久時猶能感果，若許彼業第二刹那亦不滅壞，則成常住。滅是無事.不能生果，故許阿賴耶識為業果之所依也。* *【釋】應成派師.雖無自相亦能安立有事，故說從業而生業滅，業滅是有事，即由彼事而生業果。故不須許阿賴耶識為業果之所依也。[ལས་ལས་ལས་ཀྱི་ཞིག་པ་འབྱུང་ཞིང་། ལས་ཀྱི་ཞིག་པ་དངོས་པོ་ཡིན་པས་དེས་ལས་ཀྱི་འབྲས་བུ་བསྐྱེད་པའི་ཕྱིར། ]* *【釋】若于名言亦破自性，於自性空而善安立業果建立者，非但易斷常斷二見，即不許阿賴耶識等，亦能安立業果關係，極為應理。* 【藏】(གཉིས་པ་ཕྱི་དོན་ཡོད་པས་ཀྱང་ཀུན་གཞི་མེད་ཚུལ་བཤད་པ་ནི)། །ཕྱི་རོལ་ཁས་ལེན་པའི་གནད་ཀྱིས་ཀྱང་ཀུན་གཞི་མི་འཇོག་པ་ཡིན་ཏེ། (ཕྱི་དོན)་དེ་ཁས་ལེན་ན་དབུས་མཐའ་ལས། (ཕྱི་རོལ་གྱི)་དོན་དང་སེམས་ཅན་(དང)་བདག་(ཏུ་སྣང་བའི)་རྣམ་རིག་(རྣམས)་།སྣང་བའི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ནི། །(ཡུལ་དེ་དག་གི་རྣམ་པར)་རབ་ཏུ་སྐྱེའོ་(སྟེ་སྐྱེས་ལ)་དེ་(ཡུལ་ཅན་དེ་དག་ཕྱི་དོན་སོགས་ཀྱི་རྣམ་པར་སྐྱེས་པའི་རྒྱུ་མཚན་གྱིས་ཕྱི)་དོན་(སོགས)་མེད་(ཅེས་སྨྲ་མི་རིགས་ཏེ)། །དེ་མེད་(ན་ཡུལ་མེད)་པས་ན་(ཡུལ་ཅན་ཤེས་པ)་དེ་ཡང་མེད་(པར་འགྱུར)། ཅེས་གསུངས་པ་ལྟར་འདོད་དགོས་པའི་(ན་དབུས་མཐའི་ཡུང་འདིས་ཕྱི་དོན་འགོག་པ་མིན་པའི)་ཕྱིར་རོ། 【藏】(དབུས་མཐའི་ལུང་འདི་ཀུན་གཞི་ཡོད་པར་སྟོན་པའི་ལུགས་སུ་བྱས་ནས་ཕྱི་དོན་འགོག་པའི་དབང་དུ་བྱེད་མཁན་ཚོས་ཕྱི་དོན་མེད་དེ་ཀུན་གཞིའི་སྟེང་གི་བག་ཆགས་སྨིན་པ་ལས་ཕྱི་དོན་སྣང་བའི་བློ་སྐྱེ་བའི་ཕྱིར་ཞེས་འགོག་པ་ནི་ཉན་ཐོས་སྡེ་གཉིས་ཀྱིས་འདོད་པའི་ཕྱི་དོན་འགོག་ཚུལ་ཡིན་གྱི་ཐལ་འགྱུར་བའི་ལྟོས་གྲུབ་ཀྱི་རིགས་པ་ཕྲ་མོའི་སྒོ་ནས་ཕྱི་དོན་འཇོག་ཚུལ་ལ་ཅི་ཡང་མི་གནོད་དོ། ། 【了】由許外境.故亦不立阿賴耶識，若許彼識.則亦須許辨中邊論：「識生變似義，有情我及了，此境實非有，境無故識無。」所說義故。 *【釋】又由許有外境之故，亦必不許阿賴耶識也。* \[玄奘：(識者八識)1變似義者，謂似色等諸境性現。變似有情者，謂似自他身五根性現。2變似我者，謂染末那，與我癡等恒相應故。3變似了者，謂餘六識，了相麁故。此境實非有者，謂似義似根.無行相故，似我似了.非真現故，皆非實有。境無故識無者，謂所取義等.四境無故，能取諸識.亦非實有。] \[真諦：塵根我及識，本識生似彼，但識有無彼，彼無故識無。1似塵者，謂本識顯現相似色等。似根者，謂識似五根.於自他相續中顯現。2似我者，謂意識.與我見無明等相應故。3似識者，謂六種識\[此猶不然，應言變為所了，所了者.謂六境，相麁故]。本識者，謂阿黎耶識(譯師意存一意識義)。生似彼者，謂似塵等四物。但識有者，謂但有亂識。無彼者，謂無四物。何以故。似塵似根.非實形識故，似我似識.顯現不如境故。彼無故識無者，謂塵既是無.識亦是無。是識所取四種境界，謂塵根我及識所攝.實無體相。所取既無，能取亂識亦復是無。] 【藏】གསུམ་པ་ཞིག་པ་དངོས་པོར་སྒྲུབ་ཚུལ་ནི)་ཞིག་པ་དངོས་པོར་སྒྲུབ་ཚུལ་ཚིག་གསལ་དང་རིགས་པ་དྲུག་ཅུ་པའི་འགྲེལ་པ་ལས་གསུངས་ཏེ་རྩ་ཤེའི་རྣམ་བཤད་དུ་འཆད་པར་འགྱུར་རོ། ། 【藏】ཞིག་པ་དངོས་པོར་བཞེད་པའི་གནད་གྱིས་དུས་གསུམ་(འདུས་བྱས་སུ)་འཇོག་པ་ལ་(སོགས་པ)་ཡང་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཁྱད་པར་ཆེའོ། 【了】成立已滅為有事之理，是顯句論，及六十正理論釋所說，中論疏中茲當廣說。【了】由許滅為有事，故立三世，亦有最大不共差別。 *【釋】應成派說：業習氣所熏之事，及業果關係之所依，唯是依蘊假立之我，非業之滅。然許善惡業之滅，能生善惡業之果。* *【釋】成立滅是有為法者，有教理二門。* *【釋】教謂經說「生緣老死。」由此成立滅是有為，以死即是命根滅壞，彼是生緣之所生故。又十地經說「死亦有兩種所作，一能壞諸行，二能生無知不間斷因。」此說死由因生，及死能生無明故。此亦即是龍猛菩薩之意趣，如入中論云「有無事無\[有]為」等[རྩ་ཤེ་ལས། དངོས་དང་དངོས་མེད་འདུས་བྱས་ཡིན། ]。此說瓶之有事及瓶滅之無事，皆是有為法故。六十正理論云「由因盡寂滅」等，此說油盡是燈滅之因故。* *【釋】由理亦能成立.滅是有為。若苗第二刹那之壞是從因生，則壞第二刹那之滅.亦從因生，理相等故。[ཞིག་པ་དངོས་པོར་གྲུབ་སྟེ། མྱུ་གུ་རང་གྲུབ་དུས་ཀྱི་སྐད་ཅིག་གཉིས་པར་འཇིག་པ་དེ་རྒྱུས་བསྐྱེད་ན་དེ་རང་གྲུབ་དུས་ཀྱི་སྐད་ཅིག་གཉིས་པར་ཞིག་པ་དེ་ཡང་རྒྱུས་སྐྱེད་དགོས་པར་མཚུངས་པའི་ཕྱིར། ]* *【釋】如是當知未來亦是有事，以苗在冬季時之未生，是于爾時由緣缺所生故。[མྱུ་གུ་དགུན་གྱི་དུས་སུ་མ་སྐྱེས་པ་དེ་དུས་དེར་རྐྱེན་མ་ཚང་བའི་དབང་གིས་བྱུང་བའི་ཕྱིར་རོ། ]།* *【釋】是故三世皆是有事，過去未來尚是有事，況現在也。* ###### ## 辛三、不許自證分【了】辛三、不許自證分 *【釋】次說不許自證分之差別，云「許自證者」等。* 【藏】(གསུམ་པ་རང་རིག་མེད་ཚུལ་ལ། ཕྱོགས་སྔ་ཕྱི་གཉིས་འཇུག་པ་ལས་གསུངས་པའི་དེ་འདྲའི་ཕྱོགས་སྔ་ངོས་གཟུང་པ་དང་། དེ་འགོག་བྱེད་ཀྱི་ཕྱོགས་ཕྱི་མ་བཤད་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི། །)རང་རིག་འདོད་པའི་ཕྱོགས་སྔམ་(བརྗོད་པ)་དང་དེ་འགོག་པ་འཇུག་པ་རྩ་འགྲེལ་ལས་འདི་ལྟར་གསུངས་ཏེ། (རང་རིག་འདོད་པ་རྣམས་ན་རེ)་སྔར་མ་མྱོང་བ་(ཡུལ)་དྲན་པ་མི་སྲིད་པས་དྲན་པ་ནི་(ངེས་པར)་མྱོང་བ་ལས་སྐྱེ་ལ། དེ་ཡང་སྔར་འདི་མཐོང་ངོ་ཞེས་ཡུལ་(དྲན་པས་ཡུལ་སྔོན་པོ་ལྟ་བུ་ལ་མྱོང་བྱེད་སྔོན་དུ་སོང་བའི་ཕྱིར)་དང་(དེ་བཞིན་དུ)་ངས་མཐོང་ངོ་ཞེས་ཡུལ་ཅན་དྲན་པ་ཡོད་པས་སྔར་གྱི་(སྔོན་པོ་མྱོང་བྱེད་ཀྱི)་སྔོ་འཛིན་གྱི་ཤེས་པ་ལྟ་བུ་དེ་ལ་(ཡང་རང)་མྱོང་བ་(ངེས་པར)་ཡོད་དོ། ། 【藏】(སྔོ་འཛིན)་དེ་ཡང་ཤེས་པ་དོན་གཞན་གྱིས་མྱོང་ན་(དེ་འདྲའི་མྱོང་བྱེད)་དེ་ཡང་གཞན་གྱིས་མྱོང་དགོས་པས་(མྱོང་བྱེད)་ཐུག་མེད་(དུ་ཐལ་བ་།དང་། (ཐུག་མེད་དུ་ཐལ་བའི་སྐྱོན་མེད་དེ་སྔོ་འཛིན་ལྟ་བུའི)་ཤེས་པ་སྔ་མ་(རང་གི་རིགས་འདྲ)་ཕྱི་མའི་མྱོང་བྱ་ཡིན་(པའི་ཕྱིར་ཟེར)་ན་ཕྱི་མའི་ཤེས་པས་གཟུགས་སོགས་ཀྱི་ཡུལ་གཞན་མི་གཅོད་པར་འགྱུར་(བའི་སྐྱོན་ཡོད་པའི་རྒྱུ་མཚན་དེ)་བས་(ན་སྔར་གྱི་སྔོ་འཛིན་ནི)་རང་(རིག)་གིས་མྱོང་དགོས་ཏེ། མྱོང་བ་ལ་རང་མྱོང་དང་གཞན་མྱོང)་དེ་གཉིས་སུ་ངེས་(ཤིང་གཞན་མྱོང་ནི་ཐུག་མེད་དུ་ཐལ་བ་དང་ཡུལ་གཞན་མི་གཅོད་པར་ཐལ་བ་སོགས་ཀྱི་རིགས་པས་ཁེགས)་པའི་ཕྱིར་རོ། ། 【藏】དེས་ན་ཕྱིས་ཀྱི་(ཡུལ་ཅན)་དྲན་པས་སྔར་གྱི་ཡུལ་(སྔོ་འཛིན་ལྟ་བུ)་མྱོང་བ་རང་རིག་ཏུ་འགྲུབ་པོ། །(ཞེས་རང་རིག་འདོད་པ་དག་གིས)་ཞེ་ན་(སྟེ་ཟེར་རོ། ། 【了】許自證者，及破自證，入中論本釋作如是說：「先未領納.必不生念，故念唯從領納而生。如云先曾見此，是追念境；若云我見，是念有境，故先緣青色之識，亦有領納。此復若是餘識領納\[一應成無窮]，則彼仍須餘識領納，便成無窮。\[成無窮者，初見青識便有領受不成之過也。]若謂前識是後領納\[二應不見餘境]，則彼後識應不能決餘色等境。\[以識相續，唯緣前識為境故。此非不定，以前前識為後後識知，則以前識為所取義而生後識。爾時不應舍內近所取義，而趣外遠事故。若謂能證前見青識之後見青識，與觀青色之見青識同時生起，無不于境轉之過者，則一補特伽羅身中，應有同類異體之二眼識，同時生起。]故須自領，以領納中二決定故。故由後念，成立領納前境自證。 *【釋】此說許自證分之宗，及入中論本釋破彼之理。* *【釋】許自證分者云，昔未習境定無念生，以念唯從曾習境生故。如緣青識領受青境時.必於青境有能領受，如是於能緣識，亦應有能領受者。謂曾見此青色.是憶念境，謂我曾見青色.是憶能緣識故，由此便能立緣青之識.有能領納者。又領納中自領他領二品決斷，以諸正理能破他領，即便成立有自領納。此若成立，則易成立有自證分也。* 【藏】གཉིས་པ་དེ་འགོག་བྱེད་ཀྱི་ཕྱོགས་ཕྱི་མ་བཤད་པ་ལ་གསུམ་ལས། རང་རིག་ཡོད་པ་ལ་སྒྲུབ་བྱེད་མེད་ཅིང་གནོད་བྱེད་ཡོད་པར་བསྟན་པ་དང་། རང་རིག་མེད་པ་ལ་གནོད་བྱེད་མེད་ཅིང་སྒྲུབ་བྱེད་ཡོད་པར་བསྟན་པ་དང་། དྲན་པ་སྐྱེ་བ་འཐད་ཚུལ་ལོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི། ལུགས་དེ་འགོག་པ་ལ)། འདིར་རྫས་གྲུབ་སྒྲུབ་པའི་དབང་དུ་བྱེད་ན། (སྟེ་རང་མཚན་གྱིས་གྲུབ་པའི་དྲན་པ་ཡོད་པའི་དབང་དུ་བྱེད་དེ་སྨྲ་ན)་དེ་འདྲའི་དྲན་པ་མེད་པས་(ན་དྲན་པ་དེ་རང་རིག་སྒྲུབ་བྱེད་དུ་མི་རུང་བས་དེ་འདྲའི་དྲན་པ)་བསྒྲུབ་བྱ་དང་མཚུངས་ལ། (སྟེ་བསྒྲུབ་བྱ་དང་མཚུངས་པས་དེ་སྒྲུབ་བྱེད་དུ་མི་རུང་བའི་ཕྱིར་དང་། གལ་ཏེ། ཐ་སྙད་ཀྱི་དབང་དུ་(བྱས་ཏེ་རང་རིག་སྒྲུབ་པ)་ཡིན་ན་(བསྒྲུབ་བྱའི་ཆོས)་རང་རིག་ཕྱི་རྒོལ་ལ་མ་གྲུབ་པས་དེ་དང་དྲན་པ་རྒྱུ་འབྲས་སུ་(ཕྱི་རྒོལ་གྱི་བློ་ངོར)་མི་འགྲུབ་པ་དང་ཆུ་དང་མེ་ཡོད་པས་ཆུ་ཤེལ་དང་མེ་ཤེལ་ཡོད་པར་སྒྲུབ་(མི་ནུས)་པ་དང་དྲན་པ་ཡོད་པས་རང་རིག་ཡོད་པར་སྒྲུབ་(མི་ནུས)་པ་གཉིས་(རྣམ་པ་ཀུན་ཏུ)་འདྲ་བར་བཤད་དོ། །འདི་(ནི་ཕྱིས་ཀྱི་དྲན་པའི་རྟགས་ཀྱིས་སྔར་གྱི་སྔོ་འཛིན་དེ་ལ་རང་མྱོང་རང་རིག་ཡོད་པ་སྒྲུབ་པའི)་འབྲས་རྟགས་ཡིན་ཞིང་བསྒྲུབ་བྱའི་ཆོས་སུ་རང་རིག་བཟུང་བའི་དབང་དུ་(ཕྱོགས་སྡས)་མཛད་དོ། །དེ་ལྟར་བྱེད་ན་(ཡང་རྟགས་ཆོས་གཉིས་རྗེས་སུ་འགྲོ་སའི)་དཔེ་མི་རྙེད་པས་ 【了】此中若依實有增上，彼念非有，等同所立。\[若由後念而成立，立未成故所宣說，此尚未成作能立。]若依名言增上，則自證分他不極成==(自證是後陳法)==。彼與後念不成因果，如以有水火.成立定有水晶火晶，與由有念成有自證，二者相等。\[如是雖無自證亦有念生，下當廣說。]」此是以果為因，就以自證為所立法而破。若如是立，即無同喻。 *【釋】破云「此中若依實有」等。問云：以念為因比度先領，為以有自相之念為因比度領納耶？為以無自相之念為因比度自領耶？初不應理，其能立因不極成故。次亦非理，念與自領非因果系，因不定故。如以水因比有水晶，以火為因比有火晶也。故若立云：「緣青之識，有領受之自證，以有憶念緣青識之念故。」此無同喻。[དེས་ན་སྔོན་འཛིན་ལ་མྱོང་བྱེད་རང་རིག་ཡོད་དེ། སྔོན་འཛིན་དྲན་པའི་དྲན་པ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་ཞེས་རྟགས་སུ་བཀོད་ན་རྟགས་ཆོས་གཉིས་ལྡན་གྱི་མཐུན་དཔེ་མི་རྙེད་ཅིང་། ]* 【藏】སྔོ་འཛིན་ནི་མྱོང་བྱེད་ཡོད་དེ་དུས་ཕྱིས་དྲན་པ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་སྔོན་པོ་བཞིན་ཞེས་འགོད་ནའང་དཔེ་ལ། (མྱོང་བྱེད་དང་དྲན་པ་སྟེ)་རྟགས་ཆོས་རྗེས་སུ་འགྲོ་བ་ཙམ་ཞིག་ཡོད་མོད་ཀྱང་། (དྲན་པ་ཙམ་དེ་ཉིད་སྔ་རྒོལ་གྱིས་འདོད་པའི་རང་མྱོང་དང་རྒྱུ་འབྲས་སུ་མི་འགྲུབ་པས་ཞེ་འདོད་ཀྱི)་ཁྱབ་པ་སྒྲུབ་མི་ནུས་པས་རང་རིག་བསྒྲུབ་བྱའི་ཆོས་སུ་བཟུང་བ་དང་འདྲ་བས་དངོས་སུ་མ་སྨོས་ཏེ། དྲན་པའི་རྟགས་ལས་སྤྱིར)་མྱོང་བ་ཙམ་སྒྲུབ་ནའང་(ཕྱི་རྒོལ་ལ་ཐ་སྙད་དུ་མྱོང་བ་ཙམ་སྔར་ནས)་གྲུབ་ཟིན་པས་དེ་དང་འདྲ་བར་(ཏེ་སེམས་ཙམ་པའི་ཞེ་འདོད་ཀྱི་དགོས་པ་བསྒྲུབས་མི་ནུས་པས)་མ་སྨོས་སོ། 【了】若立量云：「能取青識，有能領納，以於後時有能念故，喻如青色。」此喻雖有因法隨轉，然不決定，此亦等同以自證分為所立法，僅未明說；若以唯立有能領納，是已極成，故未直說.與彼相等。 *【釋】若但立云：「緣青之識，有能領受者，後有憶緣青之念故，猶如青色」此雖有同喻。然因不決定，等同以有自證為所立法故。若以念因僅成立有能領受者，則犯相符極成，以應成派雖俱不許自領他領，然許緣青現量以領受為體故。\[咬時中毒，喻緣境時有能領受心。]\[緣青識自不自領.亦無他領，唯以領納為自體故。]* 【藏】(གཉིས་པ་རང་རིག་མེད་པ་ལ་གནོད་བྱེད་མེད་ཅིང་སྒྲུབ་བྱེད་ཡང་བར་བསྟན་པ་ལ་ལྔ་ལས། དང་པོ། ། 【藏】རང་ལུགས་ལ་རང་རིག་མེད་ཀྱང་དྲན་པ་སྐྱེ་ཚུལ་ནི)། རང་ལུགས་ཀྱིས་རང་རིག་མེད་ཀྱང་དྲན་པ་སྐྱེ་བ་མི་འགལ་བ་ནི། (རྒྱུ་མཚན)་གང་(གི)་ཕྱིར་(ན་སྔར་སྔོ་འཛིན་ལྟ་བུའི་བློ)་གང་གིས་(རང་གི)་ཡུལ་མྱོང་(བར)་གྱུར་(པ)་དེ་ལས། (སྔོ་འཛིན་དྲན་པའི)་དྲན་པ་འདི་(སྐྱེས་པ་ཡིན་གྱི)་གཞན་(རང་རིག་སོགས)་ང་ལ་ཡོད་མིན་པ། །དེ་ཕྱིར་(སྔར་གྱི་སྔོ་འཛིན་དང་ཕྱིའི་ཡུལ་ཅན་དྲན་པའི་དྲན་པ་གཉིས་རང་མཚན་གྱིས་གྲུབ་པའི་གཞན་མིན་པ་དང་ཡུལ་སྔོན་པོ་གཅིག་ལ་འཇུག་པའི་ཁྱད་པར་སོགས་ལས་སྔར)་ང་ཡིས་(སྔོན་པོ)་མཐོང་སྙམ་(དུ། དྲན་(པར)་འགྱུར་ཏེ། །(དེ་ལྟར་དྲན་པའི་དྲན་ཚུལ)་འདི་ཡང་འཇིག་རྟེན་(གྱི)་ཐ་སྙད་(དུ་གྲགས་པའི)་ཚུལ་ལུགས་ཡིན། (ནོ)། ཞེས་པས་སྟོན་ནོ། ། 【藏】རང་རིག་མེད་ན་དྲན་པ་སྐྱེ་བ་འགལ་ལོ་སྙམ་དུ་འཛིན་པའི་རྒྱུ་མཚན་སྔར་ཡུལ་སྔར་མ་མྱོང་བ་ཕྱིས་སུ་དྲན་པ་མི་སྲིད་པས་དྲན་པ་ནི་མྱོང་བ་ལས་སྐྱེ་ལ། དྲན་པ་དེ་ཡང་སྔར་འདི་མཐོང་ངོ་ཞེས་ཡུལ་དྲན་པ་དང་ངས་མཐོང་ངོ་ཞེས་ཡུལ་ཅན་དྲན་པ་ཡོད་པས་སྔར་གྱི་སྔོ་འཛིན་གྱི་ཤེས་པ་ལྟ་བུ་དེ་ལ་རང་ཉིད་མྱོང་བ་ཡོད་དོ། །དེ་ཡང་སྔར་གྱི་སྔོ་འཛིན་གྱི་ཤེས་པ་ལྟ་བུ་དེ་ཤེས་པ་དོན་གཞན་གྱིས་མྱོང་ན་ཤེས་པ་དོན་གཞན་དེ་ཡང་ཤེས་པ་དོན་གཞན་གྱིས་མྱོང་དགོས་པས་ཐུག་མེད་དུ་ཐལ་བ་དང་། ཤེས་པ་སྔ་མ་ཕྱི་མའི་མྱོང་བྱ་ཡིན་ན་ཕྱི་མའི་ཤེས་པས་གཟུགས་སོགས་ཀྱི་ཡུལ་གཞན་མི་གཅོད་པར་འགྱུར་བས་རང་གིས་མྱོང་དགོས་ཏེ། མྱོང་བ་ལ་རང་མྱོང་གཞན་མྱོང་དེ་གཉིས་སུ་ངེས་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེས་ན་ཕྱིས་ཀྱི་དྲན་པས་སྔར་གྱི་ཡུལ་མྱོང་བ་རང་རིག་ཏུ་འགྲུབ་བོ་ཞེས་པའི་ཕྱོགས་སྔའི་འདོད་པ་བཤད་པ་དེ་འཇུག་པ་ལས། གང་ཕྱིར་གང་གིས་ཡུལ་མྱོངགྱུར་དེ་ལས། །དྲན་པ་འདི་གཞན་ང་ལ་ཡོད་མིན་པ། །དེ་ཕྱིར་ང་ཡིས་མཐོང་སྙམ་དྲན་འགྱུར་ཏེ། །འདི་ཡང་འཇིག་རྟེནཐ་སྙད་ཚུལ་ལུགས་ཡིན། །ཞེས་སོགས་ཀྱི་གཞུང་འདིས་སེལ་བ་མིན་ཏེ། སྔར་གྱི་ཕྱོགས་སྔ་སྨྲ་བ་དང་། འཇུག་པའི་གཞུང་འདིའི་ཕྱོགས་སྔ་སྨྲ་བ་གཉིས་མི་གཅིག་པའི་ཕྱིར་ཏེ། འཇུག་པའི་གཞུང་འདིའི་ཕྱོགས་སྔ་སྨྲ་བ་(རང་རིག་འདོད་པས་སྒྲུབ་ཚུལ)་འདི་ནི་དྲན་པ་སྐྱེ་བའི་དྲན་ཚུལ་ཁྱད་པར་བ་(ཡུལ་ཅན་དྲན་པ)་ལ་བརྟེན་ནས་སྔ་མའི་མྱོང་བ་དེ་(སྔོ་འཛིན་མྱོང་བྱེད་ཞིག་བཞག་སྟེ་དེ་ཉིད)་རང་རིག་ཏུ་འཛིན་པ་ཞིག་གོ། 【藏】སྔར་གྱི་ཕྱོགས་སྔ་སྨྲ་བ་དང་གཞུང་འདིའི་ཕྱོགས་སྔ་སྨྲ་བ་མི་གཅིག་པའི་ཕྱིར་ཏེ། སྔ་མ་ནི་མ་མྱོང་བར་དྲན་པ་མི་སྐྱེ་པས་མྱོང་བ་ཡོད་ལ། མྱོང་བ་ལ་རང་མྱོང་གཞན་མྱོང་གཉིས་སུ་ཁ་ཚོན་བཅད་ནས་གཞན་མྱོང་རིགས་པས་ཁེགས་པའི་ཕྱིར་རང་མྱོང་ཡོད་དོ་སྙམ་པ་ཙམ་ཡིན་ལ། ཕྱི་མ་ནི་དྲན་པ་སྐྱེ་བའི་དྲན་ཚུལ་ཁྱད་པར་བ་ལ་བརྟེན་ནས་སྔར་གྱི་མྱོང་བ་དེ་རང་རིག་ཡིན་ནོ་སྙམ་དུ་བསམས་པ་ཡིན་པར་གཞུང་འདི་དང་། འཇུག་པའི་རྣམ་བཤད་གཉིས་ཀར་གསལ་བའི་ཕྱིར་རོ། །དྲན་ཚུལ་ཁྱད་པར་བ་ནི། དེ་ཡང་སྔར་སྔོན་པོ་མཐོང་བ་ཕྱིས་དྲན་པ་ན། ཞེས་སོགས་ལྟར་ཏེ་འཇུག་པའི་རྣམ་བཤད་ལས། དེ་ཡང་སྔར་ང་རང་གིས་མཐོང་བ་དེ་ཉིད་ང་རང་གིས་དྲན་སྙམ་པ་ནི་དྲན་ཚུལ་ཁྱད་པར་བ་ཡིན། ཞེས་གསུངས་སོ། 【了】自宗雖無自證，然有念生而無相違，如云：「由何領境離彼外，我不說有餘念法\[由離能領受境識，此他性念非我許]\[說此能憶念識是有自相他者]，故起念云是我見，此亦隨世名言規。」前說執著「若無自證.生念相違\[緣青之識，有領受之自證，以有憶念緣青識之念故]」之理\[前已遮遣]，非以此遣；此說依於生念之理\[特殊憶念]\[憶有境]，即壞執前སྔོ་འཛིན་མྱོང་བ為自證分。【藏】དེ་ཡང་སྔར་སྔོན་པོ་མཐོང་བ་ཕྱིས་དྲན་པ་ན་ངས་སྔར་(སྔོན་པོ)་མཐོང་ངོ་ཞེས་སྔར་མཐོང་བ་དེ་ཉིད་རང་གིས་མཐོང་བར་དྲན་པས། (ཡུལ་ཅན)་དྲན་ཚུལ་དེ་ནི་སྔར་གྱི་སྔོ་འཛིན་རང་གིས་རང་མ་མྱོང་ན་(ཡུལ་ཅན་དྲན་པ་དེ)་སྐྱེ་བར་འགལ་(ཏེ་མི་སྐྱེ)་བས་སྔ་མ་(སྔོ་འཛིན་མྱོང་བ་དེ་ཉིད)་རང་རིག་གོ་སྙམ་པའོ། ། 【了】謂彼難云：前見青色，後生念時.云我先見，即前所見.憶為我見\[以前我自見者，我自憶念སྔར་ང་རང་གིས་མཐོང་བ་དེ་ཉིད་ང་རང་གིས་དྲན]；若非前取青識.自領納自，如是憶念應成相違，故前領納即自證分。【藏】(ཐལ་འགྱུར་བ་རང་ལུགས་ལ་ཡུལ་ཅན་དྲན་པའི་དྲན་པ)་འདི་ནི་(སྔར)་རང་རིག་གི་(མྱོང་བའི)་དབང་གིས་མ་བྱུང་ཡང་སྔར་གྱི་ཡུལ་སྔོན་པོ་མྱོང་བ་(སྟེ་སྔོ་འཛིན)་དང་ཕྱིས་ཀྱི་(ཡུལ་ཅན་དྲན་པའི)་དྲན་ཤེས་གཉིས་(རང་མཚན་གྱིས་མ་གྲུབ་པ་དང)་ཡུལ་(སྔོན་པོ)་གཅིག་ལ་འཇུག་པའི་(ཁྱད་པར་དུ་མའི)་དབང་གིས་སྔར་ངས་མཐོང་སྙམ་དུ་(ཡུལ་ཅན)་དྲན་པ་སྐྱེའོ་ཞེས་སྒྲུབ་བོ། ། 【藏】དེ་ལ་སྔར་གྱི་སྔོ་འཛིན་གྱིས་མྱོང་བ་དང་བཅད་པའི་ཡུལ་(སྔོན་པོ་དེ)་ཕྱིས་ཀྱི་(ཡུལ་ཅན་དྲན་པ་སྟེ)་སྔོ་འཛིན་དྲན་པས་(ཀྱང་སྔོ་འཛིན་གྱིས་དབང་གིས)་མ་མྱོང་བ་དང་མ་བཅད་པ་མིན་པའི་སྒྲུབ་བྱེད་དུ་ངེད་ཀྱི་ལྟར་ན་(སྔར་སྔོན་པོ་མྱོང་བའི་སྔོ་འཛིན་དང་ཕྱིས་སྔོ་འཛིན་དྲན་པའི་དྲན་པ་སྟེ)་མྱོང་དྲན་གཉིས་རང་མཚན་གྱིས་གཞན་མིན་པའི་ཕྱིར་ཞེས་(ལྟོས་གྲུབ་ཕྲ་མོའི་རྣམ་བཞག་འཐད་པར)་བཀོད་དོ། ། 【藏】(དེ་ཡང་མྱོང་དྲན་གཉིས་རང་མཚན་གྱིས་གྲུབ་པའི་གཞན་ཡིན་ན་འབྲེལ་མེད་ཡིན་དགོས་ལ་འབྲེལ་མེད་དོན་གཞན་ཡིན་ན་ཡང་སྔ་མས་མྱོང་བ་ཕྱི་མས་དྲན་ཆོག་ན་བྱམས་པས་མྱོང་བ་ཉེར་སྦས་ཀྱིས་དྲན་ཆོག་པར་ཐལ་བ་སོགས་ཀྱི་སྐྱོན་ཡོད་ལ། རང་ལུགས་ལ་ཡང་རང་མཚན་དུ་མ་གྲུབ་པའི)་རྒྱུ་མཚན་དེ་ཙམ་ཞིག་(གིས་སྔ་མ་ཕྱི་མས་དྲན་པར་སྒྲུབ་པ)་ཡིན་ན་བྱམས་པས་མྱོང་བར་ཉེར་སྦས་ཀྱིས་དྲན་པར་ཡང་འགྱུར་རོ། ། 【藏】(རྒྱུ་མཚན་དེ་ལྟར་བས་ན་ཡུལ་ཡུལ་ཅན་གཉིས་ལྟོས་གྲུབ་ཕྲ་མོ་ཡོད་པའི་ཚུལ་ལ་བསམ་དགོས་སོ། ། 【藏】གཉིས་པ་གཞན་ལ་དེ་མི་འཐད་ཚུལ་བསྟན་པ་ནི)། དེས་ན་འདི་ནི་དེ་གཉིས་གཞན་གྱི་ལྟར་རྫས་ཐ་དད་དུ་གྲུབ་ན་ལྷན་སྐྱེས་ཀྱི་བློས་(རང་མཚན་གྱིས)་རྫས་གཞན་དུ་འཛིན་(དགོས)་ལ། དེ་ལྟ་ན་སྔར་སྔོ་འཛིན་གྱིས་མཐོང་བ་ལ་ཕྱིས་དྲན་པས་མཐོང་ཞེས་མི་འཛིན་(པ་སྟེ་འཛིན་མི་རིགས)་པས་མྱོང་དྲན་གཉིས་ཡུལ་གཅིག་(ལ་འཇུག)་པ་འགལ་བས་སྔར་ངས་མཐོང་སྙམ་པའི་དྲན་པ་ཡང་སྐྱེ་བར་འགལ་ལོ། ། 【藏】ངེད་ཀྱི་ལྟར་ན་(མྱོང་དྲན)་དེ་གཉིས་(རང་མཚན་གྱིས)་རྫས་གཞན་མིན་ཞིང་ལྷན་སྐྱེས་ཀྱི་བློས་(ཀྱང་རང་མཚན་གྱིས་རྫས་ཐ་དད་པ)་དེ་ལྟར་འཛིན་པའང་མེད་པས་སྔ་མས་(ཏེ་སྔར་སྔོ་འཛིན་གྱིས)་ཡུལ་དེ་བཅད་པ་ལ་(ཕྱིས་སུ)་དྲན་པས་ངས་བཅད་དོ་ཞེས་འཛིན་པ་ཡང་མི་འགལ་བར་སྟོན་ནོ། །(ཚད་མ་གཞན་གྱི་སྟོབས་ཀྱིས་ཡུལ་བཅད་པ)་དེ་ཡང་མྱོང་བ་སྔ་ལས་(ཏེ་སྔོན་པོ་མྱོང་བའི་སྔོ་འཛིན་གྱིས)་དྲངས་པའི་དབང་གིས་(དྲན་པ)་ཡུལ་ལ་འཇུག་གི་རང་དབང་དུ་(དྲན་པ་ལ)་ཡུལ་བཅད་རྒྱུ་མེད་པ་ལ་ཡིན་གྱི་(རང་དབང་དུ་ཡུལ་རྟོགས་རྒྱུ་ཡོད་པ་སྔོ་འཛིན་སྐད་ཅིག་དང་པོ་ལྟ་བུའི་ཚད་མ)་གཞན་ལ་མིན་ནོ། ། 【了】答：此念非由自證力生，是由前領青境.與後生念\[憶緣青識之念智]，同於一境.轉趣之力，故生念云.謂我先見。\[能如是憶念者，非由前領受境識能自證故而起。是因前領受所了者，後念亦能了別。由境是一，故起念心謂「我以前亦曾見此慈氏」也。]為成前取青識所領所決.非後取青之念==(ཡུལ་ཅན་དྲན་པ་སྟེ)་སྔོ་འཛིན་དྲན་པ==不領不決，故云：「如我所許，領納與念非自相異故。」唯如汝理，則慈氏所領近護亦應憶念。故此二法，若如他宗，有異實體，則俱生心應執為異。如是於前青識所見，後念不應執為已見，(故)領念二心一境相違。故生念云.是我先見，亦成相違。\[非自相餘，同趣一境，一相續轉。] 【了】若如我許，彼二非實異體，其俱生心亦無彼執，故前所決境.念為我決.亦不相違。此即由前領納牽引之力.而於境轉，無自然力而決斷境，故起彼念非有餘緣\[非如量識自力決斷]。\[世人俱生心，亦不執為有自相之他。非但不執，且于後時憶念前緣青識所見之境時，並可說言，我先亦見此境。故領受與念，及彼時二境，世間常心不執為名言有自相。] *【釋】應成自宗雖無自證，然有念生亦不相違。入中論云「由何領納離彼外」等。謂如昨日緣青之識於彼當時雖無自證，然於今日生憶念緣青識之念智亦不相違。以昨日緣青之識，與今日憶緣青識之念智，非是有自相之異體，俱於青境轉故(གཉིས་ཀ་ཡུལ་སྔོན་པོ་ལ་འཇུག་པར་ཡང་མཚུངས་པའི་ཕྱིར)。* *【釋】彼二非是有自相之異法，若是自相異者，前識所緣之境，後生念智不應念故。以自相異者則成無關之異故。若不爾者，彌勒所領近護應念，以無關二心.緣青識之所領.後生念智.能憶念故。如是當知昨日所緣之青境，與今日所憶之青境，亦無異體，以世間俱生心不執彼二有異體故。若執異者，則於昨日所見.後不應憶謂先曾見故。* 【藏】དེས་ན་རང་རིག་ཐ་སྙད་དུ་མི་བཞེད་པ་ཡང་ཐ་སྙད་དུ་ཡང་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པ་འགོག་(ཀྱང་ཐ་སྙན་དུ་ལྟོས་གྲུབ་ཀྱི་རྟེན་འབྲེལ་ཕྲ་མོ་འཐད)་པ་འདིའི་མཐར་ཐུག་པ་ཡིན་ནོ། ། 【了】故於名言不許自證，亦由名言破除自相.是究竟理。 *【釋】由此當知不許自證，亦以不許有自相為根本也。* 【藏】(གསུམ་པ་མྱོང་བ་ལ་གཉིས་སུ་མ་ངེས་པའི་ཚུལ་བསྟན་པ་ནི)། མྱོང་བ་ལ་རང་གིས་(མྱོང་བ)་དང་གཞན་གྱིས་མྱོང་བ་གཉིས་སུ་ཁ་ཚོན་ཆོད་མ་ཆོད་གསལ་བར་མ་གསུངས་ཀྱང་མཆོད་པ་དགོངས་པ་ཡིན་ཏེ། (དེ་ནི་མར་མེ་གསལ་བ་དང་མཚུངས་སོ་དེ་ཡང་དཔེར་ན)་མར་མེས་རང་གིས་རང་གསལ་བར་བྱེད་པ་མི་བཞེད་ཅིང་། (དེ་ལྟ་ན་ཡང་མར་མེ)་གསལ་བར་ཡང་བཞེད་པས་(རྒྱུ་མཚན་དེས་ན་གསལ་བྱེད་ལ)་རང་གིས་རང་གཞན་གྱིས་གསལ་བར་བྱེད་པ་གཉིས་སུ་ཁ་ཚོན་མཆོད་པ་(བཞིན་དུ་ཤེས་པ་ལ་ཡང་རང་མྱོང་དང་གཞན་མྱོང་གཉིས་སུ་ཁ་ཚོན་མཆོད་པ་མར་མེ)་བཞིན་ནོ། ། 【了】又領納中，雖未明說自領他領二品之中決不決斷(唯此二品)，然意趣謂不能決斷。如不許燈自能明自，而許是明，故自明他明二不決斷。\[應成以燈爲喻，非二品決斷。] *【釋】又領納中.自領他領.亦不決斷，以緣青識自不自領.亦無他領，唯以領納為自體故。如燈非自明.非由他明，而是以明為體性故。若燈自明，暗應自障；若暗自障，則暗窟中應無暗故，以暗窟中.暗障訖故。* 【藏】(འོ་ན་མར་མེ་གསལ་བར་ཡོད་པར་གང་གིས་གྲུབ་ཅེ་ན། མར་མེ་རང་གི་ངོ་བོ་ཉིད་དམ་རང་བཞིན་གྱིས་གསལ་བར་ཡོད་པ་མ་གྲུབ་ཀྱང་། མུན་ནང་གི་གཟུགས་གསལ་བའི་དབང་ཁོ་ནས་མར་མེ་དེའི་གསལ་བ་ཡོད་པར་འགྲུབ་པ་ཡིན་ནོ)། །གལ་ཏེ་མར་མེ་རང་གིས་གསལ་བར་མི་བྱེད་ཀྱང་ཚད་མས་མ་གྲུབ་པའི་སྐྱོན་མེད་ལ། ཤེས་པ་རང་གིས་ཤེས་པར་མི་བྱེད་ན་ཚད་མས་མ་གྲུབ་པར་འགྱུར་བས་མར་མེ་དང་མི་འདྲའོ་ཞེ་ན། 【了】A若謂：燈不自明.而無量不成過，識不自知.則量不成，故不同燈。\[唯識等退許燈不自明亦可量成，不同於識。] *【釋】他若救云：此喻不定，雖燈不自明.然無不成之過，識若不自知亦無他知.則量不成故。* 【藏】(དེ་ཡང་མི་འཐད་དེ)་སྒྲོན་མེ་རང་གིས་(རང)་གསལ་བར་མི་བྱེད་ན་གཞན་གྱིས་ཀྱང་གསལ་བར་མི་བྱེད་པས་གསལ་བར་མི་འགྲུབ་ཅིང་། (སྒྲོན་མེ་དེ་ཉིད་གསལ་བ་ལས།)་གཞན་དུ་ཡང་མི་འགྲུབ་པས་ཚད་མས་མ་གྲུབ་བོ་ཞེས་སྨྲས་ན་ལན་ཅི་ཡོད། རང་གཞན་གཉིས་ཀྱིས་གསལ་བར་མི་བྱེད་ཀྱང་། (སྒྲོན་མེ་ཡིས)་བུམ་སོགས་གསལ་བར་བྱེད་པས་(སྒྲོན་མེ་རང་ཉིད)་གསལ་བར་གྲུབ་པོ་སྙམ་ན། འོ་ན་ཤེས་པ་ལ་ཡང་། (རང་མྱོང་དང་གཞན་མྱོང་གང་ཡང་མེད་ཀྱང་ཤེས་པས་ཡུལ་མྱོང་བ་ཉིད་ཀྱིས་ཡུལ་ཅན་ཡོད་པར་གྲུབ་པར)་མཚུངས་སོ། ། 【了】B他若難云：「燈不自明，不由他明，其明不成，復無餘\[明體]量而能成立，故量不成。」當有何答。\[應成難：若燈不自明他明，應不成明，應有量不成過。] *【釋】破云：燈亦相等，燈不自明亦無他明，燈是明體應亦不成。若明體不成.亦無餘體可成，則無正量能成立故。* 【了】A雖俱不由自他而明，能照瓶等，故明成立。【了】B若爾，識亦相等。\[答順應成。] *【釋】故是觀待能量.安立所量，觀待所量.安立能量，不須別許.成立能量之自證分也。* 【藏】གལ་ཏེ་ཡུལ་ཤེས་པ་ཉིད་རང་རིག་ལ་རག་ལས་པས་(རང་རིག)་དེ་མེད་ན་ཡུལ་ཤེས་པ་མི་འགྲུབ་པོ་སྙམ་ན། མར་མེ་ལ་ཡང་མཚུངས་སོ། ། 【藏】དེ་ལྟ་ན་ཁོ་བོ་ཅག་མར་མེ་རང་གིས་རང་གསལ་བར་སྨྲའོ་སྙམ་ན། མི་རིགས་ཏེ་(དེ་ལྟར་ན་དུས་རྟག་ཏུ་གསལ་དགོས་པས)་མུན་པས་སྒྲིབ་པ་མི་སྲིད་པའི་ཕྱིར་དང་མུན་པ་ཡང་རང་གིས་རང་ལ་སྒྲིབ་པར་འགྱུར་ལ་དེ་འདོད་ན་(མུན་པ་མུན་པས་སྒྲིབ་པ་ཡིན་པས)་མུན་པ་མི་མཐོང་བར་འགྱུར་རོ། ། 【了】A若謂：知境須仗自證，若無自證，知境不成。\[再申自證。] 【了】B燈亦應爾。\[應許燈喻。] 【了】A若謂：我等許燈自明。\[許燈自明。] 【了】B此不應理，無闇障故。黑闇亦應自障蔽自，若許爾者，應不見闇。\[破燈自明。]\[婆沙：又彼許燈是照性不。a若是照性，復何須照。b若非照性，體應是闇，不應名燈，破闇名燈，寧非照性。] 【藏】(བཞི་པ་རང་རིག་མེད་པ་ལ་རིགས་པའི་སྒྲུབ་བྱེད་ཡོད་པར་བསྟན་པ་ནི)་མདོར་ན་ཤེས་པ་ཤེས་བྱ་ལ་བརྟེན་ནས་བཏགས་(པའམ་འཇོག་པ་ཙམ་ཡིན)་པས་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་མ་གྲུབ་ལ་(དེ་བཞིན་དུ)་ཤེས་བྱ་ཡང་དེ་ལྟར་ཡིན་པའི་རྒྱུ་མཚན་གྱིས་དེ་གཉིས་ཀྱི་ཐ་སྙད་ཕན་ཚུན་ལྟོས་པར་མ་ཟད་དོན་ཡང་ཕན་ཚུན་ལྟོས་བཏགས་ཙམ་(སྟེ་ལྟོས་གྲུབ་ཙམ)་ཡིན་པས་རང་རིག་མི་འདོད་པ་ཡིན་ན། ། 【了】總之，由依所知.假立為知.非自相有，所知亦然。由是因緣，非唯二名互相觀待，其義亦唯互待而立，是故不許有自證分。【藏】(ལྔ་པ་རང་རིག་མེད་པ་ལ་ལུང་གི་སྒྲུབ་བྱེད་བསྟན་པ་ནི)། །རྩོད་ཟློག་ལས་ཀྱང་། །ཕུན་ཚུན་བལྟོས་ནས་གྲུབ་པ་དེ་ལས་གཞན)་གལ་ཏེ་(ཤེས་པའི་རང་གི་གསལ་བ་སྒྲུབ་བྱེད་ལ་ཡང)་རང་ལས་ཚད་མ་གྲུབ་(པ་སྟེ་རང་རིག་ཚད་མས་གྲུབ་དགོས་ན)། །གཞལ་བྱ་རྣམས་ལ་མ་ལྟོས་པར། །ཁྱོད་ཀྱི་ཚད་མ་གྲུབ་(པར)་འགྱུར་(བའི་ཚུལ)་འདིར་(ནི)། །གཞན་ལ་མི་ལྟོས་(པར)་རང་(དབང་གིས)་འགྲུབ་(པར)་འགྱུར་(བའི་ཚུལ་འདི་མི་འཐད་དོ)། །ཞེས་རང་རིག་བཀག་པའི་(ཡུལ་ཤེས་གཉིས་ཕན་ཚུལ་ལྟོས་གྲུབ་ཙམ་ཡིན་པའི)་རིགས་པས་ཀྱང་(ཤེས་པའི་གསལ་བ་གང་གིས་གྲུབ་པ་ཡང)་ཤེས་སོ། ། 【了】迴諍論云：「若不待所量，謂量由自成，應汝所成量，自成不待餘。」亦應了知破自證理。\[若量能自成，不待所量成，是則量自成，非待他能成。若不待所量，而汝量得成，如是則無人，用量量諸法。] 【藏】(གོང་གི་གསུམ་པ་དྲན་པ་སྐྱེ་ཚུལ་བསྟན་ནི)། །འོ་ན་ངས་སྔར་སྔོན་པོ་མཐོང་ངོ་ཞེས་དྲན་པའི་ང་ནི་གང་ཟག་ཡིན་ལ་སྔོ་འཛིན་གྱི་ཤེས་པ་དང་དེ་གཉིས་འགལ་བས་དེ་ལྟར་དྲན་པ་དེ་སྔོ་འཛིན་དྲན་པར་ཇི་ལྟར་འགྱུར་སྙམ་ན། སྔོ་འཛིན་གྱི་མིག་ཤེས་དང་སྔོན་པོ་མཐོང་མཁན་གྱི་གང་ཟག་གཉིས་འགལ་ཡང་(སྔོ་འཛིན)་ཤེས་པ་དེས་སྔོན་པོ་མཐོང་བ་ལ་བརྟེན་ནས་(གང་ཟག་དེས)་ངས་(སྔོན་པོ)་མཐོང་ངོ་ཞེས་འཇོག་པ་མི་འགལ་བ་(དཔེ་དེ)་བཞིན་དུ་སྔོ་འཛིན་གྱི་ཤེས་པས་སྔོན་པོ་མཐོང་བ་(ཕྱིས་སུ)་དྲན་པ་ལ་བརྟེན་ནས་(གང་ཟག་དེས)་ངས་སྔར་སྔོན་པོ་མཐོང་ངོ་ཞེས་གང་ཟག་(རང་ཉིད)་དྲན་པ་དེས་སྔོ་འཛིན་གྱི་ཤེས་པ་དྲན་པ་ཡང་ཅི་ཞིག་འགལ། 【了】若爾，念云我昔見青，其我即是補特伽羅，緣青之識與彼相違，如是念時，云何是念緣青識耶？緣青眼識.與見青色補特伽羅.二雖相違，如依彼識見青.而假立云我見青色.無有相違；如是，依於憶緣青識見青.謂我見青，即此憶補特伽羅念.為憶緣青識念，何違之有。 *【釋】入行論中亦說此義，先出敵者難云：「若自證非有，云何能念識。」答云不定。「由領納他境，生念如鼠毒。」此說：緣青之識.在緣青時雖無自證，後生念智.亦無過失。以念青境時，若不憶念緣青之識.則不能念，必謂我先見青，心境合念故。又後合念心境，前領境時亦非定須領納內心。譬如，冬季被鼠咬時.已有毒入，睡覺被咬.不覺中毒。後聞雷震.其毒暴發，乃念先被咬時曾有毒入。如中毒時雖未覺有毒，後由憶被咬.可念有毒，如是先緣青時，雖未領納緣青之識，後由憶念青境之力，憶念緣青之識，亦應理也。\[此中鼠咬，喻緣青識領受青境。咬時中毒，喻緣境時有能領受心。爾時自心不自領受，如被咬時不知中毒。後時憶被咬，喻憶領受境ཡུལ་མྱོང་བ་དྲན་པ，昔能緣心སྔར་གྱི་ཡུལ་ཅན雖不自證，然由憶念領受境時.即能憶念，如由憶念被咬之力，即能憶念昔時中毒也。]* ###### # 庚三、不許自續不共差別【藏】གསུམ་པ་(རང་རྒྱུད་ཁས་མི་ལེན་པའི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཁྱད་པར་བསྟན་ཚུལ)་ལ་གཉིས། རང་རྒྱུད་བཀག་པའི་བྱུང་ཚུལ་དང་དེའི་དོན་ཇི་ལྟར་བཤད་པའི་གཞན་ལུགས་དང་། རང་ལུགས་ཀྱི་བསྒྲུབ་བྱ་སྒྲུབ་པའི་རྟགས་ཡོད་པ་དང་རང་རྒྱུད་ཀྱི་རྟགས་མེད་ཚུལ་ལོ། 【了】庚三、不許自續不共差別，分二：辛初、破自續之漸次及明他派如何解說此義，辛二、自宗有立所立之因及無自續因之理。今初 *【釋】庚三、釋不許自續不共差別，分二：辛一、破自續之漸次及明他派解釋此義，辛二、明自宗有能立因而無自續因。今初* ###### ## 辛初、破自續之漸次及明他派如何解說此義 *【釋】「諸經論義，至最為微細」明破自續之次第。* *【釋】「此中有論師，至故不更開。」破慶喜師徒之宗jayānanda[ཛ་ཡ་ཨཱ་ནནྟ་རྗེས་འབྲང་དང་བཅས་པའི་ལུགས]。* 【藏】(དང་པོ་ལ། རང་རྒྱུད་བཀག་པའི་ཚུལ་དང་། དེ་ཇི་ལྟར་བཤད་པའི་གཞན་ལུགས་དགག་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་ཡང་གཉིས་ལས། དངོས་སུ་འགོག་པ་དཔལ་ལྡན་ཟླ་བ་ནས་བྱུང་བ་དང་། དེའི་བྱུང་ཚུལ་ལོ།) 【藏】དང་པོ་ནི། གསུང་རབ་ཀྱི་དོན་འདི་ལྟར་(རང་མཚན་གྱིས་གྲུབ་པའི་ཕྱོགས་སུ)་འགྲེལ་ན་རང་རྒྱུད་འདོད་དགོས་ལ། འདི་ལྟར་(རང་མཚན་གྱིས་མ་གྲུབ་ཅིང་ཆོས་ཀུན་བློས་ཕར་གཏགས་ཙམ་ཡིན་པའི་ཕྱོགས་སུ)་འགྲེལ་ན་(རང་རྒྱུད)་དེ་འདོད་དུ་མི་རུང་ངོ་ཞེས་པའི་དོན་ནི་(བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱི)་གསུང་རབ་ལ་ཤིན་ཏུ་གནས་(པའམ་འཐད)་མོད་ཀྱང་། རང་སྡེའི་གཞུང་འགྱུར་བ་རྣམས་ལས་ཐལ་རང་གང་འདོད་བརྟགས་ནས་(དངོས་སུ)་རང་རྒྱུད་མི་འཐད་ཐལ་འགྱུར་འཐད་ཅེས་(སྲོལ་ཐོག་མར་ཕྱེ)་པ་ནི་ཟླ་པའི་གཞུང་རྗེས་འབྲང་དང་བཅས་པ་མིན་པ་(དེའི་སྔོན)་ནས་དངོས་སུ་མ་བྱུང་ངོ་། ། 【了】諸經論義，若如是解當許自續，若如彼解則不可許。此義雖是經中所有，然就已譯自教諸論，觀察自續應成當何所許，及說自續非理.應成符理者，除月稱諸論及隨行者外.皆未明說。 *【釋】若許有自相則許有自續，若不許自相則不應許自續。此理雖是佛經之義。然正破自續.成立應成派者，要以月稱為開創者，以除月稱師徒之論外.更無明破自續之論故。* 【藏】(གཉིས་པ་དེའི་བྱུང་ཚུལ་ལ་གཉིས་ལས། བྱུང་ཚུལ་དངོས་དང་དེའི་འཕྲོས་དོན་བཤད་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི། །ཟླ་བ་ནས)་བྱུང་ཚུལ་ནི་སངས་རྒྱས་བསྐྱངས་ཀྱིས། བདག་ལས་མ་ཡིན་གཞན་ལས་མིན། །ཞེས་སོགས་ཀྱི་ཚིགས་ཅད་ཀྱི་དོན་བཀྲལ་བ་ལ་(ཟླ་བས་སྲོལ་མ་ཕྱེ་གོང་དུ)་ལེགས་ལྡན་གྱིས་སྐྱོན་བཟུང་བ་(རྣམས་སངས་རྒྱས་བསྐྱངས་ལ)་མི་འཇུག་པར་(མ་ཟད་ལེགས་ལྡན་རང་ཉིད་ལ་སྐྱོན་དེ་རྣམས་འཇུག་ཚུལ)་སྟོན་པའི་སྐབས་སུ་ཚིག་གསལ་ལས། །སངས་རྒྱས་བསྐྱངས་(ཀྱིས)་རང་རྒྱུད་མི་བཞེད་པ་(བསྟན་པ)་དང་། དབུ་མ་(པ་ཡིན)་པས་(ན)་རང་རྒྱུད་བྱ་མི་རིགས་(པ་སྟེ་རང་རྒྱུད་ཁས་ལེན་མི་རིགས)་པའི་སྒྲུབ་བྱེད་དང་བཟློག་ཕྱོགས་(ཏེ་རང་རྒྱུད་ཁས་ལེན་པ)་ལ་གནོད་བྱེད་མང་དུ་བསྟན་ནས་(ཐལ་འགྱུར་ལུགས་ཀྱི)་ཤིང་རྟའི་སྲོལ་ཕྱེ་ལ། བརྒྱ་པའི་འགྲེལ་པ་(ཟླ་བས་མཛད་པ)་ལས་ཀྱང་སློབ་དཔོན་ཆོས་སྐྱོང་གི་འདོད་པ་འགོག་པའི་སྐབས་ཤིག་ཏུ་རང་རྒྱུད་འགོག་ཚུལ་མདོར་བསྡུས་ཤིག་གསུངས་སོ། ། 【藏】(གཉིས་པ་དེའི་འཕྲོས་དོན་བཤད་པ་ལ་གསུམ་ལས། སངས་རྒྱས་བསྐྱངས་འགོག་ཀྱང་ལེགས་ལྡན་རང་ཉིད་དང་རང་རྒྱུད་དང་རང་མཚན་བཞེད་པ་མི་མཐུན་པར་མི་བཞེད་པའི་ཚུལ་དང་། ཟླ་བས་བཀག་པའི་སྐྱོན་སྤོང་ལེགས་ལྡན་གྱི་རྗེས་འབྲང་གིས་མ་མཛད་པའི་ཚུལ་བསྟན་པ་དང་། དེས་ན་ཐལ་འགྱུར་བས་རང་རྒྱུད་མི་བཞེད་ཚུལ་ལོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)། །ལེགས་ལྡན་(གྱི་ཐུགས)་ལ་ཡང་སངས་རྒྱས་བསིཡངས་དང་(ལེགས་ལྡན)་རང་ཉིད་(གཉིས་ལ)་རང་རྒྱུད་ཁས་ལེན་མི་ལེན་(གྱིས་ཆ་ནས་འདོད་པ)་མི་མཐུན་སྙམ་པ་མི་འདུག་གི་(སློབ་དཔོན་གཉིས་ཀ)་རང་རྒྱུད་ཁས་ལེན་(མཐུན)་པ་འོས་མེད་དུ་བྱས་པའི་ལུགས་སུ་སྣང་ངོ$་།(སངས་རྒྱས་བསྐྱངས་དང་ལེགས་ལྡན་རང་ནིIད་གཉིས་ཁས་ལེན་མཐུན་སྙམ་དུ་འཛིན་པ)་དེའི་གནད་ཀྱིས་ཀྱང་(ལེགས་ལྡན་འབྱེད)་རང་ཉིད་དང་སངས་རྒྱས་བསིཡངས་གཉིས་ལ་ཆོས་དང་གང་ཟག་ལ་རང་བཞིན་འགོག་པའི་དགག་བྱ་ལ་ཡང་ཁྱད་པར་ཡོད་པར་(ལེགས་ལྡན་གྱིས)་མི་བཞེད་དོ། ། 【藏】(གཉིས་པ་ལ། སྤྱན་རས་གཟིགས་བརྟུལ་ཞུགས་ཀྱིས་ཟླ་བས་བཀག་པའི་སྦྱོན་སྤོང་མ་མཛད་པའི་ཚུལ་བསྟན་པ་དང་། ཞི་འཚོ་ཡབ་སྲས་ཀྱིས་སྐྱོན་ཐོབ་མ་མཛད་ཚུལ་ལོ། 【藏】དང་པོ་ནི།)་།ལེགས་ལྡན་གྱི་རྗེས་འབྲང་སྤྱན་རས་གཟིགས་བརྟུལ་ཞུགས་ལ་(སློབ་དཔོན་ཟླ་བས་མཛད་པའི)་འགྲེལ་བ་ཚིག་གསལ་གྱི་རྒྱུས་འདུག་པས། ཤེས་རབ་སྒྲོན་མར་སངས་རྒྱས་བསྐྱངས་བཀག་པའི་འགྲེལ་བཤད་ཀྱི་སྐབས་སུ་ཟླ་བས་ལེགས་ལྡན་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་པ་རྣམས་འཇུག་མི་འཇུག་གི་བཤད་པ་འོང་རྒྱུར་སྣང་ཞིང་། །(གཉིས་པ་ཞི་འཚོ་ཡབ་སྲས་ཀྱིས་སྐྱོན་སྤོང་མ་མཛད་ཚུལ་ནི)། ཞི་བ་འཚོ་དཔོན་སློབ་ལ་སོགས་པས་ཀྱང་ཟླ་བས་རང་རྒྱུད་བཀག་པའི་སྐྱོན་སྤོང་མཛད་རྒྱུར་སྣང་ཡང་མ་མཛད་དོ། ། 【了】漸次者，謂於佛護解釋「諸法不自生」頌義，顯無清辯所出過時，顯句論中，說佛護師不許自續；及成立中觀師不應用自續，并許彼者有多過難，開此車軌。百論釋中，破護法論師時，亦略宣說破自續之理。 *【釋】月稱論師說.buddhapālita佛護論師解釋「諸法不自生」之義.無清辨論師所出之過時，謂佛護論師不許自續；及說中論師不應許自續，並于清辨宗出無量過.而破自續也。四百論釋.破護法論師時，亦略破自續。* 【了】清辯論師，未諳佛護許否自續.與自不同，是想定許自續為宗。由是因緣，故亦不許.自與佛護.破人法自性.其所破事更有差別。清辯後學觀音禁論師.了知\[悉知]顯句論，解釋般若燈中破佛護時.應釋月稱說清辯過為轉不轉，靜命師徒等.亦應解救月稱破自續之過，然皆未解說。【藏】(གསུམ་པ་དེས་ན་ཐལ་འགྱུར་བས་རང་རྒྱུད་མི་བཞེད་ཚུལ་ནི)། དེ་ལ་སྤྱིར་སློབ་དཔོན་(སངས་རྒྱས་བསྐྱངས་དང་ཟླ་གྲགས)་གཉིས་ཀྱིས་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པ་ཐ་སྙད་དུ་ཡང་བཀག་པའི་(སྒོ་ནས)་རང་བཞིན་མེད་པ་ལ་རྒྱུ་འབྲས་ལ་སོགས་པའི་རྣམ་གཞག་ཐམས་ཅད་ཆེས་འཐད་པ་དང་དེ་ཡང་འཇིག་རྟེན་ལས་འདས་མ་འདས་ཀྱི་རྟེན་འབྱུང་ངེས་པར་ཁས་བླང་དགོས་པའི་རྟེན་འབྱུང་གི་རྒྱུ་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་དགག་བྱ་(རང་བཞིན་གྱིས་གྲུབ་པ)་དེ་འགོག་པར་བཤད་པའི་(དོན་དམ་དཔྱད་པའི)་རིགས་པ་རྣམས་རིགས་པ་རྣམས་ཀྱི་ཟབ་ལ་ཕྲ་བའི་མཐར་ཐུག་ཏུ་སྣང་ལ། དེའི་ནང་ནས་ཀྱང་རང་རྒྱུད་འགོག་(པའི་རྟེན་འབྲེལ་ཕྲ་མོའི་རིགས)་པ་འདི་རིགས་པ་ཕྲ་བར་སྣང་ངོ་། ། 【了】總以此二論師，雖於名言亦破自相，於無自性中因果等法一切建立皆極應理。此復由許世出世間諸緣起故，即以緣起為因，破彼所破。此說正理，是諸理中深細究竟，尤以破自續理最為微細。 *【釋】中論師破自生句，諸師諍論之理，略分三段敍述：一佛護破自生之理，二清辨出過之理，三月稱反破之理。今初：* *【釋】數論師計：芽于種時已有其體，後從種生。* *【釋】佛護論師破云：諸法，不從自生，1生應無用故，2生應無窮故。* *【釋】1廣釋初句義云，諸法已有自體，若復更生.則成無用。* *【釋】2廣釋次句義云，若有已復生，則終無不生也。* *【釋】1初句標釋之義，謂芽復從種生，應成無用，以於種位已成就故。* *【釋】2第二句標釋之義，謂若云不定者，芽生應無窮盡，以於種位汝已成就，仍從種子復生故。* *【釋】二，清辨出過，如般若燈論云：「此不應理，1未說因喻故，2未除他難故，3是有便語故。4若以返義為所立者，由其法返是謂諸法應從他生，生應有果，生應有窮，故違自宗。」* *【釋】1義謂清辨論師云，佛護破自生之量不應道理，彼量應說破自生之自續因喻，而未說故。* *【釋】2數論師問汝諸法不自生之義，若說因位未顯之芽.則犯不定，若說果位已顯之芽.則犯極成，他所說難.理應遣除而未除故。\[復次僧佉人言，汝所立者立何等義？為果名自耶？為因名自耶？此有何過？若立果體為自者，我悉檀成；若立因體為自者，與義相違，以因中體有故。如是一切有起，應名為起，汝言不起者，義豈然耶！]* *【釋】3是他有便求過之語故。云何求過者，a謂：若總以生應無用無窮為因者，宗法性不成；若以自生其生應無用無窮為因者，宗法成立時所立亦成。* *【釋】b又云芽若自生，生應無用故，生應無窮故，由此「應無」之語力，則反謂生應有用有窮故。若以此因反之義為因，則亦應以宗反之義為宗。其不自生宗反之義，是有自生，然不能許此義，故須更引餘義為所立法，其宗便成非遮。* *【釋】由許芽生有用有窮，是已許芽生，其生中以自生他生二品決斷，既已破自生，故當引他生為所立法。如是則與自宗相違，以自許唯以無遮為成立無自生之宗故。* *【釋】此是清辨不知佛護不許自續，復不知佛護之疏文，唯出他相違過而破自生。以為佛護亦立破自生之量，故出以上諸過也。清辨又以為佛護于名言中亦許他生，故說生中自生他生二品決斷也。「自生他生，皆以有自相為根本，佛護于名言中亦不許自相，故于名言亦不許他生。清辨于名言許有自相，故于名言許有他生。」* *【釋】三，月稱反破，顯句論云「此一切過.我等了知皆不應理」等。義謂清辨為佛護所出一切過失，我等了知皆不應理。* *【釋】1佛護破自生時未說自續之因喻，其過非有，以破自生不須定說自續之因喻故。雖不說自續因喻.僅說破自生之應成，亦能善破自生故。若出相違之應成，猶不能破自生者，是乃敵者強為矯避，則雖說自續之因喻亦必不能破也。* *【釋】又中觀師許自續極不應理，許三相有自相之因不應理故。許有自相之宗不應理故。如回諍論云，「若我有少宗」等。四百論云：「有無及二俱」等，顯句論云，「凡中觀師皆不應許自續比量，不許他宗故」等。* *【釋】若他難云，縱不說自續之因喻，理應說他許之因，有未說彼因之過。答云：無過，以明數論所計自生無真能立，即能破自生，故破自生不須定說他比量故。設須說者，前云\[諸法已有自體]等，已說破自生之他比量故。彼如何說，謂「芽已成就.不復從種生，已有體故，如已顯芽。」* *【釋】2佛護論師亦無不除他難之過，以佛護論師不許自續，故亦不須除他所說之難。前說之他比量，以數論自許.複從種生之因位未顯芽為有法，不從種更生果位之已顯芽為同喻，則無前文所說過故。* *【釋】3佛護論師，亦無須許宗反義之過，以彼宗所反之義「復生有用有窮」是數論自許，佛護不許「復生有用有窮」之宗故。\[彼能破之法（後陳），非說【生便無用無窮】，是說【復生無用無窮】。其反義為【復生有用有窮】，唯是數論所許。因為自無彼宗，故無違犯許彼宗之過失。]顯句論云「宗反之義.唯屬於他.非屬我等，自無宗故。」【太過反義亦唯屬他，非是我等，自無宗故。】* 【藏】(གོང་གི་གཉིས་པ་དེའི་དོན་ཇི་ལྟར་བཤད་པའི་གཞན་ལུགས་འགོག་པ་ལ་གཉིས་ལས། དགག་པ་ཅུང་ཟད་བཤད་པ་དང་། རྒྱས་པ་མ་སྤྲོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་ནོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ། འགྲེལ་བཤད་ཀྱི་ལུགས་དགག་པ་དང་། བོད་སྔ་མའི་ལུགས་དགག་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ། ལུགས་དགོད་པ་དང་། དེ་དགག་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)། །འདི་ལ་པཎྚི་ཏ་ཁ་ཅིག །(སྟེ་ཛ་ཡ་ཨ་ནནྟ་རྗེས་འབྲང་དང་བཅས་པjayānanda)་ན་རེ་བསྒྲུབ་བྱ་སྒྲུབ་པའི་རྟགས་(དེ་ཕྱོགས་ཆོས)་དང་ཁྱབ་པ་ཚད་མས་གྲུབ་པ་(སྟེ་ཕྱོགས་ཁྱབ་ཚན་མས་གྲུབ་པའི་རྟགས)་ཞིག་ཡོད་ན་རང་རྒྱུད་ཀྱི་རྟགས་(སུ)་འཐད་ནའང་དེ་(འདྲའི་ཕྱོགས་ཁྱབ་གྲུབ་པའི་རྟགས)་མེད་པས་རང་རྒྱུད་མི་འཐོད་དོ། ། 【藏】དེ་ལ་(ཕྱོགས་ཆོས་དང་ཁྱབ་པ)་རྒོལ་(སྔར་རྒོལ་དང)་ཕྱི་རྒོལ་གཉིས་ཀ་ལ་ཚད་མས་གྲུབ་པ་རྟགས་སུ་འདོད་པ་ནི་མི་རིགས་ཏེ། ཕྱི་རྒོལ་གྱིས་ཚད་མས་གྲུབ་པར་སྔར་རྒོལ་གྱིས་མི་ཤེས་པའི་ཕྱིར་ཏེ་(སྔར་རྒོལ)་དེའི་མངོན་རྗེས་ཀྱིས་གཞན་གྱི་སེམས་ཀྱི་ཁྱད་པར་མི་ཤེས་པའི་ཕྱིར་(དང་དེའི་རྒྱུད་ལ་གཞན་སེམས་ཤེས་པའི་མངོན་ཤེས་ཀྱང་མེད་པའི་ཕྱིར)་རོ། ། 【藏】(དིར་མ་ཟད་སྔར་རྒོལ)་རང་གིས་ཚད་མས་གྲུབ་པ་ཡང་མི་ཤེས་ཏེ། (སྔར་རྒོལ་རང་གིས་ཕྱོགས་ཁྱབ་སོགས་ཚད་མས་གྲུབ་པར)་དེར་ཐག་བཅད་ཀྱང་(མངོན་པའི་ང་རྒྱལ་དུ་གྱུར་ཏེ། )་སླུ་བ་སྲིད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་ཟེར་རོ། ། 【了】1.此中有論師云：「若立所立因及決定.由量成者，自續之因則為應理。然無彼事，故自續宗不應道理。此中若以立敵共許由量所成而為因者，不應道理。立者量成.敵不知故，以彼現比皆不能知他心差別故；即自量成亦不能知，自縱決斷.有誤謬故\[錯謬因緣長夜攝持，有欺誑故]。\[故唯由其立論對論.許量之力，許諸法性，故依所許破除他宗。]」 *【釋】「此中有論師」等，謂慶喜師徒云，定無自續之正理，以無由量成立之三相因故。以彼三相，1立者量成.既不決定，2敵者量成.亦不定故。1初因成立，立者自縱決定由量成立，容有誤故。2後因在立無知敵者之他心通故。* 【藏】(གཉིས་པ་དེ་དགག་པ་ནི)། །དེ་ནི་ཤིན་ཏུ་མི་རིགས་ཏེ་དེ་ལྟ་ཡིན་ན་(དགག་བྱ་དེ)་གཞན་(ཕྱི་རྒོལ)་ཀྱིས་ཁས་བླངས་པའི་ཁས་བླང་ནང་འགལ་བསྟན་པའི)་སྒོ་ནས་ཀྱང་འགོག་པར་མི་རིགས་ཏེ་(ཕྱི་རྒོལ)་དེས་དེ་ལྟར)་(ཁས་བླངས་པའམ)་འདོད་པ་ཡིན་པར་(སྔར་རྒོལ)་རང་གིས་མི་ཤེས་པའི་ཕྱིར་ཏེ་གཞན་སེམས་མི་ཤེས་པའི་ཕྱིར་རོ། 【藏】ཕྱིར་རྒོལ་གཞན་གྱི་དམ་བཅའ་ལ་སྔར་རྒོལ)་རང་གིས་གནོད་བྱེད་བསྟན་ནས་འགོག་པ་ཡང་མི་རིགས་ཏེ། (རང་གིས)་གནོད་བྱེད་དུ་ཐག་བཅད་ཀྱང་(མངོན་པའི་ང་རྒྱལ་དུ་གྱུར་ཏེ)་སླུ་བ་སྲིད་པས་སོ་(ཞེས་སྨྲ་ན་ལན་ཅི་ཡོད། །གཞན་ཡང་འགྲེལ་བཤད་ཀྱིས་ཁྱབ་རྟགས་མ་གྲུབ་པའི་རྒྱུ་མཚན་འདི་ལྟ་སྨྲ་སྟེ)། 【了】此極非理。若爾，則就他許而破亦非道理，他如何許非自知故，以不能知他人心故。自出過破.亦不應理，縱決為過.有誤謬故。 *【釋】破云，此極不應理。若爾，則亦不應以「芽.應非緣起.是實有故」之應成，為實事師出自許相違.而破苗芽實有，以不能知實事師許芽實有故，無知敵者之他心通故。又于他宗自出過難.亦不應理，自雖決斷是實過難.容有誤故。* *【釋】餘文易解不釋。* 【藏】ཁྱབ་པ་ཚད་མས་མ་གྲུབ་པའི་རྒྱུ་མཚན་ནི་(དུ་ལྡན་གྱི་ལ་ལ་ཆོས་ཅན། མེ་ཡོད་དེ་དུ་བ་ཡོད་པའི་ཕྱིར། དཔེར་ན་ཚད་མང་བཞིན། ཞེས་བཀོད་པའི་ཚེ།)་མངོན་སུམ་གྱིས་ནི་ཚང་མང་གི་དུ་ཡོད་ལ་མེ་ཡོད་ཀྱིས་ཁྱབ་པ་(སྟེ་ཉི་ཚེ་བའི་ཁྱབ་པ་ཙམ)་རྟོགས་ཀྱི་ཡུལ་དུས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་དུ་ཡོད་ལ་མེ་ཡོད་ཀྱིས་ཁྱབ་པ་མ་རྟོགས་སོ། ། 【藏】རྗེས་དཔག་གིས་ཀྱང་ཡུལ་དུས་ཐམས་ཅད་ན་ཡོད་པའི་རྟགས་ལ་བསྒྲུབ་བྱའི་ཆོས་ཀྱི་ཁྱབ་པ་མི་རྟོགས་(པ་སྟེ་རྟོགས་མི་ནུས)་པས་འཇིག་རྟེན་པའི་ཁས་བླངས་པ་ཙམ་གྱིས་ཁྱབ་པ་གྲུབ་པ་ཡིན་གྱི་ཚད་མས་(ཁྱབ་པ)་གྲུབ་པ་མིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་རོ། ། 【了】其說決定非由量成之理：「謂現量僅見.灶上有煙決定有火，非能通達一切時處.凡有煙者決定有火。比量亦不能知.一切時處.凡有因上.定有所立之法。故唯以世間共許.成其決定，非由量成。」\[廣論：故唯依世許，成立為遍，非以量成。]\[此說若用量成三相是自續派，畢竟唯用他許三相是應成派。] 【藏】འདི་ཡང་ཤིན་ཏུ་མི་རིགས་ཏེ། (དེ་འདྲའི་ཁྱབ་པ་གྲུབ་པའི་ཚུལ་འདིས་ནི)། རིགས་པའི་གཞུང་ལས་ཁྱབ་པ་འགྲུབ་ཚུལ་བཤད་པའི་དོན་(རྣམས)་ལོག་པར་བཟུང་ནས་འགོག་པའི་ཕྱིར་ཏེ། འདི་ལྟར་ཚང་མང་གི་སྟེང་དུ་དུ་ཡོད་ལ་མེ་ཡོད་ཀྱིས་ཁྱབ་པར་སྒྲུབ་པ་(སྟེ་དེ་འདྲའི་ཁྱབ་པ་སྒྲུབ་པ་དེའི་ཚེ)་ནི་ཚང་མང་གི་དུ་ཡོད་ལ་ཚང་མང་གི་མེ་ཡོད་ཀྱིས་ཁྱབ་པར་སྒྲུབ་པ་(ཙམ)་གཞུང་གི་དོན་གཏན་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། ། 【藏】དེ་ལྟ་མ་ཡིན་ན་(དེའི་ཚེ་ཚང་མང་གི་དུ་ཡོད་ལ་ཚང་མང་གི་མེ་ཡོད་ཀྱིས་ཁྱབ་པ་ཙམ་སྒྲུབ་པ་ཡིན་ན)་དུ་བ་དང་ལྡན་པའི་ལ་ལ་ཚང་མང་གི་དུ་བ་ཡོད་པའི་རྟགས་ཀྱིས་ཚང་མང་གི་མེ་ཡོད་པར་སྒྲུབ་པར་འགྱུར་ཏེ། (དུ་ལྡན་གྱི)་ལ་ལ་དུ་ཡོད་ཀྱི་རྟགས་ཀྱིས་མེ་ཡོད་པའི་ཁྱབ་པ་(ཚང་མང་མཐུན་དཔེར་བཟུང་སྟེ། )སྒྲུབ་པ་ན་རྟགས་སུ་གང་བཟུང་བ་(དུ་ཡོད)་ལ་ཆོས་སུ་བཟུང་བ་(མེ་ཡོད)་དེས་ཁྱབ་པ་སྒྲུབ་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དང་(རྟགས་སུ་གང་བཟུང་ལ་ཆོས་སུ་གང་བཟུང་གིས་ཁྱབ་པ)་དེའི་སྒྲུབ་ཚུལ་ཡང་སྔར་(ཁྱེད་རང་གིས་མཐུན་དཔེར་ཚང་མང་གི་སྟེང་དུ་ཁྱབ་པ་སྒྲུབ་ཚུལ་བཤད་པ)་ལྟར་(གཞི་གཅིག་གི་སྟེང་དུ་སྒྲུབ་པ)་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། ། 【了】此亦極不應理。倒執正理論中成立決定之理，而妄破故。以於灶上.成立有煙.決定有火者，謂成立灶上有煙.決定灶上有火，非論義故。若不爾者，則於有煙之山，應以灶有煙之因.成立灶上有火；以山有煙之因.成立決定有火時，「凡為因者.定為法所遍故」成立之理如汝前說故。【藏】(ཁྱབ་སྟེ་སྦྱོར་སྐོར་གཅིག་གི་མཐུན་དཔེ་དང་། རྩོད་གཞི་གཉིས་ཀའི་ངེ་སྟིང་དུ་བསྒྲུབ་རྒྱུའི་ཁྱབ་པ་དོན་གཅིག་པ་དགོས་པའི་ཕྱིར)་དེས་ན་ཚང་མང་ནི་དུ་ཡོད་ལ་མེ་ཡོད་ཀྱིས་ཁྱབ་པ་ངེས་པའི་གཞི་དང་(དུ་ཡོད་ལ་མེ་ཡོད་ཀྱིས)་ཁྱབ་པ་ནི་དེར་ངེས་རྒྱུའི་དོན་ཡིན་གྱི་ཁྱོད་འདོད་པ་ལྟར་ཡིན་ན་ཁྱབ་པ་དེ་གཞི་གང་གི་སྟེང་དུ་ངེས་པའི་དཔེའི་ཆོས་ཅན་ཟུར་པ་ཞིག་སྟོན་ཅིག་(བཤད་མ་ཐག་པའི་དུ་ཡོད་ལ་མེ་ཡོད་ཀྱིས་ཁྱབ་པ་སྒྲུབ་ཚུལ)་དེ་བཞིན་དུ་བྱས་པའི་རྟགས་ཀྱིས་སྒྲ་མི་རྟག་པར་སྒྲུབ་པའི་ཁྱབ་པ་བུམ་པའི་སྟེང་དུ་སྒྲུབ་པ་ཡང་བུམ་པའི་བྱས་པ་ལ་བུམ་པའི་མི་རྟག་པས་ཁྱབ་པར་ཙམ)་སྒྲུབ་པ་ག་ལ་ཡིན། ཡུལ་དུས་འདིའི་དུ་བ་དང་བྱས་པ་ཞེས་སོགས་ཡུལ་དུས་ཀྱི་ཁྱད་པར་དུ་མ་བྱས་པར་དུ་བ་དང་བྱས་པ་ཙམ་ལ་མེ་ཡོད་དང་མི་རྟག་པས་ཁྱབ་པར་སྒྲུབ་པ་(དེ་ཉིད)་ཁོ་ན་ཡུལ་དུས་ཐམས་ཅད་དུ་(ཁྱབ་པར)་མི་འཁྲུལ་བ་ངེས་པར་འགྱུར་བའི་ཐབས་ཡིན་པས་(ཁྱབ་པ་སྒྲུབ་ཚུལ)་དེ་ལ་ལོག་པར་མ་འཛིན་ཅིག ། 【了】故言灶者，是「凡有煙.決定有火」之事，其決定者，是於彼事所決之義。若如汝許，則彼決定.謂於何事決定，應當更說同喻有法。如是以所作因.成立聲無常時，於瓶等上.成立決定者，豈是成立瓶之無常.遍瓶所作。【了】未加時處簡別而云此處此時之煙及所作，僅於有煙及所作.成立決定有火與無常者，即是遍於一切時處.決定無誤之方便。故於彼義不應倒執。【藏】དེའི་ཕྱིར་རིགས་པ་(ལྟར་སྣང)་འདི་ཡི་རྗེས་སུ་འབྲངས་ནས་ལྡོག་པ་གཅིག་པའི་དཔུང་འཕུལ་(ལམ་སྟོབས་ཀྱིས་འཕུལ་ཡོ་ཞེས)་འདོད་(པའི་དེ་འདྲའི་དཔུང་འཕུལ་ཕྱི་རིགས་པ་ནི་སྒྲུབ་བྱེད་རིགས་གཅིག་པ་མང་པོ་བསྒྲུབ་བྱ་རིགས་གཅིག་མི་གཅིག་ཐམས་ཅད་ཀྱི་སྟེང་དུ་ཨུ་ཚུགས་ཀྱིས་བསྒྲུབ་པའི་རིགས་པ་ལྟར་སྣང་ལ་ཟེར་བས་དེ་ལྟར་སྒྲུབ)་པ་ནི་ཆུས་ཁྱེར་པས་རྩ་ཕུང་དྲུང་ཕྱུངས་(པ)་ལ་འཇུ་པ་དང་འདྲའོ། ། 【了】更有隨順此理許一類因者，如被水漂而攀無根之草。\[如是有說非由量成，唯由立敵所許而成，亦不應理。唯以彼許為因，不能破他。以他所許其義不成，量於自他俱非有故。若謂所許而分差別，如此則成，此則不成者，如是分別。若以所許為因等同所立，若以量有無而分，失量無欲。] 【藏】(བཤད་མ་ཐག་པའི་གཞན་ལུགས་འདི་རྣམས་ཀྱི་སྒྲུབ་ཚུལ་ནི་སྤྱི་ཁྱབ་དང་སྒོས་ཁྱབ་ངོས་མ་ཟིན་པར་རྒྱུ་མཚན་ལྟར་སྣང་གི་སྒྲུབ་བྱེད་མང་པོས་འཕུལ་བ་འདིས་ཀྱང་ཤེས་པར་བྱ་བ་ཡིན་ནོ།) 【藏】དེ་བཞིན་དུ་དངོས་པོ་སྟོབས་ཞུགས་སམ་འཛིན་སྟངས་དོན་ལ་མི་འཁྲུལ་བའི་ཚད་མ་བཀག་ནས་མ་དཔྱད་པ་འཇིག་རྟེན་གྲགས་པའི་ཚད་མ་འཇོག་ཅིང་། བཀག་པའི་སྐྱོན་རང་ལ་མི་འཇུག་པའི་རྒྱུ་མཚན་དུ་རང་ལུགས་ལ་རིགས་པས་དཔྱད་བཟོད་མི་འདོད་ཅིང་ཕ་རོལ་པོས་འདོད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་(ཆབ་ཆོས་སིང་གི་སློབ་མ་སེང་ཆེན་བརྒྱད་ཀྱི་ནང་ཚན་རྨ་བྱ་བྱང་ཆུབ་བརྩོན་འགྲུས་ཀྱིས)་སྨྲ་མོད་ཀྱང་། (ཚུལ་དེས་ནི)་ཐ་སྙད་པ་དང་དེ་ཁོ་ནར་གྲུབ་མ་གྲུབ་དཔྱོད་པའི་(དཔྱོད་ཚུལ་གཉིས་ཀྱི)་ཁྱད་པར་དང་དབུ་མ་པ་གཉིས་ཀྱི་དེ་ཁོ་ནར་གྲུབ་མ་གྲུབ་དཔྱོད་པའི་(དཔྱད་ལུགས་ཀྱི)་ཁྱད་པར་ཕྱེད་པ་ཡང་མི་སྣང་ལ་(སྟེ་ཁྱད་པར་ཕྱེ་མི་ནུས་སོ། །སྔར་(གོང་དུ་སྟོང་དང་རྟེན་འབྱུང་གི་འཇོག་ཚུལ)་བཤད་པ་ལྟར་གྱི་ཐ་སྙད་བཏགས་པའི་བཏགས་དོན་བཙལ་བས་མི་རྙེད་པའི་མིང་དུ་བཏགས་པ་ཙམ་ལ་རྒྱུ་འབྲས་སོགས་འཇོད་(པར་ཡིན་ཞེས་སྨྲ་མོད་ཀྱང་དངོས་པོ་སྟོབས་ཞུགས་ཀྱི་ཚད་མ་བཀག་པའི་ཚུལ་འདིས་ནི་བཤད་མ་ཐག་པའི་རྒྱུ་འབྲས་ཀྱི་ཚུལ་དེ་ལྟར་འཇོག)་མི་ཤེས་པར་སྣང་བས་ཐ་སྙད་དུ་ཡང་རང་མཚན་མེད་ཅེས་མང་དུ་སྨྲས་ཀྱང་སྨྲས་པ་ཙམ་དུ་ཟད་དོ། ། 【了】4.如是有a破事力之理.或於境義無謬之量.而立世許無觀察量.b說破他之過於自不轉者，謂自宗不許正理觀察，他宗許故。此是a未解觀察世俗及勝義中有無之別，b亦未了解中觀兩派觀察真實有無之別，c亦未了知如前所說尋求名言假立之義.皆無所得.唯於假名立因果等。故雖數說.縱於名言亦無自相，然亦唯有空言而已。\[往昔巴查的追隨者瑪霞瓦之宗。]又昔西藏中觀智者，隨行月稱論師善破諸宗，說中觀師自無所宗及無能立之量。次自宗時，破以正理觀擇自相所許能量所量建立及事力轉現比二量，然許名言不加推察.世間共許能量所量。次中觀師自於敵者建能立言，以真正因立無實義，然非自續，以就世間共許之量，未加推察而安立故。 破第四家，此於名言許有自相，然於名言亦破自相堪理觀察，非為善哉，前已廣說。又說月稱論師宗中，許諸中觀師對實事師，以他比量成立宗時，許有兩宗極成三相之因，不應正理。《明顯句論》于如是因分別破故。若許此因，雖未立名事力轉因，然是自續之因，無可遮故，此等且止，後當廣說。 【藏】(གཉིས་པ་བོད་སྔ་མའི་ལུགས་དགག་པ་ནི)། ཡང་(ཁུ་ལོ་མདོ་སྡེ་འབར་སོགས)་ཁ་ཅིག་ཚད་མས་གྲུབ་པའི་དོན་ཐམས་ཅད་དུ་མེད་(བར་ཡིན)་པས་ཕ་རོལ་པོས་ཁས་བླངས་པའམ་བླངས་པའི་མཐར་ཐུག་པ་སྟེ་ཁས་བླངས་པར་སོང་བ་ལ་བརྟེན་པའི་ཐལ་འགྱུར་གྱིས་(ཕྱི་རྒོལ་གྱི)་ལོག་རྟོག་འགོག་ལ། བདེན་པ་རྣམ་པར་བཅད་ཙམ་གྱི་བདེན་མེད་བསྒྲུབ་རྒྱུ་མེད་པ་རང་རྒྱུད་ཀྱི་རྟགས་དང་དམ་བཅའ་མེད་པའི་དོན་དུ་འདོད་དོ། ། 【藏】གཞན་དག་ཀུན་རྫོབ་དང་དོན་དམ་ལ་བརྩམས་པའི་རྣམ་གཞག་ཐམས་ཅད་གཞན་ངོར་སྨྲས་ཀྱི་རང་ལུགས་ལ་མིན་ནོ། ། 【了】2.\[其(慶喜)追隨者庫譯師等認為，中觀師除了別人的觀點外，不許自宗的立宗。]復有許云：一切全無量所立義，\[中觀師者，唯破他許餘無自宗。其有法等二無共許故，自續非理。正理之果亦唯令捨他宗，除彼之餘.自無所許。故一切種不應宣說自續之因，唯用應成。又能立應成，即自續究竟，故唯應許能破應成。]\[其因及遍]唯依他\[現前許或究竟許]許或許究竟\[非由量成].以能破理\[應成].破其邪執，唯破實有.非立無實，是為不許自續宗因之義。འདི་ཡང་རྟགས་དང་ཁྱབ་པ་གཉིས་ཁས་བླངས་པའམ་ཁས་བླངས་པའི་མཐར་ཐུག་པའི་ཐལ་བ་ཡིན་པས་ཡང་དག་པའི་ཚད་མ་མ་ཡིན་ནོ། 依此因緣略有四門，斷他所許或斷戲論。 一，舉唯應成，謂他所許生有盡有義，若許自生，舉相違云，若從自生是有而生，生應無義及無窮盡，故許有義有盡不應正理。若許彼者.而云自生，不應道理。令他知已，舍宗為果。 二，他許比量，如云許自生芽應不自生，自體有故。舉說他許有法因等，而反破他。雖云無自生，亦唯破他許之自生，非自成立無自生義，故自無宗。 三，能立同所立，他為成立自所宗故，所立因喻一切如前皆不極成。 四，因相相等，謂若許彼.即當許此，因相無別，令其相等。 若爾，汝有無欲破他所許，有即是宗.應有立彼自續之因，無則不應宣說正理.破他所許。 答：觀勝義時，若許無性.或以無生為所立者，則須受許自續宗因。然不許彼，故無過失。若略有欲.即有所宗，則一切欲皆應有宗。 此說自己無所立宗.唯破他宗，雖有所欲亦無所宗。又自無宗，是就觀察勝義之時，謂不立宗無自性等，【此譯師】非说【总的】一切全無所許。故於觀察勝義之時，若許無性為所成立，而於自宗成立無性.是自續派，若自無許唯破他欲.是應成派。 破第二家，觀真實時以不許無自性宗。謂不立自續宗之義者，1為以理智觀有無自性.不能立宗，故不許彼宗耶，2抑以觀真實時故為因，不許彼宗耶。 1如初說者，若以理智不能成立無性宗義，則以理智亦不能破有性宗義，因相等故。若謂觀察真實義時，亦不能破有性宗義，極不應理。前說以諸正理觀察破他宗故，無觀察心不能破他宗故。若不爾者，何須別說自宗無立，即破他宗亦不許故。若許應成破他宗者，則破有性即立無性，如前《迴諍》本釋論說，於此更無第三聚故。若不爾者，則翻說云.是立無性非破有性，有何答難。若謂決斷無性定遮有性，則遮有性定成無性，理相等故。 2若謂是觀真實義時，故不可立無性等宗，更當宣說其中因相。若謂觀真義時，有所立者即勝義有，故不應許，此不應理。若亦不許觀真義時，應許全無以中觀理觀察時位。若立彼時，亦定須許能觀之人.觀察之理.所觀之事.與誰同觀之敵者等。爾時所有，何須一切皆勝義有。 又說應成，唯就他許或究竟許【因、遍之門而出過】，雖無量成【因、遍】而能出過，非能滿意，如破初家而當破除。 2又若立云，觀真實時無所受許，【总的】名言有許。亦不應理。其觀真實時，非於勝義【中安立】.須於名言【中安立，若于名言之中，承許彼時，則應承許觀察真實亦即為彼時】，此相違故。 又若觀真義時無，即勝義無之義，凡中觀師全無受許勝義有者，非應成派殊勝法故。 【藏】དེ་སྐད་སྨྲས་པ་དེ་ཡང་རང་གིས་མ་བྱས་ཀྱི་གཞན་གྱི་ངོར་སྣང་བ་ཙམ་མོ་ཞེས་སྨྲ་སྟེ་འདི་ནི་སྔོན་གྱི་དུས་ཀྱི་རང་རྒྱུད་འགོག་པ་རྣམས་ལ་མེད་ཀྱི་ཕྱིས་ཀྱི་རྣམས་ཀྱིས་(ཏེ་ཕྱིས་ཀྱི་བོད་ཀྱི་དབུ་མ་པ་ཁ་ཅིག་གིས)་སྨྲས་པ་ཙམ་མོ། ། 【藏】དེ་དག་གི་ཁ་ཅིག་གིས་ནི་(བདེན་མེད་བསྒྲུབ་རྒྱུ་མེད་པར་སྨྲ་བའི)་ལུགས་འདིའི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་དགག་བྱ་ཁས་བླངས་ལ་ཕལ་མོ་ཆེས་ནི་(ཐམས་ཅད་གཞན་ངོར་ཙམ་དུ་སྨྲ་བས)་རྟེན་འབྲེལ་ཚད་མས་གྲུབ་པ་ཡང་བཀག་པས་(ཐལ་འགྱུར་བའི)་ལུགས་འདིའི་ཕྱོགས་སྔ་མའི་གཙོ་བོར་སྣང་ངོ་། ། 【了】3.復有說云：凡依世俗勝義一切建立，皆就他而說.非自宗有；即說此語.亦唯就他，非自樂說。此非昔時破自續者之所有，唯後人說。\[許于勝義名言二者中皆無自宗.為應成的說法。] 【了】更有一類，反許此宗不共所破，多數亦破量立緣起，適成此宗上首敵者。 現在【有其他藏人】自許是應成中觀者，作如是說：隨依勝義及依名言，雖於名言.自宗無許。若有彼宗，亦須許有能立因喻成自續派，故應成派全無自宗。 如《迴諍論》云：「若我有少宗，則我有彼過，然我無所宗，故我唯無過。若以現量等，略見有少法，或立或破除，無故我無難。」《六十正理論》云：「諸大德本性，無宗無所諍，彼尚無自宗，豈更有他宗。」《四百論》云：「若有無二俱，誰全非有宗，雖長時於彼，不能舉過難。」說中觀師無宗無立故。 《明顯句論》云：「凡中觀師，理不應用自續比量，不許他宗故。」又云：「應成破義亦唯屬他，非屬我等，自無宗故。」《入中論》云：「能破所破不會破，及會而破所說失，若定有宗彼成過，我無彼宗故無失，」說自無宗過不轉故。故中觀師一切建立皆唯就他而立。 《入中論》云：「如汝依他事，我不許世俗，果故此雖無，我依世說有。」《迴諍論》云：「所破無所有，故我全無破，是故云能破，是汝興毀謗。」說破他宗亦非有故。 破第三家，說中觀師雖於名言亦無許者，是如前說未善明了正理所破。以彼理性破除他宗，翻難自時.便見自宗.亦如是轉，不知安立自宗離過，生死涅槃.一切緣起與大自在，有無相同，是故此乃謗中觀師最鄙惡者。破除此執，前已廣說。 觀中觀師有許無許，由具何事.名中觀師，則彼中觀定當受許。須許通達全無塵許勝義中有，及許名言緣起之義.一切如幻，故有所許。又安立此，亦須破除.彼二違品.許勝義有及名言無.諸惡言論。故有正量通達立破，如自所證.以中觀語無倒教他，亦可得故。建立此等，無一敵者而能如法求少分過，是故此宗最極清淨。由是因緣，若自不知安立離過智中觀宗，莫謗為無，應當受許緣起正理，斬斷一切諸惡見網。賢正慧者，應立中觀宗離一切違，不應專求抵賴為能。《明顯句論》云：「如是我宗最極清淨，一切建立無違而住，與彼自宗具粗近過，有相違時，愚蒙不見功德過失如何而住，汝自諸過失」等。如前所引，此說於中觀宗，由決擇勝義之量及名言量道所興建立，無過可設，最極清淨。生死涅槃一切建立，皆可安立，當得定解。 若不爾者，謂中觀師全無自宗.無過可設，則說一切語言皆是妄語，亦全不能破，以一切因相悉相等故。 又不可說，於無所許不可以有許征察，故無過設，無所許故。1若如是者，則說「一切語言皆虛妄」者，亦說「一切語言皆妄，不當觀察彼言為實」，不能顯其自語相違。2《入中論》云：「若我少成實有事，如心應非不可說。\[如不許心與色是一性異性俱不可說法，則諸實物皆非不可說者。]」如犢子部許有實我，而不可說與蘊一異。破云：若是實有，當說與蘊或一或異。云於此中俱不可說.不應道理，則不能破。彼可答云：我說實我.若一若異俱不可說，不可推察或一或異.令有說故。若言：若說實有補特伽羅，不可說與蘊若一若異，則成相違；俱不可說不應正理，故此觀察可於彼轉。則云：無許，已漸有許，亦不可說全無所許，理相等故。 若作是言：「云我無財，乞云願施無財之財；我說無許，教許無許，二說相等。」此乃未解敵者之意，我非總說令許無許。若爾云何。汝云無許實漸有許，顯示汝言須許無許，故不能斷自語相違。 若汝此說非中觀宗，則引聖父子等正教成立.而成相違，不可立為月稱師宗。又非所餘佛弟子宗，故汝已出此法之外。若是中觀，尤是月稱宗者，許自無宗則成相違。 如是意欲解脫有許，云諸建立唯就他立，亦不應理。說唯就他許有色等，此縱未許色等是有，然就他立.定須受許，故終不能免脫有許。爾時就誰安立之他及能安立之自等，皆須受許。故說唯就他許，於自無宗非但無益，且有違害。 若云：「我全未說無有自宗，唯就他許，唯汝自現。」順世外道，尚所不能抵賴現事，汝全抵賴，汝自所說自無所覺，由我聽聞汝乃了知，實為希有。若如是者，何須定說無許等言，隨說何事後抵即足，無過難故。 若說應成亦說他立，自宗不許，則亦何須破自續派，樹應成教，信月稱宗。如於自宗不許自續，如是應成亦不可許。如就他前可許應成，如是就他所須增上，亦須許自續故。如於自宗不許唯識，唯就他許不可立彼為唯識師，如是自若不能立.以應成理決擇中義，唯就他立，則亦非是應成派人，亦非自續，顯然自說非中觀師。 又云：「果故此雖無，我就世說有。」此義非說一切建立唯就他立，以諸法無性.須以如理觀察有無自性理智安立，非於庸常名言識前能安立故。若彼能立無性，理智應無義故。論云：「我就他說有。」此說立有色等就世立故。言不許世俗者，謂如唯識宗所許依他.自不許之義，非說自宗不許世俗，故云如汝依他事。又即彼論連續文云，若汝正理能遣依他，我即以汝正理遣汝世俗。為答此諍，如汝所許依他實事，堪忍正理之所觀察，我諸世俗未如是許，正理能不能破有所不同，是此義故。言就世者，非說就他而非自宗，是於無損名言諸識，安立一切世俗義有，皆就此故。諸中觀師自身亦有此諸安立名言量故。言雖無者，是自相無，不可釋為.雖自相【成立】無.然於彼【自相成立中】有，及雖【總的】無而有。以是自宗立名言義之理，其自相有.雖於名言亦非有故。釋論引經證云：「世許有無，我亦許爾。」不可無故。故如常說，「於勝義無，然世俗有。」其有無義異，故無過失。 若爾，《迴諍論》說「無宗無立」，其義云何，應當宣說。若立宗云芽無自性，次辯因云是緣起故，喻如影像，皆須受許。如是三相之因及因所成立之宗，並依能立言令諸敵者生悟彼之比量，亦須受許。【若如是許，】爾時唯瞋自續之名，何故劬勞破自續耶。 彼中雖有如汝所引似說無宗無立之文，然亦多說須立自許。故僅引彼文，豈能立為自無所宗。然許無性宗，則成自續，實有此疑，此乃最細難解處故。立自宗時當為答釋。 《迴諍論》說無立宗者，謂中觀師說法無自性，實事師難云：「如是立宗之言，若有自性，說一切法無性非理，若無自性，則不能破法有自性。」乃是從此諍辯而出。雖無自性，立破作用皆應理者，如前所引迴諍本釋。故有無宗者，非總諍有無，是於宣說「一切諸法皆無自性」立宗之言諍性有無。若于如斯立宗之言許有自性，則與立一切法皆無自性，我有相違之過。然我不許爾，故無彼過。是顯此義，非立無宗，無與無性二者差別，極重要故。 又「若由現等義」等文，說現量等無少可緣者，亦如前引明顯句論，是顯能量所量無自性之能緣所緣，非顯全無緣起之能量所量。又此論意，是答他難，他意中謂，若由現量立法自相，次破應理。然中觀師說一切法皆自性空，是則現量及所量境，法所攝故亦當性空，若爾則無，故不能破。《迴諍論》云：「若現量緣法，次乃能遮遣，然能緣諸法，其現量全無。」其釋亦云：「若汝現量緣一切法，次遮一切諸法皆空，乃可應理，然彼非理。何以故，一切法中攝現量故，亦應是空。能緣法者，此亦是空，故量無所緣。若無所緣，破亦非理。故彼說云一切法空不應道理。」 《四百論》說「有無及二俱，」等者，釋說，「於說空者，雖經長時，不能破責。」。汝【等認為無任何所許者，】說「雖空亦複不許」，【與那些論文極其相違，汝等承許那些論文嗎？】云何能于全無許者，而資佐證？【不可引證！】 《入中論》云︰「于說假有，此二邊論皆不應理。故依二邊，若破若答，於中觀師畢究無難。如聖天云.有無等。」引此四句，謂引此證於破自性所成實物許假有者，諸實事師許有自性，及無事師斷遮色等一切諸法所有作用，二不能破，故亦不成無宗之據。又有無等宗，是二邊論宗，最極明顯，如前破四句生及破有無論時所說。 《六十正理論》所說者，如其釋云：「若時由見無事，無自他宗，爾時見者當斷煩惱。」無宗之因說為無事，此以自相或以自性安立為事；若以作用為事，說見無彼.能滅煩惱.成相違故。故以不許自性法宗，說為無宗。即彼論前文，《六十正理論釋》云，諸未測此緣起法性.遍計諸事有自相者，「若許有實事，決定生貪瞋.執怖暴惡見，從彼起諍論。」說於諸法增益自相.為許事故。 故此諸教，非顯中觀全無自宗。故《顯句論》中引《迴諍論》及《四百論》「不許他宗故」之義，當如是知。 又云「所破無所有，故我全無破」者，所破有二【境與有境】，若以增益有性境界所破，以彼為因說不破者，不應正理。故以能增益之心為所破。其釋又說「能破亦非有。」彼二無者，是說無自相之能破所破。汝妄執有，謂以彼破此，而興誹謗，然非不許彼二如幻。如《迴諍論》云：「如以化破化，及諸幻士夫，以幻破其幻，此破亦如是。」又云：「此執若有性，應非從緣起，若執是緣起，即此豈非空。若執有自性，誰能遮其執，餘執理亦然，故我無彼難。」此說執陽燄為水.若有自性，不應依自因緣而生，此執任誰不能遮故。 《明顯句論》說「自無宗故」，亦非全無自宗之據，此是說無自續之宗故。 《入中論》說「無宗」者，是說自宗能破所破，俱許無性。汝許因果由自性有，故以正理推察征破.因能生果為會不會，故其能破不於我轉，未許能堪理推察故。故全非說.無有自宗，即彼釋云︰「于我宗中.過不同轉。何以故。以我宗中，能破所破.會亦不破，能破所破.未會亦不破，能破所破俱無性故，故會未會俱不應思。」謂「實事師所設正理推征」不轉之理，是無自性，未立無許故。 又為證此，引《佛母經》舍利子問須菩提云：「生無生法，由何而得證無生法。」雙破以彼二得。次舍利子問云：「若爾無得證耶。」次如前引.彼二雖有，然非由二邊。又是名言，非於勝義，引此為喻.自如是許。《入中論釋》云：「此顯墮二邊過，俱破以生法或無生法得，然彼二無亦不應理，故未推察，於世名言而許有得。如是能破與所破非會未會，然於名言應知能破破其所破。」此顯然說，以會未會正理觀察，於彼二中雖俱無破，然彼不能遮其有破，故於名言許破他宗。 又非唯此，亦許以因成立所立，即前所引無間又云：「復次，如日輪上有差別，蝕時汝能見於影，日影會否皆非理，唯依緣有名言生。如為淨相雖無實，有用如是亦應知，能淨慧面諸正因，離實而能證所立。猶如影像全非有故，觀察其生為與日輪會與未會，於一切種雖全非有，然由色緣現前影像可得，決定能令達所樂義。如是以性空之能破.破其所破，及以性空離實能立之因.成其所立，無二邊過，故於我語謂過同等.當知非理。」此說破他之理，於自不能同等俱轉，作如是答，未說無宗。又許因果有自性者，因生果為會未會觀察破除，其過於自不能轉者，亦以自許無性為因而離其過，非謂無宗而能遠離。 《入中論釋》云：「汝云何許，謂此等法俱如幻化，故我無過.亦有世法。若如誰宗能生所生是有自相，則此觀察於彼可轉。若如誰宗諸法如幻，遍計所生是無生性，雖無自性.是分別境.無可思察，如眩翳者見毛輪等，故我非有所說過咎。諸世間法.未加觀察.亦是有故，一切皆成。」此說過失於他轉之理，謂許自相，自無過理，謂許如幻。 如是知已應當了悟，安立中觀離過之宗。了義諸經.中觀諸論，凡說此為如是.此非如是.此及此無.此及此有，總有無邊，此等皆是造者所許，無須特外引教成立。若不爾者，則諸教中未說「受許」，如彼之處，釋彼義時，則不能辨.此是造者所宗所許.此非宗許。 設若定須.云許.云受.及云所宗.差別語者，亦多宣說。如《迴諍論》云：「若不許名言，我等不能說。」《六十正理論》云：「如於法生滅，假名之為滅，如是諸善士，亦許如幻破。」又云「若法依緣生，猶如水中月，許非真非倒，此不被見奪。」《出世贊》云：「若法從因生，無因則非有，顯同影像性，何故而不許。」又云：「無所受無受，故受性無我，佛意許此受，自性全非有。」又云：「作者及業性，佛依名言說，互觀待為性，是為佛所許。」又云：「且從已壞因，生果不應理，從未壞亦非，佛許生如夢。」又云：「若是緣起生，佛即許是空。」《入中論釋》云：「諸聰智者，當思此宗無過有德，定當受許。」又云：「是故如許緣起唯有此緣，如是唯許依緣假立，故於我宗一切名言無斷滅失，他亦應當受許此宗。」說定須許，如是等類餘尚繁多。《入中論釋》云：「已說【非从自、他、俱、無因生的】四宗，次以正理為成彼故，頌曰：此非自生豈從他，亦非由俱豈無因。」此說四宗，《明顯句論》亦同彼說，故龍猛菩薩及月稱宗中，是有自許自受自宗。 【藏】(གཉིས་པ་རྒྱས་པར་མ་སྤྲོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་བསྟན་པ་ནི)། དེ་དག་གི་དགག་གཞག་རྒྱས་པར་བྱང་ཆུབ་ལམ་གྱི་རིམ་པར་ཐལ་རང་གི་དོན་ངོས་བཟུང་བའི་གཞན་ལུགས་དགག་པའི་སྐབས་སུ་བཤད་ཟིན་པས་མི་སྤྲོའོ། ། 【了】此等立破菩提道次第論中，已廣說訖，故不更開。 ###### ## 辛二、自宗有立所立之因及無自續因之理【藏】གཉིས་པ་(རང་ལུགས་ཀྱི་བསྒྲུབ་བྱ་སྒྲུབ་པའི་རྟགས་ཡོད་པ་དང་། རང་རྒྱུད་ཀྱི་རྟགས་མེད་པའི་ཚུལ)་ལ་གཉིས། 【藏】རྟགས་ཀྱིས་བསྒྲུབ་བྱ་སྒྲུབ་པ་ཡོད་ཚུལ་དང་། རང་རྒྱུད་ཀྱི་རྟགས་ཁས་མི་ལེན་པའི་ཚུལ་ལོ། ། 【了】辛二、自宗有立所立之因及無自續因之理，分二：壬初、有立所立因之理，壬二、不許自續因之理。今初 *【釋】辛二、明自宗有能立因而無自續因，分二：壬初有立所立因之理，壬二不許自續因之理。今初* ###### ### 壬初、有立所立因之理 *【釋】「自宗義謂，至生無生二。」* 【藏】(དང་པོ་ལ་བསྒྲུབ་བྱ་སྒྲུབ་བྱེད་རྒྱས་པར་བཤད་པ་དང་། དེ་མེད་པར་འདོད་པ་བློ་གྲོས་ཡང་པར་བསྟན་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ། རང་རྒྱུད་འདོད་དགོས་མི་དགོས་ཀྱི་ཁྱད་པར་བཤད་པ་དང་། རྒྱུ་འབྲས་འཐད་མི་འཐད་ཀྱི་ཁྱད་པར་བཤད་པ་དང་། སུན་འབྱིན་དང་སྒྲུབ་པ་འཐད་མི་འཐད་ཀྱི་ཁྱད་པར་རོ།) 【藏】དང་པོ་ནི། (ཐལ་འགྱུར་བ)་རང་གི་ལུགས་ནི་(རྟགས་ཀྱིས་བསྒྲུབ་བྱ་སྒྲུབ་པའི་སྐབས་འདིར)་དགོངས་འགྲེལ་ལས་གསུངས་པ་ལྟར་(ཚུལ་གསུམ)་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པ་འདོད་ན་ནི་ངེས་པར་རང་རྒྱུད་(ཀྱི་རྟགས་ཁས་ལེན)་བྱ་དགོས་ཏེ། དཔེར་ན)་རང་སྡེ་དངོས་པོར་སྨྲ་བ་རྣམས་དང་ལེགས་ལྡན་ལ་སོགས་པ་བཞིན་ནོ། ། 【藏】ཐ་སྙད་དུ་ཡང་རང་མཚན་གྱིས་གྲུབ་པའི་ཆོས་མི་འདོད་ན་ནི། །(ཟླ་བ་དང་སངས་རྒྱས་བསྐྱངས་བཞིན་དུ་རང་རྒྱུད་ཁས་མི་ལེན་པ་གདོན་མི་ཟ་བར་བྱ་དགོས་པས་(རང་རྒྱུད་ཁས་ལེན་པ་དང་མི་ལེན་པའི་རྩ་བ)་འདི་ཡང་དགག་བྱ་ཕྲ་མོ་ནས་འགོག་(པའི་ཚུལ་ཤེས་པ་དང་མི་ཤེས)་པ་འདི་ལ་ཐུག་གོ ། 【了】自宗義謂：若許自相.如解深密經所說者，則定須許自續之義，譬如自部實事諸師.及清辯等。若於名言亦不許有自相之法，則定不應許自續義。此亦因為.須破微細所破事故。 *【釋】此說，若許自相，則如清辨等.定須許自續。若于名言亦不許，彼則全不許自續之因。其許不許自續，根本亦在許不許自相也。* 【藏】དེ་ཡང་ཐ་སྙད་དུ་ཡང་རང་མཚན་གྱིས་གྲུབ་པ་མེད་ན་རང་ཕྱོགས་ཀྱི་བསྒྲུབ་བྱ་དང་དེ་སྒྲུབ་པའི་སྒྲུབ་བྱེད་དང་ཚད་མ་དང་གཞལ་བྱ་རྣམས་འཇོག་པ་འགལ་བར་མཐོང་ནས་(ཟླ་བའི་ཞབས་ཀྱིས)་རང་རྒྱུད་ཁས་མི་ལེན་པ་ནི་མིན་ཏེ། སྐབས་འདིར་དྲང་ངེས་འཇུག་ངོགས་སུ་རང་རྒྱུད་ཁས་ལེན་པ་ནི་མིན་ཏེ་ཞེས་པའི་དོན་དུ་འགྲེལ་འདུག་པས་གང་ཡིན་དཔྱད་པར་མཛོད། (དེའི་ཚུལ་ཇི་ལྟར་ཡིན་སྙམ་ན། །གཉིས་པ་རྒྱུ་འབྲས་འཐད་མི་འཐད་ཀྱི་ཁྱད་པར་བཤད་པ་ནི)། འཇུག་པ་རྩ་འགྲེལ་ལས། (དངོས་སྨྲ་བ་རྣམས་ས་བོན་གྱིས་མྱུ་གུ་རང་བཞིན་གྱིས་སྐྱེས་པར་འདོད་པ་ལ་བརྟགས་པ་འདི་ལྟར་བྱས་ནས་བཀག་སྟེ།། )རྒྱུས་(ས་བོན་དང)་འབྲས་བུ་(མྱུ་གུ་གཉིས)་ཕྲད་ནས་སམ་མ་ཕྲད་པར་སྐྱེད་ཅེས་བརྟགས་ནས་ཕྱོགས་གཉིས་བཀག་ཅིང་། དེ་ལྟར་བཀག་པ་ནི་འཇུག་པ་ལས། གལ་ཏེ་ཁྱོད་ཀྱིས་རྒྱུ་ཡིས་ཕྲདནས་འབྲས་བསྐྱེད་བྱེད་ན་དེ་ཡི་ཚེ། །དེ་དག་ནུས་པ་གཅིག་པས་སྐྱེད་བྱེད་འབྲས་བུ་ཐ་དད་མེད་འགྱུར་ཞིང་། །སོ་སོར་ནནི་རྒྱུ་འདི་རྒྱུ་མིན་རྣམས་དང་ཁྱད་པར་མེད་འགྱུར་ལ། །གཉིས་པོ་འདི་དག་སྤངས་ནས་རྟོག་པ་གཞན་ཡང་ཡོད་པར་འགྱུར་མ་ཡིན། །ཞེས་གསུངས། (བརྟག་པ་གཉིས་ཀྱིས)་སྐྱོན་དེ་ཕ་རོལ་པོ་(རང་མཚན་གྱིས་གྲུབ་པར་འདོད་པ)་ལ་འཇུག་པའི་སྒྲུབ་བྱེད་དུ་འགྲེལ་པ་ལས་(ཕྱོགས་སྔ་སྨྲ་བ་པོ)་གང་གི་ལྟར་ན་རང་གི་མཚན་ཉིད་(ཀྱིས་གྲུབ་པའི)་བསྐྱེད་པར་བྱ་བ་ཉིད་དང་སྐྱེད་པ་བྱེད་པ་(ཉིད་ཀྱི་རྒྱུ་འབྲས)་ཡིན་པ་དེ་ལ་ནི་(རྒྱུ་འབྲས་གཉིས་ཕྲད་མ་ཕྲད་ཀྱིས)་རྣམ་པར་དཔྱད་པ་(བྱེད་པའི་སྐྱོན་གཉིས་པོ)་འདིར་འགྱུར་ཞེས་རང་མཚན་གྱིས་གྲུབ་པའི་རྒྱུ་འབྲས་འདོད་པ་ལ་རྒྱུ་འབྲས་གཉིས་ཕྲད་མ་ཕྲད་ཀྱིས)་བརྟག་པ་གཉིས་བྱས་པའི་སྐྱོན་དེ་འཇུག་ལ་སྒྱུ་མ་ལྟར་(མ་བརྟགས་མ་དཔྱད་པར་འཇོག་ཅིང)་རང་བཞིན་མེད་པར་སྨྲ་བ་ལ་(བརྟག་པ་གཉིས་ཀྱི)་སྐྱོན་དེ་མེད་ཅེས་གསུངས་སོ། ། 【了】又此非是：由見名言若無自相而立自宗.能立所立.能量所量，有相違過，故不許自續。是如入中論本釋，觀因生果為會不會，設雙關破，成立彼過唯於他轉。==\[若因果合而生果，一故因果應無異，不合因非因無別，離二亦無餘可計。]== 【了】釋論說云：「若如汝許能生所生是有自相，則於汝義，此觀察轉。」謂許因果有自相者，則有雙關觀察過轉。==\[此二如幻我無失，世間諸法亦得有。]==若許如幻無自性者，則無彼過。 *【釋】月稱論師，非因破自相而不善安立自宗能立所立能量所量等.故不許自續。以月稱自宗是由無自相，而許破立一切建立極應理故。入中論釋于實事師許種生芽由自性生，破云：若爾，為種芽相會由自性生耶？為彼未會由自性和生耶？若如初義，種芽應一。若如後義，彼二應非因果。他由許有自相.有彼過轉，自由不許自相.無彼過轉，故入中論釋云，「若如汝許」等。* 【藏】(གསུམ་པ་སུན་འབྱིན་དང་སྒྲུབ་པ་འཐད་མི་འཐད་ཀྱི་ཁྱད་པར་བཤད་པ་ལ་གཉིས་ལས། མགོ་མཚུངས་ཀྱི་རྩོད་པ་དང་། །མི་མཚུངས་པའི་ལན་ནོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི། དེ་ལྟར་བརྟགས་པའི་རིགས་པ)་དེ་ལ་ཕ་རོལ་པོས་སུན་འབྱིན་(དང་མགོ་མཚུངས་བྱས་ནས་སྐྱོན་སྤངས)་ལ་མགོ་མཚུངས་བྱས་པའི་(རིགས་པ་འདི་ལྟར་བརྗོད་དེ། དེའི་ཚུལ་ནི། ཁོ་ན་རེ། སུན་འབྱིན་གྱིས་སུན་དབྱུང་བྱ་ཕྲད་ནས་སུན་འབྱིན་ནམ། མ་ཕྲད་པར་སུན་འབྱིན། དང་པོ་ལྟར་ན་སུན་དབྱུང་བྱ་འབྱིན་བྱེད་གཉིས་གཅིག་ཏུ་འགྱུར་ལ། གཉིས་པ་ལྟར་ན་སུན་འབྱིན་མ་ཡིན་པས་ཀྱང་སུན་དབྱུང་བྱ་སུན་འབྱིན་པར་འགྱུར་པའི་སྐྱོན་ཁྱོད་རང་ལ་ཡང་མཚུངས་སོ་ཞེ་ན། །གཉིས་པ་མི་མཚུངས་པའི་ཡན་ལ་ཡང་བཞི་ཡོད་པའི། །དང་པོ་རང་ཕྱོགས་ལ་སུན་འབྱིན་དང་སྒྲུབ་པ་འཐད་ཚུལ་བསྟན་པའམ)་ལན་དུ། (འཇུག་པ་ལས།)། སུན་འབྱིན་པས་སུན་དབྱུང་བྱ་མ་ཕྲད་སུན་ནི་འབྱིན་བྱེད་དམ། འོན་ཏི་ཕྲད་ནས་ཡིན་ཞེས་སྨྲས་ཟིན་(པའི)་ཉེས་པ་འདིར་(གང་ཟག)་གང་ལ། །ངེས་པར་ཕྱོགས་(ཏེ་རང་བཞིན་གྱིས་གྲུབ་པའི་སུན་དབྱུང་བྱ་འབྱིན་བྱིད་ཀྱི་ཁས་ལེན།)་ཡོད་(པ)་དེ་ལ་འགྱུར་གྱི་(ཐལ་འགྱུར་བ)་བདག་ལ་རང་བཞིན་གྱིས་གྲུབ་པའི་དམ་བཅའི་ཕྱོགས་(སམ་ཁས་ལེན)་འདི་ནི། ཡོད་པ་མིན་པས་(མགོ་མཚུངས་ཀྱི)་ཐལ་བར་འགྱུར་བ་འདི་ནི་(ཐལ་འགྱུར་བ་བདག་ལ་འཇུག་པ)་སྲིད་མ་ཡིན། །ཞེས་དེ་གཉིས་མི་མཚུངས་པའི་རྒྱུ་མཚན་དུ་རང་ལ་ཕྱོགས་(ཏེ་རང་བཞིན་གྱིས་གྲུབ་པར་ཁས་ལེན)་མེད་དོ་ཞེས་རྩ་བ་ལས་གསུངས་ཤིང་དེའི་འགྲེལ་པ་ལས། སུན་དབྱུང་བྱ་དང་སུན་འབྱིན་པ་གཉིས་ཀ་རང་བཞིན་གྱིས་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཞེས་སོ། ། 【藏】ཕྱོགས་མེད་པ་ནི་རང་མཚན་ནམ་རང་བཞིན་གྱིས་གྲུབ་པའི་ཁས་ལེན་མེད་པའི་དོན་དུ་བཤད་དེ། (སྔར)་རྒྱུ་འབྲས་ཀྱི་སྐབས་སུ་མི་མཚུངས་པའི་རྒྱུ་མཚན་དུ་རང་མཚན་གྱིས་གྲུབ་པའི་རྒྱུ་འབྲས་འདོད་པ་ལ་བརྟག་པ་གཉིས་བྱས་པའི་སྐྱོན་འཇུག་ལ་རང་བཞིན་གྱིས་མེད་པར་སྨྲ་བ་ལ་མི་འཇུག་པར་བཤད་པ་དང་(སུན་འབྱིན་གྱི་སྐབས་འདིར་བཤད་པ་གཉིས)་དོན་གཅིག་གོ ། 【了】他於能破，出相等過。==\[能破所破合不合，此過於汝寧非有。]==答云：「能破所破為會破，抑未會破此過失，若有宗者有斯過，我無宗故無此失。」==\[前說能破與所破，為合不合諸過失，誰定有宗乃有過，我無此宗故無失。]==本論說彼二不同之理，謂我無宗。釋論則云：「能破所破俱無性故。」此說無宗.為不許自相或自性之義，與上觀因果不同之理同是一義。 *【釋】又于前理，諸實事師出相等過，答彼過云：「能破所破為會破」等。謂若能破是由自性破其所破，則有觀察因果所說過轉。然于自宗不許自相，故無彼過轉。* 【藏】(གཉིས་པ་དེའི་དཔེ་མདོ་ལས་གསུངས་ཚུལ་ནི)། སྐབས་འདིར་འཇུག་འགྲེལ་ལས། (གནས་བརྟན)་ཤྭ་རིའི་བུས་རབ་འབྱོར་ལ་(རྒྱུན་ཞུགས་ཀྱིས)་རངབཞིན་གྱིས་སྐྱེས་པའི་ཆོས་ལམ་ཀྱིས་རང་བཞིན་གྱིས་མ་སྐྱེས་པའི་ཐོབ་པ་འབྲས་བུ་འཐོབ་བམ་རང་བཞིན་གྱིས་སྐྱེས་པའི་ཐོབ་པ་འབྲས་བུ་འཐོབ་ཅེས་དཔྱད་ནས་(ཏེ་བཏགས་དོན་བཙལ་ནས)་དྲིས་པ་ལ་ལན་དུ་དེ་གཉིས་ཀ་(བཏགས་དོན་བཙལ་ནས་ཐོབ་པར)་མི་འདོད་དོ་ཞེས་གནས་བརྟན་རབ་འབྱོར་གྱིས་ལན)་གསུངས་པ་ན་(ཡང་ཤྭ་རིའི་བུས་འོན་ཅི་ཐོབ་པ་འབྲས་བུ་དང་མངོན་པར་རྟོགས་པ་ལམ་མེད་དམ་ཞེས་དྲིས་པ་ལ་(རབ་འབྱོར་གྱིས་ཐ་སྙད་དུ་ནི)། དེ་གཉིས་ཡོད་མོད་ཀྱི་གཉིས་ཀྱི་ཚུལ་གྱིས་ཏེ་རང་བཞིན་གྱིས་སྐྱེས་པའི་ལམ་ཀྱིས་རང་བཞིན་གྱིས་སྐྱེས་པའི་ཐོབ་པ་འཐོབ་པའམ་རང་བཞིན་གྱིས་མ་སྐྱེས་པའི་ཐོབ་པ་འཐོབ་ཅེས་གཉིས་ཀྱི་ཚུལ་གྱིས་བཏགས་དོན་བཙལ་ན་(ཏེ་བརྟགས་དོན་བཙལ་ནས)་ནི་ཡོད་པ་མིན་ནོ་ཞེས་གསུངས་སོ། ། 【藏】དེ་གཉིས་དང་རྒྱུན་དུ་ཞུགས་པ་ལ་སོགས་པ་ཡང་འཇིག་རྟེན་གྱི་ཐ་སྙད་དུ་ཡིན་གྱི་དོན་དམ་པར་ནི་ཐོབ་པ་མེད་ཅིང་མངོན་པར་རྟོགས་པ་(ཡང)་མེད་དོ་ཞེས་གསུངས་པ་དྲངས་ནས། 【了】入中論釋.即於此處.引舍利弗觀察而問須菩提云：「為以生法得無生得？抑得生得？答：二俱不許。次問：為無得無證耶？答云：雖有此二\[有得有證].然非由二相\[有知有得，不以二法]。次說彼二\[若得若證]及預流等，皆就世間名言而立，於勝義中無證無得。」 ཚེ་དང་ལྡན་པ་རབ་འབྱོར་ཅི་སྐྱེས་པའི་ཆོས་ཀྱིས་མ་སྐྱེས་པའི་ཐོབ་པ་འཐོབ་པར་འགྱུར་རམ། འོན་ཏེ་མ་སྐྱེས་པའི་ཆོས་ཀྱིས་མ་སྐྱེས་པའི་ཐོབ་པ་འཐོབ་པར་འགྱུར། རབ་འབྱོར་གྱིས་སྨྲས་པ། ཚེ་དང་ལྡན་པ་ཤཱ་རིའི་བུ་ཁོ་བོ་ནི་སྐྱེས་པའི་ཆོས་ཀྱིས་མ་སྐྱེས་པའི་ཐོབ་པ་འཐོབ་པར་མི་འདོད་ལ། མ་སྐྱེས་པས་ཀྱང་མ་སྐྱེས་པའི་ཐོབ་པ་འཐོབ་པར་མི་འདོད་དོ། །TD3862.\[以我宗中能破所破合亦不破，能破所破不合亦不破，以能破所破，俱無自性故，是故不應思惟合與不合。如經云：「具壽須菩提！為以生法得無生得？為以無生法得無生得？{今欲令以生法得道、以無生法得道？}{生者有為，無生者無為}須菩提言：具壽舍利弗！我不許以生法得無生得，亦不許以無生法得無生得。舍利弗言：具壽須菩提！豈無得無證耶？須菩提言：具壽舍利弗！雖有得有證，然非以二相。具壽舍利弗！若得若證唯是世間名言，預流、一來、不還、阿羅漢、獨覺、菩薩，亦唯世間名言，於勝義中無得無證。」] *【釋】入中論釋引舍利弗問須菩提.為以生法得無生得等，義謂預流非由自性得自所得。以于爾時已生之法無須復得，未生之法亦由自性無可得故。* 【藏】(གསུམ་པ་མདོ་དོན་བཤད་པ་ནི། ཡང་ལུང)་དེ་ཉིད་ལས་(སྐབས)་འདིར་ཇི་ལྟར་(སྐྱེས་མ་སྐྱེས་ཀྱི་ཐོབ་པ་བཀག་པ་ནི)་རྟག་ཆད་ཀྱི་མཐའ་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་(བརྟགས་དོན་བཙལ་ནས)་རང་བཞིན་གྱིས་སྐྱེས་པ་དང་རང་བཞིན་གྱིས་མ་སྐྱེས་པའི་ཆོས་ཀྱི་ཐོབ་པ་འཐོབ་པ་བཀག་ཅིང་། (སྤྱིར)་མཐའ་དེ་གཉིས་ཀྱིས་བརྟག་པ་བྱས་ནས་ཁས་ལེན་པ་དེ་ཉིད་ཀྱང་(རང་བཞིན་གྱིས་གྲུབ་པའི)་དངོས་པོ་སྟེ་རང་མཚན་གྱིས་གྲུབ་པ་མེད་པ་ལ་(བརྟགས་པའི་སྐྱོན་འཇུག་པ)་མི་རིགས་པའི་ཕྱིར་མ་བརྟགས་(མ་དཔྱད)་པར་འཇིག་རྟེན་གྱི་ཐ་སྙད་དུ་ཐོབ་པ་འཐོབ་པར་(འགྱུར་བ་དང་མ་ཐོབ་པའི་རྣམ་བཞག་ཀྱང་འཐད་པར)་ཁས་བླངས་པ་(ཡིན་ནོ། ། 【藏】དེ་རྣམས་ཀྱི་དོན་བསྡུ་ན་གནས་བརྟན་གཉིས་ཀྱིས་དྲི་བ་དྲི་ལན་གྱི་སྒོ་ནས་རྒྱུན་ཞུགས་ཀྱིས་ཐོབ་པ་འཐོབ་མི་འཐོབ་ཀྱི་བཏགས་དོན་བཙལ་ནས་དྲིས་པ་ཡིན་པས་དེའི་ལན་དུ་དེ་འདྲའི་ཐོབ་པ་དང་མི་ཐོབ་པ་གང་ཡང་མི་འདོད་ཅེས་ལན་འདེབས་པ་ཡིན་ལ། འོ་ན་ཐོབ་པ་དང་མངོན་པར་རྟོགས་པ་མེད་དམ་ཞེས་དྲིས་པའི་ལན་དུ་འཇིག་རྟེན་གྱི་ཐ་སྙད་དུ་ཡོད་ཀྱི་དོན་དམ་པར་ནི་མེད་དོ་ཞེས་པའི་དོན་ཡིན་ནོ། །) 【藏】དེ་བཞིན་དུ། གང་སུན་དབྱུང་བར་བྱ་བ་དང་གང་གིས་སུན་འབྱིན་པ་དག་ཀྱང་། (རང་མཚན་གྱིས་གྲུབ་པའི)་ཕྲད་པ་ནས་སུན་འབྱིན་པ་དང་མ་ཕྲད་པར་སུན་འབྱིན་པ་གང་ཡང་་(གང་ཡང)་མ་ཡིན་མོད་ཀྱི། འོན་ཀྱང་བཏགས་དོན་དེ་ལྟར་མ་བཙལ་བར་ཐ་སྙད་(ཙམ)་དུ་སུན་འབྱིན་པས་སུན་དབྱུང་བྱ་སུན་འབྱིན་པར་བྱེད་དོ་ཞེས་ཤེས་པར་བྱའོ། །ཞེས་དང་། 【藏】(རང་བཞིན་གྱིས་སྟོང་པའི་ཕྱོགས་ལ)་རང་བཞིན་གྱིས་སྟོང་པའི་སུན་འབྱིན་པས་སུན་དབྱུང་བྱ་སུན་འབྱིན་(པ་སོགས་ཀྱི་རྣམ་གཞག་འཐད)་པ་དང་། རང་བཞིན་གྱིས་སྟོང་ཞིང་(རང་བཞིན་གྱིས་གྲུབ་པའི)་་རངབཞིན་གྱིས་གྲུབ་པ་ལ་སྒྲུབ་བྱེད་འཐད་པ་དང་བྲལ་བའི་གཏན་ཚིགས་ཀྱིས་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་སྒྲུབ་(ནུས)་པ་ཡིན་ལ། ཞེས་གྲུབ་པ་དང་སུན་འབྱིན་ཐམས་ཅད་ཀྱང་(བཤད་མ་ཐག་པའི)་གནས་བརྟན་ཚེ་དང་ལྡན་པ་ཤཱ་རིའི་བུ་དང་ཚེ་དང་ལྡན་པ་རབ་འབྱོར་གཉིས་ཀྱིས་དྲིས་ལན་མཛད་པ་སྟེ་མདོ་ལས། ཚེ་དང་ལྡན་པ་རབ་འབྱོར། ཅི་སྐྱེས་པའི་ཆོས་ཀྱིས་མ་སྐྱེས་པའི་ཐོབ་པ་འཐོབ་པར་འགྱུར་རམ། 【藏】འོན་ཏེ་མ་སྐྱེས་པའི་ཆོས་ཀྱིས་མ་སྐྱེས་པའི་ཐོབ་པ་འཐོབ་པར་འགྱུར། རབ་འབྱོར་གྱིས་སྨྲས་པ། ཚེ་དང་ལྡན་པ་ཤཱ་རིའི་བུ། 【藏】ཁོ་བོ་ནི་སྐྱེས་པའི་ཆོས་ཀྱིས་མ་སྐྱེས་པའི་ཐོབ་པ་འཐོབ་པར་མི་འདོད་ལ། མ་སྐྱེས་པས་ཀྱང་མ་སྐྱེས་པའི་ཐོབ་པ་འཐོབ་པར་མི་འདོད་དོ། །ཞེས་པ་དེ་བཞིན་དུ་(རང་བཞིན་གྱིས་མེད་ཅིང་ཐ་སྙད་ཙམ་དུ་ལས་འབྲས་ལ་སོགས་པའི་རྣམ་གཞག་ཐམས་ཅད)་བྱ་བར་གསུངས་སོ། ། 【了】釋中說云：「此中由犯二種過故，破得生法無生法得。然於無事彼二非理，故是無觀察.於世名言，許得所得。如是能破所破，雖亦非是會不會破，然於名言當知能破破其所破。」又云：「性空能破破其所破，離諸證成.性空正因立其所立。」==\[如是自性本空之能破，能破於所破；自性本空之正因，能立其所立，不犯二邊過失。]==此說一切能立能破，皆如二位尊者問答而許。\[འདིར་ཇི་ལྟར་གཉིས་སུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་སྐྱེས་པའམ་མ་སྐྱེས་པའི་ཆོས་ཀྱིས་ཐོབ་པ་འཐོབ་པ་བཀག་ཅིང་གཉིས་ཀྱང་དངོས་པོ་མེད་པ་ལ་མི་རིགས་པའི་ཕྱིར། མ་བརྟགས་པར་འཇིག་རྟེན་གྱི་ཐ་སྙད་དུ་ཐོབ་པར་ཁས་བླངས་པ་དེ་བཞིན་དུ། སུན་དབྱུང་བར་བྱ་བ་དང་སུན་འབྱིན་པ་དག་ཀྱང་ཕྲད་པའམ་མ་ཕྲད་པར་མ་ཡིན་མོད་ཀྱི། 此謂由犯二邊過故，破以生法與無生法得。然彼二法若全無亦不應理，故不觀察于世間名言，許有得證。如是能破所破，若合不合雖皆非有，于名言中當知能破破於所破。] {亦不許以無生法得無生得以上。謂推求能得所得二假立義，則得非有。故觀察時，破由二門得其所得。由二相觀察之所得，于無自性法中不應理故，唯不觀察于世間名言，許有此得。經云：「雖有得有證，然非以二相。」即明彼義。言得者，謂證得所得。如說此二.于勝義無.于名言有。如是能破雖勝義中不破所破，然名言中破于所破。} 【藏】(འདི་ཡང་། གང་ལ་སྟོང་པ་ཉིད་རུང་བ་། དེ་ལ་ཐམས་ཅད་རུང་བར་འགྱུར། །ཞེས་གསུངས་པ་བཞིན་ནོ། ། 【藏】བཞི་པ་དཔེ་དོན་སྦྱར་ནས་བྱ་བྱེད་ཐམས་ཅད་འཐད་པར་བསྟན་པ་ནི)། དེ་ལ་ཐོབ་པ་ནི་ཐོབ་བྱའོ། ། 【藏】དཔྱད་ནས་ཐོབ་བྱ་གང་འཐོབ་དྲིས་པའི་ཚེ་གཉིས་ཀ་མི་འདོད། (དོ་ཞེས་ལན་འདེབས་པ)་ན་ཐོབ་བྱ་ཐོབ་པ་མེད་དམ་ཞེས་(ཡང་དྲིས)་པ་ནི་་མདོ་ལས། ཤཱ་རིའི་བུས་སྨྲས་པ། ཚེ་དང་ལྡན་པ་རབ་འབྱོར། ཡང་ཅི་ཐོབ་པ་མེད་ཅིང་མངོན་པར་རྟོགས་པ་མེད་དམ། རབ་འབྱོར་གྱིས་སྨྲས་པ། ཚེ་དང་ལྡན་པ་ཤཱ་རིའི་བུ། 【藏】ཐོབ་པ་ཡང་ཡོད། མངོན་པར་རྟོགས་པ་ཡང་ཡོད་མོད་ཀྱི། གཉིས་ཀྱི་ཚུལ་གྱིས་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །ཞེས་པ་ནི་དཔྱོད་བྱེད་ཀྱིས་མ་རྙེད་པ་ན་དེས་དེ་བཀག་པར་འཛིན་པའོ། ། 【藏】(དེའི་ལན་དུ)་ཡོད་མོད་ཀྱི་ཞེས་པ་ནི་རིགས་ཤེས་ཀྱིས་མ་རྙེད་པར་ཡིན་གྱི་བཀག་པ་མིན་པས་ལ་སྙད་ཙམ་དུ)་ཡོད་ཅེས་པའོ། ། 【藏】གཉིས་ཀྱི་ཚུལ་གྱིས་མིན་པ་གསུངས་པ་ནི་སྐྱེས་མ་སྐྱེས་གང་འཐོབ་ཅེས་པ་ལྟ་བུར་དཔྱད་པའི་(ཚེ་ན)་གཉིས་པོ་དེ་གང་ཡང་མི་འཐོབ་(པ་སྟེ་མི་རྙེད)་ཅེས་པའོ། ། 【藏】དེ་མན་ཆད་ཀྱིས་ནི་་སྟེ་མདོ་ལས། ཚེ་དང་ལྡན་པ་ཤཱ་རིའི་བུ། ཐོབ་པ་དང་མངོན་པར་རྟོགས་པ་ནི་འཇིག་རྟེན་གྱི་ཐ་སྙད་དུ་ཡིན་ལ། རྒྱུན་དུ་ཞུགས་པ་དང་། ལན་ཅིག་ཕྱིར་འོང་བ་དང་། ཕྱིར་མི་འོང་བ་དང་། དགྲ་བཅོམ་པ་དང་། རང་སངས་རྒྱས་དང་། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་ཡང་འཇིག་རྟེན་གྱི་ཐ་སྙད་དུ་ཡིན་གྱི་དོན་དམ་པར་ཐོབ་པ་མེད་ཅིང་མངོན་པར་རྟོགས་པ་མེད་དོ། །ཞེས་གཉིས་ཀྱི་ཚུལ་གྱིས་དཔྱད་ན་མི་རྙེད་པ་དོན་དམ་དུ་མེད་པ་དང་མ་དཔྱད་པར་ཡོད་པ་ཐ་སྙད་དུ་ཡོད་པའི་དོན་དུ་བཤད་དོ། ། 【藏】འདི་ཤིན་ཏུ་གསལ་ཡང་དཔྱད་མ་དཔྱད་ཀྱིས་ཚིགས་དཀའ་བས་དེ་ལ་ནི་(ཕྲད་མ་ཕྲད་གཉིས་དང་སུན་འབྱིན་མི་འབྱིན་གཉིས་ཏེ། )སྔར་བཤད་པའི་དཔྱོད་ལུགས་བཞི་པོ་ཤེས་དགོས་སོ། ། 【藏】གཉིས་ཀྱང་དངོས་པོ་མེད་པ་ལ་མི་རིགས་ཞེས་པ་ནི་རང་མཚན་གྱིས་ཡོད་པའམ་ཐ་སྙད་ཀྱི་དབང་གིས་བཞག་པ་ཙམ་མིན་པའི་ཡོད་པ་སོགས་སུ་འདོད་ན་གཉིས་ཀྱི་དཔྱད་(པས་སྐྱོན་འཇུག)་པ་རིགས་ཀྱང་དངོས་པོའམ་རང་བཞིན་མེད་པ་ལ་དེའི་དཔྱད་(པས་སྐྱོན་འདུག)་པ་མི་རིགས་པའི་དོན་ནོ། ། 【了】其中得者，是所得法。【了】觀察問得何所得時，答俱不許。【了】問無得所得者，是執觀察無得.即是觀察破彼之義。【了】言雖有者，謂理智未得.非是遮破，故說為有。【了】言非由二相者，謂如觀察問生無生得，如是二種俱無所得。以下諸文謂二相觀察無所得者，是勝義無。不觀察者，即名言有義。此雖甚顯，然觀未觀察之界限猶難了知，故當善知如前所說四種觀察。【了】言於無事彼二非理者，義謂：若許是有自相，或許非唯名言增上假立.是實有者，彼二觀察可為應理。然於無事或無自性，則彼觀察不應道理。【藏】དེས་ན་ཚིག་གསལ་ལས་ཀྱང་(རྟགས་དང་བསྒྲུབ་བྱ)་ཚད་མ་དང་གཞལ་བྱ་རྣམས་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པ་བཀག་ནས་ཕན་ཚུན་ལྟོས་(པའི་དབང་ཁོ)་ནས་འཇོག་པར་གསུངས་ལ་རྩོད་ཟློག་རང་འགྲེལ་ལས་ཀྱང་རང་བཞིན་མེད་ཀྱང་(རྟགས་ཀྱིས)་བསྒྲུབ་བྱ་སྒྲུབ་ནུས་བ་དཔེ་དང་བཅས་ཏེ་གསུངས་སོ། ། 【了】故顯句論亦破能量所量是有自性，說是互相觀待而立。【了】迴諍論自釋亦說，雖無自性.然能成立所立，並說譬喻。【藏】(གཉིས་པ་དེ་མེད་པར་འདོད་པ་བློ་གྲོས་ཡང་པར་སྟོན་པ་ལ་གཉིས་ལས། བསྒྲུབ་བྱ་སྒྲུབ་བྱེད་ཡོད་པར་བསྟན་པ་དང་། དེ་ལ་ལུང་གིས་མི་གནོད་པར་བསྟན་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)་སྤྱིར། གང་ལ་སྟོང་པ་ཉིད་རུང་བ། །དེ་(ཡི་ཕྱོགས)་ལ་ཁྱ་བྱེད)་ཐམས་ཅད་རུང་བར་འགྱུར། །ཞེས་གསུངས་པའི་ཚུལ་གྱིས་རང་མཚན་གྱིས་གྲུབ་པའི་རང་བཞིན་སྟོང་པའི་ཕྱོགས་(ཏེ་དེའི་ལུགས)་ལ་འཁོར་འདས་ཀྱི་རྣམ་གཞག་ཐམས་ཅད་འཐད་པར་ཡང་དང་ཡང་དུ་གསུངས་པ་ལ། རྟགས་ཀྱིས་བསྒྲུབ་བྱ་སྒྲུབ་པ་དང་ཚད་མས་གཞལ་བྱ་འཇལ་བའི་བྱ་བྱེད་མི་རུང་བར་འཛིན་པ་རང་གི་བློ་གྲོས་ཡང་བར་སྟོན་པ་ཙམ་མོ། ། 【了】總如論云==(中論)==：「若誰能有空，彼一切得成。」謂如數說，若於何宗.空無自相之性，生死涅槃一切建立.皆悉應理。若執正因成立所立.及以能量量度所量，能所作用不應理者，唯顯自慧輕浮而已。 *【釋】又引中論「若誰能有空」等亦是證許自性空宗，能作所作一切應理。其文易解。* 【藏】(གཉིས་པ་དེ་ལ་ལུང་གིས་མི་གནོད་པར་བསྟན་པ་ནི)་གང་ཡང་རྩོད་ཟློག་ལས། གལ་ཏེ་(ཐལ་འགྱུར་བ)་ངས་(རང་བཞིན་གྱིས་གྲུབ་པར)་དམ་བཅས་(པ)་འགའ་ཡོད་(ན་རྒྱུ་མཚན)་།དེས་ན་ང་ལ་(བརྟག་པ་གཉིས་ཀྱིས)་སྐྱོན་དེ་ཡོད། །(པར་འཐད)་ཅེས་པའི་དོན་ནི་གང་ལ་ཕྱོགས། །(ཏེ་རང་བཞིན་གྱིས་གྲུབ་པར་ཁས་ལེན)་ཡོད་(པ)་དེ་ལ་འགྱུར་གྱི་ཞེས་པའི་དོན་ཡིན་ལ། (ཐལ་འགྱུར་བ)་ང་ལ་དམ་བཅའ་(དེ་འདྲ)་མེད་པས་ན། །(ཐལ་འགྱུར་བ)་ང་ནི་(བརྟག་པ་གཉིས་ཀྱི)་སྐྱོན་མེད་ཁོ་ན་ཡིན། ཞེས་པའི་དོན་ཡང་། བདག་ལ་(རང་མཚན་ཁས་ལེན་པའི)་ཕྱོགས་འདི་ནི་ཡོད་པ་མིན་པས་ཐལ་བར་འགྱུར་བ་སྲིད་མ་ཡིན་ཞེས་པའི་དོན་ཡིན་པས། དམ་བཅའ་དང་ཕྱོགས་མེད་པའི་དོན་ནི་འཇུག་འགྲེལ་གྱིས་བཤད་པར་ལྟར་རོ། ། 【了】又迴諍論云：「若我有少宗，我則有彼過。」此義是說，若誰有宗==(所立)==.彼即有過。又云：「然我全無宗，故我唯無過。」此義是說，我無此宗==(所立)==.故過非有。此中言(無)宗及所立者，義如入中論釋所說。(是立有自相或有自性為宗。) 【藏】བརྒྱ་བ་ལས། ཡོད་དང་མེད་དང་ཡོད་མེད་ཅེས། (ཞེས་པའི་དོན་ནི། དབུ་མ་ཐལ་འགྱུར་བ། །གང་ལ་འང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པའི་ཡོད་མེད་ལ་ཡོད་མེད་དུ་བྱེས་པའི་ཁས་ལེན་གྱི)་ཕྱོགས་ནི་ཡོད་(པར)་མིན་པ། (དེའི་ཕྱིར་དེ་འདྲའི་ཁས་ལེན་ནམ། ཕྱོགས་མེད་པའི་ཐལ་འགྱུར་བ)་།དེ་ལ་ཡུ་ན་ནི་རིང་པོ་(ཞིག་ནས་ཀླན་ཀ་བཙལ)་ནའང་། །ཀླན་ཀ་བརྗོད་པར་ནུས་(པར)་མ་ཡིན། (ནོ་སྟེ་ཀླན་ཀས་གླགས་མི་རྙེད་དོ)། ཞེས་ཕྱོགས་མེད་པས་(སྐྱེས་མ་སྐྱེས་གང་ཐོབ་ཅེས་དཔྱད་ནས་སུན་འབྱིན་པའི)་སྐྱོན་གདགས་སུ་མེད་པར་གསུངས་པ་ 【了】百論云：「有無及二俱，若誰無是宗，雖長時於彼，不能說過失。」謂由無宗故不可設過。TD3846\_བསྟན་བཅོས་བཞི་བརྒྱ་པ་ཞེས་བྱ་བའི་ཚིག་ལེའུར་བྱས་པ།\_འཕགས་པ་ལྷ།\[有非有俱非……]\[賈曹杰：說諸法有自性、完全非有、亦有亦非有、俱有俱非有等諸宗的這些過失，…]\[又，佛為令舍無見故對所化眾生說一切法有；為教化執實有的眾生說諸法無諦實；觀待名言識說有，觀待理智說無；以及為離斷常二邊見說有無二均非實有。]དབུ་མ་པ་གང་ལ་དངོས་པོ་རང་བཞིན་གྱིས་ཡོད་པ་དང་དངོས་པོ་ཅུང་ཟད་ཀྱང་མེད་ཅིང་དངོས་པོ་མེད་པ་རང་བཞིན་གྱིས་གྲུབ་པས་ཡོད་མེད་གཉི་ག་དང༌། གཉི་ག་མིན་པའོ། ཞེས་གང་ལ་ཉེས་པ་དང་བཅས་པའི་ཕྱོགས་ནི་ཡོད་པ་མིན་པ་དེ་ལ་དུས་ཡུན་རིང་པོ་ནའང་ཀླན་ཀ་བརྗོད་པར་ནུས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། ]TD3865\_བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་རྣལ་འབྱོར་སྤྱོད་པ་བཞི་བརྒྱ་པའི་རྒྱ་ཆེར་འགྲེལ་པ།\_ཟླ་བ་གྲགས་པ། གང་ལ་ཕྱོགས་ཡོངས་སུ་འཛིན་པ་ཉིད་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པ་དེ་ལ་ནི་ཡོད་པ་དང་མེད་པ་གཉི་གའི་ཕྱོགས་སྤངས་པས་དུས་ཡུན་རིང་པོས་ཀྱང་སུན་འབྱིན་པ་བརྗོད་པར་མི་ནུས་པ་ཉིད་དོ། ། 【藏】ཡང་འཇུག་འགྲེལ་ལས་བཏགས་པར་ཡོད་པ་(སྟེ་བཏགས་ཡོད་མིང་རྒྱང་ཙམ་དུ་འཇོག་པའི་དབུ་མ་པ)་ལ་གཉིས་སུ་སྨྲ་བ་འདི་མི་རིགས་པ་དེ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་གཉིས་ལ་བརྟེན་ནས་(གོང་དུ)་སུན་འབྱིན་པ་དང་ལན་སྨྲ་བས། དབུ་མ་(ཐལ་འགྱུར)་བ་ལ་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་(ཀླན་ཀས)་གླགས་མི་རྙེད་དོ། ། 【藏】ཞེས་ཐ་སྙད་ཀྱི་དབང་གིས་བཞག་པའི་བཏགས་ཡོད་མ་དཔྱད་པར་འཇོག་པའི་ཚུལ་ལ་སྐྱེས་མ་སྐྱེས་གང་འཐོབ་ཅེས་དཔྱད་ནས་སུན་འབྱིན་པ་མི་རིགས་པའི་ཕྱིར། གཉིས་སུ་དཔྱད་ནས་སུན་འབྱིན་པའི་ཀླན་ཀས་ནམ་ཡང་གླགས་མི་རྙེད་པའི་དོན་དུ་བཤད་པས་(བརྒྱ་བའི་ལུང་དེ)མ་དཔྱད་པའི་ཐ་སྙད་དུ་ལང་བསྒྲུབ་བྱ་སྒྲུབ་བྱེད་ཁས་མི་ལེན་པའི་ཁུངས་མ་ཡིན་ནོ། ། 【了】此如入中論釋云：「於假有中.說此二邊，不應道理。以是之故，依止二邊.若破若答，於中觀師，一切畢竟不得過難。」此說，於無觀察.唯由名言增上所立假有之理，觀察二邊.終不可得能破之過，以觀為得生或無生而興破難.不應理故。故此非是.於無觀察名言之中.不許能立所立之據。【藏】དེའི་ཕྱིར་ཚིག་གསལ་ལས། དབུ་མ་(ཐལ་འགྱུར)་བ་ཡིན་ན་རང་རྒྱུད་(ཀྱི་རྟགས་དང་རང་རྒྱུད་ཀྱི་བསྒྲུབ་བྱ་ཁས་ལེན)་བྱ་མི་རིགས་པའི་རྒྱུ་མཚན་དུ་ཕྱོགས་གཞན་(ཏེ་རང་མཆན། )ཁས་བླངས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བཀོད་པའི་ཤེས་བྱེད་དུ། ལུང་དེ་རྣམས་དྲངས་པ་ཡང་དབུ་མ་པ་ལ་དོན་དམ་པར་གྲུབ་པར་ཁས་བླངས་པ་མེད་པའམ་རང་མཚན་གྱིས་གྲུབ་པའི་ཁས་ཡིན་མི་རིགས་པའི་ཤེས་བྱེད་ཡིན་ལ། (རང་མཚན་ཁས་བླངས་པ)་དེ་མེད་པའམ་མི་རིགས་ན་རང་རྒྱུད་ཀྱི་རྟགས་(ཁས་བླངས་པ་ཡང)་མི་རིགས་ཞེས་ཟླ་བས)་རང་རྒྱུད་འགོག་པ་ཡིན་གྱི་(སྤྱིར་ནས)་བསྒྲུབ་བྱ་སྒྲུབ་པའི་རྟགས་ཙམ་ཞིག་འགོག་པ་མིན་ནོ། ། 【藏】གཉིས་སུ་སྨྲ་བ་ཞེས་པ་(དེ)་ལ་(ཡང)་དགག་བྱ་བདེན་པ་དང་དེ་བཀག་པའི་བཀག་པ་བདེན་པར་སྨྲ་བ་(གཅིག)་དང་རང་མཚན་གྱིས་ཡོད་པ་དང་ཡེ་མེད་དུ་སྨྲ་བ་(གཅིག)་དང་། སྔར་བཤད་པ་ལྟ་བུའི་གཉིས་སུ་སྨྲ་བ་སྟེ་ཚུལ་(མི་འདྲ་བ)་གསུམ་གསུངས་སོ། ། 【了】顯句論中說中觀師不許自續之理由：「不許他宗故」。為證此義.引前諸論，此亦是證.中觀論師不應許勝義有，或許自相不應道理。【了】言不許彼或不應理者，謂自續因不應道理，是破自續，非破成立所立之因。【了】所說二邊，凡有三義，謂：1說所破實有.及破所破其破實有，2又說有自相.及畢竟無，3又如前說生無生二。 *【釋】辨了不了義論釋難卷四終* ###### ### 辨了不了義善說藏論卷五【了】辨了不了義善說藏論卷五 *【釋】辨了不了義論釋難卷五* 【藏】གཉིས་པ་ནི་(རང་རྒྱུད་ཀྱི་རྟགས་ཁས་མི་ལན་བའི་ཚུལ་ལ་གསུམ་ལས། དོགས་པ་དགོད་པ་དང་། ལན་སྤྱིར་བསྟན་པ་དང་། སོ་སོར་བཤད་པའོ། ། ###### ### 壬二、不許自續因之理【了】壬二、不許自續因之理 *【釋】壬二、不許自續。* *【釋】「若自相所成，至便非比丘。」* 【藏】དང་པོ་ནི། ཁོ་ན་རེ)་གལ་ཏེ་རང་མཚན་གྱིས་གྲུབ་པའི་ཕྱོགས་དང་རྟགས་དང་དཔེ་གང་ཡང་མི་སྲིད་པས་རང་མཚན་གྱིས་གྲུབ་པ་དེའི་དབང་དུ་བྱས་ན་རང་རྒྱུན་རྟགས་སུ་མ་ཟད་བྱ་བྱེད་གང་ཡང་མི་འཐད་མོད། འོན་ཀྱང་(དེ་འདྲ་བའི་རང་མཚན་གྱིས་གྲུབ་པ)་དེ་བཀག་ནས་བསྒྲུབ་བྱ་སྒྲུབ་བྱེད་ལ་སོགས་པའི་བྱ་བྱེད་ཐམས་ཅད་འཐད་པར་སྒྲུབ་པའི་(དབུ་མ་ཐལ་འགྱུར་པའི)་ལུགས་ལ་རང་རྒྱུད་ཀྱི་རྟགས་དང་(དེས་བསྒྲུབ་པའི)་བསྒྲུབ་བྱའི་བྱ་བྱེད་(སོགས་གང་ཡང)་ཁས་བླང་དུ་མི་རུང་བའི་རྒྱུ་མཚན་གང་ཡིན་སྙམ་ན། 【藏】(གཉིས་པ་ལན་སྤྱིར་བསྟན་པ་ནི། འདི་ལ་(རང་རྒྱུད་འགོག་བྱེད་དངོས་ནི)་ཚིག་གསལ་ལས་རང་རྒྱུད་འགོག་པའི་རིགས་པ་དང་རིགས་པ་དེ་ཕ་རོལ་པོས་ཀྱང་དོན་གྱིས་ཁས་བླངས་ཚུལ་དང་སྐྱོན་བརྗོད་དེ་རང་གི་སྦྱོར་བ་ལ་མི་མཚུངས་པའི་རྒྱུ་མཚན་གསུམ་གྱིས་འཆོད་དོ། ། 【了】若自相所成宗因喻皆無所有，依此增上，非僅無有自續之因，即一切能作所作.皆不應理。然破彼已，能立所立一切作用.皆為應理，此宗不許自續之因及所立法，其理云何？【了】顯句論中，以三種理.解說此義。謂破自續之正理，如是正理他亦義許，所說眾過自宗不同。 *【釋】謂他問云：若全非有自相之宗因喻，則非但無有依彼增上之自續因，即一切作用皆不應理。然破彼已，許能立所立一切作用皆為應理之自宗中，其不許自續因及所立之理云何耶？* *【釋】顯句論中以三種理解釋此義，一破自續之理，二他亦義許，三自宗不同彼過。* 【藏】(གསུམ་པ་སོ་སོར་བཤད་པ་ལ་གསུམ་ལས། རང་རྒྱུད་འགོག་པའི་རིགས་པ་དང་། རིགས་པ་དེ་ཕ་རོལ་པོས་ཀྱང་དོན་གྱིས་ཁས་བླངས་ཚུལ་དང་། སྐྱོན་བརྗོད་རྣམས་རང་གི་སྦྱོར་བ་ལ་མི་མཚུངས་པའི་རྒྱུ་མཚན་ནོ། ། ###### #### 1破自續之理【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས་ལས། ལེགས་ལྡན་ཀྱིས་བཀོད་པའི་རང་རྒྱུད་ཀྱི་རྟགས་ངོས་གཟུང་བ་དང་། དེ་འགོག་པའི་ཚུལ་ལོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི། །དེ་ཡང་(སྦྱོར་ངག་གི་དབང་དུ་བྱས་ན་བདག་སྐྱེ་འགོག་པའི་སྐབས་སུ་ཐོག་མར་སློབ་དཔོན)་ལེགས་ལྡན་གྱིས་དོན་དམ་པར་ནང་གི་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་(ཆོས་ཅན)་བདག་ལས་སྐྱེ་བ་མེད་པར་ངེས་ཏེ། ཡོད་པའི་ཕྱིར་(དཔེར་ན)་ཤེས་པ་ཡོད་པ་ཉིད་བཞིན་ནོ་ཞེས་བཀོད་པ་(ཡིན)་ལ། 【了】此如清辯立云：「於勝義中.諸內根處，定無自生，是已有故，如已有識。」【藏】གཉིས་པ་དེ་འགོག་པ་ལ་གཉིས་ལས། ###### ##### 1.約所立法簡別勝義不應理【藏】1.བསྒྲུབ་ཆོས་ལ་དོན་དམ་གྱི་ཁྱད་པར་སྦྱོར་བ་མི་འཐད་པར་བསྟན་པ་དང་། 【藏】ཆོས་ཅན་ལ་ཁྱད་པར་སྦྱོར་བ་མི་འཐད་པའི་ཚུལ་ལོ། ། 【藏】དང་པོ་དེ་ཉིད་ཚིག་གསལ་ལས་བཀག་པའི་ཚུལ་ནི། དོན་དམ་པ་ཞེས་པ་(དོན་དམ་གྱི་ཁྱད་པར་དེ་དམ་བཅའི་ཁྱད་པར་དུ་སྦྱོར་ན་(སྔ་རྒོལ་རང་ལ་ལྟོས་པའི་དགོས་པའང་མེད་དེ་སྔ་རྒོལ)་རང་གིས་ནི་བདག་སྐྱེ་ཀུན་རྫོབ་ཏུ་ཡང་ཁས་བླངས་པ་མེད་པས་རང་ལ་ལྟོས་ནས་སྤྱར་མི་དགོས་ལ། གཞན་ལ་(སྟེ་ཕྱི་རྒོལ་གྲངས་ཅན་ལ)་ལྟོས་ཏེ་(དོན་དམ་གྱི་ཁྱད་པར་སྦྱོར་བ)་ཡིན་ན་བདེན་གཉིས་ལས་ཉམས་པའི་མུ་སྟེགས་(གྲངས་ཅན)་ནི་བདེན་པ་གཉིས་ཀའི་སྒོ་ནས་འགོག་པར་རིགས་པས་(དེ་འགོག་པའི་ཚེ་ན་དོན་དམ་གྱི)་ཁྱད་པར་མ་སྦྱར་བར་བགག་ན་ལེགས་སོ། ། 【藏】(གལ་ཏེ་འཇིག་རྟེན་ལ་ལྟོས་ནས་དོན་དམ་གྱི་ཁྱད་པར་སྦྱོར་བ་ཡིན་ཞེ་ན། དེ་ཡང་མི་འཐད་དེ། འཇིག་རྟེན་གྱི་ཐ་སྙད་དུ་བདག་སྐྱེ་འདོད་པ་(འམ་བདག་སྐྱེ་ཁས་བླངས་མེད་བས་དེ་ཉིད་དགག་མི་དགོས་བའམ)་དགག་མི་རིགས་པས་དེ་ལ་ལྟོས་ནས་ཁྱད་པར་སྦྱོར་བ་ཡང་མི་རིགས་ཏེ། འཇིག་རྟེན་པས་ནི་རྒྱུ་ལས་འབྲས་བུ་འབྱུང་བ་ཙམ་ཞིག་འདོད་ཀྱི་བདག་དང་གཞན་གང་ལས་སྐྱེ་ཞེས་མི་དཔྱོད་(བ་སྟེ་མི་འཇོག)་པའི་ཕྱིར་རོ། ། 【了】破云：所言勝義.若簡別宗，【了】1待自無益，以於世俗自亦不許有自生故。【了】2待他無益，以彼外道俱壞二諦，理應雙依二諦而破，不加簡別破尤善哉。【了】3於世名言破許自生不應道理，故待世間理亦不應加彼簡別，以諸世間唯許從因而有果生，非更分別自他生故。 *【釋】初如清辨師破自生時，立量云：「眼等內處.勝義無自生，有故，猶如神我。」* *【釋】「顯句論破云，彼自時說勝義無自生，加勝義簡別不應道理，1加此簡別待自立者無義，2待數論敵者無義，3待世間常人亦無義故。」初因成立，清辨論師自于名言亦不許自生故。二因成立，外道惡二諦俱破尤為善故。三因成立，世間常人唯說從因生果，而不觀察自生他生等故。* *【釋】如是已就所立法破勝義簡別。* ###### ##### 2.約有法簡別勝義亦不合理【藏】2.(གཉིས་པ་དོན་དམ་གྱི་ཁྱད་པར་ཆོས་ཅན་ལ་སྦྱོར་བ་མི་འཐད་ཚུལ་ 【藏】ལ་གསུམ་ལས། *【釋】次就有法差別而破云：「又他所許勝義眼等」等。* *【釋】此說破自生時，眼等有法，為以勝義眼等為有法耶？抑以世俗眼等為有法耶？為以無差別之眼等為有法耶？* ###### ###### a勝義眼與b世俗眼.俱不合理【藏】དོན་དམ་པའི་མིག་ཆོས་ཅན་དུ་མི་འཐད་པ་དང་། ཀུན་རྫོབ་ཀྱི་མིག་ཆོས་ཅན་དུ་མི་འཐད་པ་དང་། 【藏】མིག་ཙམ་ཆོས་ཅན་དུ་མི་འཐད་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི། འདོད་ཚུལ་དེ་ལས)་གཞན་ཡང་ཕ་རོལ་པོས་(ཏེ་གྲངས་ཅན་གྱིས)་དོན་དམ་པར་འདོད་པའི་(ཆོས་ཅན)་མིག་སོགས་ལ་ཀུན་རྫོབ་ཏུ་ཡང་སྐྱེ་བ་དགག་འདོད་ནས་(ཆོས་ཅན་ལ་དོན་དམ་གྱི་ཁྱད་པར་སྦྱར་བ)་ཡིན་ན་ནི་དེའི་ཚེ་(ཆོས་ཅན་དུ་བཟུང་བའི་དོན་དམ་པ་མིག་སོགས་སྔ་རྒོལ་རང་ལུགས་ལ་མེད་པས)་གཞི་ཆོས་ཅན་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱོགས་སམ་རྟགས་ཀྱི་སྐྱོན་དུ་འགྱུར་ཏེ། (སྔ་རྒོལ)་རང་གིས་དོན་དམ་པར་མིག་སོགས་ཁས་མ་བླངས་པའི་ཕྱིར་རོ། ། 【了】又他所許勝義眼等，若於世俗亦破其生，爾時所依有法不成，犯宗因過。以自不許有勝義眼等故。 *【釋】清辨若云如初義者，此不應理，若爾所依有法不成，或犯宗過，或犯因過故\[所依不成]；自許勝義無眼等故。* 【藏】(གཉིས་པ་ཀུན་རྫོབ་ཀྱི་མིག་ཆོས་ཅན་དུ་མི་འཐད་པ་ནི)་གལ་ཏེ་དོན་དམ་པའི་མིག་སོགས་མ་གྲུབ་ཀྱང་ཀུན་རྫོབ་པའི་མིག་སོགས་ཡོད་པས་(རྟགས་མ་གྲུབ་པའི)་སྐྱོན་དེ་ཡོད་དོ་ཞེ་ན། འོ་ན་དོན་དམ་པ་ཞེས་པ་དེ་གང་གི་ཁྱད་པར་ཡིན། མིག་སོགས་ཀུན་རྫོབ་པ་རྣམས་དོན་དམ་པར་སྐྱེ་པ་འགོག་པས་སྐྱེ་བ་འགོག་པའི་ཁྱད་པར་རོ་ཞེ་ན། མི་རིགས་ཏེ་དེ་སྐད་དུ་(ཚིག་གིས)་མ་སྨྲས་པའི་ཕྱིར་དང་། (གལ་ཏེ)་སྨྲས་ནའང་གཞན་(གྲངས་ཅན་གྱིས་ཆོས་ཅན་ཀུན་རྫོབ་པར་ཁས་མ་བླངས་པས་ཕྱི་རྒོལ)་ལ་ཆོས་ཅན་མ་གྲུབ་པའི་རྟགས་མ་གྲུབ་པའི)་ཉེས་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་བཀག་གོ ། 【了】若謂：雖無勝義眼等，然有世俗眼等，故無過失。若爾，所說勝義是誰簡別。【了】若謂：世俗眼等破勝義生，是破生簡別。此不應理，未作如是說故。汝意縱說，然有法於他不極成故。 *【釋】若如第二亦不應理，待數論敵者犯有法不成故。又理應說.世俗眼等勝義無生，而未如是說故。* ###### ###### c總眼有法不合理【藏】(གསུམ་པ་མིག་ཙམ་ཆོས་ཅན་དུ་མི་འཐད་ཚུལ་ 【藏】ལ་གཉིས་ལས། དཔེ་དོན་སྦྱར་ནས་མིག་ཙམ་ཆོས་ཅན་དུ་འཛིན་པའི་ལན་དང་། དེ་དགག་པའོ། 【藏】དང་པོ་ནི། ལེགས་ལྡན་གྱིས)་དེའི་སྐྱོན་སྤོང་ལ། (འདི་ལྟར་སྨྲ་སྟེ)་ཅི་སྟེ་སངས་རྒྱས་པས་བྱེ་བྲག་པ་ལ་སྒྲ་མི་རྟག་པར་སྒྲུབ་པ་ན་(སྒྲ)་སྦྱི་(ཙམ་པ་དེ་ཉིད)་འཛིན་གྱི་ཁྱད་པར་མི་འཛིན་ཏེ་འཛིན་ན་(སྦྲའི་ཁྱད་པར་བྱས་མི་རྟག་གང་འཛིན་ཀྱང)་བསྒྲུབ་བྱ་སྒྲུབ་བྱེད་(ཁྱད་པར)་མེད་པར་འགྱུར་རོ། ། 【藏】(ཞེས་སྐྱོན་བརྗོད་དེ་དེའི་རྒྱུ་མཚན་གཞན་ཡང)་འདི་ལྟར་འབྱུང་འགྱུར་གྱི་སྒྲ་ཆོས་ཅན་དུ་འཛིན་ན་བྱེ་བྲག་པ་ལ་(དེ་འདྲའི་ཆོས་ཅན་སྒྲ)་མ་གྲུབ་ལ་ནམ་མཁའི་ཡོན་ཏན་གྱི་(ཁྱད་པར་དུ་བྱས་པའི)་སྒྲ་འཛིན་ན་སངས་རྒྱས་པ་ལ་(དེ་འདྲའི་སྒྲ)་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ། ། 【藏】དེའི་ཕྱིར་ཁྱད་པར་(གཉིས་པོ)་དོར་བའི་སྤྱི་སྒྲ་ཙམ་ཞིག་ཆོས་ཅན་དུ་འཛིན་པ་བཞིན་དུ་(བདག་སྐྱེ་འགོག་པའི་སྐབས་འདིར་ཡང)་དོན་དམ་པ་དང་ཀུན་རྫོབ་པའི་ཁྱད་པར་དོར་ནས་མིག་སོགས་ཙམ་ཞིག་ཆོས་ཅན་དུ་འཛིན་(པ་ཡིན)་པས་ཆོས་ཅན་མ་གྲུབ་པའི་སྐྱོན་མེད་ཅེས་(ལེགས་ལྡན་གྱིས)་ཟེར་རོ། 【藏】(རང་རྒྱུད་པ་མན་ཆད་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པ་ཁས་ལེན་པ་རྣམས་ཀྱི་དབང་དུ་བྱས་ན། ཆོས་ཅན་མཐུན་སྣང་བ་ཡང་འཇོག་ཚུལ་འདྲ་བའི་སྒྲ་སོགས་སྦྱི་ཙམ་རྩོད་གཞིར་བཟུང་ན་ཆོས་ཅན་མ་གྲུབ་པའི་སྐྱོན་སྤོང་ནུས་ཀྱང་། ཐལ་འགྱུར་བའི་སྐབས་འདིར་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པའི་ཆོས་ཅན་མཐུན་སྣང་བ་མི་འཇོག་པས་ན། གོང་གི་སྐྱོན་སྤོང་ཚུལ་དེ་ཙམ་གྱིས་སྐྱོན་དེ་དག་སྤོང་ནུས་པ་མིན་ནོ། ) 【了】救此過云：「如佛弟子對勝論師，立聲無常。唯可取總.不取差別，取別則無能立所立。以取大種所造聲為有法，勝論不成；若取空德聲為有法，於佛弟子不極成故。故捨差別，唯以總聲而為有法。如是，此亦棄捨勝義世俗差別，唯取眼等而為有法，故無有法不極成過。」 *【釋】清辯論師云：如佛弟子對勝論師，立聲無常，若以大種所造聲為有法，勝論師不成。若以空德聲為有法，佛弟子不成。故俱棄捨彼二差別，唯以總聲而為有法。此中亦捨勝義世俗，唯以眼等而為有法，故無有法不成之過。* 【藏】(གཉིས་པ་དེ་དགག་པ་ལ། ###### ###### # 破所喻法【藏】དོན་དགག་པ་དང་། 【藏】དཔེ་དགག་པ་དང་། དེས་རྟགས་ཀྱང་ཁེགས་པར་བསྟན་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ། ཚིག་གསལ་གྱི་དོན་བཤད་པ་དང་། འཆད་ཚུལ་དེ་ལྷག་མཐོང་ཆེན་མོར་བཤད་པ་དང་མི་འདྲ་ཡང་རང་རྒྱུད་འགོག་པར་མཚུངས་པར་བསྟན་པའོ། ། ###### ###### ## 1顯句論【藏】1དང་པོ་ལ། དངོས་དང་། དོགས་སྤོང་གཉིས་ལས། 【藏】དང་པོ་ལ། ཚད་མར་སོང་བ་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པར་འདོད་དགོས་ན་ཆོས་ཅན་མཐུན་སྣང་བ་མེད་ཚུལ་རྒྱས་པར་བཤད་པ་དང)་དེས་ན་ཆོས་ཅན་མ་གྲུབ་པའི་སྐྱོན་སྤོང་མི་ནུས་པར་བསྟན་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ། ཚིག་གསལ་གྱི་དོན་བསྡུས་ནས་བཤད་པ་དང་། དེའི་དོན་རྒྱས་པར་བཤད་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི། ཟླ་གྲགས་ཀྱིས)་དེའི་ལན་དུ་(བདག་སྐྱེ་འགོག་པའི་སྐབས་འདིར)་མིག་སོགས་ཀྱི་ཆོས་ཅན་གྱི་རང་གི་ངོ་བོ་དེ་(ཉིད་གྲངས་ཅན་གྱི་རྒྱུད་ཀྱི་ཤེས་པ)་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཙམ་གྱིས་རྙེད་པ་མིན་པར་ལེགས་ལྡན་(འབྱེད་འདི)་རང་ཉིད་ཀྱིས་ཁས་བླངས་(དགོས་པ་ནི་མིག་སོགས་དེ་མིག་སོགས་ཀྱི་རང་བཞིན་ལ་མ་འཁྲུལ་པའི་ཕྱིན་ཅི་མ་ལོག་པའི་ཚད་མས་རྙེད་དོན་དུ་ཁས་བླངས་པའི་གནད་ཀྱིས་ཡིན། ལ། (ཁྱབ་སྟེ་ཕྱིན་ཅི་ལོག་པ་དང་ཕྱིན་ཅི་མ་ལོག་པའི་ཤེས་པ་གཉིས་ཀྱི་སྣང་ངོར་ཡོད་པའི་ཡུལ)་ཕྱིན་ཅི་ལོག་མ་ལོག་ཐ་དད་པ་སྟེ་དངོས་འགལ་ཡིན་པ་ལ་སོགས་པའི་རིགས་པ་བསྟན་ནས་བཀག་གོ ། 【了】答彼說云：清辯自許眼等有法之自性，非\[[唯](#3於量所得義之施設斷疑)]顛倒心之所得，倒與無倒是正相違。顯此等理而善破除。 *【釋】顯句論破云：「若時此中破生為所立法」等。此釋彼義云：「答彼說云，至不極成過。」* ==\[[廣論](廣論5#^z21fwn)：顯句論云：「此非如是。若許破生為所立法，爾時真實所依有法，唯是顛倒所得我事，悉皆失壞，是此自許，倒與非倒互相異故。是故，若時.如眩翳者見毛輪等，由顛倒故非有執有，爾時豈有少分實義是其所緣？若時.如無眩翳見毛輪等，無顛倒心.不妄增非真實事，爾時由何而為世俗？此非有義，豈有少分是其所緣？以是之故，【龍樹】阿闍黎云：『若由現等【四種量對於自性成立】義，有少法可緣，應成立或破，我無故無難。』何以故？如是顛倒與不顛倒而相異故，無顛倒位.其顛倒事.皆非有故，豈有世俗眼為有法？是故宗不成過及因不成過.仍未能遣，此不成答。」]== ^ofq1yr 【藏】གཉིས་པ་དེའི་དོན་རྒྱས་པར་བཤད་པ་ལ། མ་འཁྲུལ་བའི་རྙེད་དོན་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཏུ་འགལ་བར་བསྟན་པ་དང་། འཁྲུལ་ཤེས་ཀྱི་རྙེད་དོན་ཕྱིན་ཅི་མ་ལོག་པར་འགལ་བར་བསྟན་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ། ཐལ་བ་དགོད་པ་དང་། རྟགས་ཕ་རོལ་པོས་ཁས་བླངས་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)། དེ་དག་གི་དོན་ནི་མིག་སོགས་བདག་ལས་མི་སྐྱེ་བར་སྒྲུབ་པའི་ཆོས་ཅན་དུ་བདེན་གཉིས་ཀྱི་ཁྱད་པར་དོར་བའི་མིག་སོགས་ཙམ་གཞག་ཏུ་མི་རུང་སྟེ། ཆོས་ཅན་(མིག་སོགས)་དེ་(དག)་འཇལ་བའི་ཚད་མ་(གང་ཡིན་ཐམས་ཅད)་ནི་མིག་སོགས་ཀྱི་རང་བཞིན་ལ་མ་འཁྲུལ་བའི་ཤེས་པ་(ཡིན་པའི་ཁྱབ་པར་ལེགས་ལྡན་རང་ཉིད་ཀྱིས་ཁས་བླངས་པ)་ཡིན་ལ་ཤེས་པ་ཕྱིན་ཅི་མ་ལོག་པ་རང་བཞིན་ལ་མ་འཁྲུལ་བའི་གནས་སྐབས་ཏེ། (མ་འཁྲུལ་བའི་ཤེས་པ)་དེས་རྙེད་པའི་ཡུལ་(ཏེ་རྙེད་དོན)་ནི་ཤེས་བྱ་ཕྱིན་ཅི་ལོག་རང་མཚན་གྱིས་མེད་བཞིན་དུ་དེར་སྣང་བའི་རྫུན་སྣང་མེད་(པ་དེའི་ཕྱིར་བདག་སྐྱེ་འགོག་པའི་སྐབས་འདིར་ལེགས་ལྡན་དང་གྲངས་ཅན་གཉིས་ལ་ཆོས་ཅན་མཐུན་སྣང་བར་མི་འཐད། པའི་ཕྱིར་རོ། །(ཞེས་ཐལ་འགྱུར་བས་ལེགས་ལྡན་ལ་འཕུལ་མཚམས་བསྟན་ནས་སྐྱོན་བརྗོད་པ་ཡིན་ནོ། ། 【藏】གཉིས་པ་རྟགས་ཕ་རོལ་པོས་ཁས་བླངས་ཚུལ་ལ་གཉིས་ལས། རྟགས་སྔ་མ་ཁྲས་བླངས་ཚུལ་དང་། རྟགས་ཕྱི་མ་ཁས་བླངས་ཚུལ་ལོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)་རྟགས་སྔ་མ་(མིག་སོགས་ཤེས་པ་ཕྱིན་ཅི་ལོག་གི་རྙེད་དོན་མིན་པར)་དེ་ཁས་བླངས་པའི་ཚུལ་ནི། ཡོད་པ་གང་ཡིན་རང་གི་ངོ་པོས་ཡོད་པར་འདོད་པའི་(རང་རྒྱུད་པ་སོགས་ཀྱི)་ལུགས་ལ་རང་མཚན་སྣང་བ་ལ་ལྟོས་ཏེ་འཁྲུལ་བར་སོང་ན། (དེ་འདྲའི་ཤེས་པ)་དེས་རང་གི་གཞལ་བྱ་རྙེད་པར་འཇོག་མི་ནུས་པས། རྟོག་པ་དང་རྟོག་མེད་ཀྱི་ཚད་མ་གང་ཡིན་ཀྱང་ཚད་མར་སོང་ས་(རྟོག་མེད་ཀྱི)་སྣང་ཡུལ་དང་(རྟོག་པའི)་ཞེན་ཡུལ་རང་མཚན་ལ་མ་འཁྲུལ་བ་ཞིག་དགོས་སོ། ། 【藏】ཞེས་ཁས་ལེན་ལ)། གཉིས་པ་རྟགས་ཕྱི་མ་ཁས་བླངས་ཚུལ་ནི། དེ་ལྟ་ན)་དེའི་ཚེ་ཐ་སྙད་དུ་མིང་དུ་བཏགས་པ་ཙམ་མིན་པའི་དོན་(ཡུལ)་རང་གི་གནས་ཚུལ་གྱི་ངོ་པོའམ་རང་བཞིན་ཅིག་ལ་ཚད་མར་འགྲོ་དགོས་ཤིང་(ལེགས་ལྡན)་རང་གིས་ཁས་ལེན་པ་ཡང་ཡིན་ནོ། དེ་འདྲ་བའི་(མ་འཁྲུལ་བའི)་ཚད་མས་རྙེད་པའི་དོན་ཡིན་ན་(བདེན་པ་ཡིན་དགོས་ཤིང་དེ་ཡིན་ན)་ཤེས་བྱ་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཡིན་པར་འགལ་བས་(ཕྱིན་ཅི་ལོག་མ་ལོག་ཐ་དད་པ་སོགས)་རྟགས་ཕྱི་མ་འགྲུབ་པོ། ། 【了】彼等義謂，成立眼等不自生時，其有法中.不能棄捨二諦差別.立總眼等。【了】A 1以能測度有法之量，是於眼等自性不錯亂識。【了】2無顛倒識.於彼自性不錯亂時，其所得境.必無虛妄顛倒所知.實無自相現自相རྫུན་སྣང故。【了】1已許前因之理，謂凡是有即許為自性有之宗中，若待自所變現自相而成錯亂，不能立為獲得所量。故有無分別.任隨何量，然於現境著境自相.自成量處.須無錯亂。【了】2爾時須於境義實體自性而成為量，非於名言唯名假立，是彼自許。若如是量所得之義，而是顛倒所知，則成相違，故後因亦成。【藏】(གཉིས་པ་འཁྲུལ་ཤེས་ཀྱི་རྙེད་དོན་ཕྱིན་ཅི་མ་ལོག་པར་འགལ་བར་བསྟན་པ་ནི)། དེ་བཞིན་དུ་(གྲངས་ཅན་གྱི་རྒྱུད་ཀྱི)་ཤེས་པ་འཁྲུལ་པས་རྙེད་པའི་དོན་ཡིན་ན་ཡང་ཤེས་བྱ་ཕྱིན་ཅི་མ་ལོག་པ་ཡིན་པ་འགལ་ལོ། ། 【了】B如是，若顛倒識所得之義，而是無倒所知，亦成相違。【藏】(གོང་གི་གཉིས་པ་དེས་ན་ཆོས་ཅན་མ་གྲུབ་པའི་སྐྱོན་སྤོང་མི་ནུས་པར་བསྟན་པ་ནི)། དེའི་ཕྱིར་ཆོས་ཅན་(མཐུན་སྣང་དུ)་མ་གྲུབ་པའི་སྐྱོན་སྤོང་མི་ནུས་(པའམ་སྐྱེན་སོ་ན་གནས)་སོ། ། 【了】故不能遣有法不極成過。 *【釋】謂以眼根有故為因，成立眼根無勝義生，不可安立.所依有法.為共極成。以於此中破勝義生為所立法，爾時推求所依有法之眼根，不可說是.於無所得.由顛倒心而得我事，清辨論師自所許故。此因決定，由是當許眼根.是無顛倒心於眼根自性無亂所得之義故。若許爾者，則彼眼根非數論師諸顛倒心所得境故，以倒無倒二心所見之境相違異故。* *【釋】淺易言之，自續宗許緣眼等之量，於眼等有法之量，於眼等自性是無錯亂識。若爾，緣眼等之量，見眼等有自相.應如是見而有。以緣眼等之量，見眼等有自相.彼於眼等體性無錯亂故。若許而者，眼等有自相，應是眼等之體性，許前宗故。若亦許此。能緣眼等之量.應是緣眼等體性之量，許前宗故。若亦許爾。眼等應非數論倒識所得之義，是無倒量所得義故。此因決定，倒無倒識所得義異.是相違故。* *【釋】菩提道論毗缽舍那科與克主杰之中觀釋中，作如是說：諸中觀師.對實事師.成立眼等非實生時，若捨真妄之差別，唯以總眼為其許有法.不應道理，其「無實生」所依之有法眼等.即應失壞，成為非實，清辨論師亦自許故。應是彼自許，若時以眼為有法.以破實生為所立法，爾時，諸中觀師.許眼等性.是由無明所損之顛倒心所得之我事，諸實事師.則許眼等.是無倒心所得之事。故有法眼.非其極成，以顛倒心所得之義.與不顛倒心所得之義.是互異故。* ==\[[廣論](廣論5#^gocup5)：此與[論文](辯了不了義3#^ofq1yr)合而釋之，從曰「若許」至曰「自許」義謂所立法之所依有法，或眼或色等，失壞實有而不極成，此是《清辯論師》自許。何等有法，謂唯由無明損害顛倒所得我事，即眼識等名言諸識所立之義。彼自許者，謂若已破於勝義生，其所立法可依有法。言爾時者，謂以是故，若真實有為彼所依，成相違故。若謂縱許爾.當有何過，謂彼色等非真實有，非真實義，非無亂識所得之義。是虛妄心名言諸識之所得境，故彼皆是無明錯亂。故無亂識所得之義，於錯亂識則不顯現；於錯亂識所現境義，無錯亂識則非能得。顛倒亂識與無顛倒不錯亂識，自境互異，趣異境故，即彼論說「倒與倒相異」之義。]== ==\[…若爾，如所說過，《清辯論師》為如何許，以二諦理推求他因耶？茲當宣說，此\[月稱]論師意，以無錯亂識所得名為勝義，以錯亂識所得名為世俗。問云「二諦為何」與問「二識何者所得」，同一扼要。以所立因義.俱非真俗，因即不成，與所立因義俱非錯不錯亂二識所得，因亦不成，二理相等，故說是此\[清辯]自許，非\[清辯]親許也。]== ==\[性空諸師.性不空師.二者宗中，若非不亂識所成立，亦非錯亂識所成立，無量能成總眼或色。若由錯亂識所成立，敵者不成。由無錯亂識所得者，則為立者量所不成。故說其喻非可相同。無錯亂者，總謂現量緣勝義諦諸根本智。然此俱說：於顯境自相無亂現量.及於著境自相無亂比量，能成有法及因三相。如此之量畢竟非有，故無亂識所得境義.非是有法。]== ^9dde9h 【藏】(གཉིས་པ་དོགས་སྤོང་ལ། ###### ###### ## 2於無共現有法斷疑【藏】2ཆོས་ཅན་མཐུན་སྣང་བ་མེད་ཚུལ་ལ་དོགས་སྤོང་དང་། 【藏】ཚད་མའི་རྙེད་དོན་གྱི་འཇོག་ཚུལ་ལ་དོགས་སྤོང་ངོ་། ། 【藏】དང་པོ་ལ། དོགས་པ་དགོད་པ་དང་། དེའི་ལན་ནོ། 【藏】དང་པོ་ལ། སྒྲུབ་བྱེད་ཀྱི་ཚད་མ་ལ་གཉིས་སུ་ངེས་ཀྱང་ཁ་ཚོན་བ་ཅད་ནས་དེར་བསྟན་མི་དགོས་པ་དང་། ཤེས་བྱ་ལ་ཕྱིན་ཅི་ལོག་མ་ལོག་གཉིས་སུ་ངེས་ཀྱང་དེ་འཇལ་བྱེད་ཀྱི་ཚད་མས་དེ་གཉིས་སུ་ངེས་མི་དགོས་པས་སྤྱི་ཙམ་ཆོས་ཅན་དུ་འཛིན་པར་བསྟན་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི། ཁོ་ན་རེ།)་གལ་ཏེ་སྒྲ་འཇལ་བའི་ཚད་མ་ལ་རྟག་མི་རྟག་གཉིས་སུ་ཁ་ཚོན་ཆོད་ཀྱང་མི་རྟག་པའི་ཚད་མ་ཞེའམ་རྟག་པའི་ཚད་མ་ཞེས་(དེ་གཉིས)་གང་རུང་གིས་ཁྱད་པར་དུ་བྱས་པའི་ཚད་མ་ཆོས་ཅན་སྒྲ་སྒྲུབ་བྱེད་(དེ་ཆོས་ཅན་སྒྲ་འཇོག་བྱེད)་ཀྱི་ཚད་མར་སྒྲུབ་(པ་སྟེ་བསྟན)་མི་དགོས་པ་བཞིན་དུ་ཤེས་པ་ལ་འཁྲུལ་མ་འཁྲུལ་གཉིས་སུ་ཁ་ཚོན་ཆོད་ཀྱང་ཆོས་ཅན་སྒྲུབ་བྱེད་ཀྱི་ཚད་མ་སྟོན་པ་ན་(འཁྲུལ་མ་འཁྲུལ)་དེ་གཉིས་གང་རུང་གིས་ཁྱད་པར་དུ་བྱས་ནས་བསྒྲུབ་མི་དགོས་སོ། ། 【藏】(གཉིས་པ་ཤེས་བྱ་ལ་ཕྱིན་ཅི་ལོག་མ་ལོག་གཉིས་སུ་ངེས་ཀྱང་དེ་འཇལ་བྱེད་ཀྱི་ཚད་མས་དེ་གཉིས་སུ་ངེས་མི་དགོས་པས་སྤྱི་ཙམ་ཆོས་ཅན་དུ་འཛིན་པར་བསྟན་པ་ནི)་དེ་བཞིན་དུ་སྒྲ་ལ་རྟག་མི་རྟག་གཉིས་སུ་ཁ་ཚོན་ཆོད་ཅིང་སྒྲ་འཇལ་བྱིད་ཀྱི་ཚད་མས་(སྒྲ་འཇལ་བ་ན)་སྒྲ་(དེ)་རྟག་མི་རྟག་གང་དུ་ཡང་མ་རྙེད་ཀྱང་སྒྲ་འཇལ་བ་མི་འགལ་བ་བཞིན་དུ། མིག་སོགས་ལ་ཤེས་བྱ་ཕྱིན་ཅི་ལོག་མ་ལོག་གཉིས་སུ་ཁ་ཚོན་ཆོད་ཅིང་མིག་སོགས་འཇལ་བྱེད་ཀྱི་ཚད་མས་མིག་སོགས་(འཇལ་བའི་ཚེ་མིག་སོགས་དེ་ཉིད)་ཤེས་བྱ་ཕྱིན་ཅི་ལོག་མ་ལོག་གང་དུ་ཡང་མ་རྙེད་ཀྱང་མིག་སོགས་འཇལ་བ་མི་འགལ་བས། མིག་སོགས་ཙམ་ཆོས་ཅན་དུ་གཟུང་དུ་མི་རུང་བའི་རིགས་(པའི་གནོད་བྱེད་བརྗོད)་པ་དེ་རྣམས་མི་འཐད་དོ་སྙམ་ན་ 【了】若作是念：如緣聲之量，雖常無常二品決斷，然不須成立.以無常量或常住量差別之量，而為成立有法聲之量；如是此識雖亂不亂二品決斷，然說是成立有法之量時，亦不須辨彼二差別。【了】又如其聲常與無常二品決斷，緣聲之量，雖俱不得聲常無常，然緣彼聲而無相違；如是眼等所知顛不顛倒二品決斷，推度眼等之量，雖俱不得眼等所知顛不顛倒，然緣眼等亦無相違。【了】故說.不可唯取眼等而為有法之理，皆不應理。 *【釋】次云「若作是念，至不應理」是於前說引他疑難。* *【釋】次云「清辨師等，至唯取總體以為有法。」明自續應成兩派以量成立有法之聲.理有不同。* *【釋】次云「若能了知」等，明由上因緣.故自續應成兩派之世俗差別.各有不同也。如次略釋。* *【釋】有他難云：識雖亂不亂二品決斷，然說成立有法之量時，不須定說亂不亂之差別。以緣聲之量.雖常無常二品決斷，然說彼時.不須定說彼二品之差別故。* *【釋】如是眼等.雖倒無倒二品決斷，然緣眼等之量緣眼等時，不須分辨二品差別而緣。以聲雖常無常二品決斷，然緣聲之量，緣彼聲時不須分辨二品差別而後緣故。* *【釋】故於以總眼等為有法.所說諸過，皆不應理。* 【藏】གཉིས་པ་དོགས་པ་དེའི་ལན་བསྟན་པ་ལ། མཁས་པ་ལ་དོགས་པ་དེ་འདྲ་སྐྱེ་དོན་མེད་པས་ཟླ་བས་དེའི་སེལ་ཕྱོགས་མ་མཛད་པའི་ཚུལ་དང་། མི་མཁས་པ་ལ་དོགས་པ་དེ་སྐྱེ་བས་དེ་སེལ་ཚུལ་ལོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི། ཕྱིས་ཀྱི་མཁས་པར་རློམ་པ་ཁ་ཅིག་གིས་ཚུལ་དེ་ལྟར་བཤད་ཀྱང་།)། དོགས་པ་འདི་འདྲ་ནི་(སྤྱིར་ནས་མཁས་པ་རྣམས་ལ་སྐྱེ་པའི་དོགས་པའི་རིགས་མིན་པས་ན)་ལེགས་ལྡན་ལ་སོགས་པ་དང་དངོས་པོར་སྨྲ་བའི་མཁས་པ་རྣམས་ལ་ཡང་(དོགས་པ་དེ་འདྲ)་སྐྱེ་དོན་མེད་པས་(དེའི་གནད་ཀྱིས)་ཟླ་བས་ཀྱང་(དོགས་པ་དེའི་སེལ་ཕྱོགས་མ་མཛད་དོ། ། 【藏】(གཉིས་པ་མི་མཁས་པ་ལ་དོགས་པ་དེ་སྐྱེ་བས་དེ་སེལ་ཚུལ་ལ་དྲུག་ལས། དང་པོ་རང་རྒྱུད་པ་མན་གྱིས་ཚད་མས་གྲུབ་ཚུལ་བསྟན་པ་དངོས་བཤད་པ་ནི)་འོན་ཀྱང་ད་ལྟའི་དུས་འདྲ་བའི་ཚོལ་བ་(དབང་བརྟུལ)་མི་ཤེས་པ་(རྣམས)་ལ་སྐྱེ་བས་(ཏེ་སྐྱེས་པ་འགྱུར་བས)་དེ་བཤད་ན། 【了】清辯師等.及說實事諸有智者，皆不致起如此疑惑，故月稱師亦未解釋。然在現世無知敵者，則起彼疑，故當略說。 *【釋】破云：如斯疑難.雖非智者之所應起。然鈍根敵者容起彼疑，今當略說。* 【藏】(གོང་དུ་བཤད་པ་དེ་དག་ནི་ཆོས་ཅན་ཚད་མས་གྲུབ་ཚུལ་དང་ཡོད་ཚུལ་རང་རྒྱུད་པ་སོགས་དང་མཐུན་སྣང་བ་མེད་པའི་སྐྱོན་བསྟན་པ་ཡིན་གྱི་སྤྱིར་ཚད་མས་གྲུབ་མ་གྲུབ་ཙམ་ལ་སྐྱོན་སྟོན་པ་མིན་ཏེ་བྱེ་བྲག་ཏུ་སྨྲ་བ་ནས་དབུ་མ་ཐལ་འགྱུར་བའི་བར་ཐམས་ཅད་སྒྲ་དང་མིག་སོགས་ཚད་མས་གྲུབ་པ་དང་ཡོད་པ་ཙམ་དུ་འཇོག་པ་ལ་མི་མཐུན་པ་མེད་པས་འདི་ཡང་དེ་འདྲའི་མི་མཐུན་པ་བྱུང་བའི་དོགས་པ་སྤོང་ལུགས་མིན་ནོ། ། 【藏】དེའི་ཚུལ་ནི་རང་རྒྱུད་པའི་ལུགས་ལ)་དོན་དེ་ཚད་མས་གྲུབ་མ་གྲུབ་དཔྱོད་པའི་དུས་སུ་ཚད་མས་གྲུབ་ཅེས་པ་ནི་རྟོག་མེད་ཀྱི་ཚད་མ་ཡིན་ན་དོན་དེ་རང་ལ་སྣང་བ་ལྟར་(དུ་རང་ཉིད་ཀྱིས)་གྲུབ་པ་དང་རྟོག་པའི་ཚད་མ་ཡིན་ན་དོན་དེ་རང་གིས་ངེས་པའམ་ཞེན་པ་ལྟར་(དུ་རང་ཉིད་ཀྱིས)་གྲུབ་པ་ཞིག་ཏུ་གང་ལ་སྟོན་པའི་ཡུལ་དེས་གོ་དགོས་སོ། ། 【藏】དེ་ནི་(རང་རྒྱུད་པའི་ལུགས་ཀྱི་ཤེས་པ་དེ་རང་མཚན་གྱིས་གྲུབ་པའི་ཆ་ལ)་མ་འཁྲུལ་པའི་དོན་ཡིན་ཏེ་ཡུལ་དེ་(ཤེས་པ)་རང་ལ་སྣང་བ་ལྟར་དང་(ཤེས་པ)་རང་གིས་ངེས་པ་བཞིན་དུ་གྲུབ་པའི་རྣམ་འཇོག་གིས་བློ་དེ་(རྟོག་མེད)་སྣང་ཡུལ་དང་(རྟོག་པ)་ཞེན་ཡུལ་ལམ་ངེས་ཡུལ་ལ་མ་འཁྲུལ་བར་འཇོག་པའི་ཕྱིར་རོ། །(ཤེས་པ་མ་འཁྲུལ་བར་འཇོག་ཚུལ་དེ་ལྟར་ཡིན་པ)་དེས་ན་(ཡུལ)་དངོས་པོ་ལ་ཚད་མས་གྲུབ་མ་གྲུབ་དང་འཁྲུལ་མ་འཁྲུལ་སོགས་ཁ་ཚོན་ཆོད་པ་ཙམ་ཡིན་གྱི་བློས་འགྲུབ་པ་ལ་(སྟེ་བློ་ངོར་ཁ་ཚོན)་མ་ཆོད་པ་ལྟ་བུ་(རང་རྒྱུད་པའི་ལུགས་ལ)་ག་ལ་ཡིན་(ཏེ་མིན་ནོ)། ། 【藏】དེ་ལྟར་ན་ཤེས་པ་རང་མཚན་སྣང་བ་ལ་ལྟོས་ཏེ་མ་འཁྲུལ་བའི་རྙེད་དོན་ནི་ཤེས་བྱ་ཡང་དག་པའི་རྣམ་འཇོག་ཏུ་གྲུབ་པས་ཤེས་བྱ་ཡང་ལོག་ཀྱང་དངོས་པོ་ལ་ཁ་ཚོན་ཆོད་ཅིང་བློ་ངོར་མ་ཆོད་པ་(ལྟ་བུ་དེ་དག་གི་ལུགས་ལ)་ག་ལ་ཡིན་(ཞེས་ཐལ་འགྱུར་བས་འཕུལ་བ་ཡིན་ནོ)། །འདི་དག་ནི་ཡོད་པ་རྣམས་རང་གི་ངོ་བོས་ཡོད་པར་འདོད་པའི་རྒོལ་བ་རྣམས་ཀྱི་ཚད་མས་འགྲུབ་ལུགས་ཡིན་གྱི་(ཐལ་འགྱུར)་རང་གི་ལུགས་(ཀྱི་ཚད་མས་གྲུབ་ཚུལ་ནི་དེ་ལྟར)་མིན་ནོ། ། 【了】觀察彼義是否由量成時，言由量成者，若量是無分別，則謂彼義如現而有；若量是有分別，則謂彼義.如其所著.或如所定而有，當知彼義即所說境。此即無錯亂義。【了】由彼境界.如自顯現.如自決定.安立為有，即立彼識.於所現境.於所著境或所定境，為無亂故。故是事實決斷，豈是由心成立而未決斷。【了】如是觀待所現自相無錯亂識.所得之義，即安立為正確所知。故所知正倒，亦是事實決斷，豈是於心而不決斷。【了】此是凡有即許為自性有之敵者.由量成立之理，非自宗義。 *【釋】在自續宗，若云彼義由量成立，如云自相是由現量之所成立，以如所見而有故。如如是無常是通達聲是無常之比量所成立，以如通達聲是無常之比量所決定而有故。由是現量於自相體是無錯亂，如自性體而通達故。通達聲無常之比量，于聲無常是無錯亂，如聲無常體性而通達故。如是其心錯不錯亂二品事實決定，覺念亦能決斷。例如通達聲無常之比量，于聲無常決定無誤，覺念亦能決斷無誤，彼量事實遮斷錯亂，覺念亦能遮錯亂故。* *【釋】如是所知真妄二品事實決斷，覺亦決斷。若待自相不錯亂時所得境義決為真實，則亦自能覺非顛倒故。[དེས་མཚོན་ནས་ཤེས་བྱ་ལ་ཡང་ལོག་གཉིས་སུ་དོན་ལ་ཁ་ཚོན་ཆོད་པ་བཞིན་བློ་ངོར་ཡང་ཁ་ཚོན་ཆོད་དེ། རང་མཚན་སྣང་བ་ལ་ལྟོས་ཏེ་མ་འཁྲུལ་བའི་ཤེས་པའི་རྙེད་དོན་ཡུལ་ཡང་དག་པ་ཡིན་པར་ཡོངས་གཅོད་ལ་གྲུབ་ན་དེ་ཡུལ་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཡིན་པ་རྣམ་བཅད་ལ་བློ་ངོར་ཁེགས་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར། ]* 【藏】(གཉིས་པ་རང་རྒྱུད་པས་ཁྱད་པར་དོར་བའི་སྤྱི་ཙམ་ཆོས་ཅན་དུ་འཛིན་པའི་བསམ་དོན་ནི)། དེའི་ཕྱིར་རང་རྒྱུད་པ་རྣམས་ཀྱི་ལྟར་ན་མིག་སོགས་ཀྱི་ཆོས་ཅན་ཤེས་བྱ་ཡང་དག་པ་དེ་འདྲ་བར་ཤེས་པ་(རང་མཚན་སྣང་བ་ལ)་མ་འཁྲུལ་བས་རྙེད་ཀྱང་(དེ་ཙམ་གྱིས)་བདེན་གཉིས་སུ་གྲུབ་པའི་ཐ་སྙད་དང་དོན་གང་གིས་ཀྱང་ཁྱད་པར་དུ་བྱས་ནས་གྲུབ་(པ་ཡིན)་མི་དགོས་ཤིང་། འང་མཚན་དུ་གྲུབ་པ)་དེ་ཁྱད་གཞིར་བཟུང་ནས་དོན་དམ་པར་ཡོད་མེད་དཔྱད་པས་ཆོག་པས་སྤྱི་ཆོས་ཅན་དུ་བཟུང་བ་ལ་བདེན་གཉིས་ཀྱི་ཁྱད་པར་ལ་བརྟགས་པའི་སྐྱོན་བརྗོད་ག་ལ་འཇུག་(སྟེ་མི་འཇུག་གོ)་སྙམ་དུ་(རང་རྒྱུད་པ་རྣམས་ཀྱིས)་སེམས་སོ། ། 【了】故如自續諸師之義，如是眼等有法.正確所知，雖是無錯亂識之所得，然其名義.皆不須成二諦差別，即取彼眼為所別事.而可觀察勝義有無。故於取總為有法者，觀察二諦差別所說諸過，皆不能轉。 *【釋】由是當知在自續宗，如有法眼，雖是無錯亂識所得真實義，然在爾時不須分辯二諦名義，即用彼眼為所觀事，次可觀察勝義有無。故以總眼為有法者，豈有推求二諦差別所說眾過。* 【藏】(གསུམ་པ་ཟླ་བས་དེ་འགོག་པའི་བསམ་དོན་ནི)། ཟླ་བས་(ནི་རང་མཚན་གྱིས་གྲུབ་ན)་དེ་འདྲ་བའི་རང་གི་ངོ་བོས་ཡོད་པར་སོང་ལ་(རང་གི་ངོ་བོས་ཡོད་པ)་དེ་ཉིད་དོན་དམ་པར་ཡོད་པའི་དོན་(ཏེ་ཡོད་ཚད)་ཡིན་པས་དེ་ཁྱད་གཞིར་བཟུང་བའི་ཆོས་ཅན་ཙམ་པོ་ག་ལ་སྲིད་(དེ་མི་སྲིང་དོ)་སྙམ་དུ་དགོངས་ནས་བདེན་གཉིས་སུ་གྲུབ་པའི་ཐ་སྙད་དང་དོན་གང་གིས་ཀྱང་ཁྱད་པར་དོར་བའི་སྤྱི་ཆོས་ཅན་དུ་འཛིན་པ་(མི་རིགས་སོ་ཞེས)་འགོག་གོ ། 【了】月稱意謂：如是有法.即自性有，以彼即是勝義有義，豈有總體有法==ཆོས་ཅན་ཙམ་པོ==為所別事\[諍依]，故破：棄捨差別.唯取總體以為有法。 *【釋】月稱論師謂：如是有者，即有自性，亦即勝義有，豈有總眼為所觀事。故破清辨論師棄捨二諦差別以總眼為有法也。* *【釋】故應成派與自續以下諸宗：凡許某法有量成立，即許於彼法是無錯亂。* *【釋】應成派則謂：雖於某法是錯亂，然於彼法是量.亦不相違故。若不爾者，則異生心應全不能安立諸境，以異生心皆錯誤故，以異生心定為實執習氣所染汙故。* *【釋】應成派謂：異生身中緣瓶之現量，雖於瓶錯亂，而能安立瓶為有。* *【釋】自續以下：若於彼法錯亂，即不能安立彼法為有也。* *【釋】復有難云，若爾，應成派與唯識師，應有共許之有法，俱許異生緣瓶之現量於瓶錯亂故。* *【釋】答云：無過。唯識諸師.謂緣瓶現量於瓶現似外境而為錯亂，於有自相非錯亂故。許瓶是有自相故。* 【藏】(བཞི་པ་དེས་དོན་གཞན་ཡང་ཤེས་པར་འགྱུར་ཚུལ་བསྟན་པ་ནི)། 【藏】འདི་དག་གི་གནད་རྟོགས་ན་རང་རྒྱུད་པས། (རང་རྒྱུད་པ་རང་གི་ལུགས་ལ་བྱད་བཞིན་དང་བྱད་བཞིན་གྱི་གཟུགས་བརྙན་གཉིས་ཀ་རང་སྣང་ཡུལ་དུ་བྱེད་པའི་བློ་ལ་བྱད་བཞིན་དུ)་སྣང་(ཙམ)་དུ་འདྲ་ཡང་(ཇི་ལྟར་སྣང་བ་ལྟར)་དོན་བྱེད་དག་(སྟེ་དོན་བྱེད་པ་ནི། བྱད་བཞིན་གྱིས)་ནུས་པའི་ཕྱིར་དང་(གཟུགས་བརྙན་གྱིས)་མི་ནུས་ཕྱིར། (སྔ་མ)་ཡང་དག་(དང་ཕྱི་མ)་ཡང་དག་མ་ཡིན་པས། །ཀུན་རྫོབ་ཀྱི་ནི་དབྱེ་བ་བྱས། །ཞེས་བཤད་པ་དང་། དེ་ཡང་(དེ་ལྟར་སྣང་བའི་ཡུལ་ཅན་གྱི་ཤེས་པ་གཉིས་ནི་རང་སྣང་ཡུལ་དུ་བྱས་པའི་བློ་རང་རིག་མངོན་སུམ་ལ་སྣང་བ་ལྟར་མ་གྲུབ་པར་འཇིག་རྟེན་རང་ག་བས་རྟོགས་མི་ནུས་པས)་ཡུལ་ཅན་ལ་ཡང་ལོག་གཉིས་སུ་མི་བྱེད་པ་དང་། ཐལ་འགྱུར་བས་འཇིག་རྟེན་(ཤེས་ངོ)་ཉིད་ལ་ལྟོས་ཏེ་ཡང་ལོག་(གི་ཁྱད་པར)་ཡུལ་ཡུལ་ཅན་གཉིས་ཀ་ལ་འཇོག་ལ་རང་ལུགས་ལ་(སྟེ་རང་གི་ངོ་བོས)་མི་འཇོག་པའི་རྒྱུ་མཚན་རྣམས་ཤེས་པར་འགྱུར་རོ། ། 【藏】(ཐལ་འགྱུར་བས་ཡུལ་ཡུལ་ཅན་གཉིས་ཀ་ལ་འཇིག་རྟེན་ཤེས་ངོ་ལ་བལྟོས་ནས་ཡང་ལོག་གཉིས་སུ་འབྱེད་པ་འདི་ནི་མ་བརྟགས་མ་དཔྱད་པའི་རིགས་པ་དང་། ཡུལ་གྲུབ་པ་ཉིད་ཀྱིས་ཡུལ་ཅན་འགྲུབ་ཚུལ་གྱི་རིགས་པ་གོང་དུ་སོང་ཟིན་པ་རྣམས་དང་སྦྲེལ་ན་ཤིན་ཏུ་གོ་སླ་བས། འདིར་ཐུན་མོང་མིན་པའི་རིགས་པ་དེ་དག་ལ་གཏུགས་ཚུལ་རྒྱས་པར་མ་བཀོད་དོ། །) 【了】若能了知.此諸關要，【了】則自續師說：「同現然作事，有能無能故，正確非正確，為世俗差別。」==(二諦分別論TD3881\_བདེན་པ་གཉིས་རྣམ་པར་འབྱེད་པའི་ཚིག་ལེའུར་བྱས་པ།\_ཡེ་ཤེས་སྙིང་པོ།)==然於內心不分正邪。【了】應成師說，觀待世間.俱於心境安立正邪，然於自宗則不安立。此等理由，皆能了知。 *【釋】若能通達上說諸關要處，則亦能知自續師所說「同現然作事」等，謂總於世俗分真妄二類。此復唯於境乃分，許心皆是真正世俗之關要。以自續中.分世俗中.有如現而有與非有之二類故。內心則於自證現量，皆如現而有故。* *【釋】應成派則謂：觀待世間，心境俱分真妄二類，而于自宗.則不分別，以于自宗.諸世俗法皆是如現非有故。* 【藏】(ལྔ་པ་འཁྲུལ་ཤེས་ཀྱིས་ཆོས་ཅན་གྲུབ་པར་ཕྱི་རྒོལ་དེས་འཇོག་ན་བསྒྲུབ་བྱ་ཟིན་པར་བསྟན་པ་ནི། ) 【藏】ཅི་སྟེ་རྟོག་པ་དང་རྟོག་མེད་ལ་རང་མཚན་སྣང་བ་ལྟར་མེད་(པར་རྟོགས)་པའི་འཁྲུལ་ཤེས་ཀྱིས་ཆོས་ཅན་གྲུབ་པར་འཇོག་ན་ནི་(ཕྱི་རྒོལ་རང་རྒྱུད་པ་སོགས་ཀྱིས་ཀྱང)་བསྒྲུབ་བྱ་རང་བཞིན་མེད་པའི་དོན་གྲུབ་ཟིན་(པར་འགྱུར)་པས་དེ་བསྒྲུབ་དགོས་ཀྱི་ཕྱི་རྒོལ་དུ་ག་ལ་རུང་། 【藏】(དྲུག་པ་དེས་ན་ཆོས་ཅན་མ་གྲུབ་པའི་ཚུལ་བསྟན་པ་ནི)། དེས་ན་ཆོས་ཅན་(མཐུན་སྣང་དུ)་མ་གྲུབ་པའི་སྐྱོན་སོན་གནས་སོ། ། 【了】若謂「於有分別及無分別.現似自相而實非有，由此亂識安立有法」，則其所立無自性義.他已極成，豈可更為成彼敵者。故有法不成之過.仍住未移。 *【釋】是故自續諸師，未能通達.於有分別無分別心.境現有自相.而如現非有之義。若達彼義，則所立無實之義已共極成，對彼不須更以因成立故。* ###### ###### ## 3於量所得義之施設斷疑【藏】(གཉིས་པ་ 【藏】3ཚད་མའི་རྙེད་དོན་གྱི་འཇོག་ཚུལ་དོགས་སྤོང་ 【藏】ལ་གཉིས། དོགས་པ་དང་། ལན་གཉིས་སོ། 【藏】དང་པོ་ནི)། གལ་ཏེ་(ཁོ་ན་རེ)་ཤེས་པ་འཁྲུལ་པས་རྙེད་པའི་དོན་དང་ཤེས་བྱ་ཕྱིན་ཅི་མ་ལོག་པ་(དོན་དམ་བདེན་པ)་གཉིས་འགལ་ན། རིགས་ཤེས་རྗེས་དཔག་གིས་རྙེད་པའི་དོན་དང་དོན་དམ་བདེན་པ་གཉིས་ཀྱང་འགལ་བར་འགྱུར་ལ། (སྟེ་འགལ་བར་འགྱུར་ཏེ་རིགས་ཤེས་རྗེས་དཔག་འཁྲུལ་ཤེས་ཡིན་པའི་ཕྱིར། 【藏】གཞན་ཡང)་ཤེས་པ་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཙམ་གྱིས་རྙེད་པར་མི་འདོད་པས་(ཏེ་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཙམ་གྱིས་རྙེད་དོན་ལ་མི་འཇོག་པར)་རང་བཞིན་ལ་མ་འཁྲུལ་བའི་ཤེས་པས་རྙེད་(དོན་ཡིན)་དགོས་ན་ཀུན་རྫོབ་པ་ཐམས་ཅད་ཀྱང་(རང་བཞིན་ལ་མ་འཁྲུལ་པའི་རྙེད་དོན)་དེར་འགྱུར་ཏེ། དེ་དག་(བྱན་ཅི་ལོག་ཙམ་གྱིས་རྙེད་པར་མིན་པར)་རྒྱལ་བའི་ཇི་སྙེད་པ་མཁྱེན་པའི་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་འཇལ་བའི་ཕྱིར་དང་། (ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཙམ་གྱིས་རྙེད་ཅེས་པའི)་ཙམ་གྱི་སྒྲས་ནི་མ་འཁྲུལ་པས་རྙེད་པ་གཅོད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེ་ན། 【了】設作是難，1若錯亂識所得之義.與無倒所知.有相違者，則比量智所得之義.與勝義諦亦應相違。【了】2若不許是唯顛倒識之所獲得，\[即須]是於自性無錯亂識之所得者，一切世俗亦皆應爾，彼是如來盡所有智之所量故。唯字遮遣無亂得故。 *【釋】他作是難：1觀察究竟比量理智所得之義，與勝義諦應成相違，以錯亂識所得之義.與無倒境.二相違故。此因決定，比量理智是錯亂識，真勝義諦是無倒境故。* *【釋】2又若非唯顛倒識所得之義，應是於自性無錯亂識所得之義。若爾，一切世俗法，皆應是于諸法自性無錯亂識之所得義，皆是盡所有智之境故。* 【藏】(གཉིས་པ་ལན་ནི)་སྐྱོན་དང་པོ་(རིགས་ཤེས་རྗེས་དཔག་གི་རྙེད་པའི་དོན་དང་དོན་དམ་བདེན་པ་གཉིས་འགལ་བ་ཡིན་པའི་སྐྱོན།། ནི་མེད་དེ་རིགས་ཤེས་རྗེས་དཔག་སྣང་ཡུལ་ལ་འཁྲུལ་པའི་འཁྲུལ་ཤེས་(ཙམ)་ཡིན་ཀྱང་དེས་རྙེད་པ་འཁྲུལ་ཤེས་ཀྱིས་རྙེད་པ་(མ་ཡིན་པ་སྟེ)་མིན་པ་མི་འགལ་བའི་ཕྱིར་ཏེ། (དཔེར་ན)་\[རྣ་ཤེས་ཀྱིས]་སྒྲ་ཡང་ཡིན་ལ་བརྫུན་པ་ཡང་ཡིན་པའི་དུང་སྒྲ་རྙེད་ཀྱང་དུང་སྒྲ་རྫུན་པ་མ་རྙེད་པ་མི་འགལ་བ་བཞིན་ནོ། ། 【藏】(སྐྱོན་གཉིས་པ་ཡང་མེད་དེ)་ཙམ་གྱི་དེས་བཟུང་སྦྱོར་ས་ལ་བལྟས་ན་དེ་འདྲའི་དོགས་པ་སྐྱེ་ཡང་(ཙམ་སྒྲ)་སྨྲ་བ་པོའི་བརྗོད་འདོད་ནི་(ཀུན་རྫོབ་བའི་ཆོས་རྣམས)་ཡོད་ཚུལ་ཇི་ལྟར་ཡིན་དཔྱོད་པའི་དཔྱོད་བྱེད་ཀྱིས་(དཔྱད་མཐར)་རྙེད་པ་དགག་པར་འདོད་ནས་ཙམ་(སྒྲ་)སྨོས་ཀྱི་མ་འཁྲུལ་བ་ཡིན་པའི་ཤེས་པས་རྙེད་པ་འགོག་པ་མིན་ཏེ། ཚིག་གསལ་ལས། (ཐལ་འགྱུར་བའི་སྐབས་འདིར)་དཔྱད་པ་ཞིབ་མོ་(མི་འཇུག་པར་མ་བརྟགས་མ་དཔྱད་པར་འཇོག་པའི)་འཇིག་རྟེན་གྱི་ཐ་སྙད་ལ་(རང་མཚན་གྱིས་གྲུབ་པར་ཁས་ལེན་པ་རྣམས་ཀྱིས་དཔྱད་པ)་བཅུག་(ནས་འཇོག)་པ་འདིས་ཅི་དགོས་ཞེས་ཁོ་བོ་ཅག་(ཟླ་བ་གྲགས་པས)་ཀྱང་དེ་སྐད་དུ་སྨྲ་སྙེ་ཀུན་རྫོབ་ནི་བཏགས་དོན་འཚོལ་བའི་དཔྱད་པ་ཞིབ་མོས་རྙེད་པ་ལ་མི་འཇོག་པར་རང་མཚན་སྣང་བ་ལ་ལྟོས་ཏེ་ཕྱིན་ཅི་ལོག་(གཏི་མུག་བདེན་འཛིན)་གི་བློ་ཐ་སྙད་ཤེས་པའི་དཔྱད་ཚུལ་དང་མཐུན་པ་ཙམ་གྱིས་(རྙེད་པའི)་བདག་གི་ངོ་བོ་ཡོད་པར་རྙེད་པ་(སྟེ་རང་གི་ངོ་བོས་ཡོད་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ཉིད་འཇོག་པ་ཡང་མི་རིགས་སོ།)། །ཞེས་གསུངས་པའི་ཕྱིར་རོ། ། 【了】1答無初過，比量理智，於所現境.雖是亂識，然彼所得.非亂識得，無相違故。如\[耳識]所得螺聲，是聲是妄，然未能得螺聲虛妄，無相違過。【了】2若觀唯字所加之處，雖容生彼疑，然隨說者欲樂，是欲遮遣「觀如何有」觀智所得，故說唯字，非遮無亂識之所得。顯句論云：「我等亦說，世間名言無須如是審細觀察，唯以顛倒世俗\[實執.名言識]得有我性。」 *【釋】答云：1且無初過，比量理智雖於現境錯亂是錯亂識，然彼所得.非是亂識所得，不相違故。如所得螺聲，是聲是妄，然未得螺聲虛妄，不相違故。* *【釋】2亦無後過，此云「唯顛倒識所得」之唯字，是遮觀察究竟理智之所得，非遮無亂識之所得故。* 【藏】(གོང་གི་གཉིས་པ་འཆད་ཚུལ་དེ་ལྷག་མཐོང་ཆེན་མོར་བཤད་པ་དང་མི་འདྲ་ཡང་རང་རྒྱུད་འགོག་པར་མཚུངས་ཚུལ་བསྟན་པ་ནི། དོན་དམ་པར་སྐྱེ་བ་བཀག་པ་བསྒྲུབ་བྱའི་ཆོས་སུ་འདོད་པ་དེའི་གནད་ཀྱིས)་རྟེན་ཆོས་ཅན་དེ་ཁོ་ནར་(ཏེ་རང་བཞིན་གྱིས)་གྲུབ་པ་ཉམས་པར་(ལེགས་ལྡན་རང་ཉིད་གྱིས)་ཁས་བླངས་པའི་སྟེང་ནས་ཀྱང་གཞན་དུ་(སྟེ་ལྷག་མཐོང་ཆེན་མོ་ནས)་བཤད་པ་དང་(རྟེན་ཆོས་ཅན་རང་བཞིན་ལ་མ་འཁྲུལ་པའི་ཤེས་པའི་རྙེད་དོན་དུ་འདོད་པའི་གནད་ཀྱིས་ཕྱིན་ཅི་ལོག་གི་རྙེད་པ་ཉམས་ཞེས་དྲང་ངེས་ཀྱི་གཞུང་འདིར་བཤད་པའི)་བཤད་ཚུལ་འདི་གཉིས་(རིགས་པས་འཕུལ་མཚམས)་མི་མཐུན་ཀྱང་རང་རྒྱུད་འགོག་པའི་གྲུབ་མཐའ་(སྟེ་རིགས་པ་ལ)་མི་མཐུན་པ་མིན་ན། །(རང་རྒྱུད་འགོག་པའི་རིགས་པས་འཕུལ་མཚམས་བསྟན་ཚུལ་ལྷག་མཐོང་ཆེན་མོ་དང་། སྟོང་ཐུན་གཉིས་མཐུན་པ་ཡིན་ནོ། ། 【了】「所依有法真實失壞，是彼自許」句，餘處解釋\[廣論]與此處釋雖有不同，然破自續宗義無異。==\[[如前所列](辯了不了義3#^9dde9h)]== ###### ###### # 破喻【藏】གོང་གི་གཉིས་པ་དཔེ་དགག་བ་ནི)་ 【藏】དེ་དག་གིས་དོན་(ཏེ་རང་རྒྱུད་ཀྱི་གཏན་ཚིགས་དང་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པའི་ཆོས་ཅན་མཐུན་སྣང་བ་རྣམས)་བཀག་ནས་ད་ནི་དཔེ་དགག་པར་བྱ་སྟེ། 【了】如是已破法義，今當破喻。 *【釋】次云「如是己破法義今當破喻，至便非比丘」* *【釋】此說.清辨論師破自生時，棄捨二諦差別，唯以總眼而為有法，破云法喻不符。* 【藏】སངས་རྒྱས་པས་བྱེ་བྲག་པ་ལ་སྒྲ་མི་རྟག་པར་སྒྲུབ་པ་ན་གཉིས་ཀའི་ལུགས་གྱིས་འབྱུང་གྱུར་དང་ནམ་མཁའི་ཡོན་ཏན་ཆོས་ཅན་འཇལ་བའི་ཚད་མས་མ་གྲུབ་ཀྱང་། གང་ལ་ཚད་མར་སོང་སའི་(གཉིས་ཀའི་གྲུབ་མཐའི་ཁྱད་པར་བློ་ངོར་དོར་ནས)་སྒྲ་ཙམ་ཞིག་གི་དོན་འདིའོ་ཞེས་སྟོན་རྒྱུ་ཡོད་ལ། མིག་སོགས་བདག་ལས་མི་སྐྱེ་བར་སྒྲུབ་པའི་(ཚོན་ཆོས་ཅན)་རང་བཞིན་གྱིས་སྟོང་པར་སྨྲ་བ་(ཐལ་འགྱུར་བ)་དང་རང་བཞིན་གྱིས་མི་སྟོང་པར་སྨྲ་བ་(རང་རྒྱུད་པ་གཉིས)་ལ་ནི་གཉིས་ཀ་ལ་ཡང་(དོན་དམ་ལ་དཔྱད་པའི་སྐབས་འདིར)་རང་གི་ངོ་བོས་ཡོད་བ་དང་རང་གི་ངོ་བོས་མ་གྲུབ་པ་གཉིས་གང་ཡང་(རྒོལ་བའི་ཚད་མས)་མི་འཇལ་ཀྱང་ཆོས་ཅན་གྱི་ངོ་བོ་འདི་འདྲ་ཞིག་གཞལ་ལོ་ཞེས་ཕན་ཚུན་སྟོན་པར་མི་ནུས་(ཏེ་དེའི་ཚུལ་ནི་རང་རྒྱུད་པས་ནི་ཆོས་དེ་ལ་ཚད་མར་སོང་ན་ངེས་པར་ངོ་བོས་ཡོད་པ་ལ་ཚད་མར་སོང་བ་འདོད།))་པས་མི་འདྲའོ། ། 【了】謂佛弟子對勝論師，立聲無常。雖彼二宗無有共量能成有法為大種造及虛空德，但望何處成量之總聲可說是有。成立眼等無自生時，自性空宗與性不空宗，若俱不量自性有無，則互不能說量度有法自性為何，故喻不是\[同]。 *【釋】謂佛弟子對數論師立聲無常，雖以二宗差別無極成聲，然共許有量成立之聲。今立眼等無自生時，不許自相之應成派.與許自相之自續派，其緣有法眼等之量，若俱不緣有無自相，則俱無可說.何為有法之體性。故彼法喻不相同也。* 【藏】འདི་ལ་ལེགས་ལྡན་ལ་སོགས་པ་རང་རྒྱུད་པ་རྣམས་ཀྱིས་(ཆོས་ཅན་མིག་སོགས་ལ་རང་གི་ངོ་བོས་གྲུབ་མ་གྲུབ་སོགས)་དེ་འདྲའི་ཁྱད་པར་དོར་བའི་སྤྱི་ཕན་ཚུན་དུ་སྟོན་རྒྱུ་མེད་ཀྱང་དོན་དམ་པར་དང་བདེན་པར་ཡོད་མེད་ཀྱིས་ཁྱད་པར་དུ་མ་བྱས་པའི་སྤྱི་ཆོས་ཅན་དུ་གཟུང་རྒྱུ་ཡོད་ཅེས་(མི་འདྲ་བའི་ཁྱད་པར་འབྱེད་ནས་སྒྲུབ་ཀྱང)་སྒྲུབ་མི་ནུས་ཏེ། (ཆོས་གང་ཡིན་རུང)་རང་གི་ངོ་བོས་ཡོད་ན་བདེན་པར་ཡོད་པའི་དོན་(གྲུབ་པ)་ཡིན་(པས་དོན་གྱིས་བདེན་གྲུབ་ཁས་བླངས)་པའི་ཕྱིར་རོ། ། 【了】此中清辯師等自續諸師，不能立云：「雖無離如是差別之總法可說，然不分別勝義諦實有無之別.唯取其總以為有法。」以自性有，即諦實有之義故。 *【釋】清辨師徒亦不可說：「棄捨差別之總雖互無可說，然以不分別真實有無之眼等而為有法。」以若許有自性，雖未許實有之名，已許實有之義故。* 【藏】(འདི་ནི་དགག་བྱའི་ཚད་ལ་གཏུགས་པའི་སྦྱོར་ཚུལ་ཡིན་པའི་གནད་ཀྱིས་ཡིན་ཏེ།))་དེས་ན་(ཐལ་རང་གཉིས)་དགག་བྱའི་ཚད་ལ་མི་མཐུན་པའི་གནད་ཀྱིས་(འཇོག་ཚུལ་མི་མཐུན་པ)་དེ་ལྟར་བྱུང་བ་ཡིན་པས་(སངས་རྒྱས་པས་བྱེ་བྲག་པའི་ངོར)་སྒྲ་མི་རྟག་པར་སྒྲུབ་པ་ལ་ཡང་དེ་གཉིས་ཀྱི་ལུགས་ཀྱིས་འབྱུང་འགྱུར་དང་ནམ་མཁའི་ཡོན་ཏན་གྱི་ཁྱད་པར་གཉིས་ཀྱིས་ཁྱད་པར་དུ་བྱས་པའི་སྒྲ་ཆོས་ཅན་འཇལ་བའི་ཚད་མས་མ་གྲུབ་ཀྱང་སྒྲ་སྒྲུབ་ས་ལ་རྣ་ཤེས་ཀྱི་མཉན་བྱ་སྤྱི་ཙམ་པ་ཡོད་(པས་དཔེ་དང་མི་འདྲ་བར་ཡོད་པར་བཞེད)་ཅེས་སྟེན་པ་ཡིན་གྱི་དེ་གཉིས་ཀྱིས་སྒྲ་འཇལ་བའི་ཚད་མ་སྒྲའི་དོན་འབྱུང་འགྱུར་གྱི་ཆོས་དང་ནམ་མཁའི་ཡོན་ཏན་གྱི་ཆོས་འདི་འདྲ་བ་ཞིག་ལ་ཚད་མར་སོང་ཞེས་(གོང་དུ)་སྨྲས་པ་ལྟར་གྱི་(དཔྱད་ནས་འཇོག་པའི་ཚད་མས་གྲུབ་ཚུལ་མཐུན་སྣང་དུ་གྲུབ་པའི)་ཚད་མ་ནི་མེད་དོ། ། 【藏】དེ་ནི་ཕྱི་རྒོལ་རང་ངོས་ནས་ཡོད་པ་ཁས་མི་ལེན་པའི་ཐལ་འགྱུར་པ？་དང་སྔར་རྒོལ་རང་གི་ངོ་བོས་ཡོད་པ་(སྟེ་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པ)་ཁས་ལེན་པའི་རང་རྒྱུད་པའི་དབང་དུ་བྱས་ལ་ 【了】所破限齊不相同故，有上差別。故彼二宗成立聲無常時，雖俱不成彼二差別，然可宣說其聲是有\[耳識所聞]。但彼二宗量聲之量，於聲何義而成為量.其量亦無，無有二宗共許之量也。此依許自性有為立者而說。 *【釋】應成自續兩派有此差別者，是因許不許有自相所致。故中觀師對勝論師，立聲無常，棄捨大種所造與空德之差別，雖有正量成立其聲，然彼二宗以量成立有聲之理，則極不相同。* 【藏】ཐལ་འགྱུར་བས་སྔར་རྒོལ་བྱས་ཀྱང་ཕྱི་རོལ་(བྱེ་བྲག་པ)་རང་རྒྱུད་པ？་དེ་ལ་རང་གི་ངོ་བོས་ཡོད་མེད་གང་གིས་ཀྱང་ཁྱད་པར་དུ་མ་བྱས་པར་ཆོས་ཅན་འཇལ་བའི་ཚད་མས་གྲུབ་ཚུལ་(འདོད་པ་མཐུན་སྣང་བ)་བསྟན་རྒྱུ་མེད་དོ། ། 【了】若應成師而為立者，對彼敵者全不分別自性有無，\[則]亦不可說以量成立有法之理。 *【釋】若應成派自為立者，以因成立所立法時，棄捨有無自相之別，亦不可說有以量成立有法之理也。* 【藏】སྔར་རང་གི་ངོ་བོས་གྲུབ་པའི་རང་བཞིན་གྱིས་སྟོང་མི་སྟོང་གི་རྒོལ་བ་གཉིས་ཀྱི་ལུགས་ལ་མཐུན་སྣང་དུ་གྲུབ་པའི་ཆོས་ཅན་སྒྲུབ་བྱེད་ཀྱི་ཚད་མ་མེད་པར་བཤད་པའི་(ཆོས་ཅན་མཐུན་སྣང་བ་མ་གྲུབ་པར་སྒྲུབ་པའི)་རིགས་པ་དེ་དག་གིས་མཐུན་སྣང་དུ་གྲུབ་པའི་གཏན་ཚིགས་མ་གྲུབ་(པ་དང་ཆོས་ཅན་མ་གྲུབ་བ་དང་དཔེ་མ་གྲུབ)་པའི་ཚུལ་ཡང་ཤེས་པར་བྱའོ། ། 【了】由是諸理，其因不成亦當了知。 *【釋】由上諸理，當知清辨論師立眼等不自生時，有故之因，亦非正因，犯不成過。以清辨宗凡有即是有自相義，其有自相不極成故。* ###### #### 2他亦義許【藏】(གོང་གི་གཉིས་པ་རིགས་པ་དེ་ཕ་རོལ་པོས་ཀྱང་དོན་གྱིས་ཁས་བླངས་ཚུལ་བསྟན་པ་ལ། ཁས་བླངས་ཚུལ་དངོས་དང་། བརྟག་པ་བྱེད་ཚུལ་གྱི་ཁྱད་པར་བཤད་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས་ལས། དངོས་སུ་ཡུལ་གྱི་བརྟག་པ་ཁས་བླངས་པས་ཡུལ་ཅན་གྱི་བརྟག་པ་རིགས་པ་དང་། དེས་ན་ཡང་དག་པ་ཡིན་པས་ཡུལ་ཅན་གྱི་བརྟག་པ་རིགས་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི།)། ལེགས་ལྡན་རང་ཉིད་ཀྱིས་ཀྱང་(དངོས་སྨྲ་བས)་ནང་གི་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་ནི་སྐྱེད་བྱེད་ཀྱི་རྒྱུ་རྐྱེན་ཡོད་དེ་དེ་ལྟར་རྒྱལ་བས་གསུངས་པའི་ཕྱིར་ཞེས་(བཀོད)་པའི་རྟགས་ཀྱི་དོན་ལ)་ཀུན་རྫོབ་དང་དོན་དམ་གཉིས་ལ་བརྟགས་ནས་སྐྱོན་བརྗོད་ཚུལ་ནི། དེ་འདྲའི་རྒྱལ་བས)་གསུངས་པ་(སྟེ་གང་རྟགས་སུ་བཀོད་པའི་དོན)་དེ་ཀུན་རྫོབ་ཏུ་ཡིན་ན་ཁྱེད་རང་(དངོས་སྨྲ་བ་ལ་ནང་གི་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་སྐྱེ་བྱེད་ཀྱི་རྒྱུ་རྐྱེན་དེ་དག་ཀུན་རྫོབ་ཏུ་ཡོད་པར་མ་གྲུབ་པ)་དང་དོན་དམ་དུ་ཡིན་ན་(རྒྱུ་རྐྱེན་དེ་དག་དོན་དམ་པར་ལེགས་ལྡན)་ངེད་ལ་མ་གྲུབ་པོ་ཞེས་བདེན་གཉིས་ལ་བརྟགས་ནས་སྐྱོན་བརྗོད་པའི་ཕྱིར། (དེས་ན)་ཆོས་ཅན་(དེ)་འཁྲུལ་མ་འཁྲུལ་གྱི་ཤེས་པ་(གཉིས་ལས)་གང་གིས་རྙེད་ཅེས་(རྙེད་དོན་གྱི)་བྱེ་བྲག་ལ་བརྟགས་ནས་སྐྱོན་བརྗོད་པར་རིགས་སོ། ། 【了】清辯論師，於他所立「內諸處，有能生因緣，以是如來如是說故」之因，問「如是說，若是世俗.汝自不成，若是勝義.於我不成」，觀察二諦而說過故。故審有法.為亂不亂何識所得，觀察差別而說過難，極為應理。 *【釋】次云「清辨論師於他所立」等。謂以上諸理清辨論師自亦義許，以實事師立「諸內處有能生因緣，佛如是說故」，清辨論師徵問彼因.若是世俗.于實事師汝自不成，若是勝義.于中觀師我不極成，觀察二諦差別而舉過故。由是當知，觀其有法為亂不亂何識所得.而舉過難，亦應道理。* 【藏】(གཉིས་པ་དེས་ན་ཡང་དག་པ་ཡིན་པས་ཡུལ་ཅན་གྱི་བརྟག་པ་རིགས་པ་བསྟན་པ་ནི)། འདིའི་རྒྱུ་མཚན་ནི་འཇུག་པ་ལས། །དངོས་ཀུན་ཡང་དག་བརྫུན་པ་མཐོང་བ་ཡིས། །དངོས་རྙེད་ངོ་བོ་གཉིས་ནི་འཛིན་པར་འགྱུར། །ཡང་དག་མཐོང་ཡུལ་གང་ཡིན་དེ་ཉིད་དེ། །མཐོང་བ་བརྫུན་པ་ཀུན་རྫོབ་བདེན་པར་གསུངས། །ཞེས་ཤེས་བྱ་ཡང་དག་པ་མཐོང་བ་(སྟེ་སྟོང་ཉིད་མངོན་སུམ་དུ་རྟོགས་པའི་མ་འཁྲུལ་པའི་བློ)་དང་ཤེས་བྱ་བརྫུན་པ་སྟེ་ལོག་པ་མཐོང་པའི་(སེམས་ཅན་གྱི་རྒྱུད་ཀྱི་འཁྲུལ་པའི)་ཤེས་པས་རྙེད་པ)་(སྟེ་བློང་གཉིས་ཀྱི་རྙེད་དོན་གྱི་གཙོ་བོ)་གཉིས་བདེན་གཉིས་ཀྱི་(སྟེ་བདེན་གཉིས་སོ་སོའི)་དོན་དུ་གསུངས་པའི་གནད་ཀྱིས་སོ། ། 【藏】(གཉིས་པ་བརྟག་པ་བྱེད་ཚུལ་གྱི་ཁྱད་པར་བཤད་པ་ནི། ལེགས་ལྡན་གྱིས)་རྟགས་ལ་བདེན་གཉིས་ཀྱི་བརྟག་པ་གཉིས་ལས་མ་མཛད་པ་(དེ)་ལྟར་ན་རྟགས་ཀྱི་དོན་(ངོས་བཟུང་ནས་དེ་ཉིད་བདེན་གཉིས)་གང་ཡིན་ཞེས་དྲི་དགོས་ལ་དེ་གཉིས་གང་གིས་ཀྱང་ཁྱད་པར་དུ་མ་བྱས་པའི་ཙམ་པོ་དང་བཅས་པའི་བརྟག་པ་གསུམ་བྱས་པའི་སྐབས་སུ་(རྟགས་གང་ཡིན་ངོས་མ་ཟིན་པས)་རྟགས་སུ་གང་འགོད་ཅེས་དྲི་དགོས་སོ། །དེ་ལྟར་དྲིས་ནས་ཀུན་རྫོབ་ཏུ་དེ་ལྟར་རྒྱལ་བས་གསུངས་པའི་ཕྱིར་ཞེས་པའི་རྟགས་བཀོད་ན་སྔ་རྒོལ་ཁྱེད་ལ་མ་གྲུབ་པ་དང་། དོན་དམ་དུ་དེ་ལྟར་རྒྱལ་བས་གསུངས་པའི་ཕྱིར་ཞེས་པའི་རྟགས་བཀོད་ན་ཕྱི་རྒོལ་ངེད་ལ་མ་གྲུབ་པར་འགྱུར་ལ། བདེན་གཉིས་གང་གིས་ཀྱང་ཁྱད་པར་དུ་མ་བྱས་པར་དེ་ལྟར་རྒྱལ་བས་གསུངས་པའི་ཕྱིར་ཞེས་པ་ཙམ་ཞིག་རྟགས་སུ་བཀོད་ན་ཁྱབ་པ་མ་ངེས་པའི་སྐྱོན་དུ་འགྱུར་ཞེས་བརྟག་དགོས་སོ། ། 【了】此之理由，如入中論云：「由見諸法有真妄，所得即為二體性，見真之境即真實，見妄說為世俗諦。」謂由見真實所知及見虛妄顛倒所知之識，所得二境，即說彼為二諦義故。【了】若如此說.唯以二諦觀察因者，須問以何為其因義。若並未以彼二差別之總，而作三種觀察之時，則須問其立何為因。 *【釋】入中論云「由見諸法有真妄」等，謂見真理智所決定境.即勝義諦，見妄之名言量所決定境.即世俗諦故。* ###### #### 3自宗不同犯之理【藏】(གསུམ་པ་སྐྱོན་བརྗོད་དེ་རང་གི་སྦྱོར་བ་ལ་མི་མཚུངས་པར་བསྟན་པ་ལ་བརྒྱད་ལས། དང་པོ། ། 【藏】ཕ་རོལ་པོའི་ལོག་རྟོག་འགོག་པ་ཙམ་ལ་རྒོལ་ཕྱིར་རྒོལ་གཉིས་ཀ་ལ་གྲུབ་པ་མི་དགོས་པར་བསྟན་པ་ནི། ལེགས་ལྡན་ལ་བརྗོད་པའི)་དེ་འདྲའི་སྐྱོན་བརྗོད་རྣམས་(སངས་རྒྱས་བྶྦྱངས)་རང་གི་སྦྱོར་བ་ལ་མི་མཚུངས་(པ་སྟེ་མི་འཇུག)་པའི་རྒྱུ་མཚན་དུ་(སངས་རྒྱས་བསྐྱངས་ཀྱིས)་རང་རྒྱུད་ཁས་མི་ལེན་པ་(ཁུངས་དང་བཅས་ཟླ་བས)་བཀོད་ནས་(ཕ་རོལ་པོའི་ལོག་རྟོག་འགོག་པ་ཙམ་ལ་རྒོལ་སྔ་རྒོལ་ཕྱི་རྒོལ་གཉིས་ཀ་ལ་གྲུབ་མི་དགོས་པར་བསྟན་པ་ནི་སངས་རྒྱས་བསྐྱངས)་རང་གི་ལུགས་ཀྱི་བསྒྲུབ་བྱ་སྒྲུབ་པའི་སྦྱོར་བ་རྣམས་(ཀྱང)་ཕྱི་རྒོལ་ལ་གྲུབ་པས་ཆོག་སྟེ་(སྦྱོར་བ་དེ་ནི་ཕྱི་རྒོལ)་དེ་ཉིད་ཀྱིས་ལོག་རྟོག་ཟློག་པ་ཙམ་གྱི་ཆེད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་(ཟླ་བས)་གསུངས་ཤིང་། (རྒོལ་ཕྱི་རྒོལ)་གང་རུང་ལ་གྲུབ་པས་མི་ཆོག་གམ་སྙམ་པ་ལ་(དེ་ལ་འཇིག་རྟེན་པ་རྣམས་ཀྱིས་མ་བརྟགས་མ་དཔྱད་པ་རེས་འགའ་རྒོལ་སྔ་ཕྱི་གཉིས་ཀས་ཚད་མང་བྱས་པའི་ཚིག་གིས་རྒྱལ་ཕམ་འགྱུར་ལ། རིགས་འགའ་ནི་རང་ཁོ་ནས་གྲུབ་པའི་ཚིག་གིས་རྒྱལ་ཕམ་བྱས་པ་དེ་འདྲ་བའི)་འཇིག་རྟེན་པའི་རྩོད་པ་དཔེར་བྱས་ནས་(གཞན་གྲགས་ཀྱི་རིགས་པ)་དེས་ཆོག་པ་(ཚིག་གསལ་ལས་གསལ་བར་གསུངས་པའི་ཕྱིར་དང་། (དེར་མ་ཟད། གཉིས་པ་གཉིས་ཀ་ལ་གྲུབ་དགོས་པར་འདོད་པའི་ཕྱོགས་གླང་གིས་ཀྱང་ཚུལ་འདི་འདོད་དགོས་པར་བསྟན་པ་ནི། གཞན་དོན)་སྒྲུབ་པ་དང་སུན་འབྱིན་གཉིས་ཀ་ལ་(རྟགས་ཁྱབ་རྒོལ་ཕྱི་རྒོལ)་གཉིས་ཀས་(མཐུན་སྣང་དུ)་གྲུབ་པ་དགོས་པར་འདོད་པའི་ཕྱོགས་གླང་གིས་ཀྱང་ལུགས་སྔ་མ་(ཐལ་འགྱུར་བའི་ལུགས་བཞིན་དུ)་འདོད་པར་བྱ་(རིགས་པ)་སྟེ། ལུང་གི་གནོད་པ་དང་རང་དོན་རྗེས་དཔག་(གཉིས་ཀ)་ལ་(སྔ་རྒོལ)་རང་ལ་གྲུབ་པས་ཆོག་པའི་ཕྱིར་ཞེས་འཆད་དོ། ། 【了】如是諸過，於自立量不同之理，則謂由自不許自續，自宗成立所立諸量，唯於敵者極成即可，以彼唯為遣邪執故。若疑隨一極成猶不足者，則以世間諍訟為喻，說彼即足。雖許能立能破.俱須兩共極成之陳那論師，亦許前說，以許自教相違及自比量.唯於\[立論者]自成即滿足故。 *【釋】為清辨論師所說眾過，自宗不同犯之理，謂由自不許自續義故。* *【釋】自宗立量，亦唯就敵者所許，唯為破除敵者虛妄分別故。* 【藏】(གསུམ་པ་རང་རྒྱུད་རྟགས་ཀྱི་དོན་བཤད་པ་ནི། དེ་ཡང་རང་རྒྱུད་ཅེས་པ་རང་དབང་གི་དོན་ཡིན་ཅིང་།)་དེས་ན་ཤེས་རབ་སྒྲོན་མར་གཞན་གྱི་སྐྱོན་བརྗོད་ཀྱི་སྐབས་ཤིག་ཏུ་རང་དབང་དུ་བྱས་ནས་སམ་སུན་འབྱིན་པའི་དབང་དུ་བྱས་ནས་བརྗོད་ཅས་(གསུངས་པའི)་རང་དབང་ཞེས་བསྒྱུར་བ་འདི་དང་རང་རྒྱུད་གཉིས་དོན་གཅིག་པས་(དེའི་ཕྱིར)་ཕྱི་རྒོལ་གྱི་ཁས་བླངས་ལ་མ་འཁྲིས་པར་(རམ་མ་བལྟོས་པར)་ཚད་མས་དོན་གྱི་སྡོད་ལུགས་ནས་རང་དབང་དུ་(ཤེས་འདོད)་ཆོས་ཅན་(དང་དཔེའི་ཆོས་ཅན་ཏེ་ཆོས་ཅན)་གཉིས་དང་རྟགས་ཀྱི་ཚུལ་རྣམས་གྲུབ་ཚུལ་(སྡོད་ལུགས་སམ་རང་དབང་གིས)་ངེས་པར་བྱས་ནས་བསྒྲུབ་བྱ་རྟོགས་པའི་རྗེས་དཔག་སྐྱེད་པ་ཞིག་རང་རྒྱུད་ཀྱི་(རྟགས་ཀྱི)་དོན་ཡིན་ནོ། ། 【了】般若燈論說他過時：「問，為依自在，為依能破。」此處所譯自在，與自續義同。故若不攀敵者所許，即以正量.就義實體\[本性]，自在成立二種有法==(前陳有法及喻有法)==.及諸因相，生比量智證知所立，是自續義。 *【釋】次云「般若燈論說他過時」等。此說自續因之義。* 【藏】(དེའི་ཕྱིར་ཐལ་འགྱུར་བས་སྤྱིར་རྟགས་དང་བསྒྲུབ་བྱ་འདོད་ཀྱང་རང་རྒྱུད་ཀྱི་རྟགས་དང་བསྒྲུབ་བྱ་མི་འདོད་བ་ཡིན་ནོ། ། 【藏】བཞི་པ་ཚད་མས་གྲུབ་ཚུལ་མཐུན་སྣང་བ་མེད་པས་རང་རྒྱུད་མི་བཞེད་པའི་ཚུལ་ནི)། དེ་ནི་ཡོད་པ་རྣམས་རང་གི་ངོ་བོས་(ཏེ་རང་བཞིན་གྱིས)་ཡོད་པར་འདོད་པའི་ཕྱི་རྒོལ་ལ་བསྒྲུབ་བྱ་གྲུབ་མ་ཟིན་གྱི་གོང་(སྟེ་ལྟ་བ་མ་རྟོགས་གོང)་དུ་(ཕྱི་རྒོལ་དེའི་བློ་ངོར་ཆོས་ཅན་འཇལ་བའི་ལྷན་སྐྱེས་ཀྱི་ཚད་མ་དང་རང་གི་ངོ་བོས་ཡོད་པར་འཛིན་པའི་ཀུན་བཏགས་ཀྱི་བློ་གཉིས་འདྲེས་ནས་ཡོད་པས་ཕྱི་རྒོལ་དེ་ལ)་རང་གི་ངོ་བོས་ཡོད་མེད་གང་གིས་ཀྱང་ཁྱད་པར་དུ་མ་བྱས་པའི་ཚད་མས་གཞལ་བྱ་(འམ་ཆོས་ཅན)་གྲུབ་ལུགས་འདི་འདྲ་ཞིག་ཡིན་ནོ་ཞེས་(སྔ་རྒོལ་གྱིས)་ངེས་པར་བྱ་མི་ནུས་པས་(ཐལ་འགྱུར་བས)་རྟགས་དང་བསྒྲུབ་བྱ་འདོད་ཀྱང་རང་རྒྱུད་ཀྱི་རྟགས་དང་བསྒྲུབ་བྱ་མི་འདོད་པ་ཡིན་ནོ། ། 【了】此對凡有即許自性有之敵者，於未成立所立之前，俱不分別自性有無，不能令解如是以\[俱不分別自性有無之]量成立所量。故雖許因及所立法，然不許自續之因及所立法。 *【釋】故應成派，雖亦許因及所立，而不許自續之因及所立。以自續派因，不攀敵者所許，謂量自在成立三相，如是之因實非有故。* 【藏】(ལྔ་པ་གཞན་གྲགས་ཀྱི་རྟགས་འཇོག་ཚུལ་ནི། དེ་ཡང་ཐལ་འགྱུར་བས)་རྟེན་འབྱུང་གི་གཏན་ཚིགས་དང་གཟུགས་བརྙན་གྱི་དཔེ་ལ་བརྟེན་ནས་མྱུ་གུ་(ལྟ་བུ)་རང་གི་ངོ་བོས་གྲུབ་པའི་རང་བཞིན་མེད་པར་སྒྲུབ་པའི་གཞན་གྲགས་ཀྱི་རྗེས་དཔག་(བཀོད་ཚུལ་ནི། མྱུ་གུ་ཆོས་ཅན་རང་བཞིན་གྱིས་མེད་དེ། རྟེན་འབྱུང་ཡིན་པའི་ཕྱིར། དཔེར་ན་གཟུགས་བརྙན་བཞིན་ཞེས)་བཀོད་པ་ལ་(ཡང)་ཐལ་འགྱུར་བ)་རང་ཉིད་མྱུ་གུ་རྟེན་འབྱུང་དང་བརྟེན་ནས་འབྱུང་བ་ལ་རང་བཞིན་མེད་པའི་ཁྱབ་པ་ཁས་མི་ལེན་པའི་རྒྱུ་མཚན་གྱིས་(རྒོལ་ཕྱི་རྒོལ)་གཉིས་ཀ་ལ་མ་གྲུབ་པ་དང་(ཕྱི་རྒོལ)་གཞན་(ལ)་གྲགས་ཞེས་ཟེར་བ་མིན་གྱི་སྔར་(བཤད་པ)་ལྟར་ཕྱི་རྒོལ་ལ་(ཁས་བླངས་ལ་མ་འཁྲིས་པར་ཚུལ་གསུམ)་ཚད་མས་རང་དབང་དུ་བསྒྲུབ་ས་མ་བྱུང་བས་དེ་ལྟར་དུ་ཚད་མས་རང་གཞན་གཉིས་ཀ་ལ་མ་གྲུབ་(ཀྱང་ཕྱི་རྒོལ་དེའི་བློ་ངོར་མྱུ་གུ་དང་གཟུགས་བརྙན་རྟེན་འབྱུང་ཡིན་པ་ཙམ་དང་གཟུགས་བརྙན་བྱད་བཞིན་དུ་སྣང་བ་ལྟར་བདེན་མེད་དུ་ཁས་བླངས་ཤིང་གྲགས་པ་ཙམ་ཡིན་པས་གཞན་ལ་གྲགས་པ་ཞེས)་པའི་དོན་ནོ། ། 【藏】མྱུ་གུ་དང་དེ་རྟེན་འབྱུང་སོགས་སུ་ཐ་སྙད་པའི་ལྷན་སྐྱེས་ཀྱི་ཚད་མས་གྲུབ་པ་ཡང་རྒོལ་ཕྱི་རྒོལ་གཉིས་ཀའི་རྒྱུད་ལ་ཡོད་མོད་ཀྱང་དེ་དང་རང་གི་ངོ་བོས་ཡོད་པ་འཇལ་པའི་ཚད་མ་(སྟེ་བློ)་གཉིས་ཕྱི་རྒོལ་གྱི་ངོར་འདྲེས་ནས་(ཡོད་པའི་དབང་གིས་དེའི་རྒྱུད་ལ)་ལྟ་བ་མ་སྐྱེས་བར་དུ་(དེ་གཉིས་ཀྱི་ཁྱད་པར་གསལ་བར)་མི་ཕྱེད་པས་སྔར་རྒོལ་གྱིས་(སྔར་ནས)་ཕྱེད་ཀྱང་(ལྟ་བ་མ་རྟོགས་པ)་དེའི་རིང་ལ་(འཕྲལ་དུ་ཕྱི་རྒོལ་དེ་ལ་གསལ་བར)་སྟོན་མི་ནུས་སོ། ། 【了】如依緣起之因及影像喻.立他比量，成立苗芽無自性時，非自不許.苗是緣起及凡緣起皆無自性.(故)名他比量.非共極成，是如前說.由於敵者不能以量自在成立，是為自他不能以量極成之義。【了】苗芽及苗.是緣起等，是由俱生名言量所成立。立敵心中雖亦俱有，然於敵者前，彼與測度自性之量和雜為一，乃至未生正見不能判別故。立者雖能判別，然於爾時不能宣說。 *【釋】如立云：芽無自相，是緣起故，如鏡中相。非謂.應成自宗不許.芽是緣起.及凡是緣起皆無自相，而名他比量之因。是因若不攀敵者所許.不能自在成立三相，故名他比量之因。* *【釋】芽及緣起等.雖是俱生量所成立，立者敵者身中俱有。然彼俱生量.與增益有自性之心，在敵者身中和雜為一，乃至未得中觀見時，不能判別。立者雖能判別，然於敵者未生中觀見時，亦不能分別宣說也。* 【藏】(དྲུག་པ་དེ་ལ་བརྟེན་ནས་ལྟ་བ་རྙེད་པ་ན་སྤྱོད་ཕྱོགས་འདོར་བའི་ལོག་རྟོག་ཁེགས་ཚུལ་བསྟན་པ་ལ་གསུམ་ལས། ཐལ་འགྱུར་བ་ནང་ཕན་ཚུན་དུ་ཡང་རང་རྒྱུད་མེད་པར་བསྟན་པ་དང་། མྱུ་གུ་འཛིན་པའི་བློ་གསུམ་གང་ཟག་གང་ལ་ཡོད་པ་བསྟན་པ་དང་། དེས་ན་ལོག་རྟོག་ཁེགས་པར་བསྟན་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི། དེས་ན་སྔ་རྒོལ་ཕྱི་རྒོལ་གཉིས་ཀ)་ཐལ་འགྱུར་བ་ནང་ཕན་ཚུན་ལ་(རྟགས་ཀྱིས་བསྒྲུབ་བྱ་སྒྲུབ་པའི་ཚེ)་ཁས་བླངས་ལ་མ་འཁྲིས་པར་ཚད་མས་གྲུབ་ཚུལ་བསྟན་དུ་ཡོད་ཀྱང་(རང་རྒྱུད་ཀྱི་རྟགས་སུ་མི་འགྱུར་བ་ནི་ཚུལ་གསུམ)་མིང་གི་ཐ་སྙད་ཀྱི་དབང་གིས་བཞག་པའི་ཚད་མ་(དེས་འཇོག་ཚུལ)་ཡིན་གྱི་དངོས་པོའི་རང་གི་ངོ་བོའི་དབང་གིས་བཞག་པ་མིན་བས་རང་རྒྱུད་མི་རུང་ངོ་། ། 【了】應成諸師，自內互相不攀所許，雖可宣說.以量極成，然是名言增上所立之量，非是諸法自性增上所立之量，故非自續。 *【釋】諸應成師自內互相以因成立所立，雖有正量極成三相，然亦非是自續之因，以許三相由假名安立故。* 【藏】(གཉིས་པ་མྱུ་གུ་འཛིན་པའི་བློ་གསུམ་གང་ཟག་གང་ལ་ཡོད་བསྟན་པ་ནི། སྤྱིར་ན)་མྱུ་གུ་ལྟ་བུ་ལ་(རྟོག་པས་འཛིན་ཚུལ་ཡང)་རང་གི་ངོ་བོས་ཡོད་པར་འཛིན་པ་དང་དེར་མེད་པར་འཛིན་པ་དང་དེ་གཉིས་གང་གིས་ཀྱང་ཁྱད་པར་དུ་མ་བྱས་པའི་འཛིན་པ་གསུམ་ཡོད་ལ། ལྟ་བ་སྐྱེས་པའི་རྒྱུད་ལ་(འཛིན་པ་དེ)་གསུམ་ག་ཡོད་ཀྱང་ལྟ་བ་མ་རྙེད་པའི་རྒྱུད་ལ་(འཛིན་པ)་དང་པོ་དང་ཐ་མ་གཉིས་ལས་མེད་པའི་ཁྱད་པར་རྣམས་ལེགས་པོར་ཤེས་ན། རྟོག་པས་འདིའོ་སྙམ་དུ་གང་བཟུང་ཐམས་ཅད་རིགས་པས་མི་འགོག་པ་དང་། ། 【藏】(གསུམ་པ་དེས་ན་ལོག་རྟོག་ཁེགས་པར་བསྟན་པ་ནི།)་ལྟ་བ་རྒྱུད་ལ་སྐྱེས་པའི་གང་ཟག་དེ་ལ་སྟོང་ཕྱོགས་ལ་ངེས་པ་ཅི་ཙམ་ཆེ་བ་ཙམ་གྱིས་སྤྱོད་ཕྱོགས་ལ་ངེས་པ་ཆེ་རུ་སོང་བའི་གནད་ཀྱིས)་ལྟ་བ་རྒྱུད་ལ་མ་སྐྱེས་གོང་གི་བྱང་ཆུབ་སེམས་སྦྱོད་ལ་སོགས་པ་ཐམས་ཅད་བདེན་འཛིན་ནམ་མཚན་འཛིན་དུ་འདུག་སྙམ་ནས། ལྟ་བ་རྒྱུད་ལ་སྐྱེས་པར་རློམ་པའི་འོག་ཏུ་སྤྱོད་ཕྱོགས་ཐམས་ཅད་ལ་ཞེ་རྩིས་མེད་པའི་ལོག་ལྟ་རྣམས་ལེགས་པར་ཁེགས་པར་འགྱུར་རོ། ། 【了】如於苗上有三種執，謂執有自性.執無自性.及執俱無彼二差別。已生正見之身中，三種俱有；然未生正見之身中，唯有初後。若善了知此諸差別，則知正理.非破一切分別所取。【了】又執「身中未生見前，修菩提心等.一切皆是執實執相」；妄覺自身生見之後，「一切行品悉皆輕捨」，此諸邪見亦善遣除。 *【釋】次云「如于苗上」等，例如于苗凡有三種分別執著，謂執有自相、執無自相、及俱不執彼二相故。已得中觀見者容有三種，未得彼見者僅有初後二種，而無第二。如是念我之覺亦有三種，非彼一切皆是我執，如來身中亦有念我之覺故。然如我等所起念我之心，當知如來決定非有。* 【藏】(བདུན་པ་གཞན་གྲགས་ཀྱི་རྟགས་ཡང་དག་ལ་ཚུལ་གསུམ་སྔ་རྒོལ་གྱིས་ཚད་མས་གྲུབ་པར་དགོས་ཚུལ་བསྟན་པ་ནི)། དེས་ན་(ལྟ་བ་གཏན་ལ་འབེབས་ནུས་ཀྱི)་གཞན་གྲགས་ཀྱི་རྟགས་ཀྱིས་བསྒྲུབ་བྱ་སྒྲུབ་པ་ལ་(ཡང་རྟགས་ཀྱི་ཚུལ་གསུམ)་ཕ་རོལ་པོས་ཁས་བླངས་པ་ཙམ་གྱིས་མི་ཆོག་གི་(དཔེ་དང་རྩོད་གཞི་སྟེ)་ཆོས་ཅན་གཉིས་དང་རྟགས་ལ་སོགས་པ་(ཚུལ་གསུམ་སྔ་རྒོལ)་རང་ངོས་ནས་གཞན་ན་(སྟེ་སྔ་རྒོལ་གྱིས)་ཚད་མས་ཀྱང་གྲུབ་(དགོས)་ལ་(ཕྱི་རྒོལ)་ཁོ་རང་ཡང་(ཚུལ་དེ་རྣམས)་ངེས་པར་འདོད་དགོས་པའམ་(དེས)་འདོད་པ་ཞིག་དགོས་ཏེ། (ཚུལ་གསུམ་སྔ་རྒོལ་གྱིས་ཚད་མས་གྲུབ་པ་དང་ཕྱི་རྒོལ་གྱིས་ཁས་བླངས)་དེ་མེད་པར་ཞེན་ཡུལ་ལ་འཁྲུལ་ན་(དེ་འདྲའི་གཏན་ཚིགས)་དེས་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་རྟོགས་པའི་ལྟ་བ་སྐྱེད་པར་མི་ནུས་པའི་ཕྱིར་རོ། ། 【了】故以他比量因成立所立，非唯他許.便為滿足，要自以量成立，他亦決定或他受許。若不爾者，則於所著境界錯亂，由彼不能引生通達真實見故。 *【釋】由是當知所謂他比量因者，非說三相唯他所許即便為足。要自立者以量成立，敵者或許或已決定。不爾，則於著境錯誤，不能引生通達真實之正見故。* 【藏】(དེ་ལྟར་ན)་ཐ་སྙད་པའི་ཚད་མ་དོན་དམ་(བདེན)་པ་འཇལ་བའི་རྒྱུར་མེད་མི་རུང་ཡིན་པ་འདི་ཉིད། ཐ་སྙད་ལ་ནི་མ་བརྟེན་པར། །དམ་པའི་དོན་ནི་རྟོགས་མི་འགྱུར། །ཞེས་གསུངས་པའི་དོན་(ཏེ་དེ་ཡང་ཆོས་ཅན་གང་གི་སྟེང་དུ་ཡང་དོན་དམ་བདེན་པ་གཏན་ལ་འབེབས་པ་ལ་གཞན་གྲགས་ཀྱི་གཏན་ཚིགས་རྟེན་འབྱུང་ལྟ་བུའི་ཚུལ་གསུམ་ངེས་པའི་ཐ་སྙད་པའི་ཚད་མ་སྔོན་དུ་བསྐྱེད་དགོས་པའི་དོན་ཡིན)་ནོ། ། 【了】其名言量，是達勝義不可缺少之因。此即論說「若不依名言，不能達勝義」之義。 *【釋】次云「其名言量」等。謂須依止名言建立，乃能通達勝義建立。* 【藏】(བརྒྱད་པ་རང་རྒྱུད་པ་ལ་དབུ་མ་པ་མ་ཡིན་པར་དོགས་པ་སྤོང་བའི་ཚུལ་ལ། དོགས་པ་དགོད་པ་དང་། དེ་སེལ་བྱེད་ཀྱི་ལན་གཉིས་ལས། དང་པོ་ནི། ཐལ་འགྱུར་བའི་ལུགས།)་འདི་པ་ལྟར་ན་ལེགས་ལྡན་ལ་སོགས་པའི་(དབུ་མ)་རང་རྒྱུད་པ་རྣམས་(ཀྱིས་རང་མཚན་གྱིས་གྲུབ་པ་ཁས་བླངས་པས)་དོན་དམ་པར་དང་བདེན་པར་གྲུབ་པའི་དོན་ཁས་ལེན་(པ་ཡིན)་པས་(དེའི་གནད་ཀྱིས་དེ་རྣམས)་དབུ་མ་པར་མི་འཇོག་གམ་སྙམ་ན། ། 【藏】(གཉིས་པ་དེ་སེལ་བྱེད་ཀྱི་ལན་ལ་གཉིས་ལས། རང་རྒྱུད་པ་དབུ་མ་པར་སྒྲུབ་པའི་ཚུལ་དང་། དེ་ལ་ཚིག་གསལ་དང་འགལ་བར་སྤོང་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ། དཔེ་དགོད་པ་དང་། རྟགས་དགོད་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི། དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། དཔེར་ན)་ལྟོ་ལྡིར་བ་དེས་ཀྱང་གཞི་ངེ་བུམ་པར་མ་ངེས་པ་ལ་ཚད་མས་ད་གདོད་སྒྲུབ་དགོས་པས་(དེ་འདྲའི་གང་ཟག)་དེས་གཞི་དེ་བུམ་པར་འདོད་དོ་ཞེས་སྨྲ་མི་ནུས་པ་དང་། (ཡང)་བྱེ་བྲག་པས་བུམ་པ་ལ་རང་གི་ཡན་ལག་ལས་རྫས་གཞན་པའི་ཡན་ལག་ཅན་མེད་པའི་དོན་ཚད་མས་གྲུབ་ཀྱང་།(བྱེ་བྲག་པ་དེ)་ཡན་ལག་ཅན་རྫས་གཞན་འདོད་པའི་གྲུབ་མཐའ་པ་མིན་ནོ་ཞེས་སྨྲ་མི་ནུས་པ་བཞིན་དུ། གཉིས་བརྟགས་འགོག་པ་ནི་རང་རྒྱུད་པའི)། མཁས་པ་དེ་དག་(གིས)་ཀྱང་ཆོས་བདེན་པར་ཡོད། (པར་ཁས་ལེན)་པའི་གྲུབ་མཐའ་(དང་བདེན་གྲུབ)་རིགས་པའི་སྒོ་དུ་མས་འགོག་ཅིང་བདེན་མེད་དུ་ལེགས་པར་ཞལ་གྱིས་བཞེས་པས་དབུ་མ་པ་ནི་ཡིན་ནོ། ། 【藏】(གཉིས་པ་དེ་ལ་ཚིག་གསལ་དང་འགལ་བར་སྤོང་པ་ནི)། དབུ་མ་པ་ཡིན་ན་རང་རྒྱུད་བྱ་མི་རིགས་པར་གསུངས་པ་དང་མི་འགལ་ཏེ། བཅས་ལྡན་གྱི་དགེ་སློང་གིས་བཅས་པ་དང་འགལ་བར་མི་རིགས་ཀྱང་། དེ་དང་འགལ་བ་ཙམ་གྱིས་དགེ་སློང་མིན་མི་དགོས་པ་བཞིན་ནོ། ། 【了】如此宗說，則清辯等自續諸師，許勝義有及諦實有，不可立為中觀師耶？【了】答：如雖了解彼是大腹，而未了解彼事是瓶，尚須量成，不能說他已許彼事是瓶。又勝論師於瓶甌上，離瓶支分.別無異體有支之義，雖量已成，然不能說非許有支異體之宗。如是彼諸論師，以無量理破許諸法諦實之宗，自亦善許無實之義\[雖許自相有，不捨諦實空]，故彼皆是中觀論師。【了】此說凡中觀師不應許自續者，亦不相違。譬如制後苾芻，不應違犯佛制，然不因略違佛制便非苾芻。 *【釋】諸自續師雖不許自相空之深細空性，然無非中觀師之過，茲不廣釋。* ###### 己三、斷除此理與經相違【藏】གསུམ་པ་(ཚུལ་དེ་ལ་མདོ་སྡེ་རྣམས་དང་འགལ་བ་སྤང་བ)་ལ་གཉིས། དགོངས་འགྲེལ་དང་འགལ་བ་སྤང་བ་དང་། དེ་དང་བྱམས་ཞུས་ཀྱི་ལེའུ་གཉིས་མི་མཚུངས་པར་བསྟན་པའོ། ། 【了】己三、斷除此理與經相違，分二：庚初、斷除違背解深密經，庚二、顯彼不同彌勒問品。今初 *【釋】己三、斷除此理與經相違，分三：庚初、斷除違背解深密經，庚二、顯彼不同彌勒問品。今初* ###### # 庚初、斷除違背解深密經【藏】(དང་པོ་ལ། དྲི་བ་དགོད་པ་དང་། དེའི་ལན་བཤད་པ་གཉིས)། དང་པོ་ནི། དགོངས་འགྲེལ་གྱི་མཚན་ཉིད་གསུམ་གྱི་སྒོ་ནས་ངོ་བོ་ཉིད་ཡོད་མེད་ཕྱེ་བ་དང་དྲང་ངེས་འཇོག་ཚུལ་(རྣམས་རྣལ་འབྱོར་སྤྱོད་པ་བའི་ལུགས་དང་དབུ་མ་རང་རྒྱུད་པའི་ལུགས་ཀྱི་འབྱེད་ཚུལ་མ་འདྲེས་པར)་སློབ་དཔོན་གཞན་གྱི་བཞེད་པ་(སྟེ་ཐོགས་མེད་སྐུ་མཆེད་སོགས་རྣམ་རིག་པའི་སློབ་དཔོན་རྣམས་དང་། ལེགས་ལྡན་སོགས་རང་རྒྱུད་པའི་སློབ་དཔོན་རྣམས་ཀྱིས་གསལ་བར་ཕྱེ་བ་རྣམས་ནི་གོང་དུ)་སྔར་བཤད་(ཟིན)་པ་ལྟར་ཡིན་ན་སློབ་དཔོན་འདི་(རྣམས་ཀྱིས)་ཇི་ལྟར་བཞེད་ཅེན། 【了】解深密經，由三相門.分別有無自性.及安立了不了義。餘師所許如前已說，今此論師如何許耶？ *【釋】「解深密經由三相門，至而須立為經所詮義。」* *【釋】他作是問，解深密經.由三相門.分辨有無自性.安立了不了義之理，月稱論師作何釋耶？* 【藏】(གཉིས་པ་ལན་ལ་གཉིས་ལས། མཚན་ཉིད་གསུམ་བསྟན་པའི་དྲང་ངེས་བཤད་པ་དང་། འཁོར་ལོ་གསུམ་གྱི་དྲང་ངེས་བཤད་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ། ཐལ་འགྱུར་བའི་གཞུང་གཞན་ནས་གསལ་བར་མ་བཤད་པའི་ཚུལ་དང་། དཔལ་ལྡན་ཟླ་བས་གསལ་བར་བཤད་པའི་ཚུལ་ལོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)། འདི་ལ་འཕགས་པ་ཡབ་སྲས་གཉིས་ཀྱི་གཞུང་ཁུངས་མ་ནས་གསལ་བར་བཤད་པ་མེད་ལ། སངས་རྒྱས་བསྐྱངས་ཀྱིས་ཀྱང་དེའི་ཁྱད་པར་གསལ་བར་མ་བཤད་དོ། ། 【藏】འོན་ཀྱང་(གཉིས་པ་འདིའི་ཚུལ་སློབ་དཔོན་ཟླ་བ་གྲགས་པས་གསལ་བར་མཛད་ཚུལ་ལ་གཉེན་ལས། འཇུག་པ་ནས་གསུངས་ཚུལ་དང་། དེའི་དོན་བཤད་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི། །འཇུག་པ་ལས། (གཞན་དབང་བདེན་གྲུབ་ཏུ་བསྟན་པའི་དགོངས་འགྲེལ་གྱི་མདོ་དང)་རྣམ་པ་དེ་ལྟའི་མདོ་སྡེ་གཞན་ཡང་(སྟེ་ཀུན་གཞི་ཡོད་པར་སྟོན་པ་དང་། ཕྱི་དོན་མེད་པར་སྟོན་པ་དང་། མཐར་ཐུག་ཐེག་པ་གསུམ་དུ་སྟོན་པའི་མདོ་རྣམས)་ནི། །དྲང་དོན་ཉིད་དུ་(ཇི་ལྟར་ནད་པ་ནད་པ་ལ་ཞེས་སོགས་ལང་གཤེགས་ཀྱི)་ལུང་འདིས་གསལ་བར་བྱེད། །ཅེས་པའི་རང་འགྲེལ་ལས་རྣམ་པ་དེ་ལྟ་བུའི་མདོ་སྡེ་གང་ཞེ་ན། ཇི་སྐད་དུ་དགོངས་པ་ངེས་པར་འགྲེལ་བའི་མདོ་ལས། བཏགས་པ་དང་གཞན་གྱི་དབང་དང་ཡོངས་སུ་གྲུབ་པ་ཞེས་བྱ་བའི་རང་བཞིན་གསུམ་བསྟན་པ་ལས། བཏགས་པ་མེད་པ་ཉིད་དང་གཞན་གྱི་དབང་ཡོད་པ་ཉིད་དང་དེ་བཞིན་དུ། (ལས་འཐས་རྩི་རྟེན་དུ་གྱུར་པའི་ལུས)་ལེན་པའི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་(ཤིན་ཏུ)་ཟབ་ཅིང་ཕྲ། །(བ་ལས་ཀྱི)་ས་བོན་ཐམས་ཅད་ཆུ་བོའི་རྒྱུན་བཞིན་(དུ)་འབབ། །(ཅིང་འཛིན་པའི་ཀུན་གཞི་དེ་ཉིད)་བདག་ཏུ་རྟོག་པར་གྱུར་ན་མི་རུང་ཞེས། །འདི་ནི་བྱིས་པ་རྣམས་ལ་ངས་མ་བསྟན། །ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་སྟེ་འདི། ཇི་ལྟར་ནད་པ་ནད་པ་ལ། །(སྟེ་ནད་པ་སོ་སོ་ལ་བལྟོས་ཏེ)་སྨན་པ་(སྟེ་སྨན་པས)་སྨན་རྣམས་གཏོང་བ་ལྟར། །སངས་རྒྱས་དེ་བཞིན་སེམས་ཅན་ལ། །སེམས་ཙམ་དུ་ཡང་རབ་ཏུ་གསུངས། །ཞེས་བྱ་བའི་ལུང་འདིས་དྲང་བའི་དོན་ཉིད་དུ་གསལ་བར་བྱེད་དོ། ། 【藏】(གཉིས་པ་དེའི་དོན་བཤད་པ་ལ་གཉིས་ལས། དྲང་དོན་དུ་འགྲེལ་རྒྱུའི་མདོ་ངོས་གཟུང་བ་དང་། དེ་དྲང་དོན་དུ་ལུང་གིས་འགྲེལ་ཚུལ་ལོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ། དྲང་དོན་དུ་འགྲེལ་རྒྱུའི་མདོ་བཞི་ཡོད་པར་བསྟན་པ་དང་། སྐབས་འདིར་མདོ་གསུམ་ལུང་གིས་དྲང་དོན་དུ་འགྲེལ་ཚུལ་བསྟན་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)། ཞེས་ངོ་བོ་ཉིད་དང་པོ་གཉིས་ལ་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་ཡོད་མེད་དང་། ཀུན་གཞི་བཤད་པ་གཉིས་དང་། སོགས་ཀྱིས་བསྡུས་པ་ཕྱི་རོལ་མེད་པ་དང་། མཐར་ཐུག་རིགས་ངེས་པ་བཤད་པ། (སྟེ་མཐར་ཐུག་ཐེག་པ་གསུམ་དུ་སྟོན་པར་ཞི་བ་བགྲོད་པ་གཅིག་པུ་པ་ནི་ཞེས་སོགས་ཀྱི་མདོ)་སྟེ་བཞི་དྲང་དོན་དུ་འཆད་དོ། ། 【藏】(གཉིས་པ་སྐབས་འདིར་མདོ་གསུམ་ལུང་གིས་དྲང་དོན་དུ་འགྲེལ་ཚུལ་བསྟན་པ་ནི)། ཕྱི་མ་འདི་དྲང་དོན་ཡིན་པ་(ཀླུ་སྒྲུབ་ཀྱི)་མདོ་ཀུན་ལས་པ་ཏུས་པ་ལས། (མཐར་ཐུག)་ཐེག་པ་གཅིག་ཏུ་བསྒྲུབ་པས་གོ་ནུས་པར་དགོངས་ནས་སྔ་མ་གསུམ་འཇུག་པ་རྩ་འགྲེལ་ལས་ལུང་རིགས་གཉིས་ཀྱིས་དྲང་དོན་དུ་སྒྲུབ་པ་ལ་སྐབས་འདིར་ལུང་གིས་དྲང་དོན་དུ་སྟོན་ནོ། ། 【了】聖父子論堪據者中，對於此義未見明說。佛護論師亦未明說彼義差別。【了】入中論云：「由此教顯如是相，餘經亦是不了義。」\[如是行相諸餘經，此教亦顯不了義。]自釋中云：「何為如是行相經耶？謂如解深密經，說遍計執.依他起.圓成實三自性中，遍計無性，依他有性。如是又說：『阿陀那識甚深細，一切種子如暴流，我於凡愚不開演，恐彼分別執為我。』此等如云：『如對諸病者，醫生給諸藥，如是對有情，佛亦說唯心。』此教顯彼是不了義。」 *【釋】答云：龍猛父子佛護論師皆未明說。唯入中論云：「由此教顯如是相，餘經亦是不了義。」自釋中云「何為如是行相經耶」等文，正說解深密經.1分辨有無自相.2及說阿賴耶識。又云「此等」，等取3說無外境.4及究竟三乘之經。說此四種皆是不了義，猶如經云：「如對諸病者，醫生給諸藥，如是對有情，佛亦說唯心。」* 【了】謂：1若分別初二自性有無自性.2及說阿賴耶識，等字中攝.3說無外境.4及說究竟種性決定，此說彼四皆不了義。其中最後是不了義，意謂由集經論成立一乘即能了知。故入中論本釋，唯以教理成立前三是不了義。此處之文，即是以教顯不了義。【藏】(གཉིས་པ་དེ་དྲང་དོན་དུ་ལུང་གིས་འགྲེལ་ཚུལ་ལ་གསུམ་ལས། སེམས་ཙམ་དུ་སྟོན་པའི་ལང་གཤེགས་དང་དགོངས་འགྲེལ་གྱི་མདོ་དྲང་དོན་དུ་ལང་གཤེགས་གྱིས་བསྟན་ཚུལ། ཀུན་གཞི་སྟོན་པའི་དགོངས་འགྲེལ་གྱི་མདོ་དྲང་དོན་དུ་ལང་གཤེགས་ཀྱིས་བསྟན་ཚུལ། ཀུན་བཏགས་དང་གཞན་དབང་གཉིས་ལ་དོན་དམ་དུ་ཡོད་མེད་ཀྱི་ཁྱད་པར་ཕྱེ་བའི་མདོ་དྲང་དོན་དུ་ལང་གཤེགས་ཀྱིས་འགྲེལ་ཚུལ་ལོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)། སེམས་ཙམ་དུ་གསུངས་པ་ལ་(ཡང)་ཕྱི་རོལ་འགོག་མི་འགོག་གཉིས་ལས། (ཕྱི་དོན)་འགོག་པའི་མདོ་(ལང་གཤེགས་ལས)་ཕྱི་རོལ་སྣང་བ་ཡོད་མིན་ཏེ། །(སེམས་ནི་སྣ་ཚོགས་རྣམས་སུ་སྣང་། །ཞེས་སོགས་དང་། ཡང་དགོངས་འགྲེལ་ལས་ཏིང་ངེ་འཛིན་གྱི་སྤྱོད་ཡུལ་གཟུགས་ཅན་གང་ལགས)་ཞེས་སོགས་གསུངས་པ་(རྣམས་ཡིན་ལ། དེ་རྣམས་དྲང་དོན་དུ་འགྲེལ་ཚུལ)་ནི་ནད་པ་སོ་སོ་ལ་སྨན་སྟེར་བ་ནི་སྨན་པའི་རང་དབང་གིས་མ་ཡིན་གྱི་ནད་པའི་ནད་ཀྱི་ཚུལ་དང་བསྟུན་དགོས་པ་བཞིན་དུ། (ལང་གཤེགས་སོགས་ལས)་སེམས་ཙམ་དུ་གསུངས་པ་ཡང་སྟོན་པའི་རང་ལུགས་ཀྱི་དབང་གིས་མིན་གྱི་(བློ་མཆོག་དང་མི་ལྡན་པའི)་གདུལ་བྱའི་བསམ་པའི་དབང་གིས་ཡིན་པར་(དེ་ཡང)་ལང་གཤེགས་ལས་(ཇི་ལྟར་ནད་པ་ནད་པ་ལ་ཞེས་སོགས)་(གསུངས་པས་དྲང་དོན་དུ་གསལ་ལོ། ། 【了】說唯心者，有破不破外境之二。破外境經，如說「外境皆非有」等。楞伽經說：「譬如醫生，非隨自樂於各病者而給諸藥，是須隨順病者病相。如是大師宣說唯心，亦非自樂，是隨所化意樂增上。」\[彼彼諸病人，良醫隨處藥，如來為眾生，唯心應器說(隨心應量說)。]故顯然說是不了義。 *【釋】「說唯心者」等。此說：楞伽經中.說無外境唯有內心者，是佛隨順所化增上而說，非是如來究竟意趣。* 【藏】(གཉིས་པ་ཀུན་གཞི་བསྟན་པའི་དགོངས་འགྲེལ་གྱི་མདོ་དྲང་དོན་དུ་ལང་གཤེགས་ཀྱིས་འགྲེལ་ཚུལ་ལ་གསུམ་ལས། འཇུག་འགྲེལ་ལས་གསུངས་ཚུལ་དགོད་པ་དང་། འགྲེལ་བཤད་ཀྱི་ལུགས་དགག་པ་དང་། རང་ལུགས་བཞག་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི། འཇུག་འགྲེལ་ལས)་དེ་ནས་དེ་བཞིན་དུ་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་མདོ་བརྗོད་པ་(སྟེ་མདོ་ཟུར་པ་སྟོང་གསུམ་དར་ཡུག་གི་མདོ་སོགས)་ལས་(སེམས་ཅན་རྣམས་ཀྱི་རྒྱུད་ལ་མཚན་དཔེ་གསལ་རྫོགས་ཀྱི)་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་སྙིང་པོ་གསུངས་པ་དེ་ཞེས་སོགས་དྲངས་པའི་མཐར་དེ་ལྟར་ན་རྣམ་པ་དེ་ལྟ་བུའི་མདོ་སྡེ་རྣམ་རིག་པས་ངེས་དོན་དུ་ཁས་བླངས་པ་ཐམས་ཅད་དྲང་དོན་ཡིན་པར་(དྲངས་མ་ཐག་པའི་ལང་གཤེགས་སོགས)་ལུང་འདིས་གསལ་བར་བྱས་ཞེས་གསུངས་སོ། ། 【了】論次又云：「如是，佛於經中，說如來藏。」引經之後又云：「如是行相之經，凡唯識師許為了義者，即由此教，顯彼一切皆非了義。」 *【釋】次云「論次又云，如是佛於經中」，至「定須宣說外境空故。」* *【釋】正釋說有阿賴耶識之經是不了義。* *【釋】入中論釋，是引說有如來藏之經是不了義經為喻，證解深密經說有阿賴耶識亦是不了義。* 【藏】(གཉིས་པ་འགྲེལ་བཤད་ཀྱི་ལུགས་དགག་པ་ལ་གཉིས་ལས། འགྲེལ་བཤད་ཀྱི་ལུགས་དགོད་པ་དང་། དེ་དགག་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི། འདིར་འཇུག་པའི་འགྲེལ་བཤད། (jayānandaཛ་ཡ་ཨ་ནན་ཏས་མཛད་པ)་ལས། སྙིང་པོ་དྲང་དོན་དུ་གསུངས་པ་དཔེར་བྱས་ནས་སེམས་ཙམ་དུ་གསུངས་པ་ཡང་དྲང་དོན་དུ་སྟོན་པ་དང་། ལུང་འདིས་ཞེས་པ་ས་བཅུ་པའི་མདོ་ཡི་རྟེན་འབྲེལ་ལ་རྟོག་པའི་སྐབས་སུ་བྱེད་པ་པོ་བཀག་པ་ལ་འཆད་དོ། ། 【藏】(གཉིས་པ་དེ་དགག་པ་ནི)་དེ་ནི་མི་རིགས་ཏེ་རང་འགྲེལ་ལས། (ལང་གཤེགས་ལས་ཕྱི་རོལ་སྣང་བ་ཡོད་མིན་ཏེ་ཞེས་སོགས)་སེམས་ཙམ་དུ་གསུངས་པ་དྲང་དོན་ཡིན་པ་དཔེར་བྱས་ནས་སྙིང་པོ་(གསུངས་པ་སྟོང་གསུམ་དར་ཡུག་གི་མདོ་དང་སོ་ཕྲེང་ཅན་གྱི་མདོ་སོགས)་དྲང་དོན་དུ་གསུངས་པའི་རྒྱུ་མཚན་གྱིས་(དགོངས་འགྲེལ་གྱི་མདོའི)་རྣམ་པ་དེ་ལྟ་བུའི་མདོ་སྡེ་སེམས་ཙམ་པས་ངེས་དོན་དུ་ཁས་བླངས་པ་དྲང་དོན་དུ་བསྒྲུབས་པས་ 【了】入中論疏.\[慶喜]解此義云︰「以說如來藏是不了義為喻，顯說唯心亦非了義。言由此教者，是十地經.觀緣起時(則遮離心余作者).破餘作者。」【了】此解非理。以自釋中(如是行相諸餘經，此教亦顯不了義)，用說唯心是不了義為喻，\[以]證說如來藏是不了義之理由，成立如是行相之經，凡唯識師許為了義，皆非了義。\[入中論大疏：彼文是說：如以「如對諸病者」等解釋經說唯心是不了義，如是以說常住堅固如來藏是不了義，亦能成立解深密經等說有阿賴耶識非如實言也。] 【藏】ལུང་འདིས་ཞེས་པ་ལ་གཉིས་གསུངས་པའི་གཅིག་ནི་སྐབས་འདིར་ལང་གཤེགས་ལས་སྙིང་པོ་དྲང་དོན་དང་རང་བཞིན་མེད་པ་མདོ་སྡེ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་(དགོངས་གཞིའི)་ནང་དུ་ཆུད་པར་བསྟན་པས་དྲངས་པའོ། ། 【藏】(ས་བཅུ་པའི་མདོ་ལས་ཁམས་གསུམ་པོ་འདི་ནི་སེམས་ཙམ་སྟེ་སྲིད་པའི་ཡན་ལག་བཅུ་གཉིས་པོ་ཞེས་སོགས་ཀྱིས)་བྱེད་པ་པོ་གཞན་བཀག་པ་(བཤད་པར)་ནི་ས་བཅུ་པ་ལས་སེམས་ཙམ་མོ་ཞེས་གསུངས་པའི་ཙམ་གྱི་སྒྲས་ཕྱི་རོལ་མི་འགོག་པའི་ཤེས་བྱེད་དུ་གསུངས་ཀྱི་(ཁམས་གསུམ་པོ་འདི་ནི་སེམས་ཙམ་མོ་ཞེས་པའི་ས་བཅུ་པའི་མདོས)་ཕྱི་རོལ་བཀག་པ་(མིན་པས་དེའི་ཆ་ནས་མདོ་དེ)་དྲང་དོན་དུ་སྟོན་པའི་ཤེས་བྱེད་མིན་ནོ། ། 【藏】རྣམ་པ་དེ་ལྟ་བུའི་མདོ་ནི་སྔར་དགོངས་འགྲེལ་ལ་བཤད་པ་ལྟར་ཡིན་གྱི་སྙིང་པོ་དྲང་དོན་དུ་སྟོན་པའི་མདོ་ལ་རྣམ་རིག་པས་ངེས་དོན་དུ་འདོད་པར་སྟོན་པ་མིན་ཏེ་(དེ་འདྲའི་མཚན་དཔེས་སྤྲས་པའི་རྟག་བརྟན་སྙིང་པོ་སྟོན་པའི་མདོ་དྲང་དོན་དུ་དབུ་སེམས་གཉིས་ཀས་འདོད་པས)་དེ་ལ་ནི་གཉིས་ཀ་ལ་རྩོད་པ་མེད་དོ། ། 【了】言由此教凡有二處，此處是引楞伽經中.說如來藏是不了義.及說無自性遍一切經。【了】破餘作者，是證十地經說唯心.唯字非遮外境，非證破除外境是不了義。(楞伽經：餘說數取趣，相續蘊緣塵，自性自在作，我說唯是心。)\(十地經：所言三界，此唯是心，如來於此分別演說十二有支。) 【了】如是行相經者，是如前引解深密經所說，非顯宣說如來藏是不了義之經.唯識宗師許為了義，以於彼經兩無諍故。 *【釋】此處非釋，說有如來藏之經是不了義。以「由此教顯」等文，所釋之不了義經是唯識宗許為了義之經。說有如來藏之經，唯識宗不許是了義經故。* ###### ## 如來藏【藏】(གསུམ་པ་རང་ལུགས་བཞག་པ་ལ་གཉིས་ལས། སྙིང་པོ་གསུངས་པ་དྲང་དོན་དུ་སྟོན་པའི་ལུང་གིས་ཀུན་གཞི་གསུངས་པ་དྲང་དོན་དུ་བསྟན་པར་བཤད་པ་དང་། དེ་སྟོན་ཚུལ་ལོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)། རང་ལུགས་ནི་སྙིང་པོ་(བསྟན་པ)་དྲང་དོན་དུ་གསུངས་པ་དྲངས་པ་(ཇི་ལྟར་ནད་པ་ནད་པ་ལ་ཞེས་སོགས་གསུངས་པའི་ལང་གཤེགས་ཀྱི་ལུང)་དེས་དགོངས་འགྲེལ་ལས་(ལེན་པའི་རྣམ་པ་ཤེས་པ་ཟབ་ཅིང་ཕྲ་ཞེས་སོགས་ཀྱིས)་ཀུན་གཞི་བསྟན་པ་སྒྲ་ཇི་བཞིན་པ་མིན་པར་སྒྲུབ་པ་ཡིན་ནོ། ། 【了】自宗，此引說如來藏是不了義之經者，是為成立.解深密經說阿賴耶非如言義。 *【釋】用說有如來藏之經是不了義之理，而釋說有阿賴耶識之經亦是不了義者，以彼二經密意所依.同依心之法性；其所為義.同為斷除貪著外道見者所生恐怖；如言違害.同與外道所說神我無差別故(以上三因)。初因成立，厚嚴經說「地等阿賴耶，亦善如來藏」，楞伽經說「說如來藏.名阿賴耶識」故。由是當知，染位心性，即是說有如來藏與說有阿賴耶識二種經密意之所依。如「無始時來界」頌，攝大乘論.引證阿賴耶識，無著寶性論釋.引證如來藏故。* 【藏】(གཉིས་པ་ལ་གཉིས། སྙིང་པོ་སྟོན་པ་དྲང་དོན་དུ་བསྟན་པ་དང་། དེས་ཀུན་གཞི་སྟོན་པ་དྲང་དོན་དུ་འགྲུབ་ཚུལ་ལོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ། བཤད་བྱའི་མདོ་དགོད་པ་དང་། མདོ་དོན་བཤད་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས་ལས། དང་པོ་སྙིང་པོ་གསུངས་པ་དྲང་དོན་དུ་བསྟན་པའི་སྐབས་སུ། མུ་སྟེགས་བྱེད་ཀྱི་བདག་སྨྲ་དང་སྟོན་ཚུལ་མཚུངས་པའི་དྲི་བའི་མདོ་དགོད་པ་ནི)་དེ་ལ་ནི་ཐོག་མར་སྙིང་པོ་བསྟན་པ་སྒྲ་ཇི་བཞིན་པ་མིན་པར་ཤེས་དགོས་པས། ལང་གཤེགས་ལས། (ཞེས་པ་ནས། སྤྱིར་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་སྙིང་པོ་སྟོན་པའི)་མདོ་སྡེ་ནི་སེམས་ཅན་གྱི་བསམ་པ་བཞིན། (ཏེ་དེའི་བསམ་པའི་དབང་གིས་སྟོན་པ་ཡིན་པས།)་བསྟན་པའི་དོན་(ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་མིན་པའི)་འཁྲུལ་བ་(ལྟ་བུར་བསྟན་པ)་ཡིན་ཏེ། (དེས་ན)་དེ་ཁོ་ནའི་གཏམ་(སྟེ་བསྟན་དོན་བསྟན་པ་ལྟར་གྱི་དོན་ལ་གནས་པའི་གཏམ་ནི)་མིན་ནོ། ། 【了】此中先須了知說如來藏非如言之義，如楞伽經云：「順有情意所說諸經，是權便義，非如實言。譬如陽燄.實無有水.欺惑渴鹿，彼所說法.亦為令諸愚夫歡喜，非是聖智安立之言。故汝唯應隨順其義，莫著其言\[莫著言說]。」【藏】(ཞེས་སྤྱིར་བསྟན་ནས)་དཔེར་ན་སྨིག་རྒྱུ་ནི་ཆུ་མེད་པས་ཆུར་ཞེན་པའི་རི་དྭགས་སླུ་བ་བཞིན་དུ་བསྟན་པའི་ཆོས་(ཏེ་སྙིང་པོ་བསྟན་པའི་མདོ་འདིས)་ཀྱང་བྱིས་པ་མགུ་བར་བྱེད་ཀྱི་འཕགས་པའི་ཡེ་ཤེས་(ལ)་རྣམ་པར་འགོད་པའི་གཏམ་ནི་མིན་ནོ། ། 【藏】(ཞེས་སྒྲས་ཟིན་ལྟར་ཁས་ལེན་མི་རུང་བར་བསྟན་ནས)། དེས་ན་ཁྱོད་ཀྱིས་(དགོངས་པའི)་དོན་གྱི་(སྟེ་ཆོས་བདག་མེད་པའི་སྟོང་ཉིད་ཀྱི)་རྗེས་སུ་འབྲང་བར་བྱའི་(སྒྲས་ཟིན་གྱིས)་བརྗོད་པ་ལ་ཆགས་པར་(ཏེ་ཡིད་བརྟན་པར)་མི་བྱའོ་ཞེས་བཀའ་སྩལ་པ་དང་། (དེ་ལ)་བློ་གྲོས་ཆེན་པོས་མདོ་སྡེ་ལས་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་སྙིང་པོ་གསུངས་པ་དེ་(ཡང་སྙིང་པོའི་དོན་ནི)་རང་བཞིན་གྱིས་འོད་གསལ་བ་ཐོག་མ་ནས་རྣམ་པར་དག་པ་མཚན་སོ་གཉིས་དང་ལྡན་པ་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་ལུས་ཀྱི་ནང་ན་ཡོད་པར་བརྗོད་དེ། ནོར་བུ་རིན་པོ་ཆེ་གོས་དྲི་མ་ཅན་གྱིས་དཀྲིས་པ་བཞིན་དུ་ཕུང་ཁམས་སྐྱེ་མཆེད་ཀྱི་གོས་ཀྱིས་དཀྲིས་ཤིང་དྲི་མ་ཅན་དུ་གྱུར་པ་རྟག་བརྟན་ཐེར་ཟུག་ཏུ་བརྗོད་ན་སྙིང་པོ་སྨྲ་བ་(སྟེ་སྙིང་པོར་བསྟན་པའི་མདོའི་དོན)་འདི་མུ་སྟེགས་ཀྱི་བདག་སྨྲ་བ་དང་ཇི་ལྟར་མི་འདྲ་བ་ལགས། མུ་སྟེགས་(ཀྱིས)་ཀྱང་རྟག་པ་བྱེད་པ་མེད་པ་ཡོན་ཏན་མེད་པ་ཁྱབ་པ་མི་འཇིག་པ་ཞེས་བདག་ཏུ་སྨྲའོ་ཞེས་ཞུས་སོ། ། 【藏】(གཉིས་པ་མུ་སྟེགས་བྱེད་ཀྱི་བདག་སྨྲ་བ་དང་སྟོན་ཚུལ་མི་མཚུངས་པའི་ལན་གྱི་མདོ་དགོད་པ་ནི། དྲི་བ)་དེའི་ལན་དུ་སངས་རྒྱས་རྣམས་ཀྱིས་(ཏེ་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས)་ནི་(དགོས་པ)་བྱིས་པ་བདག་མེད་(ཕྲ་རགས)་ལ་སྐྲག་པ་སྤང་བ་དང་མུ་སྟེགས་བྱེད་བདག་ཏུ་སྨྲ་བ་ལ་ཞེན་པ་རྣམས་(བདག་མེད་ལ་རིམ་གྱིས)་དྲང་བའི་ཕྱིར་(དགོངས་གཞི་ཆོས་ཀྱི་བདག་མེད་ཀྱི)་སྟོང་ཉིད་མཚན་མེད་སྨོན་མེད་ལ་སོགས་པའི་(རྗོད་བྱེད་ཀྱི)་ཚིག་གི་དོན་(ཏེ་བསྟན་དོན)་ཆོས་ཀྱི་བདག་མེད་སྣང་མེད་(དེ་གཉིས་སྣང་མེད་པའི་འཕགས་པའི་ཡེ་ཤེས)་ཀྱི་སྤྱོད་ཡུལ་(དུ་གྱུར་པའི་སྟོང་ཉིད་དེ)་ལ་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་སྙིང་པོ་ཞེས་སྟོན་(པ་ཡིན་ནོ་དེའི་ཕྱིར་མུ་སྟེགས་ཀྱིས་བདག་ཡོད་པར་བསྟན་པ་ནི་བདག་རྟག་པ་སོགས་ལ་དུས་ཀུན་ཏུ་ངེས་པ་བརྟན་དུ་གཏོང་བར་བྱེད་པའི་ཆེད་དུ་ཡིན)། པས་མུ་སྟེགས་ཀྱི་བདག་སྨྲ་བ་དང་(སངས་རྒྱས་ཀྱིས་གསུངས་པ་གཉིས་ནི་དགོངས་གཞི་དགོས་པ་སོགས་གང་གི་སྒོ་ནས་ཀྱང)་མི་འདྲ་སྟེ་འདི་ལ་ད་ལྟར་དང་མ་འོངས་པའི་བྱང་སེམས་ཀྱིས་བདག་ཏུ་(སྟེ་སྒྲ་ཇི་བཞིན་དུ)་ཞེན་པར་མི་བྱའོ། ། 【藏】བདག་ཏུ་ལྟ་བར་ལྷུང་བའི་བསམ་པ་ཅན་རྣམས་རྣམ་ཐར་གསུམ་གྱི་སྤྱོད་ཡུལ་ལ་གནས་(པར་བྱེད)་པའི་བསམ་པ་དང་ལྡན་ཞིང་(འགྲོ་བ་དེ་དག་ཀྱང)་མྱུར་དུ་འཚང་རྒྱ་བར་གྱུར་ན་སྙམ་ནས་དེའི་དོན་དུ་(བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས)་སྙིང་པོ་སྟོན་པས། མུ་སྟེགས་ཀྱི་ལྟ་བ་བཟློག་པའི་ཕྱིར་སྙིང་པོ་(བསྟན་པ་ཡིན་པས་གདུལ་བྱ་རྣམས་ཀྱིས་སྒྲ་ཇི་བཞིན་པར་མི་ཞེན་པར་བསྟན་དོན)་བདག་མེད་པའི་རྗེས་སུ་འཇུག་པར་བྱའོ། ། 【藏】ཞེས་པའི་བར་ནི་ལང་གཤེགས་ཀྱི་ལུང་ཡིན་ནོ)་ཞེས་གསུངས་ཏེ་མངས་སུ་དོགས་ནས་རྒྱས་པར་མ་དྲངས་སོ། ། 【了】又云：「大慧問曰：有契經中.說如來藏.自性光明.本來清淨，具足成就三十二相，一切有情身中皆有。如摩尼寶.垢衣纏裹，如是亦被蘊界處衣之所纏裹，而有垢染。然是常住，堅固不變。此如來藏.與諸外道所說神我，有何差別？外道亦說.常住.無作.無德.周遍.不壞為我。」【了】次答彼云：「諸佛為除愚夫無我恐怖.及為引誘執我外道，說空無相無願等句義，諸法無我.無現行境，名如來藏。故與外道說我不同。現未菩薩，不應於此而執為我。欲令諸墮我見意樂有情，安住三解脫境速成正覺，為利彼故說如來藏。是為遣除外道見故，隨如來藏無我義轉。」因恐文繁茲不廣引。【藏】(གཉིས་པ་མདོ་དོན་བཤད་པ་ལ་གཉིས་ལས། གདུལ་བྱའི་ཁྱད་པར་གྱིས་དྲངས་ཚུལ་གྱི་རིམ་པ་གཉིས་ལ་སྦྱར་ནས་མདོ་དོན་བཤད་པ་དང་། གདུལ་བྱའི་ཁྱད་པར་གྱི་འདྲེན་ཚུལ་གཉིས་ལ་དཀའ་སླའི་ཁྱད་པར་བསྟན་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས་ལས། བདག་མེད་རགས་པའི་སྣོད་དུ་མི་རུང་པའི་གདུལ་བྱ་དྲངས་ཚུལ་ལ་སྦྱར་བ་དང་། བདག་མེད་རགས་པའི་སྣོད་རུང་གི་གདུལ་བྱ་དྲངས་ཚུལ་ལ་སྦྱར་བའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས་ལས། རང་ལུགས་བཞག་པ་དང་། གཞན་ལུགས་དགག་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས་ལས། དང་པོ་སྙིང་པོ་བསྟན་པའི་དགོངས་གཞི་དང་དགོངས་པ་ངོས་བཟུང་ནས་བསྟན་དོན་སོ་སོར་བསྟན་པའི་ཚུལ་ནི། །དེས་ནི་དགོངས་གཞི་ཆོས་ཀྱི་བདག་མེད་ཀྱི་སྟོང་ཉིད་ལ་དགོངས་ནས་དགོས་པ་བདག་མེད་ལ་སྐྲག་པ་སྤོང་བ་དང་བདག་སྨྲ་ལ་ཞེན་པ་རྣམས་རིམ་གྱིས་བདག་མེད་ལ་དྲང་བའི་ཕྱིར་དུ་གསུངས་པའི་རྟགས་(ཏེ་རྒྱུ་མཚན་གྱིས་བཅོམ་ལྡན་འདས)་ཀྱིས་སྙིང་པོ་(གསུངས་པ)་དང་(མུ་སྟེགས་ཀྱིས)་བདག་ཡོད་པར་སྨྲ་བ་གཉིས་མི་མཚུངས་པར་བསྒྲུབས་ལ། (རྒྱུ་མཚན་དེ་ལྟར་བས་ན་སྟེ)་དེ་ལྟར་བྱས་ན་བདག་ཡོད་པར་སྨྲ་བ་རྣམས་ཀྱིས་གང་ལ་བསམ་ནས་སྨྲས་པ་ནི་བསྟན་ཚོད་(དེ་སྒྲས་ཟིན)་དེ་ཉིད་ཡིན་ལ། སྟོན་པས་གང་ལ་བསམས་ནས་གསུངས་པའི་དགོངས་པའི་དོན་དང་སྒྲས་ཟིན་གྱི་དོན་གཉིས་ཆེས་མི་མཐུན་པ་དང་། (གཉིས་པ་གང་ལ་ངེས་པ་བསྐྱེད་པའི་བསྟན་དོན་ངོས་བཟུང་སྟེ་དངོས་ལ་གནོད་བྱེད་བསྟན་ཚུལ་ནི། མི་སྟེགས་པ)་བདག་ཡོད་པར་སྨྲ་བ་རྣམས་ཀྱིས་བདག་རྟག་པ་སོགས་སུ་བསྟན་པ་ནི་སྒྲས་ཟིན་གྱི་དོན་(བདག་ལྟ)་དེ་ཉིད་ལ་དུས་ཀུན་ཏུ་ངེས་པ་བརྟན་དུ་གཏོང་བའི་ཕྱིར་(དུ་རྨོངས་པའི་དབང་གིས་བདག་བསྟན་པར)་ཡིན་ལ། སྟོན་པས་གསུངས་པ་ནི་རེ་ཞིག་(སྟེ་དང་པོར)་སྒྲས་ཟིན་གྱི་དོན་དེ་ཡོད་པར་(ལྟ་བུ)་བསྟན་ནས་ཕྱི་ནས་གང་ལ་བསམས་ནས་གསུངས་པའི་(དགོངས་པའི)་དོན་དེ་ལ་དྲང་བའི་ཕྱིར་ཡིན་པས་དེ་གཉིས་(རྣམ་པ་ཀུན་ཏུ)་མི་མཚུངས་སོ་ཞེས་མཚུངས་པ་འབྱེད་དགོས་པས། (དེ་ལྟར་མིན་པ)་སྙིང་པོ་སྔར་ལྟར་གསུངས་པ་སྒྲ་ཇི་བཞིན་པར་འཛིན་ན་(མུ་སྟེགས་བྱེད་ཀྱིས)་བདག་ཡོད་པར་སྨྲ་བ་དང་མཚུངས་པར་གསལ་བར་བསྟན་ཏེ། (སྙིང་པོ་བསྟན་པ་སྒྲ་ཇི་བཞིན་པའི)་དངོས་ལ་གནོད་བྱེད་ཀྱང་དེ་ཉིད་དོ། ། 【了】此中密意所依，是法無我空性。為令捨離無我恐怖，及為漸引執著我者.趣向無我。以此為因，成立說如來藏，與說有我.二者不同。【了】如是當知，執有我者，想何而說即所說事，大師為想何義而說，其意趣義與所說義.則大不同。執有我者說我常等，欲所說義於一切時堅固決定。大師所說是暫顯有所說之義，後仍引趣所想之義。故辨彼二其說不同。【了】此即顯示若於前說如來藏義如言起執，即與外道說我相同，如言違難.亦即此義。【藏】(གཉིས་པ་གཞན་ལུགས་དགག་པ་ལ་གཉིས་ལས། དང་པོ་ལང་གཤེགས་ཀྱི་ལུང་གིས་སྙིང་པོ་གསུངས་པ་དྲང་དོན་དུ་སྒྲུབ་ཚུལ་ནི། སྙིང་པོར་བསྟན་པ)་སྒྲ་ཇི་བཞིན་པར་གཟུང་དུ་མི་རུང་བ་ནི་སྔར་སྨྲིག་རྒྱུའི་དཔེ་དོན་(དང)་སྦྱར་ནས་(སྒྲ་ཇི་བཞིན་པར་ཞེན་ན་སླུ་བར་འགྱུར་བས་བསྟན་བྱའི)་དོན་གྱི་རྗེས་སུ་འབྲང་བར་བྱའི་བརྗོད་པ་(སྟེ་ཚིག་ཟིན་ཙམ)་ལ་ཆགས་པར་མི་བྱའོ་ཞེས་སོགས་ཀྱིས་ཀྱང་ཤིན་ཏུ་གསལ་བས་(ལང་གཤེགས་ཀྱི)་མདོ་འདིས་མདོ་གཞན་ལས་དེ་ལྟར་གསུངས་པ་དེ་དགོངས་གཞི་དང་དགོས་པ་དང་སྒྲ་ཇི་བཞིན་པ་ལ་གནོད་བྱེད་བསྟན་པའི་སྒོ་ནས་དྲང་དོན་དུ་བསྒྲུབས་མ་བསྒྲུབས་ལ་ཤེས་རབ་ཅན་སུ་ཞིག་རྩོད། 【了】不可如言而起執者，前引陽燄法喻.謂當隨義莫著其言，如是等文極為明顯。【了】故由此經，而於餘經如是說者，由顯彼經密意所依.及其所為.如言違難，能不能成是不了義，諸有智者，誰復相諍。【藏】(གཉིས་པ་སྙིང་པོ་གསུངས་པར་ངེས་དོན་ཡིན་ན་ལང་གཤེགས་དྲང་དོན་དུ་འགྱུར་ཚུལ་ནི)། འོན་ཀྱང་(ལང་གཤེགས་ཀྱི་མདོ)་འདིས་བཀྲལ་བ་ལྟར་མི་འདོད་ན་(མདོ)་འདིའི་སྒྲ་ཇི་བཞིན་པ་ལ་རིགས་པའི་གནོད་པ་བསྟན་ནས། (མདོ)་འདི་ཉིད་དྲང་དོན་དུ་འཆད་པ་རྒྱ་གར་མཁས་པའི་མན་ངག་ཡིན་པས་དེ་ལྟར་དུ་བྱའི་མདོ་སྔ་མས་(ཏེ་སྙིང་པོར་བསྟན་པའི་མདོས)་ཀྱང་དེ་ལྟར་མ་བསྟན་ཞེས་བྱས་ན་རང་གི་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་བསྟན་པ་ཙམ་དུ་ཟད་དོ། ། 【了】(覺囊派)若不許此解，而說：「於此經如言之義顯示正理違難.解釋此經是不了義者，乃是印度智者教授.故如是釋(非覺囊自宗義)。然非前經作如是說。」唯是自露本性而已。【藏】(གཉིས་པ་བདག་མེད་རགས་པའི་སྣོད་རུང་གི་གདུལ་བྱ་དྲང་ཚུལ་ལ་སྦྱར་བ་ལ་གཉིས་ལས། མདོ་ཀུན་ལས་བཏུས་ཀྱི་ལུང་དགོད་པ་དང་། ལུང་དོན་བཤད་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)། མདོ་ཀུན་ལས་བཏུས་པ་ལས་ཀྱང་། དེ་བཞིན་གཤེགས་པས་(གདུལ་བྱ)་འདུལ་བའི་དབང་གིས་(ཐབས་ཀྱི་སྒོ་དེ་ལ་གྲུབ་མཐའ་སྨྲ་བ་བཞི་དང)་ཐེག་པའི་སྒོ་སྣ་ཚོགས་ཉེ་བར་སྟོན་པས་(སྒོ་ནས་གདུལ་བྱ་འཁྲིད་པར་མཛད་པ་ལས་སྙིང་པོའི་མདོ་འདིར་ནི་འདུལ་བྱ་དབང་པོ་རྣོན་པོའི་དབང་དུ་བྱས་ཏེ)་ཆོས་ཉིད་ཟབ་མོ་འདི་སྟོན་ཏེ། ཞེས་མཚམས་སྦྱར་ནས་སྔར་དྲངས་པའི་(སྙིང་པོའི)་མདོ་རྣམས་དྲངས་ལ་(གཉིས་པ་ལུང་དོན་བཤད་པ་ལ། དགོངས་གཞི་དང་། དགོས་པ་དང་། དངོས་ལ་གནོད་བྱེད་དང་། དེས་ན་མདོ་དེ་དྲང་དོན་ཡིན་པར་བསྟན་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)། ཆོས་ཉིད་ཟབ་མོ་(སྟེ་སེམས་ཅན་གྱི་རྒྱུད་ཀྱི་སེམས་རང་བཞིན་གྱིས་སྟོང་པའི་སྟོང་ཉིད་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་སྙིང་པོའི་མདོའི་དགོངས་གཞིར་དངོས་སུ་བཞག་པ་དེ་ལ)་འདི་ཞེས་ཉེ་ཚིག་གིས་སྨོས་པ་ནི་དེའི་(དབང་གིས)་གོང་ཉིད་དུ་ཤེར་ཕྱིན་གྱི་མདོ་ལ་སོགས་པ་མང་དུ་(ཁུངས་སུ)་དྲངས་ནས་ཚེས་བདག་མེད་པའི་སྟོང་ཉིད་གསུངས་པ་རྣམས་(ཏེ་དེ་ཐམས་ཅད་ཀྱང་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་སྙིང་པོའི་མདོ་འདིའི་དགོངས་གཞིར་མདོ་ཀུན་ལས་བཏུས་པ་འདིས་ཀྱང་བཤད་པས)་སོ། ། 【藏】(གཉིས་པ་རྟག་བརྟན་སྙིང་པོ་བསྟན་པའི་དགོས་པ་བསྟན་ཚུལ་ནི)། འདུལ་བའི་དབང་གི་ཞེས་པ་ནི་གདུལ་བྱའི་བསམ་པའི་དབང་གིས་བཤད་ཅེས་པ་སྟེ་སྔར་(ལང་གཤེགས་ལས་སྟོང་ཉིད་ལ་སྐྲག་པ་སྐྱེས་པའི་བྱིས་པ་མགུ་བར་བྱེད་པའི་གཏམ་ཡིན་གྱི་དེ་ཁོ་ནའི་གཏམ་མིན་ཞེས་གསུངས་པའི་དོན་ནོ། ། 【藏】(དེ་ཡང་གདུལ་བྱ་འདུལ་བའི་ཚུལ་ནི་སྙིང་པོའི་མདོ་དེའི་དགོངས་གཞིར་སེམས་ཅན་གྱི་སེམས་ཀྱི་རང་བཞིན་འོད་གསལ་བ་དེའི་དོན་ལ་བཀྲི་བ་ཕུགས་སུ་བཞག་ནས་སྒྲས་ཟིན་དངོས་བསྟན་ལ་མཚན་དཔེ་གསལ་རྫོགས་ཀྱིས་སྤྲས་པའི་སྙིང་པོ་ཡོད་པར་བསྟན་པ་ཡིན་ནོ། ། 【了】集經論亦云：「如來為依所化增上，說種種乘，顯示如此甚深法性。」結合之後，引前所引\[如來藏]諸經。其以近辭，云此甚深法性者，指彼前文所引，宣說法無我空性.般若經等。【了】言所化增上者，謂所化意樂增上而說，即前所說「是令愚夫歡喜之語，非如實言」之義。【藏】གསུམ་པ་དངོས་ལ་གནོད་བྱེད་ལ་གཉིས་ལས། རྟག་དངོས་ཡོད་པར་ཐལ་བ་དང་། དེ་འདོད་མི་རིགས་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)། སྒྲ་ཇི་བཞིན་པར་བཟུང་ན་(མུ་སྟེགས་བྱེད་ཀྱིས)་བདག་ཡོད་པར་སྨྲ་བ་དང་མཚུངས་ལུགས་ནི། (དགོངས་གཞི)་སྟོང་པ་ཉིད་དང་མ་སྐྱེས་པ་དང་བདག་མེད་པ་ལྟ་བུ་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་ཡོད་ཅིང་སྐྱེ་བ་དང་ཆོས་ཀྱི་བདག་གི་སྤྲོས་པ་རྣམ་པར་བཅད་ཙམ་གྱི་(ཆོས་དེ་ཉིད)་དགོངས་པའི་དོན་ལ་བསམ་ནས་(དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི)་སྙིང་པོ་ཡོད་པར་གསུངས་པ་མིན་པར་སྒྲས་ཟིན་གྱིས་ཇི་ལྟར་བསྟན་པ་ལྟར་(འགྱུར་བ)་ཡིན་ནོ། ། 【藏】(དེ་ཡིན་ན་རྟག་བརྟན་སྙིང་པོ་ཞེས་པ)་དེ་ཡི་རྟག་པ་ཡང་དགག་བྱ་འཇིག་པ་རྣམ་པར་བཅད་ཙམ་གྱི་འཇིག་མེད་(ཀྱི་རྟག་པ)་མིན་པས་དགག་བྱ་(འཇིག་པ)་བཅད་པའི་ངོས་ནས་འཇོག་མི་དགོས་པར་སྔོ་སེར་བཞིན་དུ་སྒྲུབ་པའི་ངོ་བོར་འཆར་བའི་(སྒྲུབ་པ་རང་དབང་བའི)་རྟག་པར་འགྱུར་རོ། །དེ་ལྟ་ན་མུ་སྟེགས་ཀྱི་བདག་རྟག་པར་སྨྲ་བའི་རྟག་ལུགས་དང་ཁྱད་པར་མེད་པས་དངོས་པོ་རྟག་པ་ཁས་བླངས་པར་འགྱུར་བའོ། (ཞེས་པའི་དོན་ནོ། ། 【藏】གཉིས་པ་དེ་འདོད་མི་རིགས་པ་ནི)། དེ་ལ་གནོད་བྱེད་ནི་གཞན་སྡེ་འདོད་པའི་རྟག་པ་འགོག་པའི་རིགས་པ་(དཔེར་ན་མཚན་དཔེས་སྤྲས་པའི་རྟག་པ་མེད་དེ། མཚན་དཔེས་སྤྲས་ན་རང་འབྲས་སྐྱོད་བྱེད་ཡིན་དགོས་པའི་ཕྱིར། ཞེས་པ་ལྟ་བུ)་རང་སྡེ་གོང་འོག་གིས་བཤད་པ་རྣམས་ཡིན་པས་(རང་སྡེ)་དེ་དག་གིས་ཀྱང་(རྟག་ལུགས)་དེ་འདྲ་བའི་(བདག་གི)་དོན་ཁས་མི་ལེན་ནོ། ། 【了】如言起執，與說有我相同之理，謂：若非於破有自相.及自相生.法我戲論.所顯空性無生無我之義.密意說為有如來藏，而執如言所宣說者，則彼之常，亦非唯遮可壞滅法.立為無壞，故非觀待破除所破而立，猶如青黃.現有自體，而體是常。如是便與外道，說我是常住之理，無有差別。則當許為是常住事。【了】此中違難，即大小乘破外道許常住有事.所說諸理。故彼諸師，亦皆不許如是常義。【藏】(བཞི་པ་དེས་ན། སྙིང་པོ་བསྟན་པའི་མདོ་དེ་དྲང་དོན་ཡིན་པ་ནི། གང་ཟག་གང་གིས)་རྟག་པའི་དོན་འཇིག་པ་རྣམ་པར་བཅད་ཙམ་གྱི་རྣམ་བཅད་མིན་པའི་ཡོངས་གཅོད་ལ་འདོད་ཕྱིན་ཆད་(གང་ཟག་དེ་ལ)་བདག་གཉིས་ཀྱི་སྤྲོས་པ་རྣམ་པར་བཅད་ཙམ་ཡང་བདག་མེད་པའི་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་དུ་སྟོན་(པར་མི་རུང)་པའི་བདག་མེད་གཉིས་གང་ཡང་རེ་ཞིག་བཤད་པའི་སྣོད་དུ་མི་རུང་བས་(སྙིང་པོའི་མདོ་ལ་སོགས་པའི)་མདོ་སྡེ་དེ་དག་གིས་སྔར་ལྟ་གསུངས་པ་དེ་(དག)་བདག་མེད་ལ་སྐྲག་པ་སྤང་བ་དང་བདག་ཏུ་སྨྲ་བ་ལ་ཞེན་པ་རྣམས་དྲང་བའི་ཕྱིར་དུ་གསུངས་སོ། ། 【了】若許常義，非唯遣除有生滅法所顯，而是有體；則暫非說二無我之法器，謂由破除二我戲論所顯二無我性。故彼諸經.為令除遣無我恐怖.及為引誘執有我者，如前而說。【藏】(གཉིས་པ་གདུལ་བྱའི་ཁྱད་པར་གྱིས་འདྲེན་ཚུལ་གཉིས་ལ་དཀའ་སླའི་ཁྱད་པར་ཡོད་ཚུལ་ནི)། དེའི་ཕྱིར་དྲང་དོན་ལ་ཚུལ་གཉིས་ཡོད་དེ་རེ་ཞིག་(བདག་མེད་ཕྲ་མོ་བསྟན་པའི་སྣོད་དུ་མི་རུང་བའི་གདུལ་བྱ་ལ)་གང་ཟག་གི་བདག་མེད་ཐུན་མོང་བ་དང་ཆོས་ཀྱི་བདག་མེད་རགས་པ་བཤད་པའི་སྣོད་དུ་རུང་བའི་རང་སྡེ་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་ལ་རིམ་གྱིས་དྲང་བའི་ཕྱིར་དུ་(བདག་མེད་རགས་པ)་གསུངས་པའི་དྲང་དོན་གྱི་སྒྲ་ཇི་བཞིན་པ་(ཡིན་པ)་ལ་ནི་གནོད་བྱེད་སྟོན་ཤིན་ཏུ་དཀའོ། ། 【藏】སྔར་བཤད་པ་ལྟར་(སྙིང་པོ་ཡོད་པ་བསྟན་པའི་མདོ་ལྟ་བུ)་གཞན་སྡེ་བདག་ཏུ་སྨྲ་བ་དངོས་སམ་དེའི་ལྟ་བ་ལ་ཚེ་རབས་སྔ་མར་གོམས་པ་ཆེས་བས་རེ་ཞིག་ལ་གང་ཟག་གི་བདག་མེད་ཐུན་མོང་བ་(ཙམ)་ཡང་རྫོགས་པར་བཤད་དུ་མི་རུང་བའི་གཞན་སྡེའི་རིགས་ཅན་དྲང་བའི་ཕྱིར་གསུངས་པའི་དྲང་དོན་གྱི་(མདོ་རྣམས)་སྒྲ་ཇི་བཞིན་པ་(ཡིན་པ)་ལ་གནོད་བྱེད་སྟོན་པར་སླ་བ་ཡིན་ནོ། ། 【了】故不了義總有二類。1.若為引誘自部有情，暫可演說補特伽羅共同無我.及法無我粗分之器，而令趣向真實義故，所說不了義法。於此如言極難出過。2.若如前說，為引他部執我有情，或由前生多習彼見，暫且非堪具足演說補特伽羅共無我器.外道種性，對彼所說不了義法。於此如言易顯過難。 ^jk9p20 ###### ## 阿賴耶【藏】(གཉིས་པ་སྙིང་པོ་གསུངས་པ་དྲང་དོན་དུ་བསྟན་པས་ཀུན་གཞི་སྟོན་པ་དྲང་དོན་དུ་འགྲུབ་ཚུལ་ལ་གཉིས་ལས། དྲི་བ་དང་། ལན་ནོ། ། 【藏】དང་པོ་དྲི་བ་ནི།)། དེ་ལྟར་(ན)་རྟག་པ་སོགས་ཀྱི་(སྟེ་རྟག་བརྟན་ཐེར་ཟུག་གི)་སྙིང་པོ་ཡོད་པར་བསྟན་པ་དྲང་དོན་ཡིན་པས་(རྒྱུ་མཚན་གྱིས)་ཀུན་གཞི་(བསྟན་པའི་མདོ)་དྲང་དོན་དུ་ཇི་ལྟར་འགྲུབ་ཅེ་ན། 【藏】(གཉིས་པ་ལན་ལ། དགོངས་དོན་གཅིག་པས་དྲང་དོན་དུ་འགྲུབ་ཚུལ་དང་། དགོངས་དོན་གཅིག་ཀྱང་གདུལ་བྱ་མི་ཅིག་པར་བསྟན་པ་གཉིས། དང་པོ་ལ། དངོས་དོན་དང་། ཀུན་གཞིའི་སྒྲ་དོན་བཤད་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ། དགོངས་དོན་གཅིག་ཏུ་བསྟན་པ་དང་། དེས་ན་དྲང་དོན་དུ་གྲུབ་ཚུལ་ལོ། ། 【藏】དང་པོ་མདོ་དེ་གཉིས་དགོངས་དོན་གཅིག་ཏུ་བསྟན་པ་ནི། དེ་ཡང)་རྒྱན་སྟུག་པོ་བཀོད་པ་ལས། (ཀུན་གཞི་དེ་སེམས་སྣ་ཚོགས་སུ་སྣང་བ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་གཞི་རྟེན་བྱས་པས་ས་དང་འདྲ་ལ། རྒྱུ་མཚན་དེས་ན)། ས་རྣམས་སྣ་ཚོགས་ཀུན་གཞི་སྟེ། (ཞེས་དང)་བདེར་གཤེགས་སྙིང་པོ་དགེ་བའང་དེ། །སྙིང་པོ་དེ་ལ་ཀུན་གཞིའི་སྒྲས། །དེ་བཞིན་གཤེགས་(པ)་རྣམས་(ཀྱིས)་སྟོན་པར་མཛད། །སྙིང་པོ་ཀུན་གཞིར་བསྒྲགས་པ་(སྟེ་བདེ་གཤེགས་སྙིང་པོ་ལ་ཀུན་གཞི་ཞེས་བཏགས་པའི་ཚུལ)་ཡང་། (བྱིས་པ)་བློ་ཞན་རྣམས་ཀྱིས་(སྙིང་པོ་ལ་ཀུན་གཞིའི་སྒྲས་སྟོན་པ་དེའི་དོན་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན)་མི་ཤེས་(པ་སྟེ་རྟོགས་མི་ནུས)་སོ། ། 【藏】ཞེས་གསུངས་ཤིང་ལང་ཀར་གཤེགས་པ་ལས་ཀྱང་། དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་སྙིང་པོ་(དེ་ལ)་ཀུན་གཞི་རྣམ་པར་ཤེས་པར་བསྒྲགས་པ་(སྟེ་བསྒྲགས་པའི་རྒྱུ་མཚན་གྱིས་རྣམ་ཤེས་ཚོགས་དྲུག་གི་སྟེང་དུ་ཀུན་གཞིའི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་སྟེ།)་རྣམ་པར་ཤེས་པ་བདུན་དང་བཅས་པ་ཞེས་(ཀུན་གཞི་དང་སྙིང་པོ)་དེ་གཉིས་མིང་གི་རྣམ་གྲངས་སུ་ལན་དུ་མར་གསུངས་སོ། ། 【藏】དེ་ཡང་(མདོ)་དེ་གཉིས་གཅིག་(གིས་སྙིང་པོ)་རྟག་(པར་བསྟན)་ལ་གཅིག་(གིས་ཀུན་གཞི)་མི་རྟག་པར་བཤད་པས་སྒྲས་ཟིན་གྱི་དོན་གཉིས་གཅིག་ཏུ་བསྟན་པ་མིན་ཡང་(སྟོང་ཉིད)་གང་ལ་བསམས་ནས་སྙིང་པོ་བསྟན་པའི་དོན་དེ་ཉིད་ལ་དགོངས་ནས་ཀུན་གཞི་(ཡང)་བསྟན་པས་(དེ་ལྟ་བསྟན་པའི་མདོ་གཉིས་ཀྱི)་དགོངས་པའི་དོན་ལྟོས་ཏེ་མིང་གི་རྣམ་གྲངས་ཡིན་པས་(དེ་གཉིས་ཀྱི་དགོངས་གཞི་སྟོང་པ་ཉིད་དུ)་དོན་གཅིག་གོ །(གཉིས་པ་དེས་ན་དྲང་དོན་དུ་གྲུབ་ཚུལ་ནི)། དེ་ལྟར་ན་སྔ་མ་(སྙིང་པོ་བསྟན་པ)་དྲང་དོན་དུ་བསྟན་པ་ཉིད་ཀྱིས་ཕྱི་མ་(ཀུན་གཞི་བསྟན་བ)་ཡང་དྲང་དོན་དུ་འགྲུབ་བོ། ། 【藏】(གཉིས་པ་ཀུན་གཞིའི་སྒྲ་དོན་བཤད་པ་ནི། དེ་ཡང་ཀུན་གཞི་ནི་སྟོང་ཉིད་ལ་འཇོག་པའི་སྐབས་དང་། རྣམ་ཤེས་ཕྲ་མོར་འཇོག་པའི་སྐབས་གཉིས་ཡོད་པ་ལས་ཟླ་བའི་ཞབས་ཀྱིས་ནི་སྟོང་པ་ཉིད་ཁོ་ན་ལ་ཀུན་གཞི་བཤད་དེ། འཇུག་འགྲེལ་ལས། དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་རང་བཞིན་གྱིས་རྗེས་སུ་ཞུགས་པའི་ཕྱིར་སྟོང་པ་ཉིད་ཁོ་ན་ཀུན་གཞི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་སྒྲས་བརྟན་པར་རིག་པར་བྱའོ། །ཞེས་གསུངས་པས་ཟླ་བའི་བཞེད་པ་ནི་དེ་ལྟར་རོ། ། 【了】如是由知.說有常等如來藏法.是不了義，云何能成.說阿賴耶.亦非了義耶？【了】答：如厚嚴經云：「\[與諸識顯現作依處如地]地等阿賴耶，亦善如來藏，佛於如來藏，說名阿賴耶，劣慧者不知，藏名阿賴耶\[藏即賴耶識]。」楞伽經亦云：「說如來藏，名阿賴耶識，具前七識。\[說如來藏.名藏識，與七識俱起。]」多說彼二唯是異名。由說彼二.一是常住.一是無常，故非說彼.如言義同。然於何義.密意宣說名如來藏，即於彼義.密意宣說名阿賴耶。望所密意.唯是異名，故義是一。【了】由是因緣，故說前經是不了義，亦成後經是不了義。【了】入中論釋云：「隨一切法自性轉故，當知唯說空性.名阿賴耶識。(由彼空性隨一切法轉故。)」月稱論師即如是許。【了】【頗有自命善唯識者，由見起信說如來藏名阿賴耶，與唯識說不能相符，即便驚愕狂興謗言，甚至說非印度人造，誠乃少見多怪之相。「無始時來界(無始世來性)」頌，攝大乘中引證阿賴耶識。無著寶性論釋中，引證如來藏。月稱亦說彼二義同名異。厚嚴楞伽文如前引，皆與唯識所說不合，豈不謗為非無著造，非月稱釋，非佛說耶？故當了知，說如來藏與阿賴耶，名義雖別，然佛意趣同在空性。唯因對機有異，故佛說法亦殊，不應自恃辯聰.妄集謗法之罪也。】【藏】(གཉིས་པ་སྙིང་པོ་སྟོན་པའི་མདོ་དང་། ཀུན་གཞི་བསྟན་པའི་མདོ་གཉིས་དགོངས་དོན་གཅིག་ཀྱང་གདུལ་བྱ་མི་གཅིག་ཚུལ་བསྟན་པ་ནི)། དེ་ལྟར་དགོངས་གཞིའི་དོན་གཅིག་ཡིན་ཀྱང་གདུལ་བྱ་ནི་མི་གཅིག་སྟེ་(མདོ་སྔ་མ་གསུངས་པའི་གདུལ་བྱ་ནི་མུ་སྟེགས་ཀྱི་བདག་ཏུ་སྨྲ་བ་ལ་ཞེན་པ་ཆེ་བ་སོགས་ཡིན་ལ)་ཀུན་གཞི་གང་གེ་ཆེད་དུ་གསུངས་པ་ནི་གང་ཟག་གི་བདག་མེད་ཐུང་མོང་བ་དང་གཟུང་འཛིན་གཉིས་སྟོང་གི་ཆོས་ཀྱི་བདག་མེད་བསྟན་པའི་སྣོད་དུ་རུང་ལ། གང་ཟག་དང་ཆོས་ཐམས་ཅད་རང་བཞིན་མེད་པར་རྟོགས་མི་ནུས་པའི་གདུལ་བྱ་(རྣལ་འབྱོར་སྤྱོད་པ་བ)་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཏེ། འཇུག་པ་ལས། ཀུན་གཞི་ཡོད་ཅིང་གང་ཟག་ཉིད་ཡོད་ལ། ཕུང་པོ་འདི་དག་འབའ་ཞིག་ཉིད་ཡོད་ཅེས། །བསྟན་པ་འདི་ནི་དེ་ལྟར་ཆེས་ཟབ་དོན། །རིག་པར་མི་འགྱུར་གང་ཡིན་དེ་ལའོ། །ཞེས་གསུངས་ཤིང་ཀུན་གཞི་འཇོག་པ་ནི་ཕྱི་རོལ་དོན་གྱིས་སྟོང་པར་བསྟན་དགོས་པའི་ཕྱིར་རོ། ། 【了】如是密意所依，雖是一義，然所化不同。其阿賴耶對說之機，是堪聽說補特伽羅共無我義.及二取空法無我之器，不能通達一切人法皆無自性之機。入中論云：「說有阿賴耶，有人唯有蘊，是對不能了，如斯甚深義。\[說有賴耶數取趣，及說唯有此諸蘊，此是爲彼不能了，如上甚深義者說。]」以若安立阿賴耶識，定須宣說外境空故。【藏】(དེ་ཡན་ཀུན་གཞི་སྟོན་པའི་མདོ་དྲངས་དོན་དུ་བསྒྲུབས་ཟིན་ནས། །གསུམ་པ་ཀུན་བཏགས་དང་གཞན་དབང་གཉིས་ལས་དོན་དམ་དུ་ཡོད་མེད་ཀྱི་ཁྱད་པར་ཕྱེ་ནས་སྟོན་པའི་མདོ་དྲང་དོན་དུ་ལང་གཤེགས་ཀྱིས་འགྲེལ་ཚུལ་བསྟན་པ་ནི)། འཇུག་འགྲེལ་ལས། (དྲང་ངེས་གཉིས་ཀྱི་ནང་ནས)། སྔར་ལྟར་དྲང་དོན་དུ་སྟོན་པའི་མདོ་(དང་དེའི་གདུལ་བྱ་རྣམས་བསྟན་པ་སྟེ་ངོས་བཟུང་བ་དང)་དྲངས་པའི་འོག་ཉིད་དུ། བློ་གྲོས་ཆེན་པོ་(རང་བཞིན་གྱིས)་སྟོང་པ་ཉིད་དང་། (རང་བཞིན་གྱིས)་མི་སྐྱེ་བ་དང་མི་གཉིས་པ་དང་། (སྟེ་རང་བཞིན་གྱིས་སྟོང་མི་སྟོང་གཉིས་ཀ་ཡང)་རང་བཞིན་མེད་པའི་མཚན་ཉིད་(བརྗོད་བྱར་བྱེད་པའི་མདོ་སྡེ་དེ་ནི)་སངས་རྒྱས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་(ངེས་དོན་གྱི)་མདོ་སྡེའི་ནང་དུ་ཆུང་པ་(སྟེ་འཇོག་པར)་འདི། །ཞེས་དྲངས་པ་ནི་ངོ་བོ་ཉིད་དང་པོ་གཉིས་ལ་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་ཡོད་མེད་ཀྱི་ཁྱད་པའི་ཕྱེ་བ་(སྟེ་ཁྱད་པར་ཕྱེ་ནས་བསྟན་པའི་དགོངས་འགྲེལ་གྱི་མདོ་དེ་ཉིད)་དྲང་དོན་དུ་སྟོན་པའི་ཁུངས་ཡིན་ཏེ། ལང་ཀར་གཤེགས་པ་ལས་ཆུད་ཞེས་པའི་བར་སྔར་བཞིན་གསུངས་ནས། (རང་བཞིན་གྱིས་སྟོང་པའི་མཚན་ཉིད་བརྗོད་བྱར་དངོས་སུ་ཡོད་པ)་འདི་ནི་མདོ་སྡེ་གང་དུ་ཡང་རུང་སྟེ་དེ་དག་ཏུ་(ངེས་དོན་གྱི་མདོ་སྡེ་ཡིན་པའི)་དོན་འདི་ཉིད་(མཁས་པ་རྣམས་ཀྱིས)་ཁོང་དུ་ཆུད་པར་བྱའོ། །ཞེས་གསུངས་པའི་ཕྱིར་རོ། ། 【了】入中論釋，如前引說不了義經後，又引云：「大慧，空性.無生.不二.無自性相，皆悉遍入一切佛經\[普入諸佛一切修多羅]。」是證.判別初二自性有無自相.為不了義。楞伽經中乃至遍一切經如前說已，次云：「任於何經，應當了知皆是此義\[凡所有經，悉說此義]。」 ###### ## 三法輪【藏】 (གཉིས་པ་འཁོར་ལོ་གསུམ་གྱི་དྲང་ངེས་ཕྱེ་ཚུལ་ལ་གཉིས། དྲི་བ་དགོད་པ་དང་། དེའི་ལན་ནོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)། འོ་ན་ལུགས་འདིས་འཁོར་ལོ་གསུམ་གྱི་དྲང་ངེས་ཇི་ལྟར་འཇོག་ཅེ་ན་(ཞེས་པའོ། ། 【了】若爾，此宗.如何安立三轉法輪了不了義？ *【釋】次云「若而此宗如何安立」等。* *【釋】問：應成派如何安立三轉法輪之了不了義。* 【藏】གཉིས་པ་ལན་ལ་གཉིས། དངོས་དང་། དོགས་པ་སྤོང་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས། འཁོར་ལོ་གསུམ་ལ་དྲང་ངེས་སོ་སོར་འཇོག་ཚུལ་བཤད་པ་དང་། དེ་ཉིད་གང་དང་མཐུན་པའི་མདོ་ངོས་གཟུང་བའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས། འཁོར་ལོ་དང་པོའི་མདོ་ལ་དྲང་ངེས་སོ་སོར་བཞག་པ་དང་། འཁོར་ལོ་ཕྱི་མ་གཉིས་ཀྱི་མདོ་ལ་དྲང་ངེས་སོ་སོར་བཞག་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས། དང་པོ་ངེས་དོན་དུ་བཞག་པའི་མདོ་ངོས་གཟུང་བ་ནི། འཁོར་ལོ་དང་པོར་(འདི་ལ་ཡང་དྲང་ངེས་གཉིས་ཏེ)་གང་ཟག་དང་ཆོས་རང་བཞིན་མེད་པར་(དངོས་སུ)་གསུངས་པ་(སྟེ་དངོས་སུ་བསྟན་པའི་ཕྱོགས་ཀྱི་མདོ)་རྣམས་ངེས་དོན་(གྱི་མདོ)་ཡིན་ལ། (གཉིས་པ་དྲང་དོན་དུ་བསྟན་པའི་མདོ་ངོས་གཟུང་བ་ལ། མདོའི་མཚན་གཞི་དང་། དེ་དྲང་དོན་དུ་འགྱུར་ཚུལ་ལོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི། ཡང)་གང་ཟག་ལ་ཕུང་པོ་དང་མཚན་ཉིད་མི་མཐུན་པའི་རང་རྐྱ་ཐུབ་བའི་རྫས་ཡོད་ཙམ་བགག་ནས་(གང་ཟག)་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པ་བཀག་པ་གང་ཟག་གི་བདག་མེད་དུ་མ་བཤད་པ་(སྟེ་མ་བསྟན་པ)་དང་། ཕུང་པོ་(དང་ཁམས་དང་སྐྱེ་མཆེད)་ལ་སོགས་པའི་ཆོས་རྣམས་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པར་གསུངས་པ་(སྟེ་བསྟན་པའི་མདོ་རྣམས)་ནི་དྲང་དོན་ནོ། ། 【藏】(གཉིས་པ་དེ་དྲང་དོན་དུ་འགྱུར་ཚུལ་ལ། དགོངས་གཞི། དགོས་པ། དངོས་ལ་གནོད་བྱེད་དང་གསུམ་ལས། དང་པོ་ནི། དེ་འདྲའི་དྲང་དོན་གྱི་འཁོར་ལོ་དང་པོའི་མདོ)་དེའི་དགོངས་གཞི་ནི་ཐ་སྙད་དུ་ཡོད་པ་ཙམ་མོ། ། 【藏】(གཉིས་པ)་དགོས་པ་ནི་(དེ་འདྲ་བའི་གདུལ་བྱ་ལ)་གང་ཟག་དང་ཆོས་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་སྟོང་པར་(དངོས་སུ)་བསྟན་ན་ཆད་ལྟ་སྐྱེ་བས་དེ་བཟློག་པའི་ཕྱིར་དང་(རེ་ཞིག)་རགས་པའི་བདག་མེད་བསྟན་པས་རྒྱུད་སྦྱངས་ནས། (མཐར)་ཕྲ་བའི་བདག་མེད་ལ་གཞུག་པའི་དོན་ནོ། ། 【藏】(གསུམ་པ་དངོས་ལ་གནོད་བྱེད་ནི། དེ་འདྲའི་འཁོར་ལོ་དང་པོ)་སྒྲ་ཇི་བཞིན་པ་ལ་གནོད་བྱེད་ནི་རང་མཚན་གྱིས་ཡོད་པ་འགོག་པའི་རིགས་པ་རྣམས་སོ། ། 【了】答：初法輪中，諸說人法無自性者，是為了義。若唯破除異諸蘊相自立實體補特伽羅，而未破自相說人無我，及說蘊等諸法有自相者，是不了義。此密意所依，謂名言有。其所為義，謂若宣說人法皆自相空.便生斷見，為遮彼過，及由宣說粗分無我.漸修相續.為令趣入微細無我。如言違難，謂破自相所有正理。 *【釋】答：初轉法輪，說人法無自性者，亦是了義。唯說粗分人無我.及說蘊等有自相者，是不了義。其初轉法輪說有自相之密意，謂蘊等名言中有。是對若說深細空性定起斷見之機，為遮彼斷見故。如言違害，即破有自相之諸理也。* 【藏】(གཉིས་པ་འཁོར་ལོ་ཕྱི་མ་གཉིས་ཀྱི་མདོ་ལ་དྲང་ངེས་སོ་སོར་བཞག་པ་ལ་གཉིས། འཁོར་ལོ་བར་པའི་མདོ་ངེས་དོན་དུ་བསྟན་པ་དང་། འཁོར་ལོ་གསུམ་པའི་མདོ་དྲང་དོན་དུ་བསྟན་པའོ།། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས། དགག་བྱ་ལ་ཁྱད་པར་སྦྱར་བའི་མདོ་རྣམས་ངེས་དོན་དུ་བསྟན་པ་དང་། དངོས་སུ་མ་སྦྱར་བའི་མདོ་གཞན་ཡང་དེ་དང་འདྲ་པར་བསྟན་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)། དེ་ནས་འཁོར་ལོ་གཉིས་པར་གང་ཟག་དང་ཆོས་རྣམས་དོན་དམ་པར་རམ་རང་གི་མཚན་ཉིད་གྱིས་ཡོད་པས་སྟོང་(པའི་སྟོང་ཉིད་དངོས་སུ་བསྟན)་ཞིང་(ཆོས་ཐམས་ཅད)་འཇིག་རྟེན་གྱི་ཐ་སྙད་(ཙམ)་དུ་ཡོད་པར་གསུངས་པ་ནི། གདུལ་བྱ་ཡང)་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པ་ལ་འཆིང་གྲོལ་སོགས་གཏན་མི་རུང་ཞིང་འཆིང་གྲོལ་སོགས་ཀྱི་(རྣམ་གཞག་ཐམས་ཅད)་རྟེན་འབྱུང་(ངམ་མིང་རྐྱང་བཏགས་ཡོད་ཙམ་དུ)་ཁས་བླང་དགོས་པ་ཁོ་ནས་(ཚེས)་དེ་དག་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པས་(སྟོང་པའི)་སྟོང་པ་རྟེན་འབྱུང་གི་དོན་རང་བཞིན་གྱིས་སྟོང་པའི་དོན་དུ་རྟོགས་ནུས་པའི་ཐེག་ཆེན་པ་ལ་གསུངས་པ་ཡིན་པས་ངེས་པའི་དོན་(གྱི་མདོ། )མཐར་ཐུག་པའོ། ། 【了】次第二法輪中，宣說人法皆勝義空.或自相空，唯於世間名言而有。謂若有自相.繫縛解脫等皆不得成，然必須許繫縛解脫等諸緣起法，故繫縛等.皆自相空。是對能達.諸緣起義即性空義.大乘者說，此乃究竟了義。【藏】(གཉིས་པ་དངོས་སུ་མ་སྦྱར་པའི་མདོ་གཞན་ཡང་དེ་དང་འདྲ་བར་བསྟན་པ་ནི། དེ་བཞིན་དུ)་ཤེས་རབ་སྙིང་པོ་ལ་སོགས་པ་དགག་བྱ་ལ་དོན་དམ་གྱི་ཐ་སྙད་(དེ་ཁྱད་པར)་དངོས་སུ་མ་སྦྱར་བ་(རྣམས)་ལ་ཡང་ཕུང་པོ་ལྔ་པོ་དེ་དག་ཀྱང་རང་བཞིན་གྱིས་སྟོང་པར་རྣམ་པར་ཡང་དག་པར་རྗེས་སུ་བལྟའོ། ། 【藏】ཞེས་(མདོ་དེའི)་མདོར་བསྟན་དུ་རང་མཚན་གྱིས་སྟོང་(པའི་ཁྱད)་པར་(དངོས་སུ)་གསུངས་པ་(འདི་ཉིད)་རྒྱས་བཤད་ཀྱི་སྐབས་སུ་(ཡང)་སྦྱར་དགོས་པས་(ན)་དོན་གྱིས་སྦྱར་ཟིན་ལ། (ཡང་དངོས་སུ་སྦྱར་བ)་དེ་ལྟ་མིན་ཡང་ཡུམ་འབུམ་པ་ལྟ་བུར་དོན་དམ་གྱི་ཁྱད་པར་སྦྱར་ན་དེ་དང་རིགས་མཐུན་པའི་མདོ་སྡེ་ཐམས་ཅད་ལ་(ཡང་དོན་གྱིས་སྦྱར་བར)་གོ་དགོས་པས་(ན)་དོན་གྱིས་སྦྱར་བ་ཡིན་ཏེ། དཔེར་ན་ད་ལྟར་གྱི་རྩོམ་པ་པོ་གཅིག་གིས་བརྩམས་པའི་བསྟན་བཅོས་བརྗོད་བྱ་མཐུན་པ་གཅིག་ཏུ་བྱུང་བ་ན་(ཁྱད་པར་དེ་ཉིད)་མ་བྱུང་སར་འཁྱེར་དགོས་པ་དང་འདྲའོ། ། 【了】般若心經等，雖於所破.未明顯加勝義等名，然說：「正隨照見此諸五蘊皆自性空。」〔奘師譯文從略〕於略標時說自相空，於廣說中(無色聲等)亦須例加，義已加訖。縱未加者，猶如十萬頌中所加勝義簡別，於其同類一切經中.皆應例知，故義已加。譬如現代同一造者所造諸論，所詮若同，一處說已.餘未說處.亦須例知。 *【釋】第二轉法論純是了義之經。如心經中雖於所破未加勝義簡別，然說「照見五蘊性空」(奘譯無性字)故亦是了義。* 【藏】(གཉིས་པ་འཁོར་ལོ་གསུམ་པའི་མདོ་དྲང་དོན་དུ་བསྟན་པ་ལ་གཉིས། དགོས་པ་གང་གི་ཆེད་དུ་གང་ལ་དགོངས་པའི་ཁྱད་པར་བསྟན་པ་དང་། སྒྲས་ཟིན་ལ་བརྗོད་བྱེད་བཤད་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)། དེས་ན་(གང་ཟག་སྟེ་གདུལ་བྱ)་ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་རིགས་ཅན་ཡིན་ཡང་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པས་སྟོང་པའི་རང་བཞིན་མེད་པ་(སྟེ་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱོགས)་ལ་ལས་འབྲས་དང་འཆིང་གྲོལ་སོགས་(ཀྱི་རྣམ་གཞག)་བཞག་ས་མེད་པར་འགྲོ་བ་(སྟེ་འཇོག་མི་ཤེས་པ་རྣམས)་ལ་ནི། འཁོར་ལོ་བར་པས་བསྟན་པ་ལྟར་བསྟན་ན་ཆད་ལྟ་ཆེན་པོ་སྐྱེ་བས་དེ་སྤང་བའི་ཕྱིར་དང་། (རེ་ཞིག)་རགས་པའི་ཆོས་ཀྱི་བདག་མེད་བསྟན་ནས་རྒྱུད་སྦྱངས་ནས་ཕྲ་བའི་ཆོས་ཀྱི་བདག་མེད་ལ་གཞུག་པའི་ཕྱིར་དུ་ངོ་བོ་ཉིད་དང་པོ་དང་། གཞན་གཉིས་ལ་ཐ་སྙད་དུ་རྣལ་འབྱོར་སྤྱོད་པ་བ་འདོད་པ་ལྟར་གྱི་(ངོ་བོ་ཉིད་དང་པོར)་མིང་དང་བརྡས་བཞག་(པ་ཙམ་དང་ངོ་བོ་ཉིད་ཕྱི་མ་གཉིས་མིང་བརྡས)་མ་བཞག་གི་(སྟེ་མ་བཞག་པའི)་ཁྱད་པར་ཡོད་པ་ལ་དགོངས་ནས་(རྣལ་འབྱོར་སྤྱོད་པ་བའི་འདོད་པར་ལྟར་གྱི)་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་ཡོད་པ་དང་མེད་པར་(སོགས་ཀྱི་ཁྱད་པར་ཕྱེ་ནས་བསྟན་པས་ན་དྲང་དོན་དུ་ཡང)་གསུངས་སོ། ། 【了】故雖同是大乘種性，若於自相所空無自性中.不能安立繫縛解脫業果等者，若如第二法輪而為說法，則當引生極大斷見。為遮彼過，及由宣說粗法無我漸修相續.為令趣入最極微細法無我故，由初自性與餘二性.在名言中.容有唯由假名安不安立之別，如瑜伽宗諸師所許，故密意說有無自相。 *【釋】第三轉法論是不了義。雖亦是對大乘種性之機，然若未說如應成派許深細空性.亦必不能安立因果繫縛解脫等.成大斷見。為遮彼見.故先說粗分法無我義，漸令修治相續，後為引入細法無我。密意所依，謂名言中容如唯識所許，第一自性.假名安立，後二自性.非唯假名安立，故說遍計所執是無自相，依他起圓成實是有自相。* 【藏】(གཉིས་པ་སྒྲས་ཟིན་ལ་གནོད་བྱེད་བཤད་པ་ནི། འཁོར་ལོ་ཐ་མ)་སྒྲ་ཇི་བཞིན་པ་ལ་གནོད་བྱེད་ནི་གང་ཟག་དང་ཆོས་རྣམས་དོན་དམ་པར་མ་གྲུབ་པ་(ཐལ་འགྱུར་པའི་འདོད་པར་ལྟར་བྱེད་པ)་ལ་རིགས་པའི་གནོད་བྱེད་ཅི་ཡང་མེད་ལ་(ཆོས་དེ་རྣམས)་དོན་དམ་པ་འམ་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པ་ལ་རྒྱུ་འབྲས་སོགས་རྣམ་གཞག་ཐམས་ཅད་མི་རུང་བར་དབུ་མའི་བསྟན་བཅོས་(སོགས)་ནས་གསུངས་(པའི་རིགས)་པ་རྣམས་སོ། ། 【了】如言違難，謂中論說：若諸人法是勝義無，全無正理能為違害；若勝義有.或有自相，則因果等一切建立.皆不得成。 *【釋】如言違害，即說「一切法皆自相空.無少違害，許有自相.作用建立皆不應理」之諸理。* 【藏】(གཉིས་པ་དེ་ཉིད་གང་དང་མཐུན་པའི་མདོ་ངོས་གཟུང་བ་ལ་གཉིས། དྲང་ངེས་ཀྱི་ཁྱད་པར་གང་ལ་བརྟེན་པའི་མདོ་བཤད་པ་དང་། འཁོར་ལོ་གསུམ་གྱི་རིམ་པ་མདོ་གཞན་དང་མི་མཐུན་པར་བསྟན་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)། དེ་འདྲ་བའི་དྲང་ངེས་འཇོག་ཚུལ་(ཐུན་མོང་མིན་པ་འདི)་ནི་མདོ་སྡེ་དགོངས་འགྲེལ་གྱིས་བཞག་པ་དང་མི་མཐུན་ཡང་ཏིང་ངེ་འཛིན་རྒྱལ་པོ་དང་བློ་གྲོས་མི་ཟད་པས་བསྟན་པ་དང་མཐུན་ནོ། ། 【藏】(བརྗོད་བྱ་དང་རྗོད་བྱེད་མི་འདྲ་བའི་ཚུལ་བཤད་པ་དེ་དག་ནི་རྒྱལ་བས་གདུལ་བྱ་རྒྱུད་ཐ་དད་པ་རྣམས་ཀྱི་ཁམས་དང་བསམ་པ་མཁྱེན་ནས་ཐབས་མཁས་ཀྱིས་བཀྲི་ཚུལ་བླ་ན་མེད་པ་ཡིན་པས་ན་རྒྱལ་བའི་མཛད་བ་ལ་མི་ཕྱེད་པའི་དད་གུས་སྦྱོད་རིགས་སོ། ། 【了】如是安立了不了義之理，雖與解深密經所立不相符順，然順三摩地王經及無盡慧經。 *【釋】如是安立了不了義，雖不順解深密經，而符無盡慧經與三摩地王經。* 【藏】གཉིས་པ་འཁོར་ལོ་གསུམ་ཀྱི་རིམ་པ་མདོ་གཞན་དང་མི་མཐུན་པར་བསྟན་པ་ལ་གཉིས། འཁྲིད་ཚུལ་གྱི་རིམ་ང་གསུམ་གསུངས་པའི་ཚུལ་དང་། འཁྲིད་ཚུལ་གྱི་རིམ་པ་གསུམ་དང་འཁོར་ལོ་རིམ་པ་གསུམ་མི་ཅིག་པར་བསྟན་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)། གཟུངས་ཀྱི་དབང་ཕྱུག་རྒྱལ་པོས་ཞུས་པ་ལས། ནོར་བུ་མཁན་གྱིས་བཀྲུ་བ་གསུམ་དང་ཕྱི་པ་གསུམ་གྱིས་རིམ་གྱིས་ནོར་བུ་སྦྱོང་བའི་དཔེས། རྒྱལ་བས་ཀྱང་མ་དག་(པ་སྟེ་རྒྱུད་མ་སྨིན)་པའི་སེམས་ཅན་གྱི་ཁམས་མཁྱེན་ནས་(དེ་རྣམས་ཀྱི་རྒྱུད་སྤྱོད་པའི་རིམ་པ་གསུམ་གསུངས་ཏེ་དང་པོར)་མི་རྟག་སྡུག་བསྔལ་(ཐུན་མོང་གི)་བདག་མེད་མི་སྡུག་པ་(སོགས)་ཡིད་འབྱུང་བའི་གཏམ་གྱིས་འཁོར་བ་ལ་དགའ་བ་རྣམས་(འཁོར་བ་ལས)་ཡིད་འབྱུང་བ་དང་ཆོས་འདུལ་བ་(སྟེ་བསླབ་པ་རྣམས)་ལ་འཇོག་པར་བྱེད་དོ། །དེ་ཡི་འོག་ཏུ་སྟོང་ཉིད་དང་མཚན་མེད་ད་སྨོན་མེད་ཀྱི་གཏམ་གྱིས་དེ་བཞིན་རྒྴེགས་པའི་གཏམ་གྱི་ཚུལ་(ཏེ་ཐར་པར་བགྲོད་པའི་ལམ་གྱི་རང་བཞིན)་ཁོང་དུ་ཆུད་པར་བྱེད་དོ། ། 【藏】དེ་ཡི་འོག་ཏུ་(ཐེག་པ་གཞན་དུ)་ཕྱིར་མི་ལྡོག་པའི་འཁོར་ལོའི་གཏམ་(སྟེ་ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་ཐབས་ཀྱི་ཚུལ)་དང་འཁོར་གསུམ་ཡོངས་དག་གི་(སྟེ་བྱ་བྱེད་ལས་གསུམ་བདེན་པར་གྲུབ་པ་མེད་པའི)་གཏམ་གྱིས་སེམས་ཅན་དེ་དག་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཡུལ་ལ་(སྟེ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ས་ལ་མི་འདའ་བར)་འཛུད་པར་མཛད་དོ། ། 【藏】སེམས་ཅན་རྒྱུ་(སྟེ་རིགས)་དང་རང་བཞིན་(ཏེ་དབང་པོ་རྣམས)་སྣ་ཚོགས་པ་དེ་དག་མཉམ་དུ་(སྟེ་ཐེག་པ་མཆོག་གི་ལམ་རིགས་མཐུན་པ་གཅིག་ལ་སྐལ་བ་འདྲ་མཉམ་དུ་ཞུགས་ནས་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཆོས་ཉིད་(དེ་ཆོས་སྐུ)་ཁོང་དུ་ཆུད་པས་སྦྱིན་གནས་(སམ་ཡོན་གནས)་བླ་ན་མེད་པ་(མང་པོ་ཡོད་པས་ན)་རྣམས་ཞེས་བྱའོ། ། 【了】陀羅尼自在王請問經中，以珠寶師三洗三拭漸次淨治摩尼為喻，說：「佛亦現知不清淨有情界，1.先以無常.苦.及無我.不淨，厭離之語，令諸樂著生死有情.起厭離心，安立正法毗奈耶中。2.次以空性無相無願之語，而令了解佛語之理。3.其後更以不退轉輪語.及三輪清淨語，令諸有情入佛境界。彼諸有情有種種因.種種自性，令其等入如來法性。是故說名無上福田。」【藏】(གཉིས་པ་འཁྲིད་ཚུལ་གྱི་རིམ་པ་གསུམ་དང་འཁོར་ལོ་རིམ་པ་གསུམ་མི་གཅིག་པ་བསྟན་པ་ལ་གཉིས། མི་གཅིག་པའི་རྒྱུ་མཚན་བསྟན་པ་དང་། རིམ་པ་གསུམ་སྟོན་པའི་མདོ་དོན་ཅུང་ཟད་བཤད་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི།། ཞེས་(གཟུངས་རྒྱལ་གྱིས་རིམ་པ་གསུམ་གྱིས་གདུལ་བྱ་བཀྲི་བའི་ཚུལ)་གསུངས་པ་ནི་(དགོངས་འབྲེལ་ལས་གསུངས་པའི)་ཆོས་འཁོར་ལན་གསུམ་དུ་བསྐོར་བ་དང་(གདུལ་བྱ་བཀྲི་ཚུལ)་དོན་མི་གཅིག་སྟེ། འདི་ནི་གང་ཟག་གཅིག་དང་པོར་ཐེག་དམན་དུ་འཁྲིད་དེ། དེ་ནས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཡུལ་ཐེག་ཆེན་ལ་བཙུད་ནས་མཐར་སངས་རྒྱས་ཐོབ་པར་བྱེད་པའི་རིམ་པ་ཡིན་ལ། ཆོས་འཁོར་གསུམ་ནི་ཐེག་པ་ཆེ་ཆུང་གི་གདུལ་བྱ་རྒྱུད་ཐ་དད་ཀྱི་དབང་དུ་མཛད་པའི་ཕྱིར་ཏེ། མདོ་ཀུན་ལས་བཏུས་པ་ལས། (གཟུངས་ཀྱི་དབང་ཕུག་རྒྱལ་པོས་ཞུས་པའི)་མདོ་འདི་ཐེག་དམན་རྣམས་ཀྱང་མཐར་ཐེག་ཆེན་དུ་ཞུགས་ནས་འཚང་རྒྱ་བ་མཐར་ཐུག་ཟེག་པ་གཅིག་ཡིན་པའི་སྒྲུབ་བྱེད་(ཀྱི་ཁུངས་སམ་ཤེས་བྱེད)་དུ་དྲངས་པའི་ཕྱིར་རོ། ། 【了】此與三轉法輪不同。此是於一補特伽羅次第引導，先入小乘，次入大乘諸佛境界，後令成佛。三轉法輪，是依異體大小乘機而宣說故。集經論中亦引此經，證小乘人後入大乘而成正覺，成立究竟一乘義故。 *【釋】陀羅尼自在王經，以珠寶師淨摩尼寶三種次第為喻，說引導所化三種次第。其義雖與三摩地王經等相符，然引導所化之三種次第，不可名為三轉法輪。若不爾者，般若等經應是第三轉法輪，然無依據。且與佛說般若經時諸天讚云.我等今見佛於世間轉第二法輪，成相違故。* *【釋】後人有說.解深密經三轉法輪.與陀羅尼自在王經三轉法輪之建立者，當知是欺愚夫之談。* 【藏】(གཉིས་པ་རིམ་པ་གསུམ་བསྟན་པའི་མདོ་དོན་ཅུང་ཟད་བཤད་པ་ནི)། དེས་ན་(གཟུངས་རྒྱལ་གྱི་འཁོར་ལོ)་རིམ་པ་དང་པོ་གཉིས་ཀ་ཐེག་དམན་དུ་ཁྲིད་པ་ཡིན་པས་(རིམ་པ)་དང་པོའི་སྐབས་ཀྱི་བདག་མེད་ནི། བཞི་བརྒྱ་པ་ལས། སྟོང་ཉིད་ཀྱི་ལྟ་བ་སྟོན་པའི་སྔ་རོལ་དུ་རྒྱུད་སྤྱོང་བྱད་ལ་མི་རྟག་པ་ལ་སོགས་པ་བཞི་བཤད་བའི་(སྐབས་ཀྱི)་བདག་མེད་དང་འདྲ་(བར་གསུངས་པས་ན་ཐུན་མོང་གི་བདག་མེད་གཙོ་ཆེ)་སྟེ། (དེའི་ཕྱིར)་བདག་གི་བ་རྣམས་རང་དབང་དུ་གྱུར་བའི་(སྟེ་རང་རྐྱ་ཐུབ་པའི་རྫས་ཡོད་ཀྱི)་བདག་མེད་པའོ། །ཕྱིར་མི་ལྡོག་པ་ནི་(ཐེག་པ)་དེར་ཞུགས་ནས་ཐེག་པ་གཞན་དུ་འགྲོ་མི་དགོས་པའི་(དོན་དུ་གསུངས་པས་ན་ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་ལམ་གྱི)་དོན་ནོ། ། 【了】故初二次第，皆是引入小乘。初時之無我，等同四百論.於說空見之前，為淨相續.所說無常等四中之無我，謂於我所.無自在我。不退轉者，是入彼已，不須更趣餘乘之義。【藏】(གཉིས་པ་དོགས་པ་སྤོང་བ་ལ་གཉིས། གསུང་རབ་སོ་སོའི་བརྗོད་བྱ་འགལ་ན་སྟོན་པ་པོ་ལ་ནང་འགལ་ཡོད་པའི་དོགས་པ་དགོད་པ་དང་། དེའི་ལན་བསྟན་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)། གལ་ཏེ་རྣམ་རིག་པས་བཀྲལ་བ་དེ་(བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱི)་མདོའི་དོན་ཡིན་ན་(བརྗོད་བྱ་བསྟན་ཚུལ)་དེ་དང་མི་མཐུན་པར་དབུ་མ་པས་བཀྲལ་བ་ཡང་མདོའི་དོན་ཡིན་པས། (དེ་ཐམས་ཅད་མདོ་དོན་དུ་འཇོག་ན་འཇོག་ཚུལ་དེ་དག་མི་མཐུན་པས་རྒྱུ་མཚན་དེ་ལྟར་ན་མདོ)་གསུངས་པ་པོ་(བཅོམ་ལྡན་འདས)་ལ་ནང་འགལ་ཡོད་པར་འགྱུར་ཞིང་(འགྲེལ་ཚུལ་དེ་ལྟར་བྱས་པས)་མདོའི་དོན་བཀག་པར་ཡང་འགྱུར་རོ་སྙམ་ན། 【了】若唯識解.是彼經義，中觀師解與前不符.亦是經義，則說法者自應相違，亦即破壞彼經之義。【藏】(གཉིས་པ་ལན་ལ། རྒྱས་པར་བཤད་པ་དང་། དོན་བསྡུ་བའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས། སྟོན་པ་པོའི་དགོངས་པ་དང་འགལ་བ་མེད་ཚུལ་དང་། གསུངས་རབ་སོ་སོར་བརྗོད་བྱ་ལ་འགལ་བ་ཡོད་ཚུལ་ལོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས། མཚུངས་པ་དགོད་པ་དང་། མི་མཚུངས་པའི་ལན་དགག་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས། སྲོག་གཅོད་ལ་གནང་བཀག་གི་ཁྱད་པར་ཡོད་པ་སྡེ་སྣོད་སོ་སོའི་དོན་དུ་བསྟན་པ་དང་། དེས་ན་སྟོན་པ་པོ་ལ་ནང་འགལ་ཡོད་པར་ཐལ་བའོ། ། 【藏】དང་པོ་དེ་ནི་གདུལ་བྱའི་བསམ་པའི་དབང་གིས་སྟོན་ལུགས་ཡིན་པས་གསུངས་པ་པོ་ལ་ནང་འགལ་དུ་འགྱུར་བའི་དོགས་པའི་གནས་མེད་ཚུལ་ནི)། འོ་ན་རྐྱེན་ལ་ལྟོས་ཏེ་སྲོག་གཅོད་ལ་གནང་བ་མེད་པ་དེ་ཉན་ཐོས་ཀྱི་སྡེ་སྣོད་ཀྱི་དོན་ཡིན་ནམ་མིན། མིན་ན་ཐེག་པ་ཆེ་ཆུང་གི་སྡེ་སྣོད་ལ་སྲོག་གཅོད་ལ་གནང་བཀག་གི་ཁྱད་པར་མེད་པར་འགྱུར་རོ། ། 【藏】(རྐྱེན་ལ་ལྟོས་ཏེ་སྲོག་གཅོད་ལ་གནང་བ་མེད་པ་དེ་ཉན་ཐོས་ཀྱི་མདོའི་དོན)་ཡིན་ན་དགོས་པ་འགའ་ཞིག་ལ་ལྟོས་ནས་སྲོག་གཅོད་ལ་གནང་བ་ཡོད་པ་ཡང་ཐེག་ཆེན་གྱི་སྡེ་སྣོད་ཀྱི་དོན་ཡིན་པས་(རྒྱུ་མཚན་དེས་ན། །གཉིས་པ་སྟོན་པ་པོ་ལ་ནང་འགལ་ཡོད་པར་ཐལ་བ་ནི)། གསུངས་པ་པོ་ལ་ནང་འགལ་ཡོད་པར་འགྱུར་རོ་ཞེས་སྨྲས་ན་ལན་ཅི་ཡོད། (གཉིས་པ་མི་མཚུངས་པའི་ལན་དགག་པ་ལ། མི་མཚུངས་པའི་ལན་དགོང་པ་དང་། དེ་དགག་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི། གལ་ཏེ)་གདུལ་བྱ་ཐེག་དམན་ལ་ལྟོས་ཏེ་སྲོག་གཅོད་ལ་ནས་ཡང་གནང་པ་མེད་ལ། (གདུལ་བྱ)་ཐེག་ཆེན་གྱི་ཁྱད་པར་འགའ་ཞིག་ལ་(དགོས་པ་འམ་རྐྱེན་ལ)་ལྟོས་ཏེ་གནང་བ་ཡོད་པ་གསུངས་པ་པོའི་དགོངས་པ་ཡིན་པས་མི་འགལ་ལོ་ཞེ་ན། (གཉིས་པ་དེ་དགག་པ་ནི། དེ་བཞིན་དུ་འདི་ཡང་གདུལ་བྱ)་ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་རིགས་ཅན། (ཡིན་ཡང)་རེ་ཞིག་ཟབ་མོའི་དོན་རྫོགས་པར་བཤད་པའི་སྣོད་དུ་མི་རུང་བའི་(རྣམ་རིག་པ་ལྟ་བུའི)་གདུལ་བྱའི་བློ་ལ་ལྟོས་ཏེ་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པ་ཡོད་(པར་བསྟན)་ལ། (ཡང)་ཟབ་མོའི་དོན་རྫོགས་པར་གོ་པའི་སྣོད་རུང་གི་(ཐལ་འགྱུར་བ་ལྟ་བུའི)་གདུལ་བྱ་ལ་ལྟོས་ཏེ་ཆོས་ཐམས་ཅད་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པ་མེད་པ་(དེ་ལྟར་བསྟན་པ)་ལ་ཅི་ཞིག་འགལ། 【了】若爾，問云︰任待何緣不開殺生，是否聲聞教藏之義。若非彼義，大小乘藏殺生開遮應無差別。若是彼義，觀待特緣殺生有開，亦是大乘教藏之義，則說法者自應相違，有何可答。【了】若謂：殺生待小乘機.終無開許，觀待大乘少數特機.則有開許，是說者意，故無相違。【了】大乘種性，暫非具說深義法器，待所化心.是有自相；堪具了解深義法器，待所化心.是無自相，何違之有。 *【釋】由是當知，蘊等有自相.與蘊等無自相，雖具是佛說，然佛無自語相違之過。* *【釋】前說是就所化增上，後說是佛究竟意故。* *【釋】如小乘經.於一切種不開殺生，大乘經中.觀待少數特殊之機.而開許殺生，亦不相違也。* 【藏】(གཉིས་པ་གསུང་རབ་སོ་སོའི་བརྗོད་བྱ་ལ་འགལ་བ་ཡོད་ཚུལ་ལ་གཉིས། མདོ་གཞན་དང་བརྗོད་བྱ་འཛིན་ཚུལ་མི་འདྲ་བར་བསྟན་པ་དང་། དེས་ན་རང་མཚན་ཡོད་པར་སྟོན་པའི་སྒྲས་ཟིན་བརྗོད་བྱར་བྱེད་དགོས་པས་གསུང་རབ་སོ་སོའི་བསྟན་དོན་ལ་འགལ་བ་ཡོད་པར་བསྟན་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི། ཡང)་ཕ་དང་མ་ནི་གསད་བྱས་ཤིང་། ཞེས་(སོགས)་གསུངས་པ་ལྟར་སྒྲས་ཟིན་(མདོ་དེའི)་བརྗོད་བྱའི་དོན་མིན་ཡང་སྨྲ་བ་པོའི་བརྗོད་འདོད་ཀྱི་དོན་སྲིད་སྲེད་(སོགས)་བརྗོད་བྱའི་དོན་ཡིན་པ་ལྟར་(དགོངས་འགྲེལ་གྱི་མདོ)་འདི་ལ་(ཡང་འགྲེལ་ཚུལ་དེ་བཞིན་དུ)་བྱར་མེད་དེ། གསུངས་པ་པོས་(དགོངས་འགྲེལ་གྱི་མདོ)་འདིའི་གདུལ་བྱ་ལ་(རེ་ཞིག་དགོངས་འགྲེལ་གྱི་མདོ་འདིའི)་དངོས་བསྟན་གྱི་དོན་དེ་ཉིད་འཛིན་དུ་གཞུག་པར་བཞེད་པའི་ཕྱིར་རོ། ། 【藏】(གཉིས་པ་དེ་ན་རང་མཚན་ཡོད་པར་སྟོན་པའི་སྒྲས་ཟིན་བརྗོད་བྱར་བྱད་དགོས་པས་གསུང་རབ་སོ་སོའི་བརྗོད་བྱ་ལ་འགལ་བ་ཡོད་ཚུལ་ནི)། དེས་ན། (དགོངས་འགྲེལ་གྱི་མདོ)་འདི་ལ་བརྗོད་བྱ་ཞིག་བསྟན་དགོས་ལ་སྒྲས་ཟིན་ལས་གཞན་པའི་བརྗོད་བྱ་ཡང་བསྟན་དུ་མེད་པའི་ཕྱིར་དངོས་ཟིན་གྱི་དོན་རྣམས་བརྗོད་པར་བྱ་དགོས་ཤིང་། (དེ་ལྟར་ན)་སྒྲ་ཇི་བཞིན་པའི་དོན་ལ་གནོད་པ་(ཡོད་ཚུལ)་བསྟན་ནས་ངེས་དོན་མིན་པར་སྒྲུབ་པ་ནི་འདོད་པ་ཡིན་ནོ། ། 【了】如云「父母應殺害」，雖言所說非所詮義，其說法者.樂說之義.是以有愛為所詮義。\[解深密經]此不同彼，以此說者.欲令此所化.於直說義而受持故。以此，經中應有所詮，離如言義.亦無其餘所詮可說，故如言義即是所詮。於如言義顯示過難，成立此經非真了義，是此所許。【藏】(གཉིས་པ་དོན་བསྡུས་ཏེ་བསྟན་པ་ནི)། དེས་ན་(སྤྱིར)་གསུང་རབ་ཀྱི་བརྗོད་བྱའི་དོན་(ལ་འཇོག་ཚུལ་གཉིས་ཡོད་དེ་གསུང་རབ་ཀྱི་བརྗོད་བྱའི་དོན)་ཡང་ཡིན་ལ། གསུང་པ་པོའི་དགོངས་པ་ཡང་ཡིན་པ་(གཅིག)་དང་གསུང་པ་པོའི་དགོངས་པ་མིན་ཀྱང་གསུང་རབ་ཀྱི་(བརྗོད་བྱའི)་དོན་དུ་བཞག་དགོས་པ་གཉིས་ཡོད་དོ། ། 【了】故有二種：一是經所詮義，亦是說者意趣。二非說者意趣，而須立為經所詮義。 ###### # 庚二、顯彼不同彌勒問品【了】庚二、顯彼不同彌勒問品 *【釋】庚二、顯彼不同彌勒問品。* *【釋】「若解深密經，至故廣抉擇。」* 【藏】གཉིས་པ་ནི། (དེ་དང་བྱམས་ཞུས་ཀྱི་ལེའུ་གཉིས་མི་མཚུངས་པར་བསྟན་པ་ལ་གཉིས། རྩོད་པ་དགོད་པ་དང་། དེ་དགག་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས། རྣམ་རིག་གི་ལུགས་སུ་བྱམས་ཞུས་འཆད་ན་ཡུམ་གྱི་མདོ་ཡི་འཆད་ཚུལ་དང་འགལ་བ་དང་། དེ་ལྟར་མི་འཆད་ན་བྱམས་ཞུས་ཀྱི་འཆད་ཚུལ་དང་འགལ་བའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)། གལ་ཏེ་དགོངས་འགྲེལ་གྱི་མཚན་ཉིད་གསུམ་གྱི་རྣམ་གཞག་རྣལ་འབྱོར་སྤྱོད་པའི་ལུགས་སུ་(མཛད་ནས)་འཆད་ན་བྱམས་ཞུས་ཀྱི་ལེའུ་ལས་མཚན་ཉིད་གསུམ་གསུངས་པ་ཡང་(རྣལ་འབྱོར་སྤྱོད་པའི་ལུགས)་དེ་བཞིན་དུ་(འཆད་པར)་འདོད་དམ་མི་འདོད། འདོད་ན་(ཉི་ཁྲི་ལ་སོགས་པའི)་ཡུམ་གྱི་མདོ་རྣམས་སྒྲ་ཇི་བཞིན་པར་འདོད་པ་མི་རིགས་ཏེ། (དེ་དག་གིས་ཀྱང་མཚན་ཉིད་གསུམ་གྱི་རྣམ་གཞག་བྱེད་ཚུལ)་དགོངས་འགྲེལ་བཞིན་ནོ། ། 【藏】(གཉིས་པ་དེ་ལྟར་མི་འཆད་ན་བྱམས་ཞུས་ཀྱི་འཆད་ཚུལ་དང་འགལ་ཚུལ་ནི)། མི་འདོད་ན་མདོ་དེ་ལས། (བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་ཐོག་མར)་བྱམས་པ་(ཞེས་འབོད་པར་མཛད་ནས་གཟུགས་སོགས་ཀྱི་ཆོས་གང་ལ་ཡང་མཚན་ཉིད་གསུམ་གྱི་འཇོག་ཚུལ་འདི་ལྟར་ཤེས་དགོས་པ་ཡིན་ཏེ)། གང་ཀུན་བཏགས་པའི་གཟུགས་དེ་ནི་(གཟུགས་སོགས་དོན་ལ་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་མེད་བཞན་དུ་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་ཡོད་པར་ཀུན་བཏགས་པའི་ཆ་དེ་ནི་གཟུགས་ཀྱི་ཀུན་བཏགས་དེ་ཡིན་པས་དེ་ནི་ཐ་སྙད་དུ་ཡང་མེད་པ་སྟེ།)། རྫས་སུ་མེད་པར་བལྟ་བར་བྱའོ། ། 【藏】རྣམ་པར་བཏགས་པའི་གཟུགས་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་(གཟུགས་ཀྱི་གཞན་དབང་ཡིན་ལ་དེ་ནི་རང་འདོགས་བྱེད་ཀྱི)་རྣམ་པར་རྟོག་པ་(སྟེ་འདོགས་བྱེད་ཀྱི་ཚད་མ)་རྫས་སུ་ཡོད་(པ་སྟེ་ཐ་སྙད་དུ་ཡོད)་པའི་ཕྱིར་(གཟུགས་ཀྱི་གཞན་དབང་དེ་དག)་རྫས་སུ་ཡོད་པར་བལྟ་བར་བྱ་སྟེ། (དེ་ཡང་རང་མཚན་ཏེ)་རང་དབང་དུ་འབྱུང་བའི་ཕྱིར་ནི་མ་(ཡིན་གྱི་ཐ་སྙད་ཙམ་དུ་ཡོད་པ)་ཡིན་ནོ། ། 【藏】གང་ཆོས་ཉིད་ཀྱི་གཟུགས་(ནི་གཟུགས་ཀྱི་ཆོས་ཉིད་ཡིན་ལ)་དེ་ནི་(གཞན་དབང་བདེན་སྟོང་གི་ངོ་བོར་ཐ་སྙད་ཙམ་དུ་ཡོད་པས་ན)་རྫས་སུ་(སྟེ་ཐ་སྙད་དུ)་མེད་པའང་མ་ཡིན་(ཆོས་ཉིད་དེ་ནི་གཞན་དབང་གི་གཤིས་ལུགས་སུ་མ་གྲུབ་པས་ན)་རྫས་སུ་ཡོད་པའང་མ་ཡིན་ཞིང་དོན་དམ་(པ་མཐའ་གཉིས་དང་བྲལ)་པས་རབ་ཏུ་བྱེ་བར་བལྟ་བར་བྱའོ། ། 【藏】ཞེས་གཞན་དབང་རྫས་ཡོད་དུ་གསུངས་ཤིང་། གཟུགས་ནས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བར་གྱི་ཆོས་རྣམས་མིང་ཙམ་དུ་སྒྲུབ་པ་ན་(དེའི་ཤེས་བྱེད་ཀྱི་རིགས་པ་ཡང)་མིང་གི་སྔ་རོལ་བློ་མེད་ཕྱིར་ལ་སོགས་པའི་རིགས་པ་གསུམ་གྱིས་བསྒྲུབས་པས་དགོངས་འགྲེལ་དང་མཐུན་ནོ་ཞེ་ན། 【了】若解深密經三相建立.如瑜伽宗師所解，彌勒問品所說三相.是否亦如是許。【了】若許，則說般若經等是如言義.不應道理，如解深密經。【了】若不許者，1則彼經云：「彌勒！當知遍計執色，是名無體。諸分別色，當知有體，以諸分別是有體故，非自然生。諸法性色，當知非有體.非無體，是由勝義之所顯故。」說依他起是有體性。2又成立諸法從色至佛唯假名時，以「由名前覺無」等三理成立，亦與解深密經相同。 *【釋】他作是問：彌勒問品所說三相建立，與解深密經三相建立，有無差別。則彼品云「彌勒當知遍計執色」等，當如何釋。\[K9.12\_ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་སྟོང་ཕྲག་བརྒྱ་པ། K12.03\_འཕགས་པ་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ཁྲི་བརྒྱད་སྟོང་པ་ཞེས་བྱ་བ་ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་མདོ། ]\[K10.03\_ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་སྟོང་ཕྲག་ཉི་ཤུ་ལྔ་པ། བྱམས་པ། ཡོངས་སུ་བརྟགས་པའི་གཟུགས་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་རྫས་མེད་པར་བལྟའོ། །]* ###### ## 名所依事非勝義有【藏】(གཉིས་པ་དེ་དགག་པ་ལ་གཉིས། བྱམས་ཞུས་ཀྱི་ལེའུའི་ཚིག་དོན་ཞིབ་པར་བཤད་པ་དང་། ཞིབ་པར་འཆད་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་ནོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས་རྣམ་རིག་ལྟར་མི་འཆད་ཀྱང་ཀུན་བཏགས་འགོག་པའི་རིགས་པ་འཆད་ཚུལ་དང་། རྣམ་རིག་ལྟར་མི་འཆད་ཀྱང་གཞན་དབང་རྫས་ཡོད་དུ་གསུངས་པའི་ཚུལ་ལོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས། ཆོས་ཐམས་ཅད་མིང་ཙམ་གྱིས་བཞག་པའི་བཏགས་ཡོད་དུ་བསྟན་པ་དང་། དེ་ལ་དོགས་པ་བཀོད་དེ་མིང་ཙམ་གྱིས་བཞག་པའི་སྒྲུབ་བྱེད་བསྟན་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས། ཞུས་ལན་གྱི་སྒོ་ནས་བཤད་ཚུལ་དགོད་པ་དང་། དེས་ན་ཡོད་པ་དང་བཏགས་ཙམ་མི་འགལ་བར་གྲུབ་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས། ཡུམ་གྱི་མདོའི་སྒྲས་ཟིན་ལྟར་ལེའུ་འདིས་འཆད་ཚུལ་བསྟན་པ་དང་། དེས་ན་ལེའུ་འདིས་ཡུམ་གྱི་མདོ་དྲང་དོན་དུ་འཆད་པ་མི་རིགས་པར་སྨྲ་བའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས། དབུ་མའི་ལུགས་ལྟར་འཆད་ཚུལ་དང་། རྣམ་རིག་ལྟར་འཆད་ན་མདོ་སྔ་ཕྱི་འགལ་བར་བསྟན་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས། ཆོས་ཐམས་ཅད་མིང་གིས་བཏགས་ཙམ་ཡིན་པའི་དམ་བཅའ་དང་། དེ་ལ་རྩོད་པ་སྤོང་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)། བཤད་པར་བྱ་སྟེ། (དེ་ཡང)་བྱམས་པས་ཤེར་ཕྱིན་ལ་སྤྱོད་པ་བྱང་སེམས་ཀྱི་སྤྱོད་པ་ལ་སློབ་(པར)་འདོད་པས་གཟུགས་ནས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བར་ལ་ཇི་ལྟར་བསླབ་པར་བྱ་བ་(སྟེ་བསླབ་པའི་ཚུལ)་དྲིས་པའི་ལན་དུ་(བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་ཆོས)་དེ་དག་མིང་ཙམ་མོ་ཞེས་(མིང་ཙམ་དུ་བལྟ་བའི་སྒོ་ནས)་བསླབ་པར་གསུངས་ཏེ། །(ཞེས་གསུངས་སོ། ། 【了】茲當解釋。彌勒問云：「若有欲行般若波羅蜜多學菩薩行，於色乃至於佛，應如何學？」答云：「應如是學，彼皆唯名。」 *【釋】答云：彼品說分別色是有體者，非說實有。以彼品中彌勒問佛：修行般若波羅密多菩薩，于色乃至一切種智等諸法，當如何學。佛說：當如是學.一切唯名。唯名與實有成相違故。* 【藏】གཉིས་པ་རྩོད་སྤོང་ལ། མིང་དང་མིང་གི་འཇུག་གཞི་གཉིས་མེད་པའི་རྩོད་པ་དགོད་པ་དང་། མིང་གི་འཇུག་གཞི་བཏགས་ཙམ་དུ་ཡོད་པའི་ལན་ནོ། 【藏】(དང་པོ་ནི)། དེ་ལ་(ཡང་བྱམས་པས་བྱང་སེམས་རྣམས་ཤེར་བྱིན་ལ་སློབ་པའི་ཚེ་མིང་ཙམ་དུ་བལྟ་དགོས་ན)་གཟུགས་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པའི་མིང་རྣམས་འདོགས་གཞིའི་དངོས་པོ་དང་བཅས་པར་(རང་བཞིན་གྱིས)་དམིགས་ན་གཟུགས་ཞེས་སོགས་(ཀྱི་དོན་རྣམས)་ནི་མིང་ཙམ་དུ་མི་རུང་བས་གཟུགས་སོགས་མིང་ཙམ་མོ་ཞེས་ཇི་ལྟར་བསླབ་པར་བྱ། །དེ་ལྟར་མིན་པར་མིང་བརྗོད་པའི་གཞིའི)་དངོས་པོ་དེ་(རང་བཞིན་གྱིས)་མེད་ན་(མིང་འཇུག་པའི་གཞི་མེད་པས་ན་མིང་དེ་ཡང་མེད་དགོས་པས་དེ་ལྟར་ན)་མིང་དེ་ཡང་མིང་ཙམ་ཞེས་མི་རུང་ངོ་ཞེས་(བརྩད་པའི་ཚུལ་ཀྱིས)་དྲིས་ཏེ། (དེའི་ཚུལ་ཡང)་དོན་གྱི་དངོས་པོ་(སྟེ་ངོ་བོའི་རང་བཞིན་གྱིས)་ཡོད་ན་ཙམ་གྱི་སྒྲས་གཅོད་རྒྱུ་(ཡང)་མེད་ལ་(དོན་གྱི་དངོས་པོ་དེ་ཉིད་དེ་ལྟར་རང་བཞིན་གྱིས)་མེད་ན་མིང་འཇུག་པའི་གཞི་མེད་པས་མིང་ཡང་མེད་ཅེས་པའོ། ། 【藏】(གཉིས་པ་མིང་གི་འཇུག་གཞི་བཏགས་ཙམ་དུ་ཡོད་པའི་ལན་བསྟན་པ་ནི)། དེའི་ལན་དུ་(བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས)་གཟུགས་ཞེས་བྱ་བ་ནས་སངས་རྒྱས་ཞེས་བྱ་བའི་བར་(གྱི་ཆོས་རྣམས)་ནི་དངོས་པོ་ལ་གློ་བུར་དུ་མིང་དུ་བཏགས་པའོ་ཞེས་གསུངས་(པ་འདིས་ནི་གཟུགས་སོགས་ཀྱི་ཆོས་རྣམས་ལ་རང་བཞིན་གྱིས་གྲུབ་པ་བཀག་པ་ཡིན)་ཏེ་མིང་དུ་བཏགས་པ་ནི་(རང་བཞིན་གྱིས་མེད་ཅིང)་གློ་བུར་པའོ་ཞེས་སྦྱར་རོ། ། 【藏】གློ་བུར་བ་ནི་འདིར་(རྟོག་པས་བཅོས་ནས་བཏགས་པ་ཙམ་གྱིས)་བཅོས་མའི་དོན་ཡིན་པས་(ནམ་བཅོས་པར་རང་དབང་སྟེ)་རང་བཞིན་(གྱིས་གྲུབ་པར)་འགོག་པའོ། ། 【了】次又問云：「若緣色等諸名.及所依之事，則不可說色等唯名，故色等唯名.云何應學。若無彼事，名亦不可說是唯名。」謂問.若有實事，唯字則無所遮。若無實事，名則無依，故名亦無。【了】答云：「說名為色.乃至名佛，皆是於事假立客名。」此說假名唯是客來。此中客者，是假造義，故遮自性。 *【釋】彌勒又問：若有名所依色，則不應說一切唯名；若無名之所依，名亦應無。* *【釋】答：說從色至佛.皆是於事唯客名假立。言客名者，即假借名，遮止實性。若是實有，則非假借故。* 【藏】(གཉིས་པ་རྣམ་རིག་ལྟར་འཆད་ན་མདོ་སྔ་ཕྱིར་འགལ་བར་བསྟན་པ་ནི། ལེའུ)་འདིས་རྣམ་རིག་པ་ལྟར་གཟུགས་སོགས་བདེན་གྲུབ་མི་འགོག་པར་གཟུགས་ལ་སོགས་པར་མིང་བཏགས་པའི་ངོ་བོར་གཟུགས་སོགས་(ཏེ་ངོ་བོ་དང་ཁྱད་པར་དུ་ཀུན་བཏགས་པའི་ཀུན་བཏགས)་བདེན་པར་གྲུབ་པ་(ཙམ)་བཀག་ན་ནི། སྔར་གཟུགས་ནས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བར་(གྱི་ཆོས་ཐམས་ཅད)་མིང་ཙམ་དུ་གསུངས་པའི་(མདོའི)་དགོངས་པ་ནི་འདི་གཟུགས་སོ་ཞེས་སོགས་སུ་བཏགས་པའི་(ཀུན་བཏགས་ཀྱི)་ངོ་བོ་མིང་དུ་བཏགས་པ་ཙམ་(བསྟན་པར)་ཡིན་གྱི་འདོགས་པའི་གཞི་གཟུགས་སོགས་མིང་དུ་བཏགས་པ་ཙམ་མིན་ཞེས་བསྟན་(དགོས)་པར་འགྱུར་རོ། ། 【了】若如唯識，此文非破色等實有，是破於色等假名自性上.色等實有。前說「從色至佛皆唯假名」所有密意，謂說色等假立自性.唯是假名，非說假名所依色等.唯是假名。【藏】(གོང་དུ་བཤད་མ་ཐག་པ་དེ་ཀུན་བཏགས་ལ་དགོངས་པ)་དེ་ལྟ་(ཡིན་ན་འོ)་ན་འོག་ནས་གཟུགས་སོགས་མཚན་ཉིད་ཐམས་ཅད་ཀྱིས་མེད་དམ་ཞེས་(བྱམས་པས། ཞུས་པའི་ལན་དུ་དེ་ལྟར་ང་མི་སྨྲའོ་ཞེས་གསུངས་པ་ན། (ཡང་བྱམས་པས)་འོ་ན་ཇི་ལྟར་མཆིས་ཞུས་པའི་ལན་དུ་(གཟུགས་ནས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བར་གྱི་ཆོས་ཐམས་ཅད། འཇིག་རྟེན་གྱི་བརྡ་དང་ཐ་སྙད་ཀྱིས་(དབང་གིས་བཞག་པ་སྟེ)་ཡོད་ཀྱི་དོན་དམ་པར་ནི་(ཡོད་པ)་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་གཟུགས་ནས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བར་(གྱི་ཆོས)་ཐམས་ཅད་དོན་དམ་པར་མེད་མཉམ་དང་ཐ་སྙད་དུ་ཡོད་མཉམ་དུ་གསུངས་པ་(དེ་ཡང)་མི་རིགས་པར་འགྱུར་རོ། ། 【藏】(གཉིས་པ་དེས་ན་ལེའུ་འདིས་ཡུམ་གྱི་མདོ་དྲང་དོན་དུ་འཆད་པ་མི་རིགས་པར་སྨྲ་བ་ནི)། དེའི་ཕྱིར་(བྱམས་ཞུས་ཀྱི)་ལེའུ་འདིས་ཡུམ་གྱི་མདོ་(ཉི་ཁྲི)་ལས་སྔར་ཆོས་ཐམས་ཅད་དོན་དམ་པར་མེད་ཅིང་ཐ་སྙད་དུ་ཡོད་པར་གསུངས་པའི་དགོངས་པ་བསྟན་ནས་དྲང་དོན་དུ་བཀྲལ་ལོ་ཞེས་(སློབ་དཔོན་ཤཱནྟི་པ་སོགས་ཀྱིས་བཞེད)་པ་ནི་(སྐབས་འདིར)་མི་རིགས་པ་སྨྲ་བའོ། ། 【了】若如是者，下文問云：「豈謂色等皆無相耶？」答云：「我不說爾。」問：「若爾云何？」答：「唯由世間名言為有，非勝義有。」此說從色乃至於佛，於勝義中一切俱無，於名言中一切俱有，則不應理。故有說云：此品顯示般若前說「一切諸法.於勝義無.於名言有」所有密意，解釋般若為不了義。非如理說。 *【釋】由是當知此品之義，與唯識師所釋解深密經意趣.極不相同。此品未說色等是有自相，而說從色乃至一切種智等.諸法皆由名言增上而有，非實有故。故亦當知寂靜論師說，由此品顯二萬頌所有密意解為不了義，亦不應理。* 【藏】(གཉིས་པ་དེས་ན་ཡོད་པ་དང་བཏགས་ཙམ་མི་འགལ་བར་གྲུབ་པ་ནི)། དེས་ན་མིང་དུ་བཏགས་པའི་(སྟེ་མིང་དུ་བཏགས་པ་ཙམ་གྱི)་ཆོས་རྣམས་ནི་ཐ་སྙད་ཀྱི་དབང་(སྟེ་ཐ་སྙད་ཙམ་གྱི་དབང)་གིས་ཡོད་པར་བཞག་པའི་(རང་དབང་བ་མིན་བར)་བཅོས་མ་ཡིན་པས། (རྒྱུ་མཚན་དེའི་ཕྱིར་ན)་ཐ་སྙད་ཀྱི་དབང་གིས་ཡོད་པར་བཞག་པ་ཙམ་མིན་པའི་མིང་འཇུག་པའི་གཞི་(རང་དབང་བའི་དངོས་པོ)་མེད་ཀྱི་སྤྱིར་མིང་འཇུག་པའི་གཞིའི་དངོས་པོ་(ཐ་སྙད་ཙམ་དུ)་མེད་པ་མིན་པས་དེ་ཡོད་པ་དང་མིང་དུ་བཏགས་པ་ཙམ་དུ་གསུངས་པ་(གཉིས)་མི་འགལ་བའི་དོན་ནོ། ། 【了】故由假名安立諸法，謂由名言增上安立為有，是假造性。故無非由名言增上安立之有.為名所依，非說總無名所依事。故有彼事，與說唯由假名安立，義無相違。 ###### ## 名前覺無等理【藏】(གཉིས་པ་དེ་ལ་དོགས་པ་བཀོད་དེ་མིང་ཙམ་གྱིས་བཞག་པར་སྒྲུབ་བྱེད་བསྟན་པ་ལ་གཉིས། མིང་གི་ཐ་སྙད་ཀྱིས་བཞག་པ་ལ་དོགས་པ་བཀོད་དེ་མིང་ཙམ་གྱི་སྒྲུབ་བྱེད་བསྟན་པ་དང་། མིང་གི་འཇུག་གཞི་ཡོད་པ་ལ་དོགས་པ་བཀོད་དེ་མིང་ཙམ་ཡིན་པ་ལ་གནོད་བྱེད་སྤོང་བའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གསུམ། མིང་གིས་བཞག་པ་མ་ཡིན་པའི་ངོ་བོ་མེད་ན་མིང་གི་སྔར་བློ་འཇུག་པའི་དོགས་པ་དགོད་པ་དང་། མིང་ཙམ་ཡིན་ན་མཐོང་བ་ཙམ་གྱིས་མིང་ཤེས་བར་ཐལ་བའི་རྩོད་པ་དང་། དེའི་ལན་བཤད་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི། ཡང་ལེའུ་དེ་ཉིད་ལས)། དེ་ལ་གཟུགས་ཞེས་བྱ་བའི་མིང་མེད་པར་(ཏེ་མིང་ལ་མ་ལྟོས་པར)་གཟུགས་ཀྱི་དངོས་པོ་(སྟེ་གཟུགས་རུང)་མཐོང་བའི་དབང་གིས་འདི་(ནི)་གཟུགས་སོ་སྙམ་པ་མི་སྐྱེའི་(ཞེས་སོ། ། 【藏】གཉིས་བ་མིང་ཙམ་ཡིན་ན་མཐོང་བ་ཙམ་གྱིས་མིང་ཤེས་པར་ཐལ་བའི་རྩོད་སྤོང་ནི། གཟུགས་ཞེས་པའི)་མིང་གི་དབང་གིས་(འདི་གཟུགས་སོ་སྙམ་པའི་དེ་འདྲའི་བློ)་སྐྱེ་བས་ 【藏】གཟུགས་ཞེས་བྱ་བ་ནི་གློ་བུར་དུ་མིང་དུ་བཏགས་པའོ་ཞེས་ཇི་ལྟར་རིགས་ཞེས་དྲིས་(པ་ཡིན)་ཏེ། 【藏】(དེའི་ཚུལ་ཡང་བྱམས་པས)་གཟུགས་ཐ་སྙད་ཀྱི་དབང་གིས་བཞག་(ཙམ་ཡིན)་ན་དེའི་མིང་(གཟུགས་ཞེས་པར)་མ་བཏགས་པའི་དུས་སུ་ཡང་ཐ་སྙད་ཀྱི་དབང་གིས་བཞག་པ་(ཙམ)་ཡོད་པས་(དེའི་ཚེ་གཟུགས་རུང་ལ)་གཟུགས་སོ་སྙམ་པ་སྐྱེ་བར་རིགས་(སོ)་ཞེས་(དྲིས)་པའོ། ། 【了】問：「若無色名，由見色事增上.而不生心謂此是色，由名增上.則生是心，故說色是假立客名，云何應理。」謂色若由名言增上而立，則於未設彼名之時.亦有名言增上而立，理應起心念此是色。 *【釋】次問云「若無色名，至故說色等假立客名。」謂彌勒問云：若色唯由名言假立，則未立色名之前.亦有名言假立，則于質礙應起色覺。* 【藏】(གསུམ་པ་ལན་ལ། མིང་གི་སྔ་རོལ་བློ་མེད་སོགས་ཀྱི་རིགས་པ་གསུམ་དགོད་པ་དང་། རིགས་པ་གསུམ་པོ་འདི་ཐེག་བསྡུས་སུ་དགོད་པ་དང་ཚིག་མཐུན་ཡང་དེ་ལྟར་བཤད་མི་དགོས་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས། མིང་གི་སྔ་རོལ་བློ་མེད་བའི་རིགས་པ་དང་། དོན་གཅིག་དང་དུ་མ་འཚོལ་བར་འགྱུར་བའི་རིགས་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས། མིང་ལ་མ་བརྟེན་པར་བློ་མེད་པ་དེ་ཉིད་མིང་ཙམ་གྱི་སྒྲུབ་བྱེད་དུ་བསྟན་པ་དང་། དེའི་ཁྱབ་པ་སྒྲུབ་པ་དཔེ་དང་སྦྱར་ཏེ་བསྟན་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)། དེ་ནས་(བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས)་བྱམས་པ་ཉིད་ལ་(གཟུགས་ཞེས་པའི)་མིང་(གི་ཐ་སྙད)་ལ་མ་བརྟེན་པར་དངོས་པོ་(སྟེ་གཟུགས་རུང་མཐོང་ཙམ་ཉིད)་ལ་གཟུགས་སོ་སྙམ་པའི་བློ་སྐྱེའམ་(སྟེ་བློ་སྐྱེ་བ་ཡོད་དམ)་ཞེས་དྲིས་པ་ན་(བྱམས་པས་དེ་འདྲ)་མི་སྐྱེའོ་ཞེས་ཞུས་པའི་ཚེ་རྒྱུ་མཚན་དེ་ཉིད་ཀྱིས་(ཕྱིར)་གཟུགས་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་(འཛིན་པའི་བློ་སྐྱེས་པ)་ནི་(གདགས་གཞི་ལ་བརྟེན་ནས་གཟུགས་ཞེས)་བློ་བུར་དུ་མིང་དུ་བཏགས་(པ་ལ་བལྟོས)་པར་གསུངས་སོ། ། 【藏】(འོན་སྐབས་འདི་བི་གློ་བུར་དུ་མིང་བཏགས་ཚུལ་ཇི་ལྟར་ཡིན་སྙམ་ན། དེ་ཡང་གཟུགས་ལྟ་བུར་མཚོན་ན་དེ་ལ་གཟུགས་ཞེས་མིང་གིས་བཏགས་པ་ན་བཏགས་པ་ཙམ་གྱིས་གཟུགས་དེ་བློ་ཡུལ་དུ་འཆར་བ་མྱོང་བའི་གྲུབ་བས་དེ་ཙམ་གྱིས་ཆོག་གི་དེ་ཙམ་གྱིས་མི་ཆོག་པར་གཟུགས་ཀྱི་མིང་ལ་བརྟེན་ནས་བློ་ཡུལ་དུ་འཆར་བའི་གཟུགས་དེ་ལ་ཡིད་གཏད་དེ། སྤྱིར་གཟུགས་དེ་གཟུགས་ཞེས་པའི་མིང་མ་གཏགས་གོང་དུ་ཡོད་དམ་མིང་བཏགས་པའི་བཏགས་གཞི་དེ་ཇི་ལྟར་ཡོད་དཔྱོད་པ་ལ་ནམ་ཞུགས་པ་ན་སྐབས་འདིའི་དོན་དམ་དཔྱོད་བྱེད་ཀྱི་རིགས་པ་ལ་ཐུག་པར་ཡིན་ལ། དེ་ཡང་ལུགས་འདིར་ཆོས་ཐམས་ཅད་མིང་རྐྱང་ཙམ་དུ་འཇོག་པའི་གནད་ཀྱིས་ཡིན་ནོ། ། 【藏】གཉིས་པ་དེའི་ཁྱབ་པ་སྒྲུབ་པ་དཔེ་དང་སྦྱར་ཏེ་བསྟན་པ་ནི)། འདིས་རྒྱུ་མཚན་དེ་(ནི)་གཟུགས་སོགས་(མིང་གི)་ཐ་སྙད་ཀྱི་དབང་གིས་(གློ་བུར་དུ)་བཞག་པའི་སྒྲུབ་བྱེད་ཡིན་གྱི་དེ་ལས་བཟློག་པའི་སྒྲུབ་བྱེད་མིན་པར་བསྟན་པ་ནི། གཟུགས་སོགས་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་ན་(གཟུགས་རུང་། དེ་ལ་གཟུགས་སོ་སྙམ་པ་(སྟེ་དེར་འཛིན་པའི་བློ)་སྐྱེ་བ་དེ་(གཟུགས་ཞེས)་མིང་བཏགས་པ་ལ་མི་ལྟོས་པར་སྐྱེ་དགོས་(པར་འགྱུར)་ཞེས་པ་སྟེ་དཔེར་ན་མྱུ་གུ་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་ན་ས་བོན་ལ་མི་ལྟོས་པར་འཕེན། (དགོས)་པ་དང་འདྲའོ།། 【了】次返問彌勒云：「若不依名，豈於有事生心謂色。」白言：「不生。」告曰：「由此因緣，故說色等假立客名。」 *【釋】佛反問彌勒云：不依色名之名言，暫見質礙即起色覺否？彌勒白云：不起色覺。告曰：由是因緣故，故說色等名唯於所依假立客名也。* 【了】此顯彼理，成立色等是由名言增上安立，非是成立彼相違品。如云：「若色等法由自相有，是則生心念彼名色，應不觀待假名而生。」此如難云：苗有自相，應不待種。 *【釋】「此顯彼理，至破勝義有」* *【釋】此說.色非由自相是色名言所依。若色不待名言.則無色自性。若有色自性，則于質礙應不待名言而起色覺。* 【藏】(གཉིས་པ་དོན་གཅིག་དང་དུ་མ་འཚོལ་བར་འགྱུར་བའི་རིགས་པ་ནི། གཞན་ཡང)་དངོས་པོ་གཅིག་ལ་མིང་འདྲ་བ་དུ་མ་(འཇུག་པ་དེ་རང་མཚན་གྱིས་དབང་གིས་ཡིན་ན་དངོས་པོ་གཅིག་པོ་དེ་ཉིད་ངོ་བོ་དུ་མར་ཐལ་བ)་དང་(ཡང)་དོན་དུ་མ་ལ་མིང་གཅིག་འཇུག་(པ་དེ་རང་མཚན་གྱིས་དབང་གིས་ཡིན་ན་དོན་དེ་རྣམས་གཅིག་ཏུ་འགྱུར་བ་སོགས་ཀྱི་སྐྱོན་ཡོད)་པའི་རྒྱུ་མཚན་གྱིས་ཀྱང་གཟུགས་སོགས་སུ་བཏགས་པ་གློ་བུར་བར་གསུངས་པ་ཡང་གཟུགས་སོགས་(དེ་རྣམས་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པ་མིན་པར་མིང་རྐྱང་བཏགས་ཡོད་ཙམ་དུ)་ཐ་སྙད་ཀྱི་དབང་གིས་བཞག་པའི་གློ་བུར་བ་(ཡིན་གྱི་དེ་ལྟར)་མིན་ན་མིང་གི་ཐ་སྙད་རྣམས་རང་མཚན་གྱི་དབང་གིས་འཇུག་དགོས་ལ་དེ་ལྟ་ན་(གོང་དུ་བཤད་མ་ཐག་པའི་ཐ་སྙད)་དེ་རྣམས་མི་རིགས་(སོ་ཞེས)་པའི་དོན་ནོ། ། 【了】次說：「若於一事有多異名，及於多義同一名轉。由此因緣，亦知色等假立客名。」亦說色等，若非名言增上所立客名，則彼諸名應由自相增上而轉。若如是者，彼皆非理。 *【釋】又于一事多名轉時，若彼諸名.於彼一事由自相轉，則彼一事如名眾多，體亦應多。* 【藏】(གཉིས་པ་རིགས་པ་གསུམ་པོ་འདི་ཐེག་བསྡུས་སུ་དགོད་པ་དང་ཚིག་མཐུན་ཡང་དེ་ལྟར་བཤད་མི་དགོས་པར་བསྟན་པ་ནི། ཐེག་བསྡུས་ནས་བསྟན་པའི)་རིགས་པ་འདི་རྣམས་ཀྱིས་བསྒྲུབས་པས་(ཏེ་བསྒྲུབས་ཀྱང་། ཐེག་བསྡུས་ལྟར་(སྐབས་འདིར་རྣམ་རིག་པའི་ལུགས་བཞིན་དུ)་སྒྲུབ་དགོས་པའི་ངེས་པ་ཅི་ཡང་མེད་དེ། ཞིབ་མོ་རྣམ་འཐག་ལས། དེ་ཡང་(གཟུགས་སོགས)་དོན་དམ་པར་(ཏེ་རང་མཚན་གྱིས། གྲུབ་པ་ཡང་མ་ཡིན་པ་དེའི་ཕྱིར་(གལ་ཏེ)་རྗོད་པར་བྱེད་པ་དང་བ་རྗོད་པར་བྱ་བ་དག་(རང་མཚན་གྱིས་གྲུབ་ན་བརྗོད་བྱའི)་རྣམ་པ་དུ་མ་(གཅིག་ཏུ)་འདྲེས་(པ་ལ་སོགས)་པའི་སྐྱོན་མཐོང་བའི་ཕྱིར་དང་(མིང་བཞིན་དུ་དོན་དེ་ལྟར་གྲུབ་པར)་མ་ངེས་པའི་ཕྱིར་(རིགས་པ་འདི་དག་གིས་བསྒྲུབ་ཚུལ་རྣམ་རིག་པ་ལྟར་བྱས་ན་སྐབས་འདིར)་མ་གྲུབ་པ་ཡིན་ནོ། ། 【藏】ཞེས་རིགས་པ་གསུམ་པོའི་ཕྱི་མ་གཉིས་ཀྱིས་དོན་དམ་པར་གྲུབ་པ་བཀག་པ་བཞིན་ནོ། ། 【了】用彼諸理成立，亦非必依攝大乘論而為成立。如精研論云：「彼亦非勝義有，見有非一能詮所詮，雜體過故，不定過故，故不得成。」此以三正理中，後二正理，破勝義有。 *【釋】故用此諸理立無自相，非須定如攝大乘論而成立。精研論中，亦用「由名前覺無」等之後二理，破色有自相故。\[非勝義有。是故能詮、所詮種種雜亂，無決定故不成。]* ###### ## 唯名假立與自性可得【藏】(གཉིས་པ་མིང་གི་འཇུག་གཞི་ཡོད་པ་ལ་དོགས་པ་བཀོད་དེ་མིང་ཙམ་ཡིན་པ་ལ་གནོད་བྱེད་སྤང་པ་ལ་གཉིས། ཆོས་རྣམས་ཀྱི་ཁྱད་གཞི་ཁྱད་ཆོས་ཐམས་ཅད་བདེན་མེད་དུ་བསྟན་པ་དང་། དེས་ན་བདེན་པར་མེད་ཅིང་ཐ་སྙད་དུ་ཡོད་པར་བསྟན་ནས་དགོངས་འགྲེལ་རྣམ་རིག་པས་འཆད་ཚུལ་དང་བྱམས་ཞུས་མི་མཐུན་པར་བསྟན་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས། བཏགས་པ་ཡིན་ན་གདགས་གཞི་ཡོད་པས་བདེན་པར་འགྱུར་བའི་དོགས་པའི་ལན་བསྟན་པ་དང་། བཏགས་ཙམ་སྨྲ་བས་ཀྱང་བདེན་གྲུབ་ཁས་ལེན་དགོས་པའི་དོགས་པའི་ལན་བསྟན་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས། གདགས་གཞི་ཡོད་ན་ཐམས་ཅད་བདེན་མེད་དུ་འགལ་བའི་དོགས་པ་ཞུ་བ་དང་། ཞུ་བ་པོ་ཉིད་ལ་དྲི་བའི་ལན་གྱིས་མི་འགལ་ཚུལ་བསྟན་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)། དེ་ནས་དེ་ལྟ་ཡིན་ན་གཟུགས་ཞེས་པ་ནས། སངས་རྒྱས་ཞེས་པའི་བར་དུ་དངོས་པོ་གང་(ལ་ཐ་སྙད་འདོགས་པའི་ཚེ་རང་རང་གི་གདགས་གཞི)་ཉེ་བར་བཟུང་ནས་མིང་དང་ཐ་སྙད་འདོགས་པའི་(ན་དེ་དག་གི་གདགས་གཞིའི་དངོས་པོ་ཡོད་ལ་དེ་ལྟ་ན)་གཟུགས་སོགས་ཀྱི་ངོ་བོ་ཉིད་(རང་མཚན་གྱིས)་དམིགས་པ་ཁོ་ནར་མི་འགྱུར་རམ་ཞེས་(བྱམས་པས)་ཞུས་བ་ནི། མིང་འདོགས་པའི་གཞིའི་དངོས་པོ་འདུག་པས་གཟུགས་སོགས་ལ་རང་བཞིན་གྱིས་གྲུབ་པའི་ངོ་བོ་ཉིད་ཡོད་པ་མིན་ནམ་ཞེས་(ཞུས)་པའོ། ། 【藏】(གཉིས་པ་ཞུ་པ་པོ་ཉིད་ལ་དྲི་བའི་ལན་གྱིས་མི་འགལ་ཚུལ་བསྟན་པ་ནི)། དེའི་ལན་དུ་(བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་བྱམས་པ་ལ)་གཟུགས་ཞེས་པ་ལ་སོགས་པའི་(ཆོས་དེ་རྣམས་རང་རང་གི)་མིང་དང་ཐ་སྙད་འདོགས་པའི་དོན་དེ་གཟུགས་སོགས་ཀྱི་(ཚེས་དེ་དག་གི)་ངོ་བོ་ཉིད་ཡིན་ནམ་བཏགས་པ་ཙམ་དུ་ཟད་ཅེས་(བརྒལ་ལན་གྱི་དྲི་བ)་གསུངས་པ་ན། (དེ་ལ་བྱམས་པས)་བཏགས་པ་ཙམ་དུ་ཟད་ཅེས་(ལན)་ཞུས་པའི་ཚེ་(བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས)་འོ་ན་དྲི་བ་སྔ་མ་ལྟར་སེམས་པ་(སྟེ་གཟུགས་ལ་སོགས་པའི་གདགས་གཞི་དམིགས་ན་དེ་དག་རང་མཚན་གྱིས་ཡོད་པར་མིན་ནམ་ཞེས་དྲིས་པ)་ཇི་ལྟར་ཡིན་ཞེས་གསུངས་སོ། །འདིས་ནི་(སྟེ་དྲི་བ་འདི་དག་གིས་ནི)། རང་མཚན་གྱིས་གྲུབ་པའི་ངོ་བོ་མེད་ཀྱང་མིང་གི་གཞིའི་དངོས་པོ་(ཐ་སྙད་དུ)་ཡོད་པ་དང་དེ་ལ་(གློ་བུར་དུ)་མིང་དུ་བཏགས་པ་ཙམ་དུ་གསུངས་པ་ཡང་མི་འགལ་བར་བསྟན་ནོ། ། 【了】次白云：「若如是者，說名為色乃至名佛，隨取何事假立名言，色等自性豈非可得。」謂由說有名所依事，豈非色等有自體性。【了】答云：「色等名言所設立義，為是色等所有自性，為唯假立。」白言：「唯是假立。」告曰：「若爾，前問是云何思。」此顯雖無自相之體，然有名言所依之事，及說彼事唯假立名，亦無相違。 *【釋】「次白云，若如是者，至亦無相違。」此說雖無自相之體，而有名所依事，雖有彼事.而說於彼唯名假立亦不相違。* 【藏】(དེ་ལ་སེམས་ཙམ་པས་གཟུགས་སོགས་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་ན་མིང་དེ་དག་དངོས་དབང་གིས་འཇུག་དགོས་ཞེས་མི་ཟེར་ཡང་། གཟུགས་སོགས་རང་མཚན་གྱིས་གྲུབ་ན་མིང་དེ་དག་དངོས་དབང་གིས་འཇུག་དགོས་ཞེས་ཐལ་འགྱུར་བའི་རིགས་པས་འཕུལ་བ་ཡིན་ནོ། ། 【藏】གཉིས་པ་བཏགས་ཙམ་སྨྲ་བས་ཀྱང་བདེན་གྲུབ་ཁས་ལེན་དགོས་པའི་དགོས་པའི་ལན་བསྟན་པ་ལ་གཉིས། འདོགས་གཞི་འདོགས་བྱེད་གཉིས་ཀ་ཁས་ལེན་དགོས་པས་ཐམས་ཅད་བདེན་མེད་དུ་འགལ་བའི་དོགས་པ་ཞུ་བ་དང་། ཞུ་བ་པོ་ཉིད་ལ་དྲིས་པའི་ལན་གྱིས་མི་འགལ་བར་བསྟན་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)། དེ་ནས་གཟུགས་སོགས་མིང་དང་ཐ་སྙད་ཙམ་ཡིན་ན་(དེ་དག་གི་གདགས་གཞི་ཡོད་པས)་གཟུགས་སོགས་ཀྱི་ངོ་བོ་ཉིད་(དེ་རང་མཚན)་དམིགས་པར་འགྱུར་རམ་ཞེས་(བྱམས་པས)་ཞུས་པ་ནི་(སླར་ཡང་དྲི་ལན་མཛད་པའི་མཐར་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་འོ་ན)་སྔར་བཏགས་པ་ཙམ་དུ་ཟད་ན་ངོ་བོ་ཉིད་དམིགས་པར་མི་འགྱུར་རམ་ཞེས་པ་གཉིས་འགལ་བར་བསྟན་པ་ལ། (བྱམས་པས)་བཏགས་པ་ཙམ་དུ་སྨྲ་བས་ཀྱང་འདོགས་གཞི་དང་འདོགས་བྱེད་ཁས་བླང་དགོས་ལ་དེ་ལྟ་ན་གཟུགས་སོགས་ཀྱི་ངོ་བོ་ཉིད་(ཐ་སྙད་དུ)་ཡོད་དགོས་པས་(དེ་དང་བཏགས་པ་ཙམ་ཡིན་པ་གཉིས)་མི་འགལ་ཞེས་པའོ། ། 【藏】(གཉིས་པ་ཞུ་བ་པོ་ཉིད་ལ་དྲིས་པའི་ལན་གྱིས་མི་འགལ་བར་བསྟན་པ་ནི)། དེའི་ལན་དུ་(བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས)་མིང་དུ་བཏགས་པ་ཙམ་དེ་ལ་(དོན་དམ་པར)་སྐྱེ་འཇིག་དང་ཀུན་བྱང་ཡོད་དམ་གསུངས་པ་ལ་(བྱམས་པས)་མེད་དོ་ཞེས་ཞུས་པ་ན། (བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས)་འོ་ན་བཏགས་པ་ཙམ་ཡིན་ན་(གདགས་གཞི་དང་འདོགས་བྱེད་སོགས་འཐད་པས་གཟུགས་དེ་རྣམས)་ངོ་བོ་ཉིད་ཡོད་པར་མི་འགྱུར་རམ་ཞེས་(སྔར་གྱི)་འདྲི་བ་ཇི་ལྟར་འཐད་ཅེས་གསུངས་སོ། ། 【了】次問：「若色等法唯是名言，色等自性豈非可得。」謂佛前說「若唯假立.如何問云自性豈非可得」顯相違過，答「說雖唯假立.然亦須許能立所立，如是須有色等自性」，故無相違。【了】答云：「唯假立名，為有生滅.及染淨否？」白言：「非有。」告曰：「若爾，而問.若唯假立.豈無自性，云何應理。」 *【釋】「次問若色等法，至云何應理。」* *【釋】謂彌勒問云：色應非唯假名，以有色名所依事故。世尊答云：因犯不定，由許色唯假名，亦許色名能依所\[能立所立]，亦極能安立色體性故(གཟུགས་མིང་བཏགས་ཙམ་དུ་ཁས་ལེན་པས་ཀྱང་མིང་གདགས་གཞི་དང་འདོགས་བྱེད་ཁས་ལེན་པས་གཟུགས་ཀྱི་ངོ་བོ་ཡོད་པར་འཇོག་ཤེས་པའི་ཕྱིར)。* *【釋】次又答云，若唯假名說無生滅等，而問.若唯由名假立.豈非有自性，云何應理。* 【藏】(གཉིས་པ་དེས་ན་བདེན་པ་མེད་ཅིང་ཐ་སྙད་དུ་ཡོད་པར་བསྟན་ནས་དགོངས་འགྲེལ་རྣམ་རིག་པས་འཆད་ཚུལ་དང་བྱམས་ཞུས་མི་མཐུན་པར་བསྟན་པ་ལ་གཉིས། ཆོས་ཐམས་ཅད་དོན་དམ་པར་མེད་མཉམ་དང་། ཐ་སྙད་དུ་ཡོད་པར་བསྟན་ནས་རྣམ་རིག་པ་ལྟར་དགོངས་འགྲེལ་མི་འཆད་པ་དང་། ཡུམ་མདོ་དྲང་དོན་དུ་བཞེད་མཁན་གྱིས་ལེའུ་འདིས་ཡུམ་མདོ་དྲང་དོན་དུ་མི་འཆད་པའི་རྒྱུ་མཚན་གྱིས་ཀྱང་གྲུབ་པར་བསྟན་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)། དེ་ནས་སྔར་བཤད་པ་ལྟར་གཟུགས་སོགས་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་མེད་དམ་ཞེས་པའི་དྲིས་ལན་མཛད་པས་ངོ་བོ་ཉིད་དང་སྐྱེ་འགག་དང་ཀུན་བྱང་བཀག་པ་དོན་དམ་པར་(རམ་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པ)་ཡིན་ལ། ཐ་སྙད་དུ་གཟུགས་སོགས་ཡོད་པར་བསྟན་པས་མིང་དུ་བཏགས་པ་ཙམ་ཡང་ཐ་སྙད་དུ་ཡིན་པས། །དེས་ན་དྲི་ལན་དེ་དག་གིས་ནི་གཟུགས་སོགས་རང་མཚན་གྱིས་མེད་ཀྱང་ཐ་སྙད་ཙམ་དུ་ཡོད་པར་བསྟན་པར་ཡིན་པས། དགོངས་འགྲེལ་དང་འཆད་ཚུལ་ག་ལ་མཐུན། 【藏】(གཉིས་པ་ཡུམ་མདོ་དྲང་དོན་དུ་བཞེད་མཁན་གྱིས་ལེའུ་འདིས་ཡུམ་མདོ་དྲང་དོན་དུ་མི་འཆད་པའི་རྒྱུ་མཚན་གྱིས་ཀྱང་གྲུབ་པར་བསྟན་པ་ནི)་སློབ་དཔོན་(ཐོགས་མེད)་སྐུ་མཆེད་ཀྱིས་ཀྱང་(བྱམས་ཞུས་ཀྱི)་ལེའུ་འདིས་ཡུམ་གྱི་མདོ་དྲང་དོན་དུ་མི་འགྲེལ་ཞིད་དགོངས་འགྲེལ་གྱིས་(ཡུམ་གྱི་མདོ་དྲང་དོན་དུ)་འགྲེལ་བའི་རྒྱུ་མཚན་ཡང་(ལེའུ)་འདིས་ཀྱང་ཆོས་ཐམས་ཅད་དོན་དམ་པར་མེད་ལ་ཐ་སྙད་ཙམ་དུ་ཡོད་པར་བསྟན་པས་(ལེའུ་འདི་དང་ཡུམ་གྱི་མདོ་གཉིས)་སྒྲ་ཇི་བཞིན་པར་གཟུང་དུ་མི་རུང་བ་འདྲའོ་སྙམ་དུ་(སློབ་དཔོན་སྐུ་མཆེད་སོགས་ཀྱིས)་།དགོངས་སོ། ། 【了】次問：「豈謂色等一切種無。」如前問答\[豈謂色等皆無相耶…]，謂於勝義.破除自性生滅染淨，於名言中.說色等有，其假立名亦是名言。故此所說，云何能順解深密經。無著兄弟，不以此品解釋般若為不了義，而以解深密經解釋。其中道理，蓋以此品.亦說一切諸法.於勝義無.唯名言有，故亦非堪如言取義。 *【釋】是故此品，從色乃至一切種智，說一切法皆無自相.唯名言有，與解深密經極不相同。無著兄弟亦不許此品解般若經為不了義。* ###### ## 依他起是有體性亦無違，法性俱非有體無體【藏】(གཉིས་པ་རྣམ་རིག་ལྟར་མི་འཆད་ཀྱང་གཞན་དབང་རྫས་ཡོད་དུ་གསུང་ཚུལ་ལ་གཉིས་ལས། ལེའུ་འདེར་བསྟན་པའི་མཚན་ཉིད་གསུམ་སྤྱིར་བསྟན་བ་དང་། དེས་ན་གཞན་དབང་རྫས་ཡོད་དུ་གསུངས་པའི་ཚུལ་ལོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས། ལེའུ་འདིར་མཚན་ཉིད་གསུམ་གསུངས་ཚུལ་དང་། དེའི་དོན་འཇུག་འགྲེལ་དུ་བཤད་པ་ལས་ཤེས་པར་བྱར་འོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས། མཚམས་སྦྱར་བ་དང་། དོན་བཤད་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི། དེ་བཞིན་དུ)་གཞན་དབང་རྫས་ཡོད་དུ་གསུངས་པ་དང་མི་འགལ་བ་ནི་ཐོག་མར་མདོ་(སྟེ་བྱམས་ཞུས་ཀྱི་ལེའུ)་དེ་ལས་མཚན་ཉིད་གསུམ་གསུངས་ཚུལ་ཤེས་དགོས་པས་(ན་དེ་ཉིད)་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། (གཉིས་པ་དོན་བཤད་པ་ལ་གསུམ་ལས། ཀུན་བཏགས་བསྟན་པའི་མདོ་དྲངས་ཏེ་ཚིག་དོན་ཅུང་ཟད་བཤད་པ་དང་། གཞན་དབང་བསྟན་པའི་མདོ་དྲངས་ཏེ་ཚིག་དོན་ཅུང་ཟད་བཤད་པ་དང་། ཡོངས་གྲུབ་བསྟན་པའི་མདོ་དྲངས་ཏེ་ཚིག་དོན་ཅུང་ཟད་བཤད་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ། མདོ་དྲངས་པ་དང་། ཚིག་དོན་ཅུང་ཟད་བཤད་པ་གཉིས་ལས། དང་པོ་ནི། ལེའུ)་དེ་ཉིད་ལས། བྱམས་པ་གང་འདུ་བྱེད་ཀྱི་མཚན་མའི་དངོས་པོ་(ནི་གཟུགས་ཞེས་བྱ་བའི་ཆོས་གང་དང་གང་ཡིན་པ།)་དེ་དང་དེ་ལ་(བརྟེག་ནས)་གཟུགས་ཞེས་བྱ་བའི་མིང་དང་(གཟུགས་སོ་སྙམ་དུ)་འདུ་ཤེས་(པའི་རྟོག་པ)་དང་(དེ་གཉིས་ཀྱིས་རིམ་བཞིན་མིང་དུ)་བཏགས་པ་དང་ཐ་སྙད་(བཏགས་པའི་དོན་གཟུགས་དེ)་ལ་བརྟེན་ནས་(ཏེ་ཐ་སྙད་ཀྱི་དོན་ལ་དམིགས་ཏེ་འདོགས་བྱེད་ཀྱི་རྣམ་གྲངས་དེ་དག་གི་དབང་ཙམ་གྱིས་བཞག་པའི་གཟུགས་དེ་ཉིད་འདུ་བྱེད་ཀྱི་མཚན་མའི་དངོས་པོ་ཡིན་ལ་དེ་འདྲའི)་གཟུགས་ཀྱི་ངོ་བོ་ཉིད་དུ་ཡོངས་སུ་རྟོག་པ་(སྟེ་གཟུགས་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པ)་འདི་ནི་ཀུན་བཏགས་པའི་གཟུགས་(ཏེ་གཟུགས་ཀྱི་ཀུན་བཏགས)་སོ་ཞེས་པ་ནས་འདི་དག་ནི་ཀུན་བཏགས་པའི་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཆོས་རྣམས་ཀྱི་བར་(དུ་རིགས་འགྲེ་སྦྱར་དགོས་པར)་རྣམས་སོ། །ཞེས་ཀུན་བཏགས་ངོས་བཟུང་ངོ་། ། 【藏】(གཉིས་པ་ཚིག་དོན་ཅུང་ཟད་བཤད་པ་ནི། ཐ་སྙད་ལ)་བརྟེན་ནས་ཞེས་པ་ནི་མིང་དུ་བཏགས་པའི་དོན་གཟུགས་ལ་དམིགས་ནས་ཞེས་པའོ། །གཟུགས་ཀྱི་ངོ་བོ་ཉིད་དུ་རྟོག་ཅེས་པ་ནི་འདིས་རྟོག་པ་(སྟེ་འདོགས་བྱེད་ཀྱི་རྟོག་པ)་མིན་གྱི་གང་དུ་(བདེན་པར་ཀུན་ཏུ)་རྟོག་པའི་ངོ་བོ་ཉིད་ཀུན་བཏགས་སུ་སྟོན་ནོ། ། 【了】說依他起是有體性亦無違者，須先了知彼經所說三相之理。【了】茲當略說，即彼經云：「彌勒，若於彼彼諸行相事，依色名.想.分別.言說，周遍計度為色自性，是名遍計執色，乃至是名遍計執佛法。」此明遍計執。言依者，謂緣假名所立色義。言計度為色自性者，非顯由此計度能遍計，是顯所計度自性為遍計執。 *【釋】「說依他起，至此由彼空。」此是抉擇此品所說三相建立，先明遍計執云「彌勒若於」等。謂從色乃至一切種智，于一切法增益自相，說是遍計所執。* 【藏】(གཉིས་པ་གཞན་དབང་བསྟན་པའི་མདོ་དྲངས་ཏེ་ཚིག་དོན་ཅུང་ཟད་བཤད་པ་ལ་གཉིས་ལས། མདོ་དྲངས་བ་དང་། ཚིག་དོན་ཅུང་ཟད་བཤད་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)་རྣམ་པར་བརྟགས་པ་(སྟེ་གཞན་དབང)་ཡང་དེ་ཉིད་ལས། (མིང་གིས་བཏགས་པའི་བརྗོད་བྱའི་དོན་ནམ)་འདུ་བྱེད་ཀྱི་མཚན་མའི་དངོས་པོ་(གཟུགས་སོགས)་དེ་(དག)་རྣམ་པར་རྟོག་པ་ཙམ་གྱི་ཆོས་ཉིད་ལ་གནས་པའི་(སྟེ)་རྣམ་པར་རྟོག་(པའི་དབང་ཙམ་གྱིས་བཞག)་པ་ལ་བརྟེན་ནས་(གཟུགས་སོགས་སུ)་མངོན་པར་བརྗོད་དེ། (དེ་ལྟར་བརྗོད་ཚུལ་ལམ་བཏགས་ཚུལ་ནི་གཞི)་གང་ལ་འདི་ནི་གཟུགས་སོ་ཞེས་བྱ་བ་དང་ཚོར་བའོ་ཞེས་བྱ་བ་དང་འདུ་ཤེས་སོ་ཞེས་བྱ་བ་དང་འདུ་བྱེད་རྣམས་སོ་ཞེས་བྱ་བ་དང་རྣམ་པར་ཤེས་པའོ་ཞེས་བྱ་བ་ནས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཆོས་རྣམས་སོ་ཞེས་བྱ་བའི་བར་གྱི)་(གཟུགས་སོགས་རྣམས)་མིང་(རྐྱང་ཙམ)་དང་འདུ་ཤེས་(ཀྱིས་བཞག་པ་ཙམ)་དང་བཏགས་པ་(ཙམ)་དང་ཐ་སྙད་(ཙམ)་གང་ཡིན་པ་འདི་ནི་རྣམ་པར་བཏགས་པའི་གཟུགས་སོ། །ཞེས་པ་ནས་འདི་དག་ནི་རྣམ་པར་བཏགས་པའི་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཆོས་ཀྱི་བར་དག་གོ་ཞེས་(འདོགས་བྱེད་ཀྱི་མིང་དང་རྣམ་རྟོག་སོགས་ཀྱང)་རྣམ་བཏགས་(སུ)་ངོས་བཟུང་ངོ་། ། 【藏】(གཉིས་པ་ཚིག་དོན་ཅུང་ཟད་བཤད་པ་ནི)། དེ་ལ་(འདུ་བྱེད་ཀྱི་མཚན་མའི)་དངོས་པོ་དེ་ཞེས་པ་ནི་(མིང་གིས་བཏགས་པའི་བརྗོད་བྱའི་དོན་གཟུགས་སོགས་ཏེ)་བརྗོད་བྱའོ། །རྣམ་རྟོག་ལ་བརྟེན་ནས་དང་རྗོད་པའི་བརྗོད་ཚུལ་ནི་གཟུགས་ཞེས་སོགས་སོ། ། 【藏】(རྒྱུ་མཚན་དེས་ན་གཟུགས་དང་གཟུགས་འཛིན་རྟོག་པ་གཉིས་ཀ་ལ་རྣམ་བཏགས་ཞེས་བྱ་སྟེ། གཟུགས་འཛིན་རྟོག་པ་འདིས་གཟུགས་ལ་རྣམ་བར་བཏགས་པས་སོ། །དེའི་ཕྱིར་གཟུགས་དེ་རྣམ་བཏགས་ཀྱི་གཟུགས་ཡིན་ནོ)། །དེ་ལྟར་བརྗོད་པའི་མིང་སོགས་རྣམ་བཏགས་སུ་བཤད་པས་ནི་སྔར་བསྟན་པའི་(ཚོར་བ་ནས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཆོས་ཀྱི་བར)་བརྗོད་བྱ་དང་རྣམ་རྟོག་ཀྱང་རྣམ་བཏགས་སུ་བཤད་པར་བཟུང་སྟེ་འདིས་རྣམ་པར་བཏགས་པ་དང་འདི་ལ་རྣམ་པར་བཏགས་པའི་གཞི་གཉིས་(ཀ་ལ་གོ་དགོས)་སོ། ། 【了】分別，亦如經云：「彼行相事，唯有安住分別法性，依此分別而起言說，謂此是色.謂此是受.謂此是想.謂此諸行.謂此是識.乃至謂此是諸佛法。即此名.想.分別.言說，是名分別色，乃至是名分別佛法。」此明分別。言彼事者，是所詮事。依止分別起言說之理，謂此是色等。說如是名等為分別者，當知亦攝前之所詮及能分別為分別法，是由此分別.及於此分別.二種事故。 *【釋】次明依他起，此中名為分別。云「彼行相事」等。總謂從色乃至一切種智，一切依他起法。* 【藏】(གསུམ་པ་ཡོངས་གྲུབ་བསྟན་པའི་མདོ་དྲངས་ཏེ་ཚིག་དོན་ཅུང་ཟད་བཤད་པ་ལ་གཉིས། མདོ་དྲངས་བ་དང་། ཚིག་དོན་ཅུང་ཟད་བཤད་པའོ། 【藏】(དང་པོ་ནི)། ཆོས་ཉིད་(ཡོངས་གྲུབ)་ཀྱང་དེ་ཉིད་ལས། གང་ཀུན་བཏགས་པའི་གཟུགས་(ཏེ་བདེན་གྲུབ)་དེས་རྣམ་པར་བཏགས་པའི་གཟུགས་(ཏེ་གཞན་དབང་སྟོང་པའམ་གཞན་དབང་བདེན་གྲུབ་དེར)་རྟག་པ་རྟག་པའི་དུས་དང་ཐེར་ཟུག་ཐེར་ཟུག་གི་དུས་(སོགས)་སུ་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་ཁོ་ན་(ཡོངས་གྲུབ་ཡིན་ལ་དེ་ལ་ཆོས་ཉིད་ཀྱི་གཟུགས་ཞེས་བྱ་སྟེ། དེ་གཟུགས་ཀྱི་ཆོས་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ)་དང་ཆོས་ལ་བདག་མེད་པ་དང་དེ་བཞིན་ཉིད་དང་ཡང་དག་པའི་མཐའ་(དང་བཅས་པ་ཐམས་ཅད)་ནི་ཆོས་ཉིད་ཀྱི་གཟུགས་སོ་ཞེས་པ་(སྔར་བསྟན་པའི་ཚོར་བ)་ནས་འདི་དག་ནི་ཆོས་ཉིད་ཀྱི་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཆོས་རྣམས་ཀྱི་བར་(རིགས་འདྲ་སྦྱོར་དགོས་པ)་དག་གོ་ཞེས་ཆོས་ཉིད་ངོས་བཟུང་ངོ་། ། 【藏】(གཉིས་པ་ཚིག་དོན་ཅུང་ཟད་བཤད་པ་ནི)། དེ་ལ་(དགག་བྱའི་ཀུན་བཏགས)་རྣམ་བཏགས་ཀྱི་གཟུགས་ཀྱི་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པ་དང་(གང་ཟག་གི་བདག་མེད་དང)་ཆོས་ཀྱི་བདག་མེད་སོགས་ནི་ཆོས་ཉིད་ཀྱི་གཟུགས་སོ། ། 【藏】ཆོས་(ཉིད)་དེ་ཡང་རྣམ་བཏགས་ཀྱི་གཟུགས་(གཞན་དབང་དེ་ཉིད)་ཀུན་བཏགས་པའི་གཟུགས་(བདེན་པར་གྲུབ་པ)་དེས་ངོ་བོ་ཉིད་(དུ་མ་གྲུབ་པ)་དང་བདག་མེད་པ་ཡིན་པས་མེད་རྒྱུའི་བདག་གམ་ངོ་བོ་ནི་(དགག་བྱའི)་ཀུན་བཏགས་སོ། ། 【藏】དེ་ལ་ཆོས་ཉིད་ཀྱི་གཟུགས་ནི། གཟུགས་བཏགས་པ་བ་དང་། རྣམ་བཏགས་ཀྱི་གཟུགས་ནི་གཟུགས་མཚན་ཉིད་པ་ཡིན་ནོ)། །རྟག་པ་ཞེས་སོགས་ཀྱིས་ནི་དུས་ཐམས་ཅད་དུ་(དགག་བྱའི་ཀུན་བཏགས)་དེས་(གཞན་དབང)་དེ་སྟོང་པར་སྟོན་ནོ། ། 【了】法性，亦如經云：「由遍計所執色故，諸分別色，於常常時.於恒恒時，唯無自性.及法無我.真如.實際，是名法性色。乃至是名法性佛法。」此明法性。其分別色之無性.及法無我等，即法性色。其分別色，由遍計所執色，為無性.無我。其所無之我.或自性者，即遍計執。言常等者，謂於一切時，此由彼空。 *【釋】後明圓成實或法性云「由遍計所執」等。謂分別色.由增益自性遍計所執空之法無我性，即圓成實。* *【釋】總謂此品從色乃至一切種智，說諸法上增益自性之分，名遍計執色.乃至遍計執一切種智，皆是遍計執攝。如是從分別色，乃至分別一切種智，皆是分別所攝。從法性色，乃至法性一切種智，皆是法性所攝。于一一法皆分別建立三相也。* 【藏】(གཉིས་པ་དེའི་དོན་འཇུག་འགྲེལ་དུ་བཤད་པ་ལས་ཤེས་པར་བྱ་བ་ལ་གཉིས་ལས། འཇུག་འགྲེལ་དུ་གསུངས་ཚུལ་དགོད་པ་དང་། དེའི་དོན་བཤད་དེ་དེ་ལྟར་བྱ་དགོས་པར་བསྟན་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)། ཚུལ་འདི་ནི་འཇུག་འགྲེལ་ལས། (ཐག་ཁྲ་ལ་སྤྲུལ་དུ་བཏགས་པ་ན། དེ་ལྟར་བཏགས་ཀྱང་།)་སྤྲུལ་དེ་ཐག་པ་ལ་མེད་པས་(ན་སྤྲུལ་ཐག་པ་དེར་ཡོད་པ་མེད་རྒྱུའི)་ཀུན་བཏགས་དང་(མཚུངས་ཤིང་སྤྲུལ་དེ)་སྤྲུལ་དངོས་(གནས)་ལ་ཡོངས་སུ་གྲུབ་པ་སྟེ་(སྤྲུལ་རང་ཡིན་པས་ན)་དེ་དེ་ལ་ཀུན་ཏུ་མ་བཏགས་པས་སོ། ། 【藏】(ཞེས་པ་སྟེ་གཞན་དབང་ངོས་འཛིན་ནོ)། །དེ་བཞིན་དུ་རང་བཞིན་(ཏེ་སྟོང་ཉིད་དོ)་ཡང་གཞན་དབང་གི་རྟེན་འབྲེལ་བྱས་པ་ཅན་ལ་(སྟེ་སྟོང་གཞིའི་གཞན་དབང་དེར་ཡིན་པར)་ནི་ཀུན་བཏགས་(སམ་དགག་བྱ)་ཡིན་ཏེ་རང་བཞིན་(དེ་ནི་རྒྱུ་རྐྱེན་གྱིས)་བཅོས་མིན་དང་གཞན་ལ་མི་ལྟོས་པར་(ཡིན་ལ་གཞན་དབང་ནི་བཅོས་མ་དང་རྒྱུ་རྐྱེན་གཞན་ལ་བལྟོས་པར)་གསུངས་པས་སོ། ། 【藏】(ཡང་རང་བཞིན་དེ)་སངས་རྒྱས་ཀྱི་སྤྱོད་ཡུལ་ལ་ནི་(རང་བཞིན)་དངོས་ཡིན་ཏེ་ཀུན་ཏུ་མ་བཏགས་པའི་ཕྱིར་ཏེ། (ཇི་ལྟ་བ་མཁྱེན་པའི་རྣམ་མཁྱེན་གྱིས་ཇི་ལྟ་བ་གཟིགས་པའི་ཚེ)་དངོས་པོ་བྱས་པ་ཅན་(ཏེ་ཆོས་ཅན)་ལ་མ་རེག་པར་(ཏེ་མ་ཐོགས་པའམ་ཆོས་ཅན་མ་གཟིགས་པའི་ཚུལ་གྱིས)་རང་བཞིན་(ཆོས་ཉིད)་འབའ་ཞིག་མངོན་སུམ་དུ་མཛད་པས་(ན་དེ་ལྟར་གཟིགས་མཁན་དེ་ལ)་སངས་རྒྱས་ཞེས་བརྗོད་དོ། ། 【藏】(གཉིས་པ་དེའི་དོན་བཤད་དེ་དེ་ལྟར་བྱ་དགོས་པར་བསྟན་པ་ལ་གཉིས། དབུ་མ་པའི་ངོ་བོ་ཉིད་གསུམ་འདི་ལྟར་བྱ་དགོས་པར་འཇུག་འགྲེལ་དུ་བཤད་པ་དང་། ངོ་བོ་ཉིད་གསུམ་ངོས་འཛིན་ཚུལ་གྱི་དོན་བཤད་པའོ། 【藏】(དང་པོ་ནི)། ངོ་བོ་ཉིད་གསུམ་གྱི་འཇོག་ལུགས་འདིས་(ཡུམ་གྱི)་མདོའི་དགོངས་པ་བཤད་པར་བྱའོ་ཞེས་གསུངས་པ་དང་། (བྱམས་ཞུས་ཀྱི་ལེ་འུས་བཤད་པ་གཉིས)་མཐུན་པས་དབུ་མ་(ཐལ་འགྱུར)་བའི་མཚན་ཉིད་གསུམ་གྱི་འཇོག་ལུགས་ནི་ཡུམ་གྱི་མདོའི་དོན་འཇུག་འགྲེལ་ལས་བཤད་པ་འདི་བཞིན་བྱའོ། ། 【了】此理同於入中論釋。如云：「謂如彼蛇，於繩上無，是遍計執。於蛇上有，是圓成實，由彼於此非遍計故。如是自性，於依他起緣起所作，是遍計執；以說自性.非假造作.不待他故\[以真理之自性，非所作法故(自性三差別)]。於佛行境.是真實性，非遍計故，由不觸著所作性事，純證自性，故名為佛。當以此安立三性之理，解釋經意。」故中觀師安立三相，當如入中論釋所說般若經義。 *【釋】次顯此理，順入中論釋，云「此理同於至故廣抉擇。」謂如繩上無蛇是遍計執。于真繩上非增益有，即圓成實[སྦྲུལ་དངོས་ལ་མེད་བཞིན་དུ་ཀུན་བཏགས་མིན་པས་ཡོངས་སུ་གྲུབ་པ]。如是計依他起為法實性即遍計執[གཞན་དབང་གནས་ལུགས་སུ་གྲུབ་པ་ཀུན་བཏགས]。如所有智之境即圓成實[གནས་ལུགས་ཇི་ལྟ་བ་མཁྱེན་པའི་རྣམ་མཁྱེན་གྱི་ཡུལ་དུ་གྲུབ་པ་ཡོངས་གྲུབ]，如所有智，不觀有為事.唯觀彼事上之法性。* *【釋】故應知應成派立三相之理，謂從色乃至一切種智，或緣起法真依他起.或似依他起，皆立為分別法。于色乃至一切種智增益自性，然此自性.即諸法實性，若謂諸世俗法於此性有者，即遍計執。諸佛如所有智之境，于彼本性有者，即為圓成實也。* 【藏】(དེས་ན་ཐལ་འགྱུར་བའི་ལུགས་འདིར་མཚན་ཉིད་གསུམ་གྱི་རྣམ་གཞག་ནི་ཉི་ཁྲི་བྱམས་ཞུས་ནས་གསུངས་པ་བཞིན་ཡུམ་གྱི་མདོའི་དོན་མཐར་ཐུག་པ་ཡིན་པས། ཚུལ་འདི་ལ་གོ་བ་གཏིང་ཚུགས་པ་ཅི་ནས་བྱའོ། ། 【藏】གཉིས་པ་ངོ་བོ་ཉིད་གསུམ་ངོས་འཛིན་ཚུལ་གྱི་དོན་བཤད་པ་ལ་གཉིས། རང་ལུགས་བཞག་པ་དང་། རྣམ་རིག་པའི་ལུགས་དགག་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས། གཞན་དབང་ངོས་གཟུང་བ་དང་། ཀུན་བཏགས་དང་ཡོངས་གྲུབ་ངོས་གཟུང་བའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)། དེ་ལ་རྣམ་བཏགས་ནི་གཟུགས་ནས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བར་གྱི་རྟེན་འབྱུང་གི་གཞན་དབང་(རྣམས)་ལ་བྱ་སྟེ་གཙོ་བའི་དབང་དུ་བྱས་པའོ། ། 【藏】(གཉིས་པ་ཀུན་བཏགས་དང་ཡོངས་གྲུབ་ངོས་གཟུང་བ་ལ་གཉིས། རང་བཞིན་དེ་ཉིད་གཞི་སོ་སོ་ལ་ལྟོས་ཏེ་ངོ་བོ་ཉིད་སོ་སོར་བཞག་པ་དང་། རང་བཞིན་མཁྱེན་ཚུལ་གྱི་དོན་བཤད་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས། གཞན་དབང་དང་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཡུལ་དུ་ངོ་བོ་ཉིད་སོ་སོར་བཞག་པ་དང་། དེས་ན་རང་བཞིན་གཅིག་ཉིད་གཞི་སོ་སོ་ལ་ལྟོས་ཏེ་སོ་སོར་བཞག་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)། གཟུགས་ནས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བར་(གྱི་ཆོས་རྣམས)་ལ་ངོ་བོ་ཉིད་དུ་བཏགས་པ་(ནི)་ཀུན་བཏགས་སུ་བཤད་པའི་(འདིའི)་ངོ་བོ་ཉིད་ནི་གཤིས་སམ་རང་བཞིན་ལ་བྱ་ཞིང་། (གོང་དུ་བཤད་པ་ལྟར)་གཞན་དབང་(གི་ཆོས་རྣམས་རང་བཞིན)་དེར་ཡོད་པ་(དགག་བྱའི)་ཀུན་བཏགས་ཡིན་ཡང་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཇི་ལྟ་བ་མཁྱེན་པའི་ཡུལ་ན་(རང་བཞིན)་དེ་ཡོད་པ་ཡོངས་གྲུབ་བོ། ། 【藏】(གཉིས་པ་དེས་ན་རང་བཞིན་གཅིག་ཉིད་གཞི་སོ་སོ་ལ་ལྟོས་ཏེ་སོ་སོར་བཞག་པ་ལ་གཉིས། དངོས་ཀྱི་དོན་དང་། དེས་ནས་རང་བཞིན་ལ་ཡོད་མེད་ཀྱི་ཁྱད་པར་གཉིས་གྲུབ་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)། དེ་ཡང་གཞན་དབང་ཡིན་ལུགས་སུ་ཡོད་པའི་(སྟེ་དགག་བྱའི)་ཀུན་བཏགས་ཀྱིས་སྟོང་པ་དེ་གཞན་དབང་གི་ཡིན་ལུགས་(མཐར་ཐུག)་ཡིན་ལ་དེ་ཉིད་སངས་རྒྱས་ཀྱི་དོན་དམ་(སྟེ་ཇི་ལྟ་བ)་མཁྱེན་པའི་(ཡེ་ཤེས་ཀྱི)་ཡུལ་ན་ཡོད་པས་ཡིན་ལུགས་གཅིག་ཉིད་(ཆོས་ཅན་དང་ཆོས་ཉིད་ཀྱི)་གཞི་སོ་སོ་ལ་ལྟོས་ནས་(ཆོས་ཅན་དེར་ཡོད་པ)་ཀུན་བཏགས་དང་། (ཆོས་ཉིད་དེར་ཡོད་པ)་ཡོངས་གྲུབ་གཉིས་སུ་འཇོག་པའོ། ། 【了】其中分別，謂從色至佛緣起依他，是依最勝而說。若於色至佛增益自性，名遍計執。所益自性，即是本性，或名自體。若依他起有彼自性，雖是遍計所執；然於諸佛如所有智境中有彼，即圓成實。若依他起於本性有，即遍計執。其遍計執空，即依他起所有本性，此於佛勝義智境中有。故同一本性，待事差別.安立為二，謂遍計執及圓成實。【藏】(གཉིས་པ་དེས་ན་རང་བཞིན་ལ་ཡོད་མེད་གྱི་ཁྱད་པར་གཉིས་གྲུབ་པ་ནི)། དེས་ན་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པའི་རང་བཞིན་དུ་དོན་དམ་དང་ཀུན་རྫོབ་པའི་ཆོས་གང་ཡང་མ་གྲུབ་ཀྱང་། (བཤད་མ་ཐག་པ་བཞིན)་ཆོས་ཉིད་ལ་རང་བཞིན་དུ་བཞག་པ་དེར་ནི་ཀུན་རྫོབ་པའི་ཆོས་(རྣམས)་མ་གྲུབ་ཀྱང་དོན་དམ་བདེན་པ་(སྟེ་ཆོས་ཉིད་རྣམས་རང་བཞིན་དེར)་གྲུབ་པ་ཡིན་པས་རང་བཞིན་ཡོད་མེད་རྣམས་ཞིབ་ཏུ་རྟོགས་པར་བྱའོ། ། 【了】故於自相所立性中，俱無勝義世俗諸法。然於法性所立性中，無世俗法有勝義諦，故有無自性應細分別。【藏】(གཉིས་པ་རང་བཞིན་མཁྱེན་ཚུལ་གྱི་དོན་བཤད་པ་ནི། སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས)་དངོས་པོ་བྱས་པ་ཅན་ལ་མ་རེག་པར་རང་བཞིན་འབའ་ཞིག་མངོན་སུམ་དུ་རྟོགས་པར་གསུངས་པ་ནི་དོན་དམ་བདེན་པ་མངོན་སུམ་དུ་རྟོགས་པའི་ངོ་ན་ཆོས་ཅན་(ཀུན་རྫོབ་པའི་ཆོས)་ཡོད་པ་འགོག་པ་ཡིན་ཏེ་དེ་(མེད་པར)་མི་འགལ་བ་ནི་སྔར་ཡང་བཤད་དོ། ། 【了】言不觸著所作性事.純證自性者，是破現證勝義諦智前.有諸有法，此不相違如前已說。【藏】(འདིའི་དོན་ལ་བཤད་ཚུལ་མང་དུ་སྣང་ཡང་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཡེ་ཤེས་གཅིག་གིས་བདེན་པ་གཉིས་ཀ་དུས་གཅིག་ཏུ་མངོན་སུམ་དུ་གཟིགས་ཀྱང་ཆོས་ཅན་ཀུན་རྫོབ་པའི་ཆོས་རྣམས་མ་གཟིགས་པའི་ཚུལ་གྱིས་ཆོས་ཉིད་གཟིགས་ཚུལ་ལ་སྦྱར་ན་ལེགས་སྙམ། གཉིས་པ་རྣམ་རིག་པའི་ལུགས་དགག་པ་ནི)། འཇུག་འགྲེལ་ལས། གཞན་དབང་ལས་མ་གཏོགས་པའི་གཟུང་འཛིན་མེད་པས་གཞན་དབང་ལ་གཟུང་འཛིན་གཉིས་སུ་ཀུན་བཏགས་པ་བསམ་པར་བྱའོ་ཞེས་གསུངས་པ་ནི། (གཟུང་བ)་ཕྱི་རོལ་(གྱི་དོན)་དང་(ནང)་ཤེས་པ་(གཉིས)་ལ་(ཐ་སྙད་དུ)་ཡོད་མེད་ཀྱི་ཁྱད་པར་མེད་པས་(དེ་འདྲ་བའི)་གཟུང་འཛིན་གཉིས་ཀ་གཞན་དབང་དུ་འགྱུར་ལ་(སྟེ་གཉིས་ཀ་གཞན་དབང་ཡིན་ལ)་དེ་ལྟ་ན་དེ་གཉིས་(ཀ་ཡང)་ཀུན་བཏགས་འདོགས་པའི་གཞི་ཡིན་གྱི་དེ་གཉིས་ལ་(ཀུན་བཏགས་ཚུལ་ནི)། གཟུང་འཛིན་གཉིས་སུ་(རང་གི་ངོ་བོས་གྲུབ་པར)་ཀུན་བཏགས་པ་(དེ་ཡིན་ལ་དེ་ཉིད)་མི་འཐད་པའི་དོན་ནོ། ། 【了】入中論釋云：「離依他起外.別無能取所取，『謂於依他起.遍計二取』，故應思擇。」\[所取能取，離依他起無別事故，「說彼二取於依他起上是遍計執性」是應思惟。]\[TD3862\_དབུ་མ་ལ་འཇུག་པའི་བཤད་པ: གཟུང་བ་དང་འཛིན་པ་གཉིས་ནི་གཞན་གྱི་དབང་ལས་མ་གཏོགས་པར་དངོས་པོ་མེད་པའི་ཕྱིར་ན། གཞན་གྱི་དབང་ལ་དེ་གཉིས་ཀུན་དུ་བརྟགས་པ་ཉིད་བསམ་པར་བྱས་ཏེ། ]義謂外境內識，全無有無之別，故能所取.俱是依他起。由是因緣，彼二即是遍計所依，說於彼二遍計二取.不應道理。\[大疏：又唯識師，說於依他起上，假立異體二取，爲遍計執。此是所應思察者，以能取所取，即是依他起，離二取外，別無依他起事故。] *【釋】故由自相所立之自性，雖於勝義世俗何法，悉皆非有。其法性之自性，有勝義諦無世俗法。若於彼性有世俗法，即成實有故。* 【藏】(དེ་འདྲའི་ཀུན་བཏགས་དེ་ཉིད་དགག་བྱ་ཡིན་པས་དེ་བཀག་ཚུལ་བསམ་དགོས་སོ་ཞེས་ཀྱང་བྱའོ། ། 【藏】གཉིས་པ་དེས་ན་གཞན་དབང་རྫས་ཡོད་དུ་གསུངས་པའི་ཚུལ་ལ་གཉིས། ལེའུ་འདིར་བཤད་པའི་རྫས་ཡོད་ཀྱི་དོན་སྦྱོར་བཤད་པ་དང་། མཚན་ཉིད་གསུམ་ལ་ཡོད་མེད་ཀྱི་ཁྱད་པར་སོ་སོར་བཤད་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)། དེའི་ཕྱིར་བྱམས་ཞུས་(ཀྱི་ལེའུ)་ལས་རྫས་སུ་ཡོད་མེད་གསུངས་པའི་རྫས་ནི་གཞུང་གཞན་(བསྡུ་བ་སོགས)་ལས་རྫས་བཏགས་གཉིས་སུ་བཤད་པའི་རྫས་ཀྱང་མིན་ལ། དབུ་མ་(ཐལ་འགྱུར)་བས་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པ་ལ་རྫས་སུ་བཤད་པ་(དེ)་ཡང་མིན་པས་(ཐ་སྙད་དུ)་ཡོད་པ་(ཙམ་ལ་རྫས་ཡོད་ཀྱི་མིང་གིས་བཏགས་ནས་བཤད་པ)་ཙམ་མོ། ། 【了】故彌勒問品，所說有無體性之體，非是餘論所說實有假有之實體，亦非中觀師說由自相有之實體，是唯世俗有。【藏】(གཉིས་པ་མཚན་ཉིད་གསུམ་ལ་ཡོད་མེད་ཀྱི་ཁྱད་པར་སོ་སོར་བཤད་བ་ལ་གཉིས། ངོ་བོ་ཉིད་དང་པོ་གཉིས་ལ་ཡོད་མེད་ཀྱི་ཁྱད་པར་སོ་སོར་བཤད་པ་དང་། ངོ་བོ་ཉིད་ཕྱི་མ་ལ་ཡོད་མེད་གཉིས་ཀ་མ་ཡིན་པར་གསུངས་པའི་དོན་བཤད་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས། ཀུན་བཏགས་རྫས་སུ་མེད་པའི་དོན་བཤད་པ་དང་། གཞན་དབང་རྫས་སུ་ཡོད་པའི་དོན་བཤད་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)། དེ་ལྟ་ན་ཀུན་བཏགས་རྫས་སུ་མེད་པ་ནི། (ཞེས་པའི་ཀུན་བཏགས་དགག་བྱའི་ཀུན་བཏགས་ལ་བྱེད་ནས་དེ་ཉིད་ཐ་སྙད་དུ་ཡང་མེད་པའམ་ཡང་ན། གཞན་དབང་ཡིན་ལུགས་སུ་ཡོད་པ་མི་སྲིད་པ་ལ་དགོངས་ཀྱི་(སྤྱིར)་མིང་དང་བརྡའི་ཡུལ་ལ་སོགས་པའི་ཀུན་བཏགས་(ཤེས་བྱ་ལ)་སྲིད་པ་རྣམས་(ཐ་སྙད་དུ་མེད་པར)་མིན་ནོ། ། 【藏】(གཉིས་པ་གཞན་དབང་རྫས་སུ་ཡོད་པའི་དོན་བཤད་པ་ལ་གཉིས། རྟོག་པའི་དབང་གིས་བཞག་པ་ཙམ་གྱི་ཡོད་པར་བསྟན་པ་དང་། ཐག་པ་ལ་སྤྲུལ་དུ་རྟོགས་པས་བཞག་པ་དང་མི་འདྲ་བའི་ཁྱད་པར་བསྟན་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས། རྣམ་རྟོག་རྫས་སུ་ཡོད་པས་བཞག་གི་རང་དབང་དུ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པར་གསུངས་པ་དང་། རང་དབང་དུ་ཡོད་པ་དང་རྣམ་རྟོག་རྫས་ཡོད་ཀྱི་དོན་བཤད་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི། དེ་བཞིན་དུ། །རྣམ་བཏགས་།ཏེ་གཞན་དབང་། རྫས་སུ་ཡོད་པ་ནི་མདོ་ཉིད་ལས་རྣམ་རྟོག་རྫས་སུ་(སྟེ་ཐ་སྙད་དུ)་ཡོད་པས་རྫས་ཡོད་དུ་བཞག་གི་རང་དབང་དུ་འབྱུང་བའི་(སྟེ་རང་མཚན་དུ་ཡོད་པས)་དོན་གྱིས་རྫས་ཡོད་མིན་པར་གསུངས་པས་སོ། ། 【藏】(གཉིས་པ་རང་དབང་དུ་ཡོད་པ་དང་རྣམ་རྟོག་རྫས་ཡོད་ཀྱི་དོན་བཤད་པ་ལ་གཉིས། རང་དབང་དུ་ཡོད་པའི་དོན་བཤད་པ་དང་། རྣམ་རྟོག་རྫས་སུ་ཡོད་པའི་དོན་བཤད་བའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི།། རང་དབང་བ་ནི་སློབ་དཔོན་(ཀླུ་སྒྲུབ)་ཡབ་སྲས་ཀྱི་གཞུང་ལས་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པ་ལ་བཤད་པ་དེ་ཡིན་པས་མདོ་གཞན་(དགོངས་འགྲེལ)་ལས་གཞན་དབང་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པར་གསུངས་(པའི་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ)་པ་དང་མི་འདྲའོ། ། 【了】由是因緣，說遍計執是無體者，意說依他起於本性非有==\[意說「依他起於本性有」不存在之遍計]==，非說名言境等遍計非有==\[非說名言境等存在之遍計]==。 *【釋】彌勒問品說遍計執無自體者，意謂依他起於實性非有。* 【了】說分別有體者，經中自說：以諸分別是有體故.立為有體，非自然生立為有體。【了】自然生者，即聖父子論中所說是有自相，故不同餘經說依他起是有自相。 *【釋】說依他起有自體者，亦非實有之體，是說于名言有。即此品說：依他起法非自在生，故非實體。其自在之義，龍猛父子說為有自相，故依他起非有自相。* 【藏】(གཉིས་པ་རྣམ་རྟོག་རྫས་སུ་ཡོད་པའི་དོན་བཤད་པ་ནི)། རྣམ་རྟོག་རྫས་སུ་(སྟེ་ཐ་སྙད་དུ)་ཡོད་པས་(རྒྱུ་མཚན་དེས་ན)། རྫས་ཡོད་(དེ་ཐ་སྙད)་དུ་བཞག་པ་ཡང་རྣམ་རྟོག་གི་དབང་གིས་བཞག་པའི་ཡོད་པས་ཡོད་པར་(རྣམས)་བཞག་གི་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པའི་(རྫས་སུ)་ཡོད་པ་མིན་པའི་དོན་ནོ། ། 【藏】(གཉིས་པ་ཐག་པ་ལ་སྤྲུལ་དུ་རྟོག་པས་བཞག་པ་དང་མི་འདྲ་བའི་ཁྱད་པར་བསྟན་པ་ནི། དེས་ན་སྤྱིར)་རྣམ་རྟོག་གི་དབང་གིས་བཞག་པ་ལ་ཐ་སྙད་དུ་ཡོད་མེད་ཀྱི་ཁྱད་པར་(གཉིས་སུ)་ཕྱེ་བས་ཐག་པ་ལ་སྤྲུལ་དུ་རྣམ་རྟོག་གིས་བཞག་པ་དང་(སྐབས་འདིར་རྣམ་རྟོག་གིས་བཞག་པ་འདི་གཉིས)་མི་འདྲའོ། ། 【了】言由分別是有體故立為有體者，義謂是由分別增上立為有故.乃立為有，非自相有。【了】由諸分別增上所立.於名言中分辨有無之別，故亦不同由分別力立繩為蛇。【藏】(གཉིས་པ་ངོ་བོ་ཉིད་ཕྱི་མ་ལ་ཡོད་མེད་གཉིས་ཀ་མ་ཡིན་པར་གསུངས་པའི་དོན་བཤད་པ་ནི)། ཆོས་ཉིད་རྫས་སུ་ཡོད་མེད་གཉིས་ཀ་མིན་པར་གསུངས་པ་ནི་སྔར་ལྟར་གྱི་ཀུན་བཏགས་ཀྱི་ངོ་བོར་མེད་པ་(སྟེ་དགག་བྱའི་ངོ་བོར་མེད་པས་ན་རྫས་སུ་ཡོད་པར་མིན་པ)་དང་(དགག་བྱ)་དེ་བཀག་པའི་རང་བཞིན་དུ་(ཐ་སྙད་དུ)་ཡོད་པ་ལ་དགོངས་(ནས་རྫས་སུ་མེད་པར་མིན་པ་གསུངས)་སོ། ། 【了】言諸法性俱非有體無體者，意說於前遍計執性中無\[非有體]，於破除彼為性中有\[非無體]。 *【釋】說法性俱非有體無體者，意謂破依他起實有，即是依他起體性故。* *【釋】故說無遍計執者，是說色等無所增益之自相，非說名言境等一切皆無。[དེས་ན་ཀུན་བཏགས་མེད་པར་གསུངས་པ་ཡང་གཟུགས་སོགས་རང་མཚན་གྱིས་གྲུབ་པར་ཀུན་བཏགས་པ་ལྟར་མེད་པ་ཡིན་གྱི། མིང་དང་བརྡའི་ཡུལ་ལ་སོགས་པའི་ཀུན་བཏགས་མེད་པ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །]* 【藏】(གཉིས་པ་ཞིབ་པར་འཆད་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་ལ་གཉིས། ཡུམ་གྱི་མདོར་མིང་ཙམ་དུ་བསྟན་པའི་དོན་བརྒལ་ལན་གྱི་སྒོ་ནས་ལེགས་པར་བསྒྲུབས་ཏེ་ཡུམ་གྱི་མདོའི་གཞུང་འཛུགས་སུ་བསྟན་པ་དང་། དགོངས་འགྲེལ་བཞིན་དུ་ལེའུ་འདིས་ཀྱང་དྲང་དོན་དུ་འགྲིལ་བར་འཁྲུལ་པ་སྤངས་པའི་ཕྱིར་དུ་ཞིབ་པར་བཀོད་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)། དེ་ལྟར་བྱས་ན་(བྱམས་ཞུས་ཀྱི)་ལེའུ་འདིས་ཡུམ་གྱི་མདོའི་ལེའུ་གཞན་རྣམས་ཀྱིས་ཆོས་ཐམས་ཅད་མིང་དུ་བཏགས་པ་ཙམ་དུ་གསུངས་པའི་(ནོར་ས་དང་ལུགས་གཞན་དང་འདྲེས་པའི)་འཁྲུལ་ས་(གང་ཡོད། རྣམས་བརྒལ་ལན་(གྱི་ཚུལ)་གྱིས་གཏན་ལ་ཕབ་ཅིང་(མེད་ཙམ་གྱིས་འཇོག་ཚུལ་ཐུན་མོང་མིན་པར་དང)་མཚན་ཉིད་གསུམ་གྱི་ཡོད་མེད་ཀྱི་ཁྱད་པར་རྣམས་ལེགས་པར་(གསལ་བར)་ཕྱེ་ནས་སྔར་བཤད་པ་རྣམས་ཀྱི་གཞུང་བཙུགས་པར་(ཏེ་སྔར་གྱི་གཞུང་དེ་དག་གི་དོན་དཔྱིས་ཕྱིན་པར་བཤད་པ་སྟེ་གཏན་ལ་འབེབས་པར་མཛད་པ། ཤེས་པར་བྱའོ། ། 【了】由是因緣，當知般若經中，餘品所說.一切諸法皆唯假名.容誤解處，即由此品辯論決擇；并辨三相有無之別，即是建樹.前說諸經。【藏】(གཉིས་པ་དགོངས་འགྲེལ་བཞིན་དུ་ལེའུ་འདིས་ཀྱང་དྲང་དོན་དུ་འགྲེལ་བར་འཁྲུལ་པ་སྤངས་པའི་ཕྱིར་དུ་ཞིབ་པར་བཀོད་པ་བསྟན་པ་ནི། དེ་ལ་འདིར)་དུས་གསུམ་གྱི་རྒྱལ་བ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་(གོ་འཕང་དེར་བགྲོད་པའི་ཐབས་སམ)་བགྲོད་པ་གཅིག་པའི་ལམ་(སྟེ་སྒོ་གཅིག་པུ་ནི་བརྗོད་བྱ)་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཕྱིན་པའི་(ལམ་འདི་ཉིད་ཡིན་ལ་དེ་ཉིད་བརྗོད་བྱ་བྱེད་པའི་ཡུམ་གྱི)་མདོ་(དེ)་ལ་མདོ་དེ་ཉིད་ཀྱི་ནང་ནས་(བྱམས་ཞུས་ཀྱི་ལེའུ་འདི་ཉིད་ཀྱིས་སྒྲ་ཇི་བཞིན་པ་ལ་གནོད་བྱེད་བསྟན་ནས)་དགོངས་འགྲེལ་དང་འདྲ་བར་དྲང་དོན་དུ་གཏན་ལ་ཕབ་འདུག་སྙམ་དུ་རྟོག་ལྡན་མཁས་པ་(སློབ་དཔོན་ཤཱནིཏ་བ་སོགས)་ལ་འཁྲུལ་པ་སྐྱེ་བའི་གནས་ཆེ་ས་ནི་བྱམས་ཞུས་ཀྱི་ལེའུ་སྣང་ཞིང་(བྱམས་ཞུས་ཀྱི་ལེའུ་འདི་ཉིད་ནི་ཡུམ་གྱི་མདོ་དང་འདྲ་བར་ངེས་དོན་གྱི་མདོར་འཇོག་དགོས་ཀྱང)་དེ་ཉིད་ཀྱི་དོན་དབུ་མ་པ་ཆེན་པོ་དག་གིས་ཞིབ་ཏུ་བཀྲལ་བ་ཡང་མི་སྣང་བས་།བསྟན་བཅོས་ལེགས་པར་བཤད་པའི་སྙིང་པོ་འདིར་བྱམས་ཞུས་ཀྱི་ལེའུ་འདི་ཉིད)་ཞིབ་ཏུ་གཏན་ལ་ཕབ་པའོ། ། 【了】諸有智者.最易發生誤解之處，謂般若經.自亦如同解深密經，決擇.三世一切諸佛同一妙道.般若波羅蜜多經.是不了義，即彌勒問品。此品之義.諸大中觀師未見詳解，故廣決擇。【藏】(བྱམས་ཞུས་ལེའུའི་མདོ་དོན་ཇི་བཞིན་དུ། །གསལ་བར་བཤད་ལས་བྱུང་བའི་ལེགས་ཚོགས་མཐུས། ། 【藏】མི་ཕམ་མགོན་པོའི་ཞལ་བཟང་མྱུར་མཐོང་ཞིང་། །ཚེ་རབས་རྗེས་སུ་འཛིན་པའི་རྒྱུར་གྱུར་ཅིག ། 【藏】བྱམས་ཞུས་ཀྱི་ལེའུའི་སྐབས་ལེགས་པར་བཤད་ཟིན་ཏོ། །) ##### 戊二、顯示破勝義有以何正理而為上首【藏】གཉིས་པ་(དགག་བྱ་འགོག་པའི་རིགས་པའི་གཙོ་བོ་གང་ཡིན་བསྟན་པ)་ལ་གསུམ། རིགས་པའི་གཙོ་བོ་ངོས་བཟུང་བ་དང་། དེས་རང་མཚན་འགོག་ཚུལ་དང་། བཀག་པའི་རང་བཞིན་མེད་པར་བསྒྲུབ་བྱ་ཡིན་མིན་བསམ་པའོ། ། 【了】戊二、顯示破勝義有以何正理而為上首，分三：己初、明正理上首，己二、以彼破自相之理，己三、破已無性是否所立。今初 *【釋】戊二、何為破勝義有上首正理，分三：已一，明上首之正理，已二，以彼理破自相，已三，無自性是否所立。今初* ###### 己初、明正理上首 *【釋】「此宗破除，至諸理上首」* 【藏】(དང་པོ་ལ་གཉིས། མཚམས་སྦྱར་བ་དང་། དོན་བཤད་པའོ)་དང་པོ་ནི། ལུགས་འདིས་ཆོས་རྣམས་དོན་དམ་པར་གྲུབ་པ་འགོག་པའི་རིགས་པའི་གཙོ་བོ་གང་ལ་བྱེད་ཅེ་ན། (ཞེས་སོ། 【藏】(གཉིས་པ་དོན་བཤད་པ་ལ་གསུམ། རིགས་པའི་གཙོ་བོ་ལ་གཉིས་སུ་ཕྱེ་བ་དང་། ཕྱེ་བ་སོ་སོའི་དོན་དང་། དོན་བསྡུ་བའོ། 【藏】(དང་པོ་ནི)། འཇུག་པ་ལས། (དབུ་མའི)་བསྟན་བཅོས་(རྣམས)་ལས་(དགག་བྱ་དོན་དམ་པར་གྲུབ་པ་འགོག་པའི་རིགས་པའི)་དཔྱད་(པ་ཇི་སྙེད་ཅིག་མཛད་པ་དེ་ཐམས་ཅད་ནི)་རྩོད་ལ་ཆགས་(པ་སྟེ་རྩོད་པ་ལྷུར་ལེན་པ་ཙམ་ཞིག་ལ་ཆགས)་པའི་ཕྱིར། །(དུ)་མ་མཛད་(པར)་རྣམ་འགྲོལ་(བསྒྲུབ་པའི)་ཕྱིར་ནི་དེ་ཉིད་(དི་དབུ་མའི)་བསྟན། །(བཅོས་རྣམས་མཛད་པ་ཡིན་ནོ)། (ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་དབུ་མའི་བསྟན་བཅོས་ལས་རིགས་པའི་དཔྱད་པ་ཇི་སྙེད་ཅིག་གསུངས་པ་ཐམས་ཅད་ནི་སེམས་ཅན་གྱིས་རྣམ་གྲོལ་(ཏེ་ཐར་པ)་ཐོབ་པ་ཁོ་ནའི་ཆེད་ཡིན་ལ། ། 【了】此宗破除諸法於勝義有，以何正理而為上首。如入中論云：「論中觀擇非貪諍，為解脫故說彼理。\[論中觀察非好諍，為解脫故顯真理。]」謂中論中所說一切正理觀擇，皆是為令有情證得解脫。【藏】(འཁོར་བར་འཆིང་བའི)་སེམས་ཅན་རྣམས་ཀྱང་གང་ཟག་དང་ཆོས་ཀྱི་བདག་ཏུ་མངོན་པར་ཞེན་པ་ཉིད་ཀྱིས་འཁོར་བར་བཅིངས་སོ། ། 【藏】དེ་ཡང་གང་ལ་ངའོ་སྙམ་པ་སྐྱེ་བའི་དམིགས་པ་གང་ཟག་དང་དེའི་རྒྱུད་ཀྱི་ཆོས། (ཏེ་ཕུང་པོ། )གཉིས་ལ་(དམིགས་ནས)་བདག་གཉིས་སུ་མངོན་པར་ཞེན་པ་(གཉིས་ནི་རྣམ་གྲོལ་སྒྲུབ་པ་ལ་གེགས་བྱེད་ཀྱི་རྒྱུའི་གཙོ་བོ་དང་། འཁོར་བར)་འཆིང་བྱེད་ཀྱི་གཙོ་བོ་ཡིན་པས། (སློབ་དཔོན་ཀླུ་སྒྲུབ་ཀྱིས་དབུ་མའི)་རིགས་པས་གང་དུ་བདག་ཏུ་འཛིན་པ་འགོག་པའི་གཞིའི་གཙོ་བོ་ཡང་(བདག་འཛིན)་དེ་གཉིས་ཡིན་ནོ། །དེའི་ཕྱིར་(དབུ་མའི)་རིགས་པ་རྣམས་ཀྱང་(གཙོ་བོར)་བདག་གཉིས་འགོག་པར་འདུ་ཞིང་། 【了】諸有情類，唯由執著人法二我，繫縛生死。由緣何事而起我想？謂緣補特伽羅及彼相續之法，執彼二為二我，即是繫縛之上首。其正理謂依何事破除我執，所依上首.亦即彼二。故諸正理，悉皆攝入破二我中。 *【釋】如入中論說，中觀諸論之一切正理觀察，皆是為令所化解脫而說。用彼諸理正為破壞生死二種我執之境。故中觀諸理悉皆攝在破我之理中。* 【藏】(གཉིས་པ་ཕྱེ་བ་སོ་སོའི་དོན་བཤད་པ་ལ་གཉིས། ཆོས་ཀྱི་བདག་མེད་སྒྲུབ་པའི་རིགས་པའི་གཙོ་བོ་གང་ལ་བྱེད་བསྟན་པ་དང་། གང་ཟག་གི་བདག་མེད་སྒྲུབ་པའི་རིགས་པའི་གཙོ་བོ་གང་ལ་བྱེད་བསྟན་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས། མཐའ་བཞིའི་སྐྱེ་བ་འགོག་པའི་རིགས་པ་བསྟན་པ་དང་། རྟེན་འབྱུང་གི་རིགས་པ་བཤད་པའོ། 【藏】(དང་པོ་ནི)། འཇུག་པ་ལས་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་གཏན་ལ་འབེབས་པའི་རིགས་པ་གསུངས་པ་རྣམས་འགྲེལ་པར་བདག་མེད་གཉིས་གཏན་ལ་འབེབས་(པའི་རིགས)་པར་བསྡུས་པའི་སྐབས་སུ་(གཙོ་བོར)་མཐའ་བཞིའི་སྐྱེ་བ་འགོག་པའི་རིགས་པ་རྣམས་ཀྱིས་(ཆོས་བདག་བཀག་ཅིང)་ཆོས་ཀྱི་བདག་མེད་བསྟན་པར་(ཏེ་གཏན་ལ་འབེབས་པར)་གསུངས་ཤིང་། (དེ་ཡང)་ས་བཅུ་པའི་མདོ་ལས་མཉམ་པ་ཉིད་བཅུས་ས་དྲུག་པ་ལ་འཇུག་པར་གསུངས་པའི་(མཉམ་ཉིད་བཅུའི་ནང་ནས)་ཆོས་ཐམས་ཅད་སྐྱེ་བ་མེད་པར་མཉམ་པ་ཉིད་ཁོ་ན་རིགས་པས་བསྟན་པས་(ཏེ་གཏན་ལ་འབེབས་ན)། ཆོས་མཉམ་པ་ཉིད་གཞན་བསྟན་སླ་བར་དགོངས་ཏེ་སློབ་དཔོན་གྱིས་(དབུ་མའི་བསྟན་བཅོས་ཀྱི་ཐོག་མར་ཏེ)་དང་པོར། བདག་ལས་མ་ཡིན་གཞན་ལས་མིན། ཞེས་སོགས་(ཀྱི་མཐའ་བཞིའི་སྐྱེ་བ་འགོག་པའི་རིགས་པ། བཀོད་པ་ཡིན་ཞེས་གསུངས་པས་ཆོས་ཀྱི་བདག་མེད་སྒྲུབ་པའི་རིགས་པའི་གཙོ་བོ་ནི་མཐའ་བཞིའི་སྐྱེ་བ་དགོག་པའི་རིགས་པའོ། ། 【了】入中論所說決擇真實諸理.釋論攝為決擇二無我時，說以破四生諸理.顯法無我。又說十地經中，以十種平等性.悟入六地，由以正理明一切法無生平等性故，其餘法平等性皆易顯了。是故論師密意先說「諸法不自生」等。故成立法無我之上首正理，即破四生之理。 *【釋】其破法我者，以破四邊生之理而為上首。中論與入中論，抉擇法無我時，皆以彼理為上首故。* 【藏】(རྒྱུ་མཚན་དེའི་ཕྱིར་ན་ཚུལ)་འདི་ཡང་འཇུག་པ་ལས། གང་ཕྱིར་རྒྱུ་མེད་པ་དང་དབང་ཕྱུག་གི །(བློའི་གཡོ་བའི། རྒྱུ་ལ་སོགས་དང་བདག་གཞན་གཉིས་ཀ་ལས། །དངོས་རྣམས་སྐྱེ་བར་འགྱུར་བ་མ་ཡིན་པ། །དེ་ཕྱིར་(དངོས་པོ་རྣམས་རྒྱུ་རྐྱེན་ལ)་བརྟེན་ནས་རབ་ཏུ་སྐྱེ་བར་འགྱུར། །(ཞེས་དང་། དེ་ལ་སོགས་པ་མཐའ་བཞིའི་སྐྱེ་འགོག་གི་རིགས་པ་རྒྱ་ཆེར་འཇུག་པ་ལས་གསུངས་སོ། ། 【藏】གཉིས་པ་རིགས་པའི་གཙོ་བོ་རྟེན་འབྱུང་བཤད་པ་ནི། དེ་འདྲ་བའི་མཐའ་བཞིའི་སྐྱེ་འགོག་གི་རིགས་པའི་རྩ་བ་ཡང་རྟེན་འབྱུང་གི་རིགས་པ་ཉིད་ལ་ཐུག་པ་ཡིན་ཏེ། འཇུག་པ་ལས)། གང་ཕྱིར་དངོས་པོ་།(རྣམས་རྒྱུ་རྐྱེན་སོགས་ལ)་བརྟེན་ནས་རབ་(ཏུ)་འབྱུང་བས། །(ན་རྒྱུ་མེད་དུ་འཛིན་པ་སོགས་ཀྱི)་རྟོག་པ་འདི་དག་(གི་སྒོ་ནས)་བརྟག་པར་མི་ནུས་པ། །(སྟེ་རྟོག་ལྡན་མཁས་པ་རྣམས་ཀྱིས་བརྟག་པར་མི་བྱེད་དོ)། །དེ་ཕྱིར་རྟེན་འབྱུང་(གི)་རིགས་པ་(འདི་ཉིད་ལ་གཙོ་བོར་དངོས་སུ་བརྟེན་ཅིང་དེ་འདྲ་བའི་རིགས་པ)་འདི་ཡིས་ནི། །ལྟ་ངན་དྲ་བ་མཐའ་དག་(སྟེ་མ་ལུས་པར)་གཅོད་པར་བྱེད། །ཅེས་གསུངས་པས་མྱུ་གུ་ལ་སོགས་པ་ཕྱི་(ཡི་དངོས་པོ་རྣམས)་དང་འདུ་བྱེད། (ཀྱི་ལས)་ལ་སོགས་པ་ནང་གི་དངོས་པོ་རྣམས་ས་བོན་དང་མ་རིག་པ་ལ་སོགས་པའི་རྒྱུ་རྐྱེན་ལ་བརྟེན་ནས་འབྱུང་བ་(སྟེ་རྟེན་འབྱུང་གི་རྒྱུ་མཚན)་ཉིད་ཀྱིས། (ཕྱི་ནང་གི་དངོས་པོ)་དེ་དག་སྐྱེ་བ་ལ་སོགས་པ་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པའི་རང་བཞིན་གྱིས་སྟོང་པ་དང་བདག་གཞན་གཉིས་ཀ་(དང)་རྒྱུ་མེད་ལས་སྐྱེ་བ་མིན་ནོ། ། 【藏】ཞེས་(གཙོ་བོ་མཐའ་བཞི་སྐྱེ་བ)་འགོག་པས་ལྟ་ངན་གྱི་དྲ་བ་ཐམས་ཅད་གཅོད་བྱེད་(ཀྱི་རིགས་པ་རྣམས་ཀྱི་མཐར་གཏུགས་པ་ནི)་རིགས་པའི་རྒྱལ་པོ་རྟེན་འབྱུང་གི་རིགས་པ་ཉིད་ལ་གཏུགས་ནས་(དགག་བྱ)་འགོག་གོ ། 【了】此如入中論云：「諸法非無因，非自在等因，非自他俱生，故是依緣生。由法依緣生，\[自他生等諸邪分別]分別莫能觀，故此緣起理，斷諸惡見網。」謂外法苗等.內法行等，由依種子及無明等因緣而生，故彼等生.空無自相之體，及非從自他二俱無因而生。是以正理中王.緣起正理.能斷一切惡見網者，而破彼執。 *【釋】破四邊生之正理，仍以緣起正理為本。諸法依因緣生故，不從四邊生也。* 【藏】(དེ་དག་ནི་ཆོས་བདག་འགོག་པའི་དབང་དུ་བྱས་པ་ཡིན་ནོ། ། 【藏】གཉིས་པ་གང་ཟག་གི་བདག་མེད་སྒྲུབ་པའི་རིགས་པའི་གཙོ་བོ་གང་ལ་བྱེད་བསྟན་པ་ལ་གཉིས། རྣམ་བདུན་གྱི་རིགས་པ་དང་། བརྟེན་ནས་བཏགས་ཙམ་གྱི་རིགས་པ་བཤད་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)་གང་ཟག་གི་བདག་འགོག་པའི་རིགས་པའི་གཙོ་བོ་ནི། འཇུག་པ་ལས། (གང་ཟག)་དེ་ནི་དེ་ཉིད་དུའམ་(སྟེ་དེའི་ངོ་བོ་ཉིད་དུ་གྲུབ་པ་ཡང་མ་ཡིན་ཏེ། དེ་ནི་རང་གི་ཕུང་པོ་ལ་བརྟེན་ནས་འདོགས་པ་ཡིན་ནོ། །དེ་ལྟར་འདོགས་པའི་དཔེ་ཡང)་འཇིག་རྟེན་དུ། །ཤིང་རྟ་དེ་ཉིད)་རྣམ་པ་བདུན་གྱིས་(དཔྱད་ནས)་འགྲུབ་འགྱུར་མིན་མོད་ཀྱི། །(དེ་འདྲའི)་རྣམ་དཔྱད་མེད་པར་འཇིག་རྟེན་ཉིད་ལས་ནི། །(ཤིང་རྟ་དེ་ཉིད)་རང་གི་ཡན་ལག་(ལ)་བརྟེན་ནས་འདོགས་པ་ཡིན། །(པ་བཞིན་ནོ)། །ཞེས་ཤིང་རྟ་རང་གི་ཡན་ལག་དང་གཅིག་དང་ཐ་དད་དང་ལྡན་པ་དང་ཕན་ཚུན་བརྟེན་པའི་ཚུལ་གཉིས་དང་ཚོགས་ཙམ་དང་ཚོགས་པའི་དབྱིབས་ཏེ་བདུན་དུ་བཙལ་བས་མི་རྙེད་ཀྱང་། (ཤིང་རྟ)་རང་གི་ཡན་ལག་ལ་བརྟེན་ནས་བཏགས་པའི་བཏགས་ཡོད་དུ་འཇོག་པ་བཞིན་དུ་གང་ཟག་ཀྱང་(ཕུང་པོ་ལ་བརྟེན་ནས་བཏགས་པའི་མིང་རྐྱང་བརྟགས་ཡོད་ཙམ་དུ)་འཇོག་པར་གསུངས་ལ། (ཤིང་རྟའི་དཔེ)་དེ་ཉིད་(ནི)་ཟབ་མོའི་ལྟ་བ་བདེ་བླག་ཏུ་རྙེད་པའི་ཐབས་སུ་གསུངས་པས་དེའི་(མཚོན་པའི་རྣམ་བདུན་གྱི)་རིགས་པ་རྣམས་ནི་གང་ཟག་གི་བདག་འགོག་པའི་རིགས་པའི་གཙོ་བོར་ཤེས་པར་བྱ་སྟེ། 【了】破除人我上首正理。入中論云：「彼於真實或世間，以七種相皆不成，然由世間無分別，依諸支分而假立。」謂如車與支，於一、異、二俱、能依、所依、積聚、聚形，七相尋求.皆不可得。然依自支.立為假有，補特伽羅亦如是立。說此即是.易得深見所有方便，故當了知此諸正理，即破人我上首之理。 *【釋】破人我者，則以七相觀察之理而為上首。入中論說，如車與支，以自性一異、能依所依、形狀集合、及具支分等，七相推求而不可得[ཤིང་རྟ་དེ་རང་གི་ཡན་ལག་རྣམས་དང་རང་བཞིན་གྱིས་གཅིག་ཐ་དད་གཉིས། རྟེན་བརྟེན་པ་གཉིས། དབྱིབས་དང་ཚོགས་པ་གཉིས། ལྡན་པ་དང་བཅས་པའི་བདུན་པོ་དེར་བཙལ་བས་མི་རྙེད་]。然依支分.假立名車。由此門中，易得通達人無我見故。\[如不許車異自支分，亦非是一全不相異，又非自性有彼支分，自性不依支分，支分亦不依車，亦非唯支積聚，復非支分形狀，我與五蘊當知亦爾。]* 【藏】འཇུག་པ་ལས། (ཤིང་རྟ)་རྣམ་བདུན་གྱིས་མེད་(པར)་གང་(ཡིན་པར)་དེ་ཇི་ལྟ་བུར་།(གང་ཟག་ཀྱང་རང་བཞིན་གྱིས)་ཡོད་ཅེས་རྣལ་འབྱོར་པས་འདིའི་(ཡོད་ཚུལ་དེ་ལྟ)་ཡོད་(པར)་མི་རྙེད། (རྣལ་འབྱོར་པ)་དེས་(དེ་ཁོ་ན་ཉིད་ལ་དཔྱོད་པའི་རིགས་པས་བརྟགས་ཤིང་དཔྱད་ན་མི་རྙེད་པ)་དེ་ཉིད་ལའང་(ལས་འབྲས་སོགས)་བདེ་བླག་(ཏུ)་འཇུག་འགྱུར་བས། །(ན་ཐལ་འགྱུར་བའི་ལུགས་མཆོག)་འདིར་(གང་ཟག)་དེའི་གྲུབ་པ་(སྟེ་ཡོད་ཚུལ་ནི)་དེ་བཞིན་འདོད་པར་བྱ། །ཞེས་གསུངས་ཏེ། (ཕུང་སོགས་ཀྱི་ཆོས་དང་གང་ཟག་གཉིས་ལས།)་ཐོག་མར་གང་ཟག་ལ་རྣམ་པ་བདུན་དུ་བཙལ་ན་མི་རྙེད་པ་(སྟེ་གང་ཟག་གི་སྟེང་གི་སྟོང་པ་ཉིད)་དང་(གང་ཟག་དེ་ཉིད)་རང་གི་ཕུང་པོ་ལ་བརྟེན་ནས་འདོགས་པ་(སྟེ་བཏགས་ཡོད་ཕྲ་མོ་མིང་རྐྱང་ཙམ་དུ་ཡོད་ཚུལ)་འདི་གོ་སླ་བས་འཁྲིད་པའི་རིམ་པ་ཡང་དེ་བཞིན་(བྱས་པ་ཡིན)་ནོ། ། 【了】入中論云：「七相所無云何有，此有觀行無所得，由此亦易入真實，如彼所成此亦許。」謂先於補特伽羅.七相尋求而無所得，及依自蘊而假施設，此易了悟，故引導漸次亦應如是。【藏】(གཉིས་པ་བརྟེན་ནས་བཏགས་ཙམ་གྱི་རིགས་པ་བཤད་པ་ནི)་འདི་ཡང་(གང་ཟག་དེ་ཉིད)་ཕུང་པོ་ལ་བརྟེན་ནས་བཏགས་པ་(ཙམ)་ཉིད་ཀྱིས་བདུན་པོ་དེར་(བཙལ་ནས)་གང་ཟག་མི་རྙེད་པ་གང་ཟག་གི་བདག་མེད་ཀྱི་དོན་ཡིན་པས་(དེ་ཡང་མཐར)་རྟེན་འབྱུང་གི་རིགས་པ་ལ་ཐུག་གོ ། 【藏】(གསུམ་པ་དོན་བསྡུ་བ་ནི)། དེ་ལྟར་ན་(ཕུང་སོགས་ཀྱི་ཆོས་རྣམས)་བརྟེན་ནས་སྐྱེ་པ་དང་(གང་ཟག་ལྟ་བུ)་བརྟེན་ནས་བཏགས་པའི་གཏན་ཚིགས་(དེ་ཉིད)་ཀྱིས་རང་(སྟེ་བདག)་ལས་སྐྱེ་བ་ལ་སོགས་པ་བཞི་དང་རང་བཞིན་གཅིག་ཐ་ཐ་དད་ལ་སོགས་པ་(རྣམ་པ)་བདུན་(སྟོང་གཞི)་ཆོས་དང་གང་ཟག་(གི་སྟེང་། ལ་འགོག་པ་(སྟེ་འགོག་པའི་རྟེན་འབྱུང་གི་རིགས་པ)་འདི་ཉིད་རིགས་པ་རྣམས་ཀྱི་(གནད་ཀྱི)་དོན་པོར་ཟུངས་ཤིག ། 【了】此亦由依諸蘊假立.故於七相不能獲得補特伽羅，即補特伽羅無我之義。仍以緣起之理而為究竟。【了】如是以緣生因.及假立因，破法及補特伽羅.自生等四及自性一異等七，當知此即諸理上首。 *【釋】七相觀察之理，亦以緣起正理而為根本。補特伽羅依蘊假立，故於七相不可得也。* *【釋】是故當知，於破自性之一切理中，唯緣起理最為上首。以此即是餘理之根本，依止此理之作用，能同時頓遮常斷二邊故。* 章嘉國師中觀正理： 月稱菩薩(明句釋)認為，「緣起」一詞，含有「接觸」、「觀待」、「依賴」等三層意思。表示諸法無自性的三個理由。 一、「接觸」。…與佛教內部下部宗派所持的觀點是一致的…所謂「接觸」，就是指「原因」與「結果」，在「生滅」活動與變化過程當中的接觸，而非指「原因」與「結果」的單純接觸。 二、「觀待」。指一切法，包括有為法與無為法，在觀待於自身之組成部份的情況下，才形成其自性的。「Samutpada」﹐理解為「成立」。與佛教下部宗派之間，也有一定的「共同點」。 三、「依賴」。一切法都是相互依賴的假有，是在各自存在之「假設處」之上，虛設的一種假有現象。與中觀自續派以下的宗派，沒有任何共同之處。 宗喀巴大師的《中論大疏理海論》中對緣起義.解釋有(因果)相連、相依、相對三種含義。 帕繃喀三主要道筆記： \[因果緣起]各宗安立緣起法各有不同。實事師說「依靠因緣而生」是緣起義，除此之外不安立\[常]是緣起。 \[支分緣起]\[整體觀待部分的緣起]自續師的安立法比實事師來得好，他們說「依靠各自的支分而有」是緣起義，所以在\[常]與\[無常]二者之上都可安立為緣起。 \[依緣假立的緣起、分別安立的緣起。]中觀應成師的安立法要比上述一切來得微細，說「依靠合格的安立所依和合格的能安立分別二者出生安立法」為緣起義。(相互觀待緣起：諸法就只是依靠名言安立而存在，這是最細微的緣起。) 【藏】གཉིས་པ་ནི། (སྟེ་རྩ་བའི་ས་བཅད་གཉིས་པ་དེས་རང་མཚན་འགོག་ཚུལ་ལ་གསུམ། དྲི་བ་དང་རིགས་པ་བཞིས་བཀག་པའི་ལན། རིགས་པ་བཞིས་འགོག་ཚུལ་ལོ། ###### 己二、以彼破自相之理【了】己二、以彼破自相之理 *【釋】已二，以彼理破自相。* *【釋】「若爾以緣起因，至而無相違。」* 【藏】(དང་པོ་ནི)། འོ་ན་རྟེན་འབྱུང་གི་རྟགས་(ལ་སོགས་པ་གོང་དུ་བཤད་བའི་རིགས་པ)་དེ་དག་གིས་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པ་ཀུན་རྫོབ་ཏུ་ཡང་འགོག་པ་འདི་(ཐལ་འགྱུར་བའི)་ལུགས་འདིས་འཕགས་པའི་དགོངས་པ་(ཇི་ལྟ་བ་བཞིན)་འགྲེལ་པའི་ཁྱད་ཆོས་སུ་སྣང་ན་(དཔལ་ལྡན་ཟླ་བས་ཆོས་རྣམས་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པ)་དེ་ལ་དམིགས་བསལ་ཅན་གྱི་དགག་པ་ཇི་ལྟར་མཛད་ཅེ་ན། 【藏】(གཉིས་པ་རིགས་པ་བཞིས་བཀག་པའི་ལན་ནི། འདི་ནི་གོང་དུ་བཤད་པའི་རིགས་པ་དེ་དག་གིས་བཀག་ཟིན་མོད་ཀྱང་ད་དུང)་ 【藏】འདི་ནི་ཤིན་ཏུ་གནད་ཆེ་བས་(དགག་བྱ་དེ་འགོག་བྱེད་ཀྱི་རིགས་པ)་བཤད་པར་བྱའོ། །འདི་ལ་འཇུག་པའི་རྩ་བར་རིགས་པ་གསུམ་དང་འགྲེལ་པར་རིགས་པ་གཅིག་སྟེ་བཞིས་(རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པ)་བཀག་གོ ། 【了】若爾，以緣起因.雖於世俗亦破自相，是為此宗解釋聖者意趣特法。彼中不共破理云何？此最切要，茲當解說，入中論本說三種理，釋說一理，共四理破。 *【釋】他作是問：云何以彼理破自相耶？答云：入中論中說三種理，即彼釋論復說一理，共以四理破除自相。* ###### # 第一理聖智應是壞法因【藏】(གསུམ་པ་རིགས་པ་བཞིས་འགོག་ཚུལ་ལ་བཞི)་(འཕགས་པའི་མཉམ་གཞག་དངོས་པོའི་འཇིག་རྒྱུར་ཐལ་བས་དགག་པ་དང་། ཐ་སྙད་བདེན་པ་རིགས་པས་དཔྱོད་བཟོད་དུ་ཐལ་བས་དགག་པ་དང་། དོན་དམ་པའི་སྐྱེ་བ་མི་ཁེགས་པར་ཐལ་བས་དགག་པ་དང་། ཆོས་རྣམས་རང་བཞིན་གྱིས་སྟོང་པར་གསུངས་པ་མི་འཐད་པར་ཐལ་བས་དགག་པའོ།། ། 【藏】དེ་ལ་(རྩ་བའི་རིགས་པ)་དང་པོ་འཕགས་པའི་མཉམ་གཞག་དངོས་པོའི་འཇིག་རྒྱུར་ཐལ་བ་ནི། གལ་ཏེ་དངོས་པོ་རྣམས་ལ་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པའི་རང་བཞིན་ཡོད་ན་(འོ་ན)་རྣལ་འབྱོར་པས་ཆོས་ཐམས་ཅད་རང་བཞིན་མེད་པར་མངོན་སུམ་དུ་རྟོགས་པའི་ཚེ་(དེ་འདྲའི་མཉམ་གཞག)་ཡེ་ཤེས་དེས་གཟུགས་ཚོར་ལ་སོགས་པ་(རྣམས་གཟིགས་པའམ)་དམིགས་དགོས་པ་ལས་མ་དམིགས་པའི་ཕྱིར་(ན་གཟུགས་ཚོར་ལ་སོགས་པའི་ཆོས)་དེ་དག་མེད་པར་འགྱུར་རོ། ། 【藏】(དེའི་ཚུལ་ཡང་སྤྱིར)་དངོས་པོ་སྔར་ཡོད་ཕྱིས་མེད་པ་ནི་(དངོས་པོ་དེ་དག་འཇིག་པའམ)་ཞིག་པ་ཡིན་ལ། (ཕྱོགས་སྔ་ཁྱོད་ཀྱིས་དངོས་པོ་རྣམས་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པར་དང་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་ན་བཏགས་དོན་བཙལ་བའི་ཚེ་རྙེད་དགོས་པ་བཞེད་པའི་དེ་འདྲའི་དངོས་པོ)་དེའི་འཇིག་རྒྱུ་ནི་(འཕགས་པའི)་ཡེ་ཤེས་དེས་བྱས་པས་(དེ་འདྲའི་འཕགས་པའི་མཉམ་གཞག)་དེ་ནི་(དངོས་པོའི)་འཇིག་རྒྱུར་འགྱུར་ན་དེ་ནི་མི་རིགས་པས་(རྒྱུ་མཚན་དེས་ན)་རང་མཚན་གྱི་སྐྱེ་བ་ནི་ཐམས་ཅད་ཀྱི་ཚེ་ཁས་མི་བླང་སྟེ། 【了】其中初理：聖根本智，應是壞法之因。謂若諸法有自相之體，瑜伽行者.證一切法無自性時，彼智應有色受等可得，然不可得，故色等應無。若法先有後無，是為破壞，其能壞因應即彼智。然說彼智是能壞因，不應道理。故一切時不許自相生。 *【釋】初理，謂聖根本智.應是摧壞有事之因，以諸法是有自相，聖根本智證自相空故。* 【藏】འཇུག་པ་ལས། (ད་དུང་ཡང)་གལ་ཏེ་རང་གི་མཚན་ཉིད་(ཀྱིས་གྲུབ་པར)་རྟེན་གྱུར་ན། །(སྟེ་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པར་འཇོག་ན། དངོས་པོ)་དེ་ལ་བསྐུར་(འདེབས་སུ་འགྱུར)་བས། (དེའི་རྒྱུ་མཚན་ནི་མཉམ་གཞག)་དངོས་པོ་འཇིག་པའི་(རྒྱུ་འགྱུར་བ་དེའི)་ཕྱིར། །(འགོག་ཚུལ་འདི་ཡང་དངོས་པོ་རྣམས་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་ན་འཕགས་པའི་མཉམ་གཞག་དངོས་པོའི་འཇིག་རྒྱུར་འགྱུར་རོ་ཞེས་ཐལ་འགྱུར་བའི་རིགས་པའི་འཕུལ་མཚམས་བསྟན་པ་ཡིན་པས། རྟེན་འབྱུང་གི་རིགས་པའི་འགོག་ཚུལ་དང་མི་འདྲའོ། །དེར་མ་ཟད་རྒྱུ་མཚན་དེ་ལྟར་ན)་སྟོད་ཉིད་(ཀྱང)་དངོས་པོ་འཇིག་པའི་རྒྱུར་འགྱུར་ན། །དེ་ནི་རིགས་(པར་ཡང)་མིན་(པས)་དེ་ཕྱིར་(རང་མཚན་གྱིས་གྲུབ་པའི)་དངོས་(པོ)་ཡོད་(པར)་མིན། །ཞེས་སོ། ། 【藏】གལ་ཏེ་(ཁོ་ན་རེ)་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་ཡོད་པ་ཙམ་ལ་(མཉམ་གཞག)་ཡེ་ཤེས་དེས་དམིགས་མི་དགོས་ཀྱི་དོན་དམ་པར་ཡོད་ན་(འཕགས་པའི་མཉམ་གཞག་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས)་དམིགས་དགོས་ལ། (དོན་དམ་པར་ཡོད་པར)་དེ་ཡང་ཁས་མི་ལེན་ཏེ། (དེ་ནི་ཐ་སྙད་དུ་ཡང་མེད་པའི་ཕྱིར)་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུང་པ་ནི་ཐ་སྙད་དུ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཞེ་ན། 【藏】འདི་ནི་(རང་རྒྱུད་པས)་སྐྱོན་སྤོང་དངོས་གཞི་ཡིན་མོད་ཀྱང་སྤང་མི་ནུས་ཏེ་རིགས་པ་འོག་མའི་སྐབས་སུ་བཤད་པར་བྱའོ། ། 【了】入中論云：「若法依自相，謗彼壞法故，空是壞法因，非理故無事。」\[若謂自相依緣生，謗彼即壞諸法故，空性應是壞法因，然此非理故無性。] 【了】若謂：唯自相有，不須聖智可得，若勝義有乃須可得；然不許爾，說有自相唯名言故。【了】此雖是根本救難，然不能救，於後理時茲當廣說。 ###### # 第二理世俗諦應堪正理觀察【藏】(གཉིས་པ)་ཐ་སྙད་བདེན་པ་རིགས་པས་དཔྱད་བཟོད་དུ་ཐལ་བ། (ལ་གཉིས། ཐ་སྙད་ཀྱི་འཇོག་ཚུལ་བསྟན་ནས་སྐྱོན་སྤོང་མི་ནུས་པར་བསྟན་པ་དང་། ཐ་སྙད་ཀྱི་འཇོག་ཚུལ་གཞན་དུ་བྱེད་པ་དགག་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས། ཀུན་རྫོབ་ཏུ་ཡོད་པའི་འཇོག་ཚུལ་བཤད་པས་དོན་དམ་དུ་ཡོད་པའི་འཇོག་ཚུལ་གྲུབ་པ་དང་། དེས་ན་དོན་དམ་དུ་ཡོད་པའི་དོན་གྲུབ་པས་སྐྱོན་སྔ་ཕྱི་གཉིས་ཀ་འཇུག་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས། ཀུན་རྫོབ་ཏུ་ཡོད་པའི་སྡོད་ཚུལ་རིགས་པས་མ་དཔྱད་པ་ཁོ་ནར་གྲུབ་པར་བསྟན་པ་དང་། དེས་ན་དེའི་ལོག་ཕྱོགས་ཀྱི་ཡོད་ཚུལ་དུ་གྲུབ་ན་རིགས་པས་དཔྱད་བཟོད་དུ་གྲུབ་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས། ཀུན་རྫོབ་ཏུ་ཡོད་པའི་སྡོད་ཚུལ་འཇིག་རྟེན་གྱིས་བཞག་པ་ལྟར་གྲུབ་པར་གསུངས་པ་དང་། འཇིག་རྟེན་གྱི་ཐ་སྙད་ཀྱིས་མ་དཔྱོད་པ་ཁོ་ནར་འཇོག་པའོ། ། 【藏】དང་པོ)་ནི། དངོས་པོ་རྣམས་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་ན་དཔེར་ན་(མྱུ་གུ་ལྟ་བུ། སྐྱེ་བའི་ཐ་སྙད་བཏགས་པའི་བཏགས་སའི་དོན་ལ་ཅི་མྱུ་གུ་འདི་ས་བོན་ལས་རང་བཞིན་ཐ་དད་པ་ཞིག་གམ་འོན་ཏེ་རང་བཞིན་གཅིག་པ་ཞིག་སྐྱེ་ཞེས་(ཐ་སྙད་བཏགས་པའི་བཏགས་དོན་བཙལ་ནས)་དཔྱད་པ་ན་དཔྱོད་བྱེད་ཀྱིས་(བློས)་རྙེད་དགོས་ཏེ། (དཔྱོད་བྱེད་ཀྱི་བློས་རྙེད་པ་ལས)་གཞན་དུ་ན་(ཆོས་རྣམས་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་མ་གྲུབ་ཅིང)་ཐ་སྙད་ཀྱི་དབང་གིས་བཞག་པ་ཙམ་དུ་འགྱུར་བས་(ན)་རང་མཚན་གྱིས་གྲུབ་པའི་དོན་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། ། 【藏】དེ་ལྟར་(བཏགས་དོན)་བཙལ་ཞིང་དཔྱད་པ་ན་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་ཀྱི་བདག་ཉིད་ཅན་མ་སྐྱེས་ཤིང་མ་འགགས་པ་(སྟོང་པ་ཙམ)་ལས་གཞན་དུ་སྐྱེ་བ་སོགས་མི་རྙེད་པས། ཀུན་རྫོབ་པའི་དོན་རྣམས་དེ་ལྟར་དཔྱད་པས་རྙེད་པའི་དོན་དུ་མི་བཟུང་སྟེ། འཇུག་པ་ལས། (རྒྱུ་མཚན)་གང་(གི)་ཕྱིར་(ཕྱི་ནང་གི)་དངོས་པོ་འདི་དག་རྣམ་(པར)་དཔྱད་(ནས་འཇོག)་ན། །(འཇོག་ཚུལ)་དེ་ཉིད་(དོན་དམ་པའི)་བདག་ཅན། (གྱི་འཇོག་ཚུལ་ཡིན་ལ་དེ་ནི)་དངོས་ལས་ཚུ་རོལ་དུ་(སྟེ་རང་བཞིན་གྱིས་སྐྱེ་བའི)་གནས་རྙེད་(པར)་མ་ཡིན་(པའི་རྒྱུ་མཚན)་དེ་ཕྱིར་འཇིག་རྟེན་གྱི། །ཐ་སྙད་(ཙམ་དུ)་བདེན་(པར)་ལ་(དོན་དམ་དཔྱོད་པས)་རྣམ་པར་དཔྱད་(པར)་མི་བྱ། །ཞེས་སོ། ། 【了】又世俗諦應堪正理觀察。謂若諸法有自相者，例如言生，觀察施設名言假立義時，為此苗芽從異性種而生耶？從同性而生耶？以此觀察應有可得。若不爾者，應唯名言增上假立，全無自性所成義故。【了】若作如是尋求觀察，其真實體唯無生滅，無餘生等可得，故不應執.諸世俗義.如是觀察為有可得。入中論云：「若觀此諸法，離實無可得，故不應觀察，世間名言諦。」\[設若觀察此諸法，離真實性不可得，是故不應妄觀察，世間所有名言諦。] *【釋】第二理謂.名言實有應堪正理之觀察。論云「若觀此諸法」等。義謂：色等非有自相，若有自相，觀察勝義之理應有所得，而無得故。* 【藏】འདི་ལ་སྔར་བཤད་པ་ལྟར་དཔྱོད་ལུགས་ཅི་ཙམ་(ཞིག)་ནས་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་དུ་གྲུབ་མ་གྲུབ་དཔྱོད་པའི་(དོན་དམ་དཔྱོད་བྱེད་ཀྱི)་རིགས་པའི་ས་མཚམས་(དབུ་མ་ཐལ་རང་གཉིས། )་ལ་མི་མཐུན་པའི་གནད་ཀྱིས་(སྐབས)་འདིར་བཤད་པ་འདྲ་བའི་དཔྱོད་ལུགས་(ཏེ་བཏགས་དོན་བཙལ་ནས་དཔྱད་བར་དེ་ཉིད)་ཀྱིས་དཔྱད་བཟོད་(དུ་གྲུབ་པར)་ཡིན་ཡང་དེ་ཁོ་ནར་གྲུབ་མ་གྲུབ་དཔྱོད་པའི་རིགས་པས་དཔྱད་བཟོད་དུ་(འགྲོ་བར)་མི་འདོད་པས་(སྔར་གྱི་རིགས་པ་དེ་དག་གིས)་མི་གནོད་པར་སྨྲ་བ་(ནི་རང་རྒྱུད་པས། སྐྱོན་སྤོང་གི་དངོས་གཞི་ཡིན་ཏེ་སྐྱོན་སྤོང་སྔ་མ་(ཐ་སྙད་ཀྱི་དོན་ལ་དོན་དམ་གྱིས་དཔྱད་པར་བྱས་པའི་སྐྱོན་མེད་ཅེས་སྨྲ་བར)་དང་གནང་གཅིག་གོ ། 【了】此如前說，由齊幾許觀察.為觀不觀真實性理，界有不同。故以此說觀察之理，縱堪觀察，然不說為.堪忍觀察實不實有正理所觀，故說無過。此是救難根本，與前救難同一關要。【藏】དེ་དག་གི་སྐྱོན་སྤང་མི་ནུས་པའི་(ཚུལ་ལམ)་རྒྱུ་མཚན་ནི་སྔར་མང་དུ་བཤད་པ་བཞིན་ཟླ་བས་སྐབས་འདི་དང་གཞན་མང་པོར་ཀུན་རྫོབ་ཏུ་ཡོད་(ཅེས)་པ་ནི་འཇིག་རྟེན་གྱི་ཐ་སྙད་དུ་(སྟེ་མ་བརྟགས་མ་དཔྱོད་པའི་སྒོ་ནས)་ཡོད་པ་གསུངས་པར་ལྟར་ཡིན་ལ་(གཉིས་པ་འཇིག་རྟེན་གྱི་ཐ་སྙད་ཀྱིས་མ་དཔྱད་པ་ཁོ་ནར་འཇོག་ཚུལ་ནི)་འཇིག་རྟེན་པའི་ཐ་སྙད་ཀྱིས་གང་ཟག་དང་ཆོས་གང་(ཡིན་ཡང)་ཡོད་པར་འཇོག་པ་རྣམས་ཐ་སྙད་ཀྱི་དོན་ཇི་ལྟར་ཡོད་ཡེ་མ་དཔྱད་པ་ཁོ་ནར་འཇོག་པས་(སོ། 【藏】(གཉིས་པ་དེས་ན་དེའི་ལོག་ཕྱོགས་ཀྱི་ཡོད་ཚུལ་དུ་གྲུབ་ན་རིགས་པས་དཔྱད་བཟོད་དུ་གྲུབ་པར་བསྟན་པ་ནི)། དེའི་བཟློག་ཕྱོགས། ཐ་སྙད་བཏགས་པའི་བཏགས་དོན་ལ)་དཔྱད་ནས་ཡོད་པར་འཇོག་པ་ནི་དོན་དམ་དུ་(སྟེ་རང་མཚན་གྱིས)་ཡོད་པར་(འཇོག་ཚུལ)་གསུངས་པ་ཉིད་དོ། ། 【藏】(གཉིས་པ་དེས་ན་དོན་དམ་དུ་ཡོད་པའི་དོན་གྲུབ་པས་སྐྱོན་སྔ་ཕྱི་གཉིས་ཀ་འཇུག་པར་བསྟན་པ་ནི)། དེས་ན་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་ཡོད་ན་(དོན་དམ་དཔྱད་པའི)་རིགས་ཤེས་ཀྱིས་དཔྱད་བཟོད་དང་དོན་དམ་མངོན་སུམ་དུ་འཇལ་བའི་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་དམིགས་དགོས་སོ། ། 【藏】(ཞེས་རིགས་པས་འཕུལ་མཚམས་བསྟན་པ་ཡིན་ནོ། ། 【藏】གཉིས་པ་ཐ་སྙད་ཀྱི་འཇོག་ཚུལ་གཞན་དུ་བྱེད་བ་དགག་པ་ལ་གཉིས། རང་རྒྱུད་པའི་ལུགས་ཀྱི་ཐ་སྙད་འཇོག་ཚུལ་བཤད་པ་དང་། འཇོག་ཚུལ་དེ་མི་འཐད་པར་བསྟན་པའོ། ། 【了】其不能救難之理，如前數說，月稱論師，即於此處.及餘諸處，說世俗有，即是世間名言中有。世間名言所立人法，皆不觀察名言之義為如何有.而便安立。故此逆品，觀察而立，即勝義有。故\[若]有自相，即應堪忍理智觀察.及證勝義智之所得。【藏】དང་པོ་ནི། དེ་ལ་རང་རྒྱུད་པ་ན་རེ)་གལ་ཏེ་དབང་པོའི་ཤེས་པ་ལ་སོགས་པ་ཤེས་པ་གནོད་མེད་ལ་སྣང་བའི་དབང་གིས་(གང་ཟག་ལ་སོགས་པ་ཡོད་པར་འཇོག་ཚུལ་ནི་གོང་ལྟར་ཡིན་ལ། དེ་འདྲ་བའི་བློ་ལ་སྣང་བའི་དབང་གིས)་བཞག་པ་མིན་པར་དངོས་པོ་རང་གི་གནས་ལུགས་ཀྱི་དབང་གིས་ཡོད་པ་ནི་དོན་དམ་པར་ཡོད་(པར་འཇོག)་པའོ། 【藏】(རྒྱུ་མཚན)་དེའི་ཕྱིར་དངོས་པོ་རང་གི་གནས་ལུགས་ཀྱི་དབང་གིས་ཡོད་པ་མིན་པར་ཤེས་པ་(རང་མཚན་སྣང་བའི་ཆ་ལ་མ་འཁྲུལ་པའམ)་གནོད་(པ)་མེད་(པ)་ལ་སྣང་བའི་དབང་གིས་ཡོད་པ་ནི་འཇིག་རྟེན་པའི་ཐ་སྙད་དུ་ཡོད་པ་(བཞག་པར)་ཡིན་གྱི་མིང་གི་ཐ་སྙད་ཀྱི་དབང་གིས་བཞག་པ་(ཙམ)་ནི་མིན་ནོ་ཞེ་ན། 【了】若謂：非由無亂根識等顯現增上之所安立，許法自性增上而有，是勝義有。今許諸法非由自性增上而有，唯由無亂識顯現增上而有，即是世間名言中有，非由名之名言增上安立。【藏】(གཉིས་པ་འཇོག་ཚུལ་དེ་མི་འཐད་པར་བསྟན་པ་ལ་གཉིས། བཏགས་ཙམ་དུ་ཡོད་པ་ཐ་སྙད་དུ་ཡོད་པའི་དོན་དུ་བསྟན་པ་དང་། འཁྲུལ་ངོར་ཡོད་པ་ཐ་སྙད་དུ་ཡོད་པའི་དོན་མ་ཡིན་པར་བསྟན་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས། བཏགས་དོན་བཙལ་ནས་ཐ་སྙད་ཀྱི་འཇོག་ཚུལ་མི་འཐད་པར་བསྟན་པ་དང་། བཏགས་དོན་བཙལ་ནས་མི་རྙེད་པའི་ཚུལ་བསྟན་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས། ཐ་སྙད་ཀྱི་འཇོག་ཚུལ་གསུངས་པ་དང་འགལ་ཚུལ་དང་། ཐ་སྙད་དུ་ཡོད་ཚུལ་གྱི་དོན་མེད་པར་བསྟན་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི། དེ་ལ་ཐལ་འགྱུར་བས་ཆོས་རྣམས་ཐ་སྙད་ཀྱི་དབང་གིས་བཞག་ཙམ་མིན་པ་དང་བཏགས་དོན་བཙལ་ནས་ཡོད་པ)་དེ་ལྟ་ཡིན་ན་(མདོ་ལས)་ཆོས་ཐམས་ཅད་མིང་དང་བརྡ་དང་བཏགས་པ་ཙམ་དུ་གསུངས་པ་དང་དེ་ཡང་འཇིག་རྟེན་གྱི་བརྡ་དང་ཐ་སྙད་ཀྱིས་ཡོད་ཀྱི་དོན་དམ་པར་ནི་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་གསུངས་པ་དང་འགལ་ཏེ། ཐ་སྙད་བཏགས་པའི་བཏགས་དོན་ཇི་ལྟར་ཡོད་དཔྱད་པས་(ཚེ་ན)་རྙེད་པའི་དོན་(ཞིག)་ཡོད་ན་མདོ་ལས་ཆོས་ཐམས་ཅད་བཏགས་པར་ཙམ་དུ་གསུངས་པའི)་ཙམ་གྱི་སྒྲས་ཅི་ཞིག་གཅོད་(དེ་གཅོད་བྱ་མེད)་ཅིང་འཇིག་རྟེན་གྱི་བརྡས་ཡོད་པའོ་ཞེས་ཀྱང་ཇི་ལྟར་བརྗོད་པར་རིགས་(ཏེ་མི་རིགས་སོ། ། 【藏】གཉིས་པ་ཐ་སྙད་དུ་ཡོད་ཚུལ་གྱི་དོན་མེད་པར་བསྟན་པ་ནི། འཇོག་ཚུལ་དེ)་འཇིག་རྟེན་པས་ཐ་སྙད་བཏགས་པའི་དོན་ཇི་ལྟར་ཁས་ལེན་པའི་ཚུལ་དང་ཆེས་མི་མཐུན་པ་ལ་(རང་རྒྱུད་པས)་འཇིག་རྟེན་གྱི་ཐ་སྙད་དུ་ཡོད་པའོ། །ཞེས་སྨྲས་ཀྱང་། (འཇིག་རྟེན་པའི་ཐ་སྙད་དུ་ཡོད་པར་འཇོག་པའི)་དོན་མི་འདོད་(བ་སྟེ་དོན་འཇོག་ཚུལ་འདི་ལ་མེད)་པས་སྨྲས་པ་ཙམ་དུ་ཟད་དོ། ། 【了】若爾，經說：「一切諸法，唯名、唯言、唯是假立。」及說︰「唯由世間名言而有，非勝義有。」皆成相違。若觀名言假立之義為如何有而有可得，則其唯字為遮何事，云何可說唯由世間名言而有？【了】又與世間所許名言假立之義，亦極相違。汝既不許其義，雖復說是「世間名言中有」，亦唯虛說而已。【藏】(གཉིས་པ་བཏགས་དོན་བཙལ་ནས་ཐ་སྙད་ཀྱི་འཇོག་ཚུལ་མི་འཐད་པར་བསྟན་པ་ལ་གཉིས། བཏགས་དོན་རིགས་པས་དཔྱད་ན་མི་རྙེད་པའི་རིགས་པ་ངོས་བཟུང་བ་དང་། དཔྱད་ན་མེད་པར་མཚུངས་ཀྱང་ཐ་སྙད་དུ་ཡོད་མེད་ཀྱི་ཁྱད་པར་བསྟན་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི། དེ་བཞིན་དུ་རང་རྒྱུད་པ་ཁྱོད་ཀྱིས)་གང་ཟག་གི་ཐ་སྙད་ཀྱི་(བཏགས)་དོན་ལ་བཙལ་ཞིང་དཔྱད་པས་རྙེད་པའི་དོན་(ལ)་གང་ཟག་ཏུ་(འཇོག་པ་དེ་ཡང)་བཞག་ཏུ་མི་རུང་བ་ནི་(ཤིང་རྟ)་རྣམ་པ་བདུན་གྱི་དཔྱད་(མཐར་མི་རྙེད)་པ་དང་། (མཚུངས་ལ། རྒྱུ་མཚན་དེའི་ཕྱིར)་སྐྱེ་བ་ལ་སོགས་པའི་ཆོས་ཀྱི་ཐ་སྙད་ཀྱི་དོན་ལ་དཔྱད་ནས་རྙེད་པའི་དོན་(ལ)་སྐྱེ་བ་ལ་སོགས་པར་བཞག་ཏུ་མི་རུང་བ་ནི་ཐ་སྙད་དུ་ཡང་གཞན་སྐྱེ་(མེད་པས་གནད་ཀྱིས་ཡིན་ལ་དེ)་འགོག་པ་སོགས་ཀྱི་རིགས་པས་གཞན་དུ་(སྟེ་ལྷག་མཐོང་ཆེན་མོ་སོགས་ནས)་རྒྱས་པར་གཏན་ལ་ཕབ་ཟིན་པ་ལས་ཤེས་པར་བྱའོ། ། 【了】尋求觀察補特伽羅名言之義，不可以所得義而立為補特伽羅者，謂七相觀察。觀察生等諸法名言之義，不可以有所得義而立為生等法者，謂於名言亦破他生等理。應知餘處已廣決擇。【藏】(གཉིས་པ་དཔྱད་ན་མེད་པར་མཚུངས་ཀྱང་ཐ་སྙད་དུ་ཡོད་མེད་ཀྱི་ཁྱད་པར་བསྟན་པ་ལ་གཉིས། དངོས་དང་ཁྱད་པར་ཡོད་ཚུལ་འདི་ཡང་རིགས་པས་གནོད་པ་དང་རིགས་པས་རྙེད་པའི་ཁྱད་པར་ཤེས་པ་ལ་རག་ལས་པར་བསྟན་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)། དེས་ན་མྱུ་གུ་སྐྱེའོ་ཞེས་པ་དང་ངས་མཐོང་ངོ་ཞེས་པ་ལྟ་བུའི་ཆོས་དང་གང་ཟག་གི་ཐ་སྙད་དང་(རྣམ་བཞག་བྱར་ཡོད་ལ)། མྱུ་གུ་(དེ)་ས་བོན་རྫས་གཞན་ལས་སྐྱེའོ་ཞེས་པ་དང་རྫས་ཡོད་ཀྱི་བདག་གིས་(དེ་ལྟར་སྐྱེ་བར)་མཐོང་ངོ་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་(བྱེད་ཚུལ་སྔ་ཕྱི་དེ)་རྣམས་གང་ལ་ཐ་སྙད་བྱས་པའི་(བཏགས)་དོན་ཇི་ལྟར་ཡོད་བ་ཙལ་བ་ན་མི་རྙེད་པ་ལ་ཁྱད་པར་མེད་ཀྱང་(སྤྱིར)་ཇི་ལྟར་བཏགས་པ་བཞིན་གྱི་དོན་(དེ)་ཡོད་པ་ལ་ཚད་མ་གཞན་གྱིས་གནོད་མི་གནོད་ཤིན་ཏུ་ཁྱད་ཆེ་བས་(མྱུ་གུ་སྐྱེ་བ་དང་ངས་མཐོང་ངོ་ཞེས་པ་ལྟ་བུའི་རྣམ་གཞག)་སྔ་མ་གཉིས་ནི་ཐ་སྙད་དུ་ཡོད་(པས་ཚད་མས་མི་གནོད)་ལ་(བཤད་མ་ཐག་པའི་རྣམ་གཞག་)ཕྱི་མ་གཉིས་ནི་ཐ་སྙད་དུ་ཡང་མེད་(པས་ཚད་མས་ཀྱང་གནོད)་དོ། ། 【了】如云苗生.及云我見，如是人法名言，與云苗從異體種生.及云實體我見，是諸名言，若求名言為依何義，二俱無得.雖無差別；然於假立義，有無餘量能為違難，則極不同。以前二事於名言有，其後二事名言亦無。【藏】(གཉིས་པ་ཁྱད་པར་ཡོད་ཚུལ་འདི་ཡང་རིགས་པས་གནོད་པ་དང་རིགས་པས་རྙེད་པའི་ཁྱད་པར་ཤེས་པ་ལ་རག་ལས་པར་བསྟན་པ་ནི། དེས་ན་འདི་དག་གི་སྐབས་ཀྱི་རིགས་པའི་ཁྱད་པར་གཞན་ཡང་མང་ཞིང་། སྐབས་དོན་རིགས་ཤེས་ཀྱིས་གནོད་པ་དང་། དཔྱད་མི་བཟོད་པ་གཉིས་ཀྱི་ཁྱད་པ་ནི)་འདི་ཡང་རིགས་ཤེས་ཀྱིས་གནོད་པ་(འམ་འགོག་པའི་ཚེས་ནི་གང་ཡང་མི་འཇོག་པ། དང་(རིགས་ཤེས་ཀྱིས)་དཔྱད་མི་བཟོད་པ་(ནི་བདེན་པ་གཉིས་ཆ་ཡིན་པས་དེ)་གཉིས་ཀྱི་ཁྱད་པར་དང་། (མྱུ་གུ་ལྟ་བུ་རིགས་ཤེས་ཀྱིས་ཡོད་པར་མ་རྙེད་ཀྱང་དེས་མེད་པར་རྟོགས་མི་དགོས་པས)་རིགས་ཤེས་ཀྱིས་ཡོད་པར་མ་རྙེད་པ་དང་(རིགས་ཤེས་དེས)་མེད་པར་མཐོང་བ་གཉིས་ཀྱི་ཁྱད་པར་ཤིན་ཏུ་ཆེ་བ་ལེགས་པོར་ཕྱེད་པ་ལ་རག་(ལས)་སྟེ་(གལ་གནད་ཆེ་བས)་དེ་དག་ནི་གཞན་དུ་(ལྷག་མཐོང་སོགས་ནས)་རྒྱས་པར་བཤད་ཟིན་ཏོ། ། 【了】復須善判，理智違害a.與不堪觀察b，所有差別；及理智不得其有b.與見為無a，最大差別。此等俱如餘處廣說。\[理智唯見空性、見無諦實成立，不見世俗諸法；不得「有世俗」，亦不得「有空性」。] ###### # 「於亂識立世俗」【藏】(གཉིས་པ་འཁྲུལ་ངོར་ཡོད་པ་ཐ་སྙད་དུ་ཡོད་པའི་དོན་མ་ཡིན་པར་བསྟན་པ་ལ་གཉིས། ཕྱོགས་སྔ་མའི་དོན་བཤད་པ་དང་། དེ་དགག་བའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི། དེའི་ཕྱིར)་དེ་དག་ཞིབ་ཏུ་འབྱེད་པའི་དཔྱད་པ་(ཡོངས་སུ)་མ་རྫོགས་པར་རིགས་པ་(འམ་དཔྱད་པ་ཕྱོགས་རེ་བ་དང)་ལྟར་སྣང་རེས་དོན་དམ་དུ་གྲུབ་པ་བཀག་(པའི་ལུགས་སུ་བྱེད)་ཅིང་(ང་རྒྱལ་བྱས་ཀྱང་ངེས་བ་དོན་གྱི་དགག་བྱའི་ཆ་ཙམ་ཡང་འགོག་མི་ནུས་ཤིང་། ཐ་སྙད་ཀྱི་དོན་འཇོག་པའི་ཆོ་འཁྲུལ་ངོར་ཡོད་པ་ཙམ་གྱིས་ཡོད་གོ་བཅད་ནས)་ཀུན་རྫོབ་ཏུ་ཡོད་པ་རྣམས་འཁྲུལ་ཤེས་རེས་ཡོད་པར་བཟུང་ན་(སྟེ་བཟུང་ནས་འཁྲུལ་ཤེས)་དེའི་ངོར་ཡོད་པ་ཙམ་གྱིས་(ཡོད་པར)་འཇོག་ནུས་(ཞེས་ཟེར)་ཏེ། དེའི་དོན་ནི་(ཀུན་རྫོབ་པའི་ཆོས་རྣམས)་འཁྲུལ་ངོར་ཡོད་པ་ཙམ་ཡིན་(གྱི་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་ཡུལ་མིན)་པའི་ཕྱིར་རོ་སྙམ་དུ་བསམས་(པ་ཡིན་ལ་དེ་ལྟར་བཞེད)་ན་ནི། 【了】有未圓滿如是審細判別觀慧，以少似理破勝義有，以少亂識取世俗有，便想唯於彼前安立為有。謂世俗義，唯於亂識而為有故。【藏】(གཉིས་པ་དེ་དགག་པ་ལ་གཉིས། འཁྲུལ་ངོར་ཕྲོད་པ་ཐམས་ཅད་ཡོད་མེད་མཚུངས་པར་ཐལ་བ་དང་། འཁྲུལ་ཚུལ་མི་མཚུངས་པའི་ལན་དགག་པའོ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས། (རྒྱུ་འབྲས་ཡིན་མིན་ཐམས་ཅད་མཚུངས་པར་འདོད་པ་ཐལ་བ་དང་། གྲུབ་མཐའ་བཟང་ངན་ཐམས་ཅད་མཚུངས་པར་ཐལ་བའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)། དབང་ཕྱུག་དང་གཙོ་བོ་ལ་སོགས་པ་ལས་བདེ་སྡུག་སྐྱེ་བ་(འདོད་པ)་དང་དཀར་ནག་གི་ལས་གཉིས་ལས་བདེ་སྡུག་སྐྱེ་བ་(འདོད་པ)་གཉིས་འཐད་ན་འཐད་མཉམ་དང་མི་འཐད་ནའང་མི་འཐད་མཉམ་དུ་འགྲོ་སྟེ། སྔར་བཞིན་(བཏགས་དོན་བཙལ་ནས)་དཔྱད་ན་ནི་དཔྱོད་བྱེད་ཀྱིས་ཕྱི་མ་(དཀར་ནག་ལས་བདེ་སྡུག་སྐྱེ་བ)་ཡང་མི་རྙེད་ལ་འཁྲུལ་ངོར་(ཙམ་དུ)་ནི་སྔ་མ་(རྟག་པར་རང་བྱུང་གི་དབང་ཕྱུག་ལ་སོགས་པ)་ཡང་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། ། 【了】若爾，從大自在及自性等生諸苦樂，與從黑白二業生諸苦樂，是則俱是.非則俱非，等無差別。以如前觀察，其能觀智.後亦無得，若於亂識.前亦有故。【藏】(གཉིས་པ་གྲུབ་མཐའ་བཟང་ངན་ཐམས་ཅད་མཚུངས་པར་ཐལ་པ་ནི)། དེ་ལྟ་ན་འཇུག་པ་ལས། (རང་མཚན་གྱིས་གྲུབ་བའི་གང་ཟག)་འདི་ནི་ངར་འཛིན་(གྱི་དམིགས་རྣམ་གཉིས་ཀྱི་ནང་ནས་དམིགས་པའི)་རྟེན་དུའང་མི་རིགས་ལ། །དེ་འདྲའི་གང་ཟག)་འདི་ནི་ཀུན་རྫོབ་ཏུ་(སྟེ་ཐ་སྙད་དུ)་ཡང་ཡོད་མི་འདོད། །ཅེས་དང་། མི་ཤེས་གཉིད་ཀྱིས་(ཡིད)་རབ་(ཏུ)་བསྐྱོད་(པའི་རྨི་ལམ་གྱི་རྟ་གླང་སོགས་དང)་མུ་སྟེགས་ཅན། །རྣམས་ཀྱིས་(བཏགས་པའི་བདག་གི)་བདག་ཉིད་ཇི་བཞིན་བརྟགས་པ་དང་། །(དེ་བཞིན་དུ)་སྒྱུ་མ་(ཡི་རྟ་དང)་སྨིག་རྒྱུ་(ཡི་ཆུ)་སོགས་(སྣང་ཚུལ་ལ་རྟ་དང་ཆུ་སོགས་མཚན་ཉིད་པ་ལྟ་བུར་སྣང་ཡང་དེ་དག)་ལ་བརྟགས་པ་གང་། །(ཡང་རུང་བ་ཞིག་བྱས་ན། དེ་དག་འཇིག་རྟེན་ལས་ཀྱང་(རྟ་གླང་སོགས་དངོས་དེ་དང་དེར)་ཡོད་(པ)་མིན་(པ)་ཉིད། །(ཤེས་བ་འགྱུར་ཏེ)་ཅེས་སོགས་ཀྱིས་རང་གཞན་གྱི་སྡེ་བ་གཞན་གྱི་གྲུབ་མཐའ་ཐུན་མོང་མིན་པས་བཏགས་པ་རྣམས་དང་། སྒྱུ་མ་ལ་རྟ་གླང་དང་སྨིག་རྒྱུ་ལ་ཆུར་འཛིན་པ་སོགས་ཀྱི་ཡུལ་རྣམས་(ནི་རྟ་གླང་སོགས་དེ་དང་དེར)་ཀུན་རྫོབ་ཏུ་ཡང་མེད་དོ་ཞེས་གསུངས་པ་རྣམས་(ཀྱང)་མི་རིགས་པར་འགྱུར་ཏེ། (དེ་དག་ཀྱང་རྟ་གླང་སོགས་དེ་དང་དེར)་བློ་འཁྲུལ་པས་ཀྱང་དེ་ལྟར་མ་བཟུང་པར་(ཁས་བླངས་དགོས་པར)་འགྱུར་བ་དང་། (དེ་ཡང་མི་འཐད་དེ་དེ་དག་རྟ་གླང་སོགས་དེ་དང་དེར་ཡིན་པ)་འཁྲུལ་ངོར་ཡོད་པའི་ཕྱིར་(ཏེ་དེ་དག་རྟ་གླང་སོགས་སུ་འཛིན་བའི་འཁྲུལ་ཤེས་ཡོད་པའི་ཕྱིར་ན་དེ་དག་ཀྱང)་ཐ་སྙད་དུ་ཡོད་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་དང་། 【藏】(དེས་ན་རྒྱུ་མཚན་དེ་དག་གིས་གང་ཟག་རང་བཞིན་མེད་པར་འཇོག་མི་ནུས་ན། འོ་ན)་བདག་གཞན་ལས་སྐྱེས་པ་སོགས་(ཀྱང་འཁྲུལ་ངོར་ཡོད་པས་ན་དེ་དག)་ཐ་སྙད་དུ་ཡང་མ་གྲུབ་བོ་ཞེས་རིགས་པས་བཀག་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཀྱང་འགོག་མི་ནུས་པར་འགྱུར་རོ། ། 【了】入中論云：「此非我執依，不許世俗有。」\[此亦非是我執依，不許世俗中有此。]又云：「二無知擾亂，外道所計我，計幻陽燄等，世間亦非有。」\[無知睡擾諸外道，如彼所計自性等，及計幻事陽燄等，此於世間亦非有。]此說「自他諸部.及外邪宗不共增益，并於幻事執為象馬，及於陽燄執為水等，此諸境事於世俗無」，應非道理。以諸亂覺應不如是執，及於亂識有.即名言有故。【了】又以諸理破自他生等於名言無，亦應不能破。【藏】(གཉིས་བ་འཁྲུལ་ཚུལ་མི་མཚུངས་པའི་ལན་དགག་པ་ལ་གཉིས། ཐོགས་མེད་ནས་བརྒྱུད་པའི་འཁྲུལ་ངོར་ཡོད་ན་ཀུན་རྫོབ་ཏུ་ཡོད་པའི་ལན་མི་རིགས་པ་དང་། མི་རིགས་པའི་རྒྱུ་མཚན་ནོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི། གལ་ཏེ་གྲུབ་མཐའ་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པས་བཏགས་པ་རྣམས་ཀྱང་འཁྲུལ་ཤེས་ཀྱིས་བཞག་པ་ཡིན་ལ་དེ་འདྲའི)་འཁྲུལ་བ་དེ་དག་(ནི)་ཐོགས་མེད་ནས་བརྒྱུད་དེ་འོངས་པའི་སེམས་ཅན་རང་ག་བའི་འཁྲུལ་པ་(སྟེ་ལྷན་སྐྱེས་ཀྱི་འཁྲུལ་བ)་མིན་ལ་(དེ་དག་ནི་འཛིན་པ་ཀུན་བཏགས་ཡིན་ནོ། །འོན་ཀྱང)་མ་དཔྱད་པ་ཐོག་མེད་ནས་བརྒྱུད་དེ་འོངས་པའི་(ལྷན་སྐྱེས་ཀྱི)་འཁྲུལ་ངོར་ཡོད་པ་ཙམ་ལ་(ནི)་ཀུན་རྫོབ་ཏུ་ཡོད་པར་འཇོག་པས་(བཤད་མ་ཐག་པར་དེ་དག་དང་ཡོད་མེད་མཚུངས་པའི)་སྐྱོན་མེད་དོ་ཞེས་ཀྱང་སྨྲ་མི་ནུས་ཏེ། 【藏】(ཁྱོད་ཀྱིས་ཤིན་ཏུ་མི་རིགས་པའི་ཚུལ)་དེ་ལྟ་(འདོད)་ན་སྔ་ཕྱི་གཅིག་འཛིན་གྱི་རྟག་འཛིན་དང་གང་ཟག་དང་ཆོས་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པར་འཛིན་པའི་བདག་འཛིན་ལྷན་སྐྱེས་ཀྱི་ཞེན་ཡུལ་ཡང་ཐ་སྙད་དུ་ཡོད་པ་འགྱུར་(ཏེ་དེ་དག་ཀྱང་ལྷན་སྐྱེས་ཀྱི་ངོར་ཡོད)་པའི་ཕྱིར་རོ། ། 【了】又不可說，彼諸錯亂.非從無始展轉傳來.庸常有情所有錯亂，此不觀察.是由無始展轉傳來亂識，於此前有.立世俗有，故無過失。【了】若爾，則執前後為一所有常執.及執人法由自相生俱生我執，此所執境，於名言中亦應有故。 ###### # 名言增上安立【藏】(གཉིས་པ་མི་རིགས་པའི་རྒྱུ་མཚན་ལ་གཉིས། ཐ་སྙད་དུ་ཡོད་ན་ཚད་མས་གྲུབ་པ་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་གྱིས་མི་རིགས་པ་དང་། དེ་ལ་རྩོད་པ་སྤང་བའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི། དེས་ན་ཐ་སྙད་དུ་ཡོད་(པ་ཡིན)་ན་རིགས་ཤེས་ཀྱིས་ཇི་ལྟར་ཡོད་(བཏགས་དོན)་བཙལ་བས་རྙེད་པ་འགལ་མོད་ཀྱང་། (དོན་དེ་ལ)་རིགས་ཤེས་ཚད་མས་མི་གནོད་པ་ཞིག་ངེས་པར་དགོས་ལ། (དེར་མ་ཟད)་ཐ་སྙད་པའི་ཚད་མ་གཞན་གང་གིས་ཀྱང་(དོན་དེ་ལ)་མི་གནོད་པ་ཞིག་ཀྱང་དགོས་ཏེ། (དོན་དེ)་ཐ་སྙད་དུ་ཡོད་པ་ལ། (ངེས་པར་དུ)་ཚད་མས་གྲུབ་པ་(ཞིག)་དགོས་པའི་(གནད་ཀྱིས་ཡིན་པའི)་ཕྱིར་རོ། ། 【了】故名言有，若以理智觀如何有而有所得，則成相違。然須理智所不違害，餘名言量亦不能害。以名言有.須量成故。【藏】(གཉིས་པ་རྩོད་སྤང་ལ་གཉིས། ཙམ་སྒྲའི་བཅད་བྱ་མེད་པའི་རྩོད་པ་དང་། དེ་དགག་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)། དེ་ལྟ་ན་(གཞི་དེ)་ཐ་སྙད་དུ་ཡོད་པ་(དེ)་རྣམས་མིང་གི་ཐ་སྙད་ཀྱི་དབང་གིས་བཞག་པ་ཙམ་ཡིན་པ། (གཉིས)་འགལ་ལོ་ཞེ་ན་(གཉིས་པ་དེ་དགག་པ་ལ་གཉིས། ཙམ་སྒྲས་ཚད་མས་གྲུབ་པ་མི་གཅོད་པར་བསྟན་པ་དང་། ཙམ་སྒྲས་བསལ་བྱ་ངོས་བཟུང་སྟེ་ཐ་སྙད་དུ་ཡོད་པ་འགྲུབ་ཚུལ་ལོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)། སྐྱོན་མེད་དེ་གང་ཟག་ལྟ་བུ་ཀུན་རྫོབ་ཏུ་ཡོད་པ་(དང)་དེ་མིང་གི་ཐ་སྙད་ཀྱི་དབང་གིས་བཞག་པ་ཙམ་(གཉིས་ཀ་ཡིན་ཡང་དེ་འདྲའི་ཐ་སྙད་ཀྱིས་དབང་གིས་བཞག་ཙམ)་མོ་ཞེས་པའི་ཙམ་གྱི་སྒྲས་(ནི)་གང་ཟག་མིང་གི་ཐ་སྙད་ཀྱི་དབང་གིས་མ་བཞག་པ་(དེ)་གཅོད་ཀྱི་གང་ཟག་(ལྟ་བུ)་ཚད་མས་གྲུབ་པ་ཡང་མི་གཅོད་ལ་(མིང་གིས་བཞག་ཙམ་ལ་ཡོད་པས་མ་ཁྱབ་པས)་མིང་གི་ཐ་སྙད་ཀྱི་དབང་གིས་གང་བཞག་ཐམས་ཅད་ཀུན་རྫོབ་ཏུ་ཡོད་པར་སྟོན་པ་ཡང་མིན་ནོ། ། 【了】若如是者，說名言有.唯是名言增上安立，則成相違。【了】答云：無過。如云：補特伽羅是世俗有，唯由名言增上安立。唯字是遮補特伽羅不由名言增上安立，非遮補特伽羅是量所成，亦非顯示凡由名言增上安立.一切皆是世俗有。【藏】(གཉིས་པ་ཙམ་སྒྲས་བསལ་བྱ་ངོས་བཟུང་སྟེ་ཐ་སྙད་དུ་ཡོད་པ་འགྲུལ་ཚུལ་ལ་གཉིས། དྲི་བ་དགོད་པ་དང་། དེའི་ལན་ནོ། 【藏】དང་པོ་ནི)། །འོ་ན་(བཞག་ཙམ་ཞེས་ཙམ་སྒྲས)་མིང་གི་ཐ་སྙད་ཀྱི་དབང་གིས་མ་བཞག་པ་ཇི་འདྲ་ཞིག་གཅོད་སྙམ་ན། 【藏】(གཉིས་པ་དེའི་ལན་ལ་གཉིས། ཐ་སྙད་ཀྱི་དབང་གིས་བཞག་པར་འགྲུབ་ཚུལ་དང་། དེ་ཉིད་བཏགས་ཡོད་ཀྱི་འགྲུབ་ཚུལ་ཡང་ཡིན་པས་བཏགས་ཚུལ་མི་འདྲ་བའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས། ཐ་སྙད་བཏགས་པའི་དོན་དེ་རང་བཞིན་གྱིས་གྲུབ་པ་ཙམ་སྒྲས་བཅད་བྱར་བསྟན་པ་དང་། དོན་དེ་རང་གི་ངོ་བོས་ཡོད་པ་ཁེགས་པས་ཐ་སྙད་ཀྱི་དབང་གིས་བཞག་པར་གྲུབ་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི། དེ་འདྲའི་ཙམ་སྒྲས་ནི)་གང་ཟག་གི་ཐ་སྙད་བཏགས་པའི་དོན་དེ་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་(གྲུབ་པ་དེ་གཅོད་པ་ཡིན་ཏེ་དེ་དག་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས)་གྲུབ་ན་དོན་ཁོ་རང་གི་རང་གི་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་ཡོད་པར་སོང་གི་ཡུལ་ཅན་ཐ་སྙད་དེའི་དབང་གིས་ཡོད་པར་(འམ་བཞག་པར)་མ་སོང་བས་(རྒྱུ་མཚན་དེས་ན)་དེ་གཅོད་དོ། ། 【了】若爾，為遮何等非由名言增上立耶？【了】謂補特伽羅名言立義，若自相有，則彼義是由自性有.非由能緣名言增上而有，即遮彼義。【藏】(གཉིས་པ་དོན་དེ་རང་གི་ངོ་བོས་ཡོད་པ་ཁེགས་པས་ཐ་སྙད་ཀྱི་དབང་གིས་བཞག་པར་གྲུབ་ཚུལ་བསྟན་པ་ལ་གཉིས། འགྲུབ་ཚུལ་དངོས་དང་། དེ་ཉིད་སློབ་དཔོན་གཞན་གྱི་བཞེད་པ་དང་མཐུན་མི་མཐུན་གྱི་ཁྱད་པར་རོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས། འགྲུབ་ཚུལ་སྤྱིར་བཤད་པ་དང་། དོན་དམ་བདེན་པའི་འགྲུབ་ཚུལ་བྱེ་བྲག་ཏུ་བཤད་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི། ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པའམ་རང་མཚན་གྱིས་གྲུབ་པ)་དེ་འདྲ་བ་དེ་རིགས་ཤེས་ཀྱིས་ཁེགས་ཀྱང་མཆོད་སྦྱིན་གྱིས་མཐོང་ངོ་ཞེས་(བ་ལ་སོགས)་པའི་ཐ་སྙད་ཀྱི་དོན་(རྣམས)་མེད་ན་(དེ་དག་ལ་ཡང)་ཐ་སྙད་པའི་ཚད་མས་གནོད་(པར་འགྱུར་བའི་སྐྱོན་ཡོད)་པས་(ཕྱིར་ན་དེ་དག་ཐ་སྙད་དུ)་ཡོད་པར་ནི་གྲུབ་ལ། དོན་དང་ཐ་སྙད་གཉིས་ཀྱི་ནང་ནས་དོན་རང་གི་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་ཡོད་པར་(སོང་ན་ཐ་སྙད་ཀྱིས་དབང་གིས་བཞག་ཀྱང་མི་ནུས་ལ་དོན་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པར)་མ་སོང་བ་ན་(མིང་གི)་ཐ་སྙད་ཀྱི་དབང་གིས་ཡོད་པར་འོས་མེད་ཀྱིས་འགྲུབ་བོ། ། 【了】理智雖能遮如是義，然云「祠授所見」若無此名言義，則被名言量所違害，故能成立為有。義與名言二者之中，若非由義自性而有，必然即成唯由名言增上而有。【藏】(གཉིས་པ་དོན་དམ་བདེན་པའི་འགྲུབ་ཚུལ་བྱེ་བྲག་ཏུ་བཤད་པ་ལ་གཉིས། ཐ་སྙད་ཀྱི་དབང་གིས་བཞག་ཀྱང་ཐ་སྙད་པའི་ཚད་མས་མི་འགྲུབ་པ་དང)་དོན་དམ་བདེན་པ་ཡོད་པ་དངོས་སུ་འགྲུབ་ཚུལ་ལོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)། དེའི་ཕྱིར་(ཏེ་དེ་བཞིན་དུ)་དོན་དམ་བདེན་པའི་ཡོད་ཚུལ་ཡང་ཇི་ལྟར་ཡིན་དཔྱད་པ་ན་(ཀུན་རྫོབ་ཀྱི་ཆོས)་དེ་དང་(མཚུངས་པ་བཏགས་དོན་བཙལ་ན་མི་རྙེད་ཀྱང་ཐ་སྙད་དུ་ཡོད་པར)་འདྲ་བ་ཁོ་ནར་ཟད་པས་(དོན་དམ་བདེན་པ)་དེའི་ཡོད་པ་(སྟེ་ཡོད་ཚུལ)་ཡང་(ཀུན་རྫོབ་བདེན་པ་བཞིན་དུ)་ཐ་སྙད་ཀྱི་དབང་གིས་བཞག་པར་(ཙམ)་སྨྲའི་(པ་ཡིན་གྱི་སྤྱིར་བདེན་པ་གཉིས་པོ་ཕྱོགས་ཐམས་ཅད་ནས་ཁྱད་པར་མེད་པར་མ་ཡིན་ཏེ་ཀུན་རྫོབ་བདེན་པ་དེ་ཐ་སྙད་པའི་ཚད་མས་ཆོས་དེ་ལ་ཐ་སྙད་པའི་ཚད་མར་སོང་བའི་ཚུལ་གྱིས་རྟོགས་ལ)་དོན་དམ་བདེན་པ་(དེ)་ཐ་སྙད་པའི་ཚད་མས་(ཆོས་དེ་ལ་ཐ་སྙད་པའི་ཚད་མར་སོང་བའི་ཚུལ་གྱིས། གྲུབ་པར་མ་སྨྲའོ། །(སྟེ་གྲུབ་པར་མིན་པ་དེའི་ཕྱིར་རོ། ། 【藏】གཉིས་པ་དོན་དམ་བདེན་པ་ཡོད་པ་དངོས་སུ་འགྲུབ་ཚུལ་ནི)། དོན་དམ་བདེན་པ་ཡོད་པ་ཐ་སྙད་པའི་ཤེས་ངོར་འཇོག་ཅེས་པ་ཡང་(དོན་དམ་བདེན་པ་ཡོད་པ་ཀུན་རྫོབ་ཡིན་པས་ཐ་སྙད་པའི་ཚད་མའི་རྙེད་དོན་གྱི་གཙོ་བོ་ཡིན་པ་ལ་དགོངས་པར་མ་ཟད)་དོན་དམ་པ་ཡོད་པར་བཟུང་བ་(སྟེ་ཡོད་པའི་འཛིན་ཚུལ)་དེ་རིགས་ཤེས་ཀྱི་འཛིན་སྟངས་ལ་(དངོས་ཤུགས་གང་དུ་ཡང)་མེད་པའི་རྒྱུ་མཚན་གྱིས་ཡིན་གྱི་དོན་དམ་དཔྱོད་པའི་རིགས་ཤེས་(དོན་དམ་ཡོད་པར་ལྟ་བ་ཐོག་མར་རྙེད་པའི་རིགས་ཤེས)་དེས་གྲུབ་ཅེས་པ་མིན་ནོ། །(དོན་དམ་བདེན་པ་ཐ་སྙད་ཚད་མས་གྲུབ་ཅེས་པ་མིན་ནོ།) 【了】故若觀察真勝義諦是如何有，亦唯如是。故說「彼有」亦由名言增上而立，然非是說.以名言量立「勝義諦」。說於名言識前.立「有勝義諦」者，亦因理智行相不執「勝義為有」，非說以彼成立。==\[勝義諦，並非由名言量所安立（世俗諸法是由名言量所安立），非由名言量所了悟；勝義諦是由觀察勝義之慧所安立，由證空性慧所了悟。「勝義諦是名言有」，是「由名言所安立」(為彼立名)，但於名言假立處尋不得體。དོན་དམ་བདེན་པ་དེ་ཐ་སྙད་པའི་ཚད་མས་གྲུབ(འཇོག)་པ་མིན་ནོ། དོན་དམ་བདེན་པ་རིགས་ཤེས་ཀྱིས་གྲུབ་པ་ཡིན། དཔྱོད་པའི་རིགས་པའི་ཤེས་པས་འགྲུབ་པ་ ཐ་སྙད་པའི་ཤེས་པས་འགྲུབ་པ ཐ་སྙད་ཀྱི་དབང་གིས་བཞག་པ་(ཐ་སྙད་ཀྱིས་\[འཇོག]བཏགས་པ ]== 【藏】(གཉིས་པ་དེ་ཉིད་སློབ་དཔོན་གྱི་བཞེད་པ་དང་མཐུན་མི་མཐུན་གྱི་ཁྱད་པར་བཤད་པ་ལ་གཉིས། སངས་རྒྱས་བསྐྱངས་ཀྱི་བཞེད་པ་དང་མཐུན་པ་དང་། རང་རྒྱུད་བ་རྣམས་ཀྱི་བཞེད་པ་དང་མི་མཐུན་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)། སངས་རྒྱས་བསྐྱངས་ཀྱིས་ཀྱང་(སྐྱེ་བ་ལ་སོགས་པ་དེ་དག་ཐ་སྙད་པའི་ཚད་མའི་རྙེད་དོན་གྱི་གཙོ་བོ་ཡིན་པས་ན)་རྒྱལ་པས་(ཀྱང)་ཐ་སྙད་ཀྱི་དབང་གིས་སྐྱེ་བ་ལ་སོགས་པ་གསུངས་(ཞེས)་པ་དང་སྐྱེ་པ་ལ་སོགས་པ་(ཐམས་ཅད་མིང་རྐྱང་བཏགས་ཡོད་ཙམ་དུ་གནས་བས་ན་དེ་དག་མིང་གིས)་བརྗོད་པ་ཙམ་དུ་གྲུབ་པར་(ཏེ་ཡོད་པར)་བཤད་དོ། ། 【了】佛護亦說，佛依名言增上.說有生等，及說生等唯是言說。【藏】(གཉིས་པ་རང་རྒྱུད་པ་རྣམས་ཀྱི་བཞེད་པ་དང་མི་མཐུན་པར་བསྟན་པ་ནི། འོ་ན)། རང་རྒྱུད་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཐ་སྙད་དུ་ཡོད་པར་འཇོག་པའི་ཤེས་པ་གནོད་མེད་(ཅེས་པ་ཇི་ལྟ་བུ་ཞིག་ལ་གནོད་པ་མེད་པའི་དོན་དུ་འཇོག་སྙམ་ན་དེ)་ནི་(རྟོག་མེད་ཡིན་ན)། སྣང་ཡུལ་ལམ་(རྟོག་པ་ཡིན་ན)་ཞེན་ཡུལ་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པའི་དོན་ལ། (ཚད་མ་གཞན་གྱིས་མི་གནོད་པའམ་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པར་སྣང་བའི་ཆ་ལ)་མ་འཁྲུལ་བ་ཞིག་ལ་འདོད་ལ་(དེ་རྣམས་དང་འཇོག་ཚུལ་མི་མཐུན་པ་ཐལ་འགྱུར་བའི་ལུགས)་འདི་ལ་སྣང་ཡུལ་(དང་ཞེན་ཡུལ)་ལ་འཁྲུལ་བས་(ཤེས་པས་ཀྱང)་དོན་འཇོག་ནུས་(པའི་ཤེས)་པ་དུ་མ་ཞིག་ཡོད་པས་(རྒྱུ་མཚན་དེའི་ཕྱིར་ན་ལུགས)་འདི་གཉིས་ཀྱི་ཤེས་པ་གནོད་མེད་ཀྱི་གནོད་པ་ཡོད་མེད་(དང་ཡུལ་འཇོག་ཚུལ་སོགས)་ཀྱང་ཁྱད་པར་ཆེའོ། ། 【了】諸自續師說：立名言有.諸無亂識，是於現境.或所著境.有自相義.為無錯亂。【了】此宗則許：雖於現境錯亂，亦有眾多能立境者。【了】故此二宗，說無亂識有無之亂，亦大差殊。【藏】(གཉིས་པ་དེ་ཉིད་བཏགས་ཡོད་ཀྱི་འགྲུབ་ཚུལ་ཡང་ཡིན་པས་བཏགས་ཚུལ་མི་འདྲ་བ་ལ་གཉིས། བཏགས་ཚུལ་གཞན་དང་བྱ་ཕྱེད་ཐམས་ཅད་འཇོག་ནུས་མི་ནུས་ཀྱི་ཁྱད་པར་གྲུབ་པ་དང་། བཏགས་ཡོད་ཀྱི་འཇོག་ཚུལ་འདི་ཉིད་མ་ཤེས་ན་སྟོང་ཉིད་རྟོགས་པའི་གོལ་ས་ཆེན་པོར་འགྱུར་བའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི། དེས་ན་རང་གི་ངོ་བོས་མ་གྲུབ་ཀྱང)་འདི་འདྲ་བའི་ཐ་སྙད་ཀྱི་དབང་གིས་ཡོད་པ་(ཙམ་གྱི་ཆོས)་ལ་(མིང་རྐྱང)་བཏགས་ཡོད་(ཙམ)་དུ་(ཡོད་པར)་གསུངས་ཀྱི་ཆོས་དེ་དངོས་མིན་བཞིན་དུ་དེར་བཏགས་པའི་བཏགས་ཡོད་(ཀྱི་དོན་དེ་མིང་རྐྱང་བཏགས་ཡོད་ཙམ་དུ་ཡོད་པའི་དོན་ནི)། གཏན་ནས་མིན་པས་(དེ་འདྲ་བའི་ཐ་སྙད་ཀྱི་དབང་གིས་ཡོད་པའི་བཏགས་ཡོད)་འདི་ལ་སངས་རྒྱས་དང་སེམས་ཅན་མཚན་ཉིད་པ་དང་འཆིང་གྲོལ་མཚན་ཉིད་པ་ལ་སོགས་པ་(རྣམ་གཞག)་ཐམས་ཅད་འཐད་ཀྱི་གཞན་གྱི་ལུགས་(ཏེ་རང་མཚན་གྱིས་གྲུབ་པའི་ཕྱོགས)་ལ་(དེ་དག)་ཡེ་མི་འཐད་དོ། ། 【了】即於如是名言增上之有.說名假有，非是彼法實非彼事假立為彼.說名假有。故於此宗，佛及有情，繫縛解脫等，一切應理。而於他宗皆不得成。【藏】(གཉིས་པ་བཏགས་ཡོད་ཀྱི་འཇོག་ཚུལ་འདི་ཉིད་མ་ཤེས་ན་སྟོང་ཉིད་རྟོགས་པའི་གོལ་ས་ཆེན་པོར་འགྱུར་བ་ནི། (རྒྱུ་མཚན)་དེ་ཉིད་(ཀྱིས་ཕྱིར་ན)་འཕགས་པ་ཡབ་སྲས་ཀྱི་དགོངས་པ་མཐར་ཐུག་ཏུ་སློབ་དཔོན་(ཟླ་གྲགས་དང་སངས་རྒྱས་བསྐྱངས)་འདི་གཉིས་ཀྱིས་འགྲེལ་པ་ལ་རྣམ་གཞག་མཚན་ཉིད་པ་འཇོག་ས་མ་བྱུང་ན་(སྟེ་མཚན་ཉིད་པ་འཇོག་མ་ཤེས་ན)་རྒྱུ་འབྲས་མཚན་ཉིད་པ་ལ་སོགས་པ་(རྣམ་གཞག)་ཐམས་ཅད་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པའི་སྟེང་དུ་ཁྱེར་(དགོས་པ་ཤ་སྟག་ཏུ་འདུག་པ་འདི་ནི་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པ་ལ་ཤིན་ཏུ་ཞེ་ན)་པའི་གོམས་པ་ཆེས་པས་ལན་ཞིང་། (དེ་འདྲ་བ་དེས་ནི)་ད་དུང་རྟེན་འབྱུང་གི་དོན་རང་བཞིན་གྱིས་སྟོང་པའི་དོན་དུ་མ་ཤར་བ་(འམ་མ་གོ་བར)་ཡིན་པས་(ལྟ་བའི་གནད་ཤེས་པའི་ཐལ་འགྱུར་བའི)་ལུགས་འདིའི་གོལ་ས་ཆེན་པོ་ལ་གནས་པར་ཤེས་པར་(གྱིས་ལ་ཕྱིན་ཆད་རྟེན་འབྱུང་གི་དོན་རང་བཞིན་གྱིས་སྟོང་པའི་དོན་དུ་ཤར་བར་བྱས་ནས་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པར་འདོད་པའི་གྲུབ་མཐའ་དེ་ངོར་ལ་ཐལ་འགྱུར་བའི་ལུགས་མཆོག་འདི་ཉིད་ལ་ཞུགས་པར)་གྱིས་ཤིག ། 【了】此二論師之所解釋，即聖父子究竟意趣。若於此中，無處可立諸建立者，是太串習「凡有實在因果等法.便執一切皆有自相」所致，尚未能解「緣起之義.即性空義」，故當了知.是住此宗最大歧途。 ###### # 第三理應不能破勝義生【藏】(རིགས་པ་གསུམ་པ)་དོན་དམ་པའི་སྐྱེ་བ་མི་ཁེགས་པར་ཐལ་བ་(ལ་གཉིས། དགག་པ་དངོས་དང་། དེ་ཉིད་ཤེས་བྱེད་དང་སྦྱར་བའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས། བདེན་སྐྱེ་ཁེགས་ན་ཐ་སྙད་དུའང་རང་བཞིན་གྱིས་སྐྱེ་བ་ཁེགས་པར་བསྟན་པ་དང་། དེས་ན་རང་མཚན་གྱིས་སྐྱེ་བ་བདེན་པ་གཉིས་ཀར་མེད་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས། དེ་གཉིས་མཚུངས་པར་བསྟན་པ་དང་། མཚུངས་པའི་རྒྱུ་མཚན་བསྟན་པའོ། ། 【藏】དང་པོ)་ནི། དངོས་པོ་རྣམས་ཐ་སྙད་དུ་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པ་ལ་(སྟེ་དེ་ལྟར་གྲུབ་ན)་བདག་གཞན་གང་ལས་སྐྱེ་དཔྱད་ནས་འགོག་པས་(རིགས་པས་ཁེགས་དགོས་ཏེ་དེ་ལྟར)་མི་ཁེགས་ན་(དངོས་པོ་རྣམས)་དོན་དམ་པར་གྲུབ་པ་ལ་ཡང་(བདག་གཞན་སོགས་མཐའ་བཞིའི་སྒོ་ནས)་དེ་ལྟར་དཔྱད་ནས་འགོག་པས་(རིགས་པས་ཀྱང)་མི་ཁེགས་པར་འགྱུར་ན་(དོན་དམ་པར་མི་ཁེགས་པ)་དེ་(ནི)་མི་རིགས་པའི་(རྒྱུ་མཚན་དེའི)་ཕྱིར་ཐ་སྙད་དུ་རང་མཚན་གྱིས་གྲུབ་པ་ཡང་འགོག་པར་ནུས་(ཏེ་རྒྱུ་མཚན་ཀུན་ནས་མཚུངས་པས)་སོ། ། 【藏】(གཉིས་པ་མཚུངས་པའི་རྒྱུ་མཚན་བསྟན་པ་ནི། དེའི་རྒྱུ་མཚན་མཚུངས་ཚུལ་ཡང་། རང་མཚན་གྱིས་གྲུབ་ན་དོན་དམ་པར་གྲུབ་དགོས་(པ་དང་དེ་གཉིས་གྲེབ་ཚད་གཅིག་པ་ཡིན)་པའི་གནད་ཀྱིས་དོན་དམ་པའི་སྐྱེ་བ་འགོག་པའི་རིགས་པས་(ཀྱང)་ཐ་སྙད་དུ་རང་མཚན་གྱིས་གྲུབ་པ་ཡང་བཀག་གོ །(གཉིས་པ་དེས་ན་རང་མཚན་གྱིས་སྐྱེ་བ་བདེན་པ་གཉིས་ཀར་མེད་པར་བསྟན་པ་ནི)་དེའི་ཕྱིར་རང་མཚན་གྱིས་སྐྱེ་བ་ནི་བདེན་པ་གཉིས་ཀར་ཡང་མེད་དོ། ། 【藏】(གཉིས་པ་དེ་ཉིད་ཤེས་བྱེད་དང་སྦྱར་བ་ནི)། དེ་ཡང་འཇུག་པ་ལས། (དངོས་པོ་རྣམས་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པར་འཇོག་པའི་ཚུལ་དེ་ནི་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་ལ་དཔྱོད་པའི་སྐབས་ཡིན་པས། དེ་ཁོ་ན་ཉིད་དུ་གྲུབ་མ་གྲུབ་དཔྱོད་པ)་དེ་ཉིད་སྐབས་སུ་(སླར་ཡང་སྐྱེ་བ་དོན་མེད་དང་ཐུག་མེད་དུ་ཐལ་བ་ལ་སོགས་པའི)་རིགས་པ་གང་ཞིག་གིས། །(སྒོ་ནས)་བདག་དང་གཞན་(གང)་ལས་སྐྱེ་བ་(ལ་སོགས་པ)་རིགས་(ཤིང་འཐད་པ)་མིན་(པར་འགྲུབ)་པའི། །རིགས་(པ)་དེས་ཐ་སྙད་དུ་ཡང་(རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པའི་སྐྱེ་བར་ནི)་རིགས་(པ་སྟེ་འཐད་པ་མིན་(པར་སྒྲུབ་ནུས་པས)་ན། །ཁྱེད་ཀྱི་(རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པའི)་སྐྱེ་བ་(དེ་ཉིད)་གང་(ཞིག)་གིས་ཡིན་བར་འགྱུར། །(ཏེ་མི་འགྱུར་རོ)། །ཞེས་སོ། ། 【藏】(དེས་ན་དོན་དམ་པའི་སྐྱེ་བ་འགོག་ནུས་ཀྱི་རིགས་པས། རང་མཚན་གྱིས་སྐྱེ་བ་འགོག་ནུས་ཀྱང་། རང་མཚན་གྱིས་སྐྱེ་བ་ཁས་ལེན་ན་དོན་དམ་པར་གྲུབ་བའི་སྐྱེ་བ་ཁས་ལེན་པས་མ་ཁྱབ་བོ། །) 【了】又應不能破勝義生。謂許諸法於名言中由自相有.若以觀察自他生理而不能破，則以如是觀察破勝義有.亦應不能破。然彼非理，故於名言能破自相。由自相有.即勝義有，故破勝義生之理，亦能於名言破自相有，故自相生.二諦俱無。入中論云：「於真性時由何理，破自他生皆非理，彼理亦於名言破，故汝許生由何有。」\[於真性時以何理，觀自他生皆非理，彼觀名言亦非理，汝所計生由何成。] *【釋】第三理謂：應不能破勝義生。論云「于真性時由何理」等。義謂：諸法雖于名言亦無自性生，若諸法于名言有自相生，以破四邊生之理亦能破故。若不能者，則亦不能破勝義生故。* ###### # 第四理經說諸法皆自性空應非道理【藏】(བཞི་པ་ཆོས་རྣམས་རང་བཞིན་གྱིས་མེད་པར་གསུངས་པ་མི་འཐད་པར་ཐལ་བ་ལ་གཉིས། མདོ་དྲངས་ནས་རང་མཚན་ལས་གཞན་གྱིས་སྟོང་པ་མི་འཐད་པར་བསྟན་པ་དང་། རང་མཚན་ལས་གཞན་པའི་སྟོང་ཚུལ་མི་འཐད་པའི་རྒྱུ་མཚན་ནོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས། མདོ་དྲངས་ནས་མདོ་དང་འགལ་ཚུལ་སྤྱིར་བཤད་པ་དང་། མདོ་དང་འགལ་ཚུལ་སོ་སོར་བཤད་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི། །འོད་སྲུངས་ཀྱི་ལེའུ་སོགས་ལས)་ཆོས་རྣམས་རང་བཞིན་གྱིས་སྟོང་པར་གསུངས་པ་མི་འཐད་པ་(སྟེ་མི་འཐད་པར་ཐལ་བ)་ནི། རིགས་པ་དང་པོ་སྟོན་པའི་འགྲེལ་བ་ལས། (ལུང་དང་སྦྱར་ཏེ་གསུངས་ཚུལ་ནི་སངས་རྒྱས་ཀྱིས)་འོད་སྲུངས་(ཞེས་བོས་ནས)་གཞན་ཡང་དབུ་མའི་ལམ་(མཐའ་གཉིས་དང་བྲལ་བ་དེར)་ཆོས་རྣམས་(གནས་ཤིང་ཚུལ་དེ)་ལ་(ཤེས་རབ་ཀྱིས)་ཡང་དག་པར་སོ་སོར་རྟོག་པ་(སྟེ་རྟོག་པར་བྱེད་ཅིང་འཇོག་པར་བྱེད་པའི་སྒོ་ནས་བརྩོན་པ)་ནི་(སྒྲིབ་པ་ལས་གྲོལ་བའི་ཐབས་ཡིན་ནོ)། གང་སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱིས་ཆོས་རྣམས་(གནས་སྐབས་གང་དུ་ཡང)་སྟོང་པར་མི་བྱེད་(ཅིང)་ཆོས་རྣམས་ཉིད་(རང་གི་ངོ་བོས)་སྟོང་པ་དང་ཞེས་གསུངས་ཤིང་། དེ་བཞིན་དུ་(ཆོས)་གང་(ཡང་ཐོག་མར་ནས་རང་གི་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས)་མཚན་མ་མེད་པ་དང་(འབྲས་བུ)་གང་(ཡང་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས)་སྨོན་པ་མེད་པ་དང་(རྒྱུ་འབྲས)་གང་(ཡང་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས)་མངོན་པར་འདུ་བྱ་བ་མེད་པ་དང་(རྒྱུ་འབྲས་ཀྱི་ཚེས། གང་(ཡང་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས)་མ་སྐྱེས་པ་དང་(ཆོས)་གང་(ཡང་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས)་མ་བྱུང་བས་(ན)་ཆོས་རྣམས་(ལ་ཡུལ་ཅན་གྱི་བློས་ཀྱང་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པའི)་མཚན་མ་མེད་པར་(སོགས)་མི་བྱེད་པ་ནས་ཆོས་རྣམས་(ལ་རང་མཚན་གྱིས་གྲུབ་པའི)་མ་བྱུང་བར་མི་བྱེད་(པར)་དེ་(མདོར་ན་ཆོས་རྣམས་ལ་རང་མཚན་གྱིས་གྲུབ་པའི་རྣམ་ཐར་སྒོ་གསུམ་གྱི་རྣམ་བཞག་མི་འཐད་ཅེས་པའོ)། །ཆོས་རྣམས་ཉིད་མཚན་མ་མེད་པ་ནས་ཆོས་རྣམས་ཉིད་མ་བྱུང་བའི་བར་དུ་འོད་སྲུངས་ཀྱིས་ཞུས་པ་ལས་གསུངས་པ་དྲངས་ནས་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་སྟོང་པར་(འཇུག་འགྲེལ་ལས)་བསྒྲུབས་ཤིང་། 【藏】(འོད་སྲུངས་ཀྱིས་ཞུས་པའི)་ལུང་དེས་(དངོས་བསྟོན་གྱི་སྟོང་ཉིད་ཡང་དགག་བྱ་རང་བཞིན་གྱིས་གྲུབ་པར་བཀག་པའི་སྟོང་ཉིད་བསྟན་པས་ན)་རྣམ་རིག་པའི་(ལུགས་ཀྱི)་སྟོང་པ་(ཉིད་འཇོག་ཚུལ་འདི་ལ)་ཡང་(རང་སྟོང་གི་དོན)་མི་འཐད་པར་བསྟན་པར་བཤད་དོ། ། 【了】經說諸法皆自性空.應非正理，顯示初理(破自性生)之釋論中，引迦葉問品成自相空云：「(如寶積經云：)復次迦葉，正觀諸法之中道，非由空性令諸法空，是諸法自空。如是非由無相、無願、無作、無生、無起，而令諸法無相，乃至無起。是諸法自無相，乃至諸法自無起。」【了】亦說此文.顯唯識空，不應道理。 \[佛語迦葉：空不作法，法本無空。無相不作法，法本無相。無願不作法，法本無願。無死生不作法，法本無死生。死生.無出生.無滅.無處所。無形不作法，法本無形。當隨是本法，是為中間視本法。不自分別解身為空也。空棄空中之空.本自空.甫當來空.現在空。] 【藏】(གཉིས་པ་མདོ་དང་འགལ་ཚུལ་སོ་སོར་བཤད་པ་ལ་བཞི། དང་པོ་རང་མཚན་གྱི་ངོ་བོས་མི་སྟོང་ན་ཆོས་རྣམས་ཉིད་སྟོང་པར་གསུངས་པའི་མདོ་དང་འགལ་ཚུལ་བསྟན་པ་ནི། དེའི་ཕྱིར)་ཆོས་རྣམས་ལ་རང་མཚན་གྱིས་གྲུབ་པའི་རང་བཞིན་ཡོད་ན་ཆོས་དེ་རྣམས་རང་ངོས་ནས་(གྲུབ་པས)་སྟོང་པར་མ་སོང་བས་ཆོས་རྣམས་ཉིད་(རང་ངོས་ནས་གྲུབ་པས)་སྟོང་པ་དང་ཞེས་(རང་སྟོང་དུ་བཤད)་པ་མི་འཐད་ལ། 【藏】(གཉིས་པ་རང་མཚན་འདོད་ན་སྟོང་ཚུལ་གཞན་འདོད་དགོས་པས་ཆོས་རྣམས་སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱིས་སྟོང་པར་མི་བྱེད་པར་གསུངས་པའི་མདོ་དང་འགལ་ཚུལ་བསྟན་པ་ནི། དེ་ལྟར་ན་རང་མཚན་གྱིས་གྲུབ་པར་འདོད་པ་དེ་དག་གི་འཇོག་པའི་སྟོང་ཉིད་ཀྱིས་ཀྱང)་རང་ངོས་ནས་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་ཡོད་པ་མ་བཀག་པར་(ཆོས)་གཞན་ཞིག་གིས་སྟོང་པའི་སྒོ་ནས་སྟོང་པར་(ཏེ་གཞན་སྟོང་དུ)་བསྟན་དགོས་པས་(འོད་སྲུངས་ཀྱི་ལེའུའི་ལུང་འདིས་རང་ངོས་ནས་གྲུབ་པས་སྟོང་པའི)་སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱིས་ཆོས་རྣམས་སྟོང་པར་མི་བྱེད་(དེ་ཆོས་རྣམས་རང་ངོས་ནས་གྲུབ་པས་སྟོང་པ་ཉིད)་དོ་ཞེས་པ་དང་འགལ་ཏེ་མདོར་ན་རང་གི་ངོ་བོས་སྟོང་པའི་རང་སྟོང་མིན་ཞེས་པའི་དོན་ནོ། ། 【了】謂若諸法有自相體，則彼諸法非是自空，經說「諸法自空」不應道理。若非就自體破除自性，應由餘法空故.顯示為空，經說「非由空性令諸法空」則成相違。總之彼非由自性空自空之義。 *【釋】第四釋論之理，謂經說諸法皆自性空應非道理。釋論引迦葉問品云「迦葉正觀諸法之中道」等。義謂：許諸法有自性不應道理，以與迦葉問品說諸法自性空之空性.是究竟空性，成相違故。此雖尚有無量可應釋處，誠恐文繁，當知廣如入中論釋(宗喀巴大師造)所說。* 【藏】(གསུམ་པ་རང་མཚན་འདོད་ན་རང་སྟོང་མི་འགྲུབ་པར་བསྟན་པ་ནི)་དེས་ན་ཆོས་རྣམས་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པའི་རང་བཞིན་གྱིས་སྟོང་པ་མི་འདོད་ན་རང་སྟོང་དུ་མིང་བཏགས་ཀྱང་(དེ་དག་ཆོས་གཞན་ཙམ་གྱིས་སྟོང་པའི)་གཞན་སྟོང་ལས་མི་འདའ་ལ། 【了】故若不許諸法由自相空，縱名自空，然實未脫他空。【藏】(བཞི་པ་རང་མཚན་འདོད་ན་རང་སྟོང་གཞན་སྟོང་ཁས་བླངས་པ་དགག་མི་ནུས་པར་བསྟན་པ་ནི། དེ་བཞིན་དུ)་རྣམ་རིག་པས་གཞན་དབང་གཟུང་འཛིན་རྫས་གཞན་དུ་མེད་པར་བསྟན་པ་(སྟེ་འདོད་པའི་དོན)་ཡང་གཞན་དབང་རང་བཞིན་མེད་པའི་དོན་ཡིན་བྱས་ན་(རྣམ་རིག་པས་དགག་བྱའི་ཕྲ་རགས་ཀྱི་ཁྱད་པར་འབྱེད་མི་ཤེས་པས་དགག་བྱ་ཕྲ་མོ་ནས)་མི་ཁེགས་(བས་རྒྱུ་མཚན་དེའི་ཕྱིར་ན་དེ་དག་གིས་རང་སྟོང་གི་འཇོག་ཚུལ་མི་ཤེས་པས་གཞན་སྟོང་མི་ཁེགས)་ཞེས་པའོ། ། 【藏】(ཡང་ན་གཟུང་འཛིན་རྫས་གཞན་གྱིས་སྟོང་པ་དེ་མདོ་ལས་ཆོས་རྣམས་རང་བཞིན་མེད་བར་གསུངས་པའི་མདོ་དོན་ཡིན་པར་ཐལ། དེ་འདྲའི་མདོ་དོན་ཡོད་ཆོས་རྣམས་རང་བཞིན་གྱིས་མེད་པ་དེ་དེ་འདྲའི་མདོ་དོན་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ཏེ། ཆོས་རྣམས་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པའི་ཕྱིར། དཔེར་ན། རྣམ་རིག་པའི་ལུགས་བཞིན་ཞེས་སྦྱར་རོ། ། 【了】唯識諸師，明依他起.無有異體能所取時，亦非是用無自性義.破依他起。【藏】གཉིས་པ་རང་མཚན་ལས་གཞན་པའི་སྟོང་ཚུལ་མི་འཐད་པའི་རྒྱུ་མཚན་ལ་གཉིས། དང་པོ་རང་མཚན་གྱིས་སྟོང་པ་རང་སྟོད་དུ་འགྱུར་བའི་རྒྱུ་མཚན་ནི། 【藏】(སྐབས་འདིར)། དགག་གཞི་དེ་དགག་བྱའི་ངོ་བོར་མེད་པ་(དེ་ཉིད་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པས་སྟོང་ཚུལ)་དང་གཞི་དེ་(རང་གི་ངོ་བོས་གྲུབ་བའི)་དགག་བྱས་སྟོང་ཚུལ་ཡང་ཡིན་པས་(དེ་གཉིས་དགག་བྱ་ཕྲ་མོས)་སྟོང་པར་འདྲ་བཞིན་དུ་(མི་འདྲ་བའི་ཁྱད་པར་འབྱེད་པར་མི་འཐད་ལ་དེས་ན)་ཆོས་རྣམས་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པས་སྟོང་པ་ནི་(རང་སྟོང་ངམ)་རང་གི་ངོ་བོས་སྟོང་པའི་དོན་ཡིན་ལ། དེ་ལས་གཞན་པའི་སྟོད་ཚུལ་རྣམས་རང་གི་ངོ་བོས་སྟོང་པ་མིན་པའི་རྒྱུ་མཚན་ནི། 【藏】སྟོང་ཚུལ་སྔ་མ་(སྟེ་རང་མཚན་གྱིས་སྟོང་པར་ངེས་པའི)་ཚད་མས་(རང་སྟོང་གི་དོན་ལེགས་པར་ངེས་པ་ཡིན་པས་དེས)་གྲུབ་ཟིན་བྱེད་པ་མ་ཉམས་པའི་རིང་ལ་གྲུབ་མཐས་གཞི་དེ་བདེན་པའམ་(དགག་བྱ་ཕྲ་མོ)་དེའི་དོན་དུ་ཡོད་པར་འཛིན་པའི་སྒྲོ་འདོགས་(ཀུན་བཏགས)་སྐྱེ་མི་སྲིད་ལ། (གཉིས་པ་རང་མཚན་ལས་གཞན་གྱིས་སྟོང་པ་རང་སྟོང་དུ་མི་འགྱུར་བའི་རྒྱུ་མཚན་ནི)། ཕྱི་མ་རྣམས་ཀྱི་(སྟེ་རང་རྒྱུད་པ་དང་སེམས་ཙམ་པ་རྣམས་ཀྱིས་འཇོག་པའི་དགག་བྱ་རགས་པས་སྟོང་པའི)་དོན་ཚད་མས་གྲུབ་ཅིང་བྱེད་པ་མ་ཉམས་ཀྱང་གྲུབ་མཐས་བདེན་པའམ་བདེན་པའི་དོན་དུ་སྒྲོ་འདོགས་བ་(དུ་མར་འོང་པར)་མི་འགལ་པའོ། ། 【了】如所依事無所破體，及彼所依由所破空，二家相同。【了】然說諸法1由自相空.即是自體空義，2其餘之空.非自體空。【了】其中因相，謂若以量成立前空1.乃至未失功力之時，其由宗派增益.妄執彼事實有.及執實義，定不得生；若以正量成立後義2.功力未失，然起宗派增益實有.及執實義，而無相違。【藏】གསུམ་པ་(བཀག་པའི་རང་བཞིན་མེད་པ་བསྒྲུབ་བྱ་ཡིན་མིན་བསམ་པའི་ཚུལ་ལ་གཉིས། དྲི་བ་དགོད་པ་དང་། ཐོག་མར་དགག་པ་ངོས་བཟུང་སྟེ་ལན་བཤད་པའོ། །དང་པོ)། ནི། ###### 己三、破已無性是否所立【了】己三、破已無性是否所立 *【釋】已三，無自性是否所立。* *【釋】「若爾，至遍揚十方」* 【藏】(ཁོ་ན་རེ)་འོ་ན་གང་ཟག་དད་ཆོས་ལ་རང་བཞིན་(གྱིས་གྲུབ་པར)་རྟགས་ཀྱིས་བཀག་པ་ཙམ་ཡིན་གྱི་(རང་བཞིན་མེད་པར།)་མ་བསྒྲུབས་ཞེས་(བོད་སྔ་མ་དག་གིས)་སྨྲ་བ་ལྟར་ཡིན་ནམ། འོན་ཏེ་རང་བཞིན་མེད་པ་རྟགས་ཀྱིས་སྒྲུབ་པ་(གང)་ཡིན་སྙམ་ན། 【了】若爾，於補特伽羅及法，為唯以因破除自性.別無所立，為亦以因立無性耶？ *【釋】他作是問：藏中先覺有說.正理唯破人法是有自相，而非立自相空。今為順彼耶？抑許性空是所立耶？* ###### # 先明二遮【藏】(གཉིས་པ་ཐོག་མར་དགག་པ་ངོས་བཟུང་སྟེ་ལན་བཤད་པ་ལ་གཉིས། དགག་པ་གཏན་ལ་དབབ་པ་དང་། དྲི་བའི་ལན་བཤད་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས། དགག་པའི་རང་བཞིན་སྤྱིར་བསྟན་པ་དང་། དབྱེ་བ་སོ་སོའི་རང་བཞིན་བཤད་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས། མཚན་ཉིད་དང་། མཚན་གཞི་བཤད་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི། དེ་འདྲའི་རྟོག་པ་བྱེད་པ་ནི་སྐབས་འདིའི་ལྟ་བ་གཏན་ལ་འབེབས་པའི་དོན་གྱི་སྙིང་པོ་འཚལ་ལུགས་ཡིན་ལ། བོད་སྔ་མ་དག་གི་འདོད་ཚུལ་དེ་ནི་དགག་པ་གཉིས་ཀྱི་རྣམ་དབྱེ་མ་ཤེས་པས་ནོངས་པ་ཡིན་པས། 【藏】འདི་ལ་ཐོག་མར་དགག་པ་གཉིས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་(དེ་ངོ་བོ)་ཤེས་དགོས་པས་དེ་བཤད་པར་བྱའོ། ། 【藏】དེ་ལ་དགག་པ་(ཞེས་པ)་ནི་སྒྲས་བརྗོད་པ་ན་ཚིག་གིས་ཟིན་པར་(རང་གི)་དགག་བྱ་བཅད་པའམ་(ཚིག་གིས་དངོས་སུ་དེ་ལྟར་མ་བཅད་ཀྱང་ཆོས)་དེའི་རྣམ་པ་བློ་ལ་འཆར་བ་ན་དགག་བྱ་བཀག་པའི་རྣམ་པ་ཅན་དུ་དངོས་སུ་ཤར་ནས་རྟོགས་པར་བྱ་བ་(གང་རུང)་ཞིག་(དགོས་པ)་སྟེ། (ཞེས་སོ། ། 【藏】གཉིས་པ་མཚན་གཞི་བཤད་པ་ནི)། དང་པོ་ནི་བདག་མེད་ལྟ་བུའོ། །གཉིས་པ་ནི། ཆོས་ཉིད་ལྟ་བུ་སྟེ་འདི་ལ་(དགག་བྱ་བདེན་གྲུབ)་ཚིག་གིས་ཟིན་པར་དགག་བྱ་བཅད་པ་མེད་ཀྱང་དེའི་དོན་(ཆོས་ཉིད་དེ་ཉིད་བློ་ལ)་འཆར་བ་ན་(བདེན་གྲུབ་ཀྱི)་སྤྲོས་པ་བཅད་པའི་རྣམ་པ་ཅན་དུ་(དངོས་སུ)་འཆར་བ་ཡོད་དོ། ། 【了】答：此須先知二種破相，故當釋彼。所言破者，謂言說時，由言所詮.遮遣所破.而能通達；或於心中現彼相時，須現遮遣所破為相.乃能通達。【了】初如無我。次如法性，此雖於言詮.未遮所破，然現彼義時，須現遮遣戲論為相。 *【釋】答：藏中諸先覺，由未瞭解非無二遮之差別。未知唯破戲論所顯實性，遠離一切戲論之邊，即是無遮。而說：許空性是無遮，以彼為境而修者，是最下之修也。彼等是以實事及非遮為最重要，而以無遮為可吐棄。* *【釋】而我等許佛位二清淨之自性身.亦是無遮。汝等有何正理，請儘量說之。* *【釋】若謂無自性，不可成立不可修習，以無自性是一邊故。若爾，我說汝等所許之離諸戲論亦是一邊。若謂不同，前是無遮，後是離戲論故。告曰：即不引餘法唯離戲論便是無遮，非說無遮。猶如牛角各別豎立，汝當善思。* 【藏】(གཉིས་པ་དབྱེ་བ་སོ་སོའི་རང་བཞིན་བཤད་པ་ལ་གཉིས། ཆོས་གཞན་འཕེན་མི་འཕེན་གྱི་སྒོ་ནས་དགག་པ་གཉིས་ཀྱི་ཁྱད་པར་བསྟན་པ་དང་། ཆོས་གཞན་འཕེན་ཚུལ་གྱི་དོན་བཤད་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས། དངོས་དང་། དོགས་གཅོད་དོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས། ཤེས་བྱེད་དང་སྦྱར་ཏེ་ཁྱད་པར་བསྟན་པ་དང་། ལུང་དོན་ཅུང་ཟད་བཤད་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས། དང་པོ་ཤེས་བྱེད་དང་སྦྱར་ཏེ་མ་ཡིན་དགག་ངོས་བཟུང་པ་ནི)། དེ་ལྟར་དགག་བྱ་དངོས་སུ་བཅད་པས་རྟོགས་པར་བྱ་བའི་དོན་དེ་ལ། (ཡང་དབྱེ་ན་མ་ཡིན་དགག་དང་མེད་དགག)་གཉིས་ལས་མ་ཡིན་དགག་ནི་དགག་བྱ་དངོས་སུ་བཅད་ནས་(སྒྲུབ)་ཆོས་གཞན་འཕེན་པ་སྟེ། རྟོག་གེ་འབར་བ་ལས། །མ་ཡིན་པར་དགག་པ་ནི་དངོས་པོའི་(སྟེ་དགག་བྱའི)་ངོ་བོ་ཉིད་དགག་པས་དེ་དང་འདྲ་བ་དེ་ལས་(ཆོས)་གཞན། (སྒྲུབ)་པའི་དངོས་པོའི་ངོ་བོ་ཉིད་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་(འམ་འཕེན་པར་བྱེད་པ)་སྟེ། དཔེར་ན། (དོན་ལ་དམངས་རིགས་ཡིན་པའི་སྐྱེས་བུ་དེ། ཕ་རོལ་པོས་དམངས་རིགས་དང་བྲམ་ཟེ་གང་རུང་དུ་ངེས་ཤིང་། ཁྱད་པར་གང་ཡིན་མ་ངེས་པའི་ཚེ། །སྐྱེས་བུ)། འདི་བྲམ་ཟེ་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་དགག་པས་བྲམ་ཟེ་འདྲ་བ་དེ་ལས་གཞན་པ་བྲམ་ཟེ་མ་ཡིན་པ་དཀའ་ཐུབ་དང་ཐོས་པ་ལ་སོགས་པས་དམན་པའི་དམངས་རིགས་ཡིན་པར། (ཕ་རོལ་པའི་བློ་ངོར་འཕེན་པའམ)་སྒྲུབ་པ་ལྟ་བུ་པོ་ཞེས་སོ། ། 【了】如是，由遮所破乃證之義，總有二種。【了】一者非遮，謂正遮所破.別引餘法。分別熾然論云：「言非遮者，謂由破除此法自性，離此法外.成立其餘諸法自性。如遮云.此非婆羅門，是離如此婆羅門外，成立為餘非婆羅門.無諸勝行.缺少聞等.首陀種姓。」【藏】(གཉིས་པ་ཤེས་བྱེད་དང་སྦྱར་ཏེ་མེད་དགག་ངོས་བཟུང་པ་ནི)། མེད་དགག་ནི་དགག་བྱ་དངོས་སུ་བཅད་ནས་(སྒྲུབ)་ཆོས་གཞན་མི་འཕེན་པ་སྟེ། (དེ་ཡང)་རྟོག་གེ་འབར་བ་ལས། མེད་པར་དགག་པ་ནི་དངོས་པོའི་ངོ་བོ་ཉིད། (དེ་དགག་བྱ་བདེན་པ)་ཙམ་ཞིག་འགོག་པར་ཟད་ཀྱི་(དེ་བཀག་པའི་ཤུལ་དུ་དེ་དང་འདྲ་བ་དེ་མ་ཡིན་པ་གཞན་གྱི་དངོས་པོ་(སྟེ་ཀུན་རྫོབ་དང་གཉིས་སྣང་གི་སྤྲོས་པ་སོགས་སྒྲུབ་པའི་རྣམ་པའི་ཚུལ་གྱིས་སྒྲུབ་ཆོས་གང་ཡང)་སྒྲུབ་པར་(རམ་འཕེན་པར)་མི་བྱེད་པ་སྟེ་དཔེར་ན་བྲམ་ཟེས་ཆང་བཏུང་བར་མི་བྱའོ། །ཞེས་བྱ་བ་(ན་བྲམ་ཟེས་ཆང་བཏུང་བ)་དེ་ཙམ་ཞིག་འགོད་པར་ཟད་ཀྱི་དེ་ལས་གཞན་པའི་བཏུང་བ་བཏུང་ངོ་ཞེ་འམ་མི་བཏུང་ངོ་ཞེས་མི་བརྗོད་པ་ལྟ་བུའོ་ཞེས་སོ། ། 【藏】(གཉིས་པ་ལུང་དོན་ཅུང་ཟད་བཤད་པ་ནི)། དེ་ལ་(སྐབས་འདིར། སྒྲུབ་མི་སྒྲུབ་ནི་འཕེན་མི་འཕེན་དང་དོན་གཅིག་ལ་དེ་ལས་གཞན་པ་ནི་དགག་བྱ་བཀག་ཙམ་མིན་པའོ། ། 【了】二者無遮，謂正遮所破.不引餘法。分別熾然論云：「言無遮者，謂唯破除此法自性，不別成立此外餘法。如云.婆羅門不應飲酒，唯遮彼事，不更詮說.離彼所餘可不可飲。」【了】此成不成，與引不引同。離彼所餘者，謂非唯遮遣所破。【藏】(གཉིས་པ་དོགས་གཅོད་ལ་གཉིས། དང་པོ་མེད་དང་མ་ཡིན་གྱི་དགག་ཚིག་གིས་དགག་བྱ་གཅོད་ཚུལ་དགག་པ་གཉིས་ཀྱི་ཁྱད་པར་དུ་མི་འཐད་པར་བསྟན་པ་ནི། དེ་ལ་སྤྱིར། མ་ཡིན་ཞེས་པ་དང་མེད་ཅེས་པའི་ཚིག་གིས་བཀག་པ་(ཙམ་གྱིས)་ནི་(དགག་པ)་དེ་གཉིས་ཀྱི་ཁྱད་པར་(འབྱེད་ནུས་པར)་མིན་ཏེ། བདག་ལས་མ་ཡིན་ཞེས་(བདག་སྐྱེ)་བཀག་པ་མེད་དགག་ཏུ་ལེགས་ལྡན་དང་ཟླ་བ་གཉིས་ཀས་བཤད་པའི་ཕྱིར་དང་ཚེ་དཔག་མེད་ཅེས་པ་(ལྟ་བུ)་མ་ཡིན་དགག་ཏུ་བྱ་དགོས་པའི་ཕྱིར་རོ། ། 【藏】(གཉིས་པ་དོན་ལ་དགག་བྱ་གཅོད་པ་ཙམ་གྱིས་དགག་པར་མི་འགྲུབ་པར་བསྟན་པ་ནི)། དེས་ན་དགག་པ་ལ་ཆོས་ཀུན་(ཏེ་ཆོས་གང་ཡིན)་ཀྱང་རང་མ་ཡིན་བཀག་པས་དངོས་པོ་ལ་དགག་བྱ་བཅད་པས་(ཏེ་རང་མ་ཡིན་བཀག་པ་ཙམ་གྱིས)་མི་ཆོག་གི་རང་བརྗོད་པའི་སྒྲས་(དགག་བྱ་དངོས་སུ)་བཅད་པ་དང་རང་རྟོགས་པའི་བློ་ལ་དངོས་སུ་དགག་བྱ་བཅད་པའི་རྣམ་པ་ཅན་དུ་འཆར་བ་གང་རུང་(ཞིག་ངེས་པར)་དགོས་སོ། ། 【了】非唯言詞遮遣.云非云無.即彼二之差別，如云.非從自生，清辯月稱，俱說是無遮故；云無量壽，仍是非遮故。故言遮者，由一切法皆遮非自，故非唯法遮自所破.便為滿足，要須言詮能遮所破.及於能證心中現其遮遣所破為相。【藏】(གཉིས་པ་ཆོས་གཞན་འཕེན་ཚུལ་གྱི་དོན་བཤད་པ་ལ་གཉིས། གཞན་ལུགས་དགག་པ་དང་། ཆོས་གཞན་འཕེན་ཚུལ་གྱི་དབྱེ་བ་བཤད་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས། ཆོས་གཞན་འཕེན་ཚུལ་གྱི་གཞན་འདོད་སོ་སོར་བཀོད་དེ་མི་འཐད་པར་བསྟན་པ་དང་། མི་འཐད་པའི་རྒྱུ་མཚན་ནོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)། ཁ་ཅིག་(སྤྱིར)་བདག་མེད་ལྟ་བུ་མེད་དགག་ཡིན་གྱི་(གཞི)་གང་ཟག་(གི་སྟེང)་ལ་བདག་མེད་ཅེས་པ་ལྟ་བུ་ཁྱད་གཞི་གང་ཟག་ལྟ་བུ་སྒྲུབ་པ་དང་ཚོགས་ན་(དགག་བྱ་བདག་བཀག་ཤུལ་དུ་སྒྲུབ་པ་འཕངས་པས)་མེད་དགག་མིན་(འགྱུར་ཞིང་མ་ཡིན་དགག་ཏུ་འགྱུར་རོ)། ཞེས་འདོད་ལ་གཞན་དག་ཁྱད་གཞི་དང་ཚོགས་ན་(ཡང)་ཆོས་གཞན་ཁྱད་གཞི་འཕངས་པས་མེད་དགག་མིན་(འགྱུར་རོ)། །ཞེས་སྨྲ་བ་ནི་མི་རིགས་ཏེ། 【藏】(གཉིས་པ་མི་འཐད་པའི་རྒྱུ་མཚན་ལ་གཉིས། དང་པོ་གཞུང་ནས་བཤད་ཚུལ་དང་འགལ་བས་དགག་པར་བསྟན་པ་ནི)་དགག་པ་གཉིས་ཀྱི་ཁྱད་པར་ནི་སྔར་བཤད་པ་ཁོ་ན་བཞིན་གཞུང་གཞན་ལས་ཀྱང་འབྱུང་ལ་དེའི་ཚེ་བྲམ་ཟེས་ཚང་མི་བཏུང་ངོ་ཞེས་པ་ལྟ་བུ་ལ་གཞི་བྲམ་ཟེ་ལྟ་བུ་སྒྲུབ་པ་དང་ཚོགས་ཀྱང་མེད་དགག་གི་མཚན་ཉིད་གནས་པའི་ཕྱིར་དང་། (གཉིས་པ་དམ་བཅའ་གཅིག་གི་ཁྱད་གཞི་ཁྱད་ཆོས་འཆོལ་བས་དགག་པར་བསྟན་པ་ནི)་དེ་འདྲའི)་བྲམ་ཟེ་ལྟ་བུ་དེ་དགག་བྱ་བཅད་ནས་ཆོས་གཞན་འཕེན་མི་འཕེན་རྩི་བའི་གཞི་ཡིན་གྱི་འཕངས་པའི་ཆོས་གཞན་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། ། 【了】有說：如云無我.是為無遮；若云補特伽羅無我，有所成事，則非無遮。餘說：有所破事引餘法故，非是無遮。俱不應理。【了】二遮之別唯應如前，餘論亦說。如云.婆羅門不飲酒，雖有所成之事，然仍安住無遮相故。如婆羅門，是遮所破已.辨引不引餘法所依，非即所引諸餘法故。【藏】(དེས་ན་ཕྱོགས་སྔའི་འདོད་ཚུལ་གཉིས་ཀ་ལ་འབྲེལ་ཅི་ཡང་མེད་དོ། ། 【藏】གཉིས་པ་ཆོས་གཞན་འཕེན་ཚུལ་གྱི་དབྱེ་བ་བཤད་པ་ལ་གཉིས། ཆོས་གཞན་འཕེན་ཚུལ་གྱི་གྲངས་ཀྱི་དབྱེ་བ་ཤེས་བྱེད་དང་སྦྱར་བ་དང་། ཕྱེ་བ་སོ་སོའི་རང་བཞིན་ངོས་བཟུང་བའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)། དེས་ན་ཆོས་གཞན་འཕངས་ཚུལ་ལ་ཤུགས་དང་དངོས་དང་དེ་གཉིས་ཀ་དང་སྐབས་ཀྱིས་འཕངས་པ་བཞི་ཡོད་དེ་ཤེས་རབ་སྒྲོན་མའི་འགྲེལ་བཤད་དུ་དྲངས་པ་ལས། དགག་པ་དོན་གྱིས་བསྟན་པ་(སྟེ་ཆོས་གཞན་ཤུགས་ལ་འཕངས་པ)་དང་། ཚིག་གཅིག་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་(སྟེ་དངོས་སུ་འཕངས་པ)་དང་། དེ་ལྡན་(ཏེ་དངོས་ཤུགས་གཉིས་ཀ་ལ་འཕངས་པ་དང)་རང་ཚིག་མི་སྟོན་པ། །(སྟེ་སྐབས་ཐོབ་ཀྱིས་འཕངས་པ་སྟེ་ཆོས་གཞན་འཕེན་ཚུལ་བཞི་པོ་གང་རུང་གི་སྒོ་ནས་འཕངས་པ)་མ་ཡིན་(པར་དེ་ལས)་གཞན་(པའི་དགག)་པ་(ནི་མ་ཡིན་དགག་ལས)་གཞན་(མེད་དགག)་ཡིན་ནོ། །ཞེས་སོ། ། 【了】故引餘法其有四種，一勢引、二直引、三俱引、四時引。如般若燈論釋引文云：「其遮由義顯，一言而成立，彼俱不自顯，非遮餘是餘。」【藏】(གཉིས་པ་ཕྱེ་བ་སོ་སོའི་རང་བཞིན་ངོས་བཟུང་བ་ལ་གཉིས། ཆོས་གཞན་འཕེན་ཚུལ་མི་འདྲ་བ་བཞིན་རིམ་བཞིན་བསྟན་པ་དང་། ཚེས་གཞན་འཕེན་ཚུལ་བཞིར་ངེས་པར་བསྟན་པའོ། 【藏】(དང་པོ་ནི)་དེ་ལ་(དགག་པ)་དོན་གྱིས་བསྟན་པ་ནི་མཆོད་སྦྱིན་ཚོན་པོ་ཉིན་པར་མི་ཟ་བ་ཞེས་པ་ལྟ་བུའོ། ། 【藏】ཚིག་གཅིག་གིས་དངོས་པོ་སྒྲུབ་པ་(སྟེ་འཕེན་པ)་ནི་བདག་ལས་མ་སྐྱེས་པ་ཡོད་ཅེས་པ་ལྟ་བུ་དགག་བྱ་གཅོད་པ་དང་ཆོས་གཞན་དངོས་སུ་འཕེན་པ་གཉིས་ཀ་ཚིག་གཅིག་གིས་ཟིན་པའོ། ། 【藏】དེ་ལྡན་ནི་དངོས་ཤུགས་ལ་ཆོས་གཞན་འཕངས་པ་དེ་གཉིས་ཀ་ཡོད་པའི་ཚིག་སྟེ་མཆོད་སྦྱིན་ཚོན་པོ་ཉིན་པར་མི་ཟ་བ་རིང་པ་མིན་པ་ཡོད་ཅེས་པ་ལྟ་བུའོ། ། 【藏】རང་གི་ཚིག་གིས་མི་སྟོན་པ་ནི་སྐྱེས་བུ་གཅིག་རྒྱལ་རིགས་དང་བྲམ་ཟེ་གང་རུང་གཅིག་ཏུ་ངེས་ཤིང་ཁྱད་པར་མ་ངེས་པའི་སྐབས་སུ་འདི་བྲམ་ཟེ་མ་ཡིན་ཞེས་པ་ལྟ་བུའོ། ། 【藏】(གཉིས་པ་ཆོས་གཞན་འཕེན་ཚུལ་བཞིར་ངེས་པར་བསྟན་པ་ནི)་འཕེན་ཚུལ་བཞི་པོ་དེ་གང་བྱུང་ཡང་མ་ཡིན་དགག་ཡིན་ལ་དེ་ལས་གཞན་པ་དེ་བཞི་གང་ཡང་མ་འཕངས་པ་ནི་མ་ཡིན་དགག་ལས་གཞན་མེད་དགག་གོ ། 【了】由義顯者，如云.祠授肥胖晝日不食。【了】一言成立餘法者，如云.有不自生，遮遣所破及引餘法.一言而詮。【了】彼俱者，謂於一言.若直若勢俱引餘法，如云.有胖祠授晝日不食而不羸瘦。【了】不以自語顯者，如於一人，知是剎帝利種及婆羅門種，然未定其差別之時，云.此非婆羅門。【了】四種牽引，隨有其一，即是非遮。除此所餘.俱不牽引彼四相者，離非遮外是餘無遮。 ###### # 正顯無遮即所立【藏】(གཉིས་པ་དྲི་བའི་ལན་བཤད་པ་ལ་གཉིས། རྟགས་དང་རྗེས་དཔག་གི་བསྒྲུབ་བྱ་མི་སྒྲུབ་པ་མི་འཐད་པར་སྤྱིར་བསྟན་པ་དང་། ཐལ་འགྱུར་བའི་ལུགས་ལ་མི་སྒྲུབ་པ་མི་འཐད་པར་བྱེ་བྲག་ཏུ་བསྟན་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)། འདི་ལ་སྔོན་གྱི་ཁ་ཅིག་དབུ་མ་(ཐལ་འགྱུར)་བལ་རང་བཞིན་འགོག་པའི་རྟགས་དང་རྗེས་དཔག་ཡོད་ཀྱི་རང་བཞིན་མེད་པ་སྒྲུབ་(ནུས)་པའི་རྟགས་དང་དེ་ངེས་པའི་རྗེས་དཔག)་དེ་གཉིས་མེད་ཅེས་སྨྲ་བ་(བྱེད་ཀྱང་དེ)་ནི་མི་འཐད་དེ། (དེ་ལྟར་ན)་བསྒྲུབ་བྱ་མེད་པའི་རྟགས་ཡང་དག་དང་གཞལ་བྱ་མེད་པའི་རྗེས་དཔག་ཚད་མ་(ཡོད་དགོས་པ་ལས་དེ་ལྟར)་མི་སྲིད་པའི་ཕྱིར་རོ། ། 【了】有先覺說：中觀諸師，有破自性因及比量，而無成立無自性因及比量。【了】不應道理，其無所立之正因.及無所量之比量，定非有故。【藏】(གཉིས་པ་ཐལ་འགྱུར་བའི་ལུགས་ལ་མི་སྒྲུབ་པ་མི་འཐད་པར་བྱེ་བྲག་ཏུ་བསྟན་པ་ལ་གཉིས། ཕྱོགས་སྔ་མ་དགོད་པ་དང་། དེ་དགག་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི། ཡང)་གཞན་དག་(ནི)་དབུ་མ་རང་རྒྱུད་པ་ལ་བདག་མེད་སྒྲུབ་པའི་རྟགས་དང་རྗེས་དཔག་ཡོད་ཀྱི་ཐལ་འགྱུར་བ་ལ་(བདག་མེད་སྒྲུབ་པའི་རྟགས་དང་རྗེས་དཔག)་མེད་དེ། ཚིག་གསལ་ལས། ཁོ་བོ་ཅག་ནི་འདི་མེད་པར་སྒྲུབ་པ་མ་ཡིན་གྱི་འོ་ན་ཅི་ཞེ་ན། འདི་གཞན་གྱིས་ཡོད་པ་ཉིད་དུ་ཡོངས་སུ་བརྟགས་པ། (སྟེ་རང་བཞིན་གྱིས་ཡོད་པའི་མཐའ)་འགོག་པ་ཡིན་ནོ། ། 【藏】དེ་བཞིན་དུ་ཁོ་བོ་ཅག་ནི་འདི་ཡོད་པ་ཉིད་དུ་སྒྲུབ་པ་མ་ཡིན་ཏེ་འོ་ན་ཅི་ཞེ་ན། འདི་གཞན་གྱིས་མེད་པ་ཉིད་དུ་བརྟགས་པ་(སྟེ་སྐུར་འདེབས་ཀྱི་མཐའ)་སེལ་བ་ཡིན་ཏེ་མཐའ་གཉིས་བསལ་ནས་དབུ་མའི་ལམ་སྒྲུབ་པར་འདོད་(པ་ཡིན་ལ་འགལ་བརྗོད་ཀྱི་ཐལ་འགྱུར་སོགས་ཀྱིས་ཀྱང་ལམ་དེ་སྒྲུབ)་པའི་ཕྱིར་རོ། ། 【藏】ཞེས་དང་། ཐལ་འགྱུར་རྣམས་ནི་གཞན་གྱི་དམ་བཅའ་བ་འགོག་པ་ཙམ་གྱི་དགོས་པ་ཅན་དུ་བཤད་ཅིང་། འཇུག་པ་ལས་ཀྱང་། (མཐར་འཛིན་གྱི་འཆིང་བའི་འཛིན་སྟངས་བཀག་པས་ཕྱིན་ཅི་ལོག་གི)་རྟོག་(པ)་རྣམས་ལོག་པར་གྱུར་པ་གང་ཡིན་ཏེ། །(དབུ་མའི་བསྟན་བཅོས་སུ)་རྣམ་པར་དཔྱོད་(པ་མང་དུ་བྱས)་པའི་འབྲས་བུར་(ཏེ་དགོས་པ་ཡིན་པར)་མཁས་(པ)་རྣམས་(ཀྱིས)་གསུངས། །ཞེས་བཤད་པའི་ཕྱིར་རོ། ། 【藏】དེས་ན་(ཐལ་འགྱུར་རྣམས་ནི)། གཞན་ལུགས་བཀག་པ་ཙམ་ཡིན་གྱི་རང་བཞིན་མེད་པ་སྒྲུབ་པ་མིན་ནོ་ཞེས་(གཞན་དག་གིས)་ཟེར་རོ། ། 【了】有餘師說：中觀自續.有立無我因及比量，應成派無。顯句論云：「我等非是成立此無。若爾云何？此唯破他遍計有性，如是我等.非立此有。若爾云何？此唯遣他遍計無性，由遣二邊立中道故。」應成諸師，唯破他宗為所須要。入中論亦云：「遮遣諸分別，智說觀行果。」故唯破他宗，非立無性。【藏】(གཉིས་པ་གཞན་གྱི་ལུགས་དེ་དགག་པ་ལ་གཉིས། དགག་པ་དངོས་དང་། དེ་ལྟར་བཀག་པ་ལ་སློབ་དཔོན་གྱི་ལུགས་དང་འགལ་བ་སྤང་བའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས། དགག་བྱ་འགོག་པ་ཙམ་དུ་སྟོན་པ་ཐལ་འགྱུར་བའི་ཁྱོད་ཆོས་མ་ཡིན་པར་བསྟན་པ་དང་། གཞན་གྱི་དམ་བཅའ་འགོག་པ་ཙམ་ཞེས་པའི་ཙམ་སྒྲས་བསལ་བྱ་ངོས་བཟུང་བའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི། རྟགས་དང་ཐལ་འགྱུར་གྱིས)་དགག་བྱ་བཅད་ཙམ་གྱི་དགོས་པ་ཅན་དུ་བཤད་པ་ནི་ཐལ་འགྱུར་བའི་།ཁོ་ནའི་ཁྱད་ཆོས་མིན་ཏེ། (ལེགས་ལྡན་གྱི)་རྟོག་གེ་འབར་བ་ལས་ཀྱང་། ས་ལ་སོགས་པ་དོན་དམ་པར་ན་འབྱུང་བའི་ངོ་བོ་ཉིད་མ་ཡིན་པར་དགག་པ་ཙམ་ཞིག་བྱེད་པར་ཟད་ཀྱི་གཞན་གྱི་ངོ་བོ་ཉིད་ཡིན་པ་དང་དངོས་པོ་མེད་པའི་ངོ་བོ་ཉིད་ཡིན་པར་མི་སྒྲུབ་པ་ཡིན་ནོ། ། 【藏】ཞེས། (འབྱུང་བའི་རྟགས་ཀྱིས་སའི་ཁམས་དོ་དོན་དམ་པར་སྲ་བ་ཡིན་པ་འགོག་པ་ཙམ་དུ)་བཤད་པའི་ཕྱིར་རོ། ། 【藏】(གཉིས་པ་གཞན་གྱི་དམ་བཅའ་འགོག་པ་ཙམ་ཞེས་པའི་ཙམ་སྒྲས་བསལ་བྱ་ངོས་བཟུང་བ་ལ་གཉིས། རང་ལུགས་ཀྱི་གཅོད་ཚུལ་བཤད་པ་དང་། གཞན་གྱི་གཅོད་ཚུལ་མི་འཐད་པར་བསྟན་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས། ཟླ་བའི་ལུགས་འཐད་པ་དང་། ལེགས་ལྡན་འབྱེད་ཀྱི་ལུགས་ཀྱང་དེ་དང་འདྲ་བར་བསྟན་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས། ལན་རྒྱས་པར་བཤད་པ་དང་། ཕྱོགས་སྔའི་འདོད་ཚུལ་རིགས་པ་ལས་འདས་པར་བསྟན་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས། ཙམ་སྒྲས་ཆོས་གཞན་འཕེན་པ་གཅོད་པར་བསྟན་པ་དང་། ཆོས་གཞན་མི་འཕེན་ཀྱང་བཀག་པ་སྒྲུབ་པར་བསྟན་པའོ། 【藏】(དང་པོ་ནི)། དེས་ན་ཆོས་རྣམས་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པ་འགོག་པ་ན་དགག་བྱ་བཅད་པ་ཙམ་དང་གཞན་གྱི་ལོག་རྟོག་ལོག་པ་ཙམ་ཡིན་ཞེས་པའི་ཙམ་གྱི་སྒྲས་ནི། (རྟེན་འབྲེལ་སོགས་ཀྱི་རྟགས་ཀྱིས་བདེན་གྲུབ་འགོག་པ་ན)་རིགས་པའི་(སྟེ་བདེན་མེད་རྟོགས་པའི་རིགས་ཤེས་རྗེས་དཔག་གི་འཛིན་སྟངས་ཀྱི)་ཡུལ་དུ་དགག་བྱ་བཀག་ཙམ་མིན་པའི་(སྒྲུབ་པའི)་ཆོས་གཞན་འཕེན་པ་གཅོད་པས་མ་ཡིན་དགག་ཡིན་ནམ་སྙམ་པ་བཀག་ནས་མེད་དགག་ཏུ་སྟོན་པ་ཡིན་ཏེ། དེ་ནི་རང་གི་དགག་བྱ་བཅད་ཙམ་ཡིན་གྱི་ཆོས་གཞན་མི་སྒྲུབ་པོ་ཞེས་སྔར་བཤད་(པ་དེའི་དོན་ཡིན། པའི་ཕྱིར་རོ། ། 【了】唯遮所破為所須要，非應成派所有特法。分別熾然論亦云：「唯破地等.於勝義中非大種性，非成餘性.及無事性。」故破諸法有自相時，云唯遮所破，及云唯為除他邪執。唯字是遣他疑「正理境中.非唯破所破，更引餘法.以為非遮」，而顯是無遮。以彼唯是遮自所破.不成餘法，前已釋故。【藏】(གཉིས་པ་ཆོས་གཞན་མི་འཕེན་ཀྱང་བཀག་པ་སྒྲུབ་པར་བསྟན་པ་ལ་གཉིས། དམ་བཅའ་མེད་དགག་སྒྲུབ་པ་སྤྱིར་བསྟན་པ་དང་། དེ་འང་སྒྲ་བློ་གཅིག་གིས་བྱེད་པར་བསྟན་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས། དཔེ་བཤད་པ་དང་། དོན་བཤད་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)། དཔེར་ན་མཚོ་ལ་དུ་བ་མེད་ཅེས་པ་(སྟེ་དེ་འདྲའི་ཚིག་གིས)་ནི་མཚོལ་དུ་བ་རྣམ་པར་བཅད་ཙམ་ཡིན་གྱི་དེ་ལས་གཞན་པའི་ཆོས་མ་འཕངས་ཀྱང་ཚིག་དེས་མཚོ་དུ་མེད་མ་བསྟན་པ་དང་། དེའི་རྗེས་སུ་འབྲང་བའི་བློས་ཀྱང་མཚོ་དུ་མེད་མ་ངེས་པ་མིན་པ་བཞིན་དུ་(གཉིས་པ་དོན་བཤད་པ་ནི། དོན་གྱི་སྐབས་སུ་ཡང)་མྱུ་གུ་ལ་རང་བཞིན་མེད་ཅེས་བསྟན་པ་ནའང་(དེ་འདྲ་བའི་ཚིག་གིས)་མྱུ་གུ་ལ་རང་བཞིན་རྣམ་པར་བཅད་ཙམ་ཡིན་ཀྱང་དེའི་སྒྲ་དང་(སྟེ་རང་བཞིན་མེད་པ་བསྟན་པའི་ཚིག་དང་ཚིག་དེས་དྲངས་པའི)་བློས་མྱུ་གུ་རང་བཞིན་མེད་པ་བརྗོད་པ་དང་ངེས་པ་ཅི་ཞིག་འགལ། (གཉིས་པ་དེའང་སྒྲ་བློ་གཅིག་གིས་བིEད་པར་བསྟན་པ་ལ་གཉིས། དཔེ་བཤད་པ་དང་། དོན་བཤད་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)། དེས་ན་(དཔེའི་སྐབས་གསུམ)་མཚོ་ལ་དུ་བ་ཚིག་གིས་རྣམ་པར་བཅད་པ་(དེ)་ཉིད་(ཀྱིས)་དུ་མེད་བརྗོད་པ་ཡིན་ཞིང་བློས་ཀྱང་དུ་བ་བཅད་པ་ཉིད་(ཀྱིས)་དུ་མེད་ངེས་པ་ཡིན་ཏེ། དགག་བྱ་རྣམ་པར་གཅོད་པ་དང་བཀག་པ་ཡོངས་སུ་གཅོད་པ་གཉིས་གཅིག་མེད་ན་ཅིག་ཤོས་མེད་(དགོས)་པའི་ཕྱིར་རོ། ། 【了】如云.海中無煙，雖是唯遮海中有煙而不更引餘法，然由彼語非不顯示海中無煙。彼隨行覺，非不決定海中無煙。【了】如是說云.苗無自性，雖是唯遮苗有自性，然彼言覺.能詮能定.苗無自性，何違之有。【了】故以言遮海中煙已.即詮無煙，其覺亦遮煙已.即決定無煙。以遮所破.及表其破，若無此一.彼亦無故。【藏】(གཉིས་པ་དོན་བཤད་པ་ནི)། དེ་བཞིན་དུ་(དོན་གྱི་སྐབས་འདིར་ཡང)་རང་བཞིན་མེད་པ་སྟོན་པའི་ལུང་རྣམས་ཀྱིས་རང་བཞིན་བཀག་པ་ཉིད་(ཀྱིས)་རང་བཞིན་མེད་པ་བརྗོད་པ་དང་། རང་བཞིན་འགོག་པའི་རིགས་ཤེས་ཀྱིས་(ཀྱང)་རང་བཞིན་བཀག་པ་ཉིད་(ཀྱིས)་རང་བཞིན་མེད་པ་ཤེས་པ་དང་རང་བཞིན་འགོག་པའི་རྟགས་(དང་ཐལ་འགྱུར་རྣམས)་ཀྱིས་རང་བཞིན་བཀག་པ་ཉིད་རང་བཞིན་མེད་པ་བསྒྲུབས་པར་འདོད་པར་བྱའི། ལུང་ལ་བརྗོད་བྱ་དང་ཤེས་པ་ལ་ཤེས་བྱ་དང་རྟགས་ལ་བསྒྲུབ་བྱ་མེད་ཅེས་སྨྲ་བར་མི་བྱའོ། ། 【藏】(གོང་གི་གཉིས་པ་ཕྱོགས་སྔའི་འདོད་ཚུལ་རིགས་པ་ལས་འདས་པར་བསྟན་པ་ནི)། དེའི་ཕྱིར་རིགས་པས་རང་བཞིན་བཀག་ཙམ་ཡིན་ཏེ་རང་བཞིན་མེད་པ་བསྒྲུབས་པ་མིན་ཞེས་སྨྲ་བ་ནི་དབུ་ཚད་གང་གི་ཡང་རིགས་པར་མི་སྣང་ངོ་། ། 【了】如是宣說無性諸教，由破自性.即詮無性；破除自性之理智，由破自性即知無性；破除自性之因，由破自性即立無性，皆當受許。不應說言：教無所詮，知無所知，因無所立。【了】故說正理唯破自性.不立無性，俱非中觀因明之理。【藏】(གོང་གི་གཉིས་པ་ལེགས་ལྡན་འབྱེད་ཀྱི་ལུགས་ཀྱང་དེ་དང་འདྲ་བར་བསྟན་པ་ནི། ལེགས་ལྡན་བྱི་ལུགས་ལ་ཡང)་ས་ནི་དོན་དམ་པར་འབྱུང་བའི་ངོ་བོ་ཉིད་མ་ཡིན་ཞེས་པས་དོན་དམ་པར་འབྱུང་བའི་ངོ་བོ་ཉིད་ཡིན་པ་བཀག་པ་ཙམ་ཞིག་བྱེད་ཅེས་སྨྲ་བ་ན་(དོན་དམ་པར་མེད་པའི)་མེད་དགག་དེ་བསྒྲུབ་བྱར་བྱེད་ཅེས་པའི་དོན་ཡིན་པས་དངོས་པོ་མེད་པའི་ངོ་བོ་ཉིད་ཡིན་པར་མི་སྒྲུབ་ཅེས་པས་(དོན་ཡང)་དོན་དམ་པར་འབྱུང་བའི་དངོས་པོར་མེད་པ་(སྟེ་དེ་འདྲའི་མེད་དགག)་མི་སྒྲུབ་ཅེས་པ་མིན་གྱི་བཀག་ཙམ་ལས་མ་གཏོགས་པའི་དངོས་མེད་ཀྱི་ངོ་བོ་ཉིད་དུ་(སྟེ་གཞན་ཞིག)་མི་སྒྲུབ་པའི་དོན་ནོ། ། 【了】前云「地於勝義.非大種性」，是說.唯於勝義破大種性，義謂無遮.即是所立。又云「非成無事性」者，非說不成勝義大種無事，義謂不成.離破之外「無事」自性。【藏】(གཉིས་པ་གཞན་གྱི་གཅོད་ཚུལ་མི་འཐད་པར་བསྟན་པ་ནི)། དེས་ན་(རྟེན་འབྲེལ་གྱི་རྟགས་ཀྱིས་མྱུ་གུ་བདེན་མེད་དུ་སྒྲུབ་པའི་ཚེ། དགག་བྱ་བཅད་ཙམ་(དེ)་ལས་གཞན་ཞིག་སྒྲུབ་མི་སྒྲུབ་འདྲི་ན་(རྟོགས་དཔྱོད་དང་ལྡན་པའི་དྲི་བ་ཡིན་པ)་བདེན་མོད་(རྟེན་འབྲེལ་གྱི་རྟགས་ཀྱིས)་དགག་བྱ་རྣམ་པར་གཅོད་པར་ཁས་བླངས་ནས་དགག་པ་(སྟེ་བདེན་སྟོང)་རྟགས་དང་སྒྲ་བློས་ཡུལ་དུ་བྱས་མ་བྱས་དཔྱོད་པ་ག་ལ་འཐད། 【了】若問「離遮所破立不立餘」，容可應理；若許遮遣所破.而觀其破是否正因及言覺境，云何應理。 ###### # 非即立有【藏】(གཉིས་པ་དེ་ལྟར་བཀག་པ་ལ་སློབ་དཔོན་གྱི་ལུགས་དང་འགལ་པ་སྤང་བ་ལ་གཉིས། རྩོད་པ་དགོད་པ་དང་། དེ་དགག་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)། གལ་ཏེ་(ཁོ་ན་རེ)་རང་བཞིན་གྱིས་ཡོད་པ་(རྟེན་འབྲེལ་གྱི)་རྟགས་ཀྱིས་རྣམ་པར་བཅད་པས་རང་བཞིན་མེད་པ་རྟགས་ཀྱིས་སྒྲུབ་ན། འཕགས་པས་ཏེ་འཕགས་པ་ཀླུ་སྒྲུབ་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་བརྟག་པ་ལས། འདི་ནི་ཡོད་ཉིད་འགོག་པ་སྟེ། །མེད་ཉིད་ཡོངས་སུ་འཛིན་པ་མིན། །ནག་པོ་མིན་ཞེས་སྨྲས་པ་ན། །དཀར་པོ་ཡིན་ཞེས་མ་བརྗོད་བཞིན། །ཞེས་གསུངས་པ་ཇི་ལྟར་དྲང་ཞེ་ན། 【了】若以正因遮自性有.即以彼因立無自性，聖者說云：「此破除有性，非即執無性，如云此非黑，未說此是白。」復云何釋？【藏】(གཉིས་པ་དེ་དགག་པ་ལ་གཉིས། ལུང་དོན་བཤད་དེ་དགག་པ་དང་། ལུང་འདི་གང་གི་ལན་དུ་གསུངས་པའི་དོགས་པ་བཤད་དེ་དགག་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས། དངོས་ཀྱི་དོན་དང་། ལུང་གི་ཁུངས་བསྟན་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས། རྟགས་ཀྱི་བསྒྲུབ་བྱ་ཆོས་གཞན་མི་སྒྲུབ་པའི་དོན་དུ་སྦྱར་བ་དང་། ཕྱོགས་སྔའི་འདོད་ཚུལ་ལྟར་མ་ཡིན་པ་དཔེ་སྦྱོར་ཚུལ་ཉིད་ལས་གྲུབ་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)། དཔེར་ན། །སྨྲ་བ་པོས)་ནག་པོར་མེད་བ་ཙམ་ཞིག་སྟོན་པར་འདོད་པས་འདི་ནག་པོ་མིན་ཞེས་སྨྲས་པ་ན་(སྒྲ་དེས་ཉན་པ་པོའི་བློ་ངོར)་ནག་པོ་བཀག་པ་ཙམ་ཞིག་(འཕེན་པ)་ཡིན་གྱི། དེ་ལས་གཞན་པའི་དཀར་པོ་ཡིན་ཞེས་མི་སྟོན་པ་བཞིན་དུ་(རྟེན་འབྲེལ་གྱི་རྟགས་ཀྱིས)་མྱུ་གུ་ལྟ་བུ་ལ་དོན་དམ་པར་རང་བཞིན་མེད་དོ་ཞེས་སྨྲས་པ་(འམ་སྒྲུབ་པའི་ཚེ་ན)་ཡང་དོན་དམ་པར་རང་བཞིན་ཡོད་པ་བཀག་པ་ཙམ་སྒྲུབ་པ་ཡིན་གྱི། དེ་ལས་གཞན་པའི་བདེན་མེད་ཡོད་པར་སྒྲུབ་པ་མིན་ཞེས་པའི་དོན་ཏེ། ཤེས་རབ་སྒྲོན་མ་འགྲེལ་བཤད་དང་བཅས་པས་ཀྱང་མ་ཡིན་དགག་བསྒྲུབ་བྱ་མིན་ལ་མེད་དགག་ཡིན་པའི་དོན་དུ་བཤད་དེ། (ཞེས་སོ། ། 【藏】གཉིས་པ་ཕྱོགས་སྔའི་འདོད་ཚུལ་ལྟར་མ་ཡིན་པ་དཔེ་སྦྱོར་ཚུལ་ཉིད་ལས་གྲུབ་པར་བསྟན་པ་ནི)། དཔེར་བརྗོད་ཀྱིས་ཀྱང་ཤེས་ཏེ་ནག་པོ་མིན་ཞེས་པས་ནག་པོ་མིན་པ་མ་བསྟན་མི་ཟེར་བར་དཀར་པོ་ཡིན་ཞེས་མ་བསྟན་ཅེས་གསུངས་པས་སོ། ། 【藏】(གཉིས་པ་ལུང་གི་ཁུངས་བསྟན་པ་ནི། འདི་ནི་ཡོད་ཉིད་འགོག་པ་སྟེ། ཞེས་སོགས་ཀྱི་ཚིགས་བཅད་འདི། ཀླུ་སྒྲུབ་ཀྱིས་མཛད་པ་ཡིན་ཏེ)། ལུང་འདི་(སློབ་དཔོན་ཀླུ་སྒྲུབ་ཀྱིས་མཛད་པའི)་འཇིག་རྟེན་བརྟག་པ་ན་ཡོད་ཅེས་སྤྱན་རས་གཟིགས་བརྟུལ་ཞུགས་གསུངས་སོ། ། 【了】答：譬如.唯欲顯說無黑.云此非黑，是唯遮黑，非離彼外顯是餘白。如是說苗勝義無性，亦唯成立遮勝義有性，非離彼外更別成立有餘無實。般若燈論及疏，亦說：「非遮」非是所立，無遮乃是。即由彼喻.亦可了知，如云非黑，未說不顯非黑，而說不顯是白故。觀音禁說.\[龍樹]觀世間品.有此教文。【藏】(གཉིས་པ་ལུང་འདི་དོགས་པ་གང་གི་ལན་དུ་གསུངས་པའི་དོགས་པ་བཤད་དེ་དགག་པ་ལ་གཉིས། ལུང་འདིའི་ཕྱོགས་སྔའི་དོགས་པ་སྐྱེ་ཚུལ་བཤད་པ་དང་། དོགས་ཚུལ་དེ་མི་འཐད་པའི་ལན་ནོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི། སློབ་དཔོན་གྱིས་ལུང་དེ་གང་གི་དོགས་པའི་ལན་དུ་གསུངས་པའི་གཞན་དག་གི)་དོགས་པ་འདིའི་སྐྱེ་ཚུལ་ནི། (འགྲེལ་བྱེད་ཁ་ཅིག་ན་རེ)་མྱུ་གུ་དོན་དམ་པའི་སྐྱེ་བ་མེད་པ་དེ་ཡོད་པར)་(སྟོང་ཉིད་རྟོགས་པའི)་རིགས་ཤེས་ཀྱིས་འགྲུབ་དགོས་ལ་དེ་ཡི་ཚེ་མྱུ་གུ་དན་དམ་པར་སྐྱེ་བ་མེད་པར་(རྟགས་ཀྱིས)་སྒྲུབ་པ་ན་དོན་དམ་པའི་སྐྱེ་མེད་ཡོད་པ་(དེ་ཡང་རྟགས་དེའི)་བསྒྲུབ་བྱར་འགྱུར་(དགོས)་ཏེ་རྗེས་དཔག་གིས་དེ་འགྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ་སྙམ་དུ་དོགས་པ་སྐྱེའོ། ། 【藏】(གཉིས་པ་དོགས་ཚུལ་དེ་མི་འཐད་པའི་ལན་ལ་གཉིས། བདེན་མེད་ཡོད་པ་རྗེས་དཔག་གིས་མི་འཇལ་ཚུལ་གཞན་དུ་འཆད་པར་བསྟན་པ་དང་། རྟགས་ཀྱིས་མི་སྒྲུབ་ཚུལ་ཕྱོགས་སྔར་དྲངས་པའི་ལུང་གི་དོན་བཤད་ནས་བསྟན་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)་འདི་ལ་རང་བཞིན་མེད་པ་ཡོད་པར་(སྟོང་ཉིད་རྟོགས་པའི)་རིགས་ཤེས་ཀྱིས་མི་འགྲུབ་པ་(སྟེ་མི་གྲུབ་པར)་ནི་རྩ་ཤེའི་རྣམ་བཤད་དུ་འཆད་པར་འགྱུར་ལ། 【藏】(གཉིས་པ་ལ་གཉིས་ལས)་ཕྱོགས་སྔར་དྲངས་པའི་ཚིག་གསལ་གྱི་ལུང་དོན་བཤད་པ་དངོས་དང་། དེ་ལ་བརྟེན་ནས་དགག་པར་ནུས་མི་ནུས་ཀྱི་ཁྱད་པར་བསྟན་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི། དངོས་པོ་བདེན་མེད་དུ་སྒྲུབ་པའི)་བསྒྲུབ་བྱ་མེད་དགག་ཡིན་པ་རྟོགས་ན་(དེ་འདྲའི་རྟགས་ཀྱིས)་དོན་དམ་པར་སྐྱེ་བ་རྣམ་པར་བཅད་ཙམ་སྒྲུབ་ཀྱི་དེ་མིན་པའི་དོན་དམ་པའི་སྐྱེ་མེད་ཡོད་པར་མི་སྒྲུབ་པར་གོ་བས་ 【藏】ཚིག་གསལ་ལས་ཀྱང་། གཞན་གྱིས་ཡོད་པར་བརྟགས་པ་བདེན་གྲུབ་འགོག་གི་བདེན་གྲུབ་མེད་པར་ཡོད་པ་(ཏེ་བདེན་མེད་ཡོད་པར)་མི་སྒྲུབ་པར་གསུངས་ལ། མེད་པ་ཉིད་དུ་བརྟགས་པ་འགོག་པ་ནི་དོན་དམ་པའི་སྐྱེ་མེད་(དེ་བདེན་མེད་དེ་ཡང)་བདེན་པར་བཟུང་བ་(ལྟར)་མེད་དོ་ཞེས་འགོག་པ་ལྟ་བུའོ། ། 【藏】ཡོད་པ་ཉིད་དུ་མི་སྒྲུབ་པ་ནི་དོན་དམ་པའི་སྐྱེ་པ་ཡོད་པར་མི་སྒྲུབ་པའོ། ། 【藏】རྩ་ཤེའི་ཊཱིཀ་ཆེན་ལས། ཁོ་བོ་ཅག་འབྲས་བུ་རྒྱུ་རྐྱེན་གྱི་ཚོགས་པ་ལ་མེད་པ་རང་བཞིན་གྱིས་སྒྲུབ་པ་མིན་གྱི། ཚོགས་པ་ལ་འབྲས་བུ་རང་བཞིན་གྱིས་ཡོད་པར་གཞན་གྱིས་བརྟགས་པ་འགོག་གོ །དེ་བཞིན་དུ་ཁོ་བོ་ཅག་ཚོགས་པ་ལ་འབྲས་བུ་རངབཞིན་གྱིས་ཡོད་པར་མི་སྒྲུབ་ཀྱི་གཞན་གྱིས་དེ་ལ་འབྲས་བུ་མེད་པ་རང་བཞིན་གྱིས་གྲུབ་པར་བརྟགས་པ་སེལ་ཏེ། ཡོད་མེད་ཀྱི་མཐའ་གཉིས་བསལ་ནས་དབུ་མའི་ལམ་སྒྲུབ་པར་འདོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་རོ། ། 【了】生此疑難之理，謂苗若有勝義無生，則須以理智成立。成立苗無勝義生時，其無勝義生之有，應是所立。由以比量成立彼故，故生彼疑。【了】此無自性雖然是有，而非理智成立。中論釋中茲當廣說。若知所立是其無遮，即能了解，唯立遮勝義生，非立有餘勝義無生。【了】故顯句論說：「破他計有，非成其無。」【了】破計無性者，謂如破云：勝義無生，無可執實。【了】非成有性者，謂非成立有勝義生。【藏】(གཉིས་པ་དེ་ལ་བརྟེན་ནས་དགག་པ་ནུས་མི་ནུས་ཀྱི་ཁྱད་པར་བསྟན་པ་ལ་གཉིས། སོ་སོར་ཕྱེ་སྟེ་བཤད་པ་དང་། དངོས་སྨྲ་བ་དང་དབུ་མ་པས་དགག་ནུས་མི་ནུས་ཀྱི་ཁྱད་པར་ཡོད་པར་བསྟན་པའོ། ། 【藏】དང་པོ་ལ་གཉིས)་བདེན་པ་དང་བདེན་མེད་གཉིས་བདེན་པར་ཡོད་མེད་གཉིས་ཀ་དགག་མི་ནུས་པར་བསྟན་པ་དང་། བདེན་པ་དང་། བདེན་མེད་གཉིས་ཀ་དགག་མི་ནུས་པའི་རྒྱུ་མཚན་ནོ། ། 【藏】དང་པོ་ནི)། དེས་ན་མྱུ་གུ་བདེན་གྲུབ་དང་(མྱུ་གུ)་བདེན་མེད་བདེན་གྲུབ་གཉིས་ཀ་(རིགས་པས)་དགག་ནུས་པས་གཅིག་རྣམ་པར་བཅད་པས་(ཏེ་མྱུ་གུ་བདེན་གྲུབ་རྣམ་པར་བཅད་པས། བདེན་མེད་བདེན་གྲུབ་སྟེ)་ཅིག་ཤོས་ཡོངས་སུ་གཅོད་(དགོས)་པ་མ་ཡིན་ཀྱང་། མྱུ་གུ་བདེན་ཡོད། (དེ་བདེན་གྲུབ)་དང་(མྱུ་གུ)་བདེན་མེད་གཉིས་ནི་གཅིག་རྣམ་པར་བཅད་ན་ཅིག་ཤོས་ཡོངས་སུ་གཅོད་དགོས་པས་གཉིས་ཀ་འགོག་མི་ནུས་ཏེ། (ཞེས་སོ། ། 【藏】གཉིས་པ་བདེན་པ་དང་འདེན་མེད་གཉིས་ཀ་དགག་མི་ནུས་པའི་རྒྱུ་མཚན་བསྟན་པ་ལ་གཉིས། དང་པོ་རང་བཞིན་གྱིས་ཡོད་མེད་གཉིས་ཀ་མི་འགོག་པའི་ཚུལ་སློབ་དཔོན་གྱིས་གསལ་བར་གསུངས་ཚུལ་ནི)། རྩོད་ཟློག་ལས། གལ་ཏེ་(ཚིག)་རང་བཞིན་མེད་(པ)་ཉིད་ཀྱིས། །ཅི་སྟེ་རང་བཞིན་མེད་ལ་ཟློག །(པ་སྟེ་འགོག་པ་མིན་ཏེ་གཞི་དེ)་རང་བཞིན་མེད་པ་ཉིད་ལོག་(པའམ་ཁེགས)་ན། །(གཞི་དེ)་རང་བཞིན་(གྱིས་གྲུབ་པ)་ཉིད་དུ་རབ་གྲུབ་འགྱུར། །ཞེས་རང་བཞིན་མེད་པའི་ཚིག་གིས། དངོས་པོ་རྣམས་ཀྱི་རང་བཞིན་མེད་པ་འགོག་ན་དངོས་པོ་རྣམས་རང་བཞིན་ཡོད་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་བར་གསལ་བར་གསུངས་སོ། ། 【藏】(གཉིས་པ་བདེན་པར་ཡོད་མེད་གཉིས་ཀྱང་དེ་དང་འདྲ་བར་བསྟན་པ་ནི)། དོན་དམ་པར་ཡོད་མེད་གཉིས་ཀྱང་དེ་དང་འདྲ་བས་(དོན་དམ་པར་ཡོད་པ་དགག་ནུས་ཀྱང་བདེན་མེད་དགག་མི་ནུས་པས)་གཉིས་ཀ་དགག་མི་ནུས་ལ། དོན་དམ་པར་ཡོད་པ་དང་དོན་དམ་དུ་མེད་པ་དོན་དམ་དུ་ཡོད་པ་(སྟེ་མྱུ་གུ་བདེན་གྲུབ་དང་མྱུ་གུའི་སྟོང་ཉིད་བདེན་གྲུབ་ལྟ་བུ)་ནི་གཉིས་ཀའང་དགག་པར་ནུས་སོ། ། 【了】1故苗芽實有.與無實實有，二俱可破，非遮其一.而表餘一。【了】2然苗芽實有.與彼無實，則遮其一.須表餘一，非俱可破。【了】2如迴諍論云：「若以無自性，即遮無自性，遮無自性已，即成有自性。」此顯然說，若以無自性語破諸法無性，則彼諸法應有自性。勝義有無亦與彼同，不可俱破。【了】1然勝義有，與勝義無是勝義有，則俱可破。【藏】(གཉིས་པ་དངོས་སྨྲ་བ་དང་དབུ་མ་པས་དགག་ནུས་མི་ནུས་ཀྱི་ཁྱད་པར་ཡོད་པར་བསྟན་པ་ལ་གཉིས། དང་པོ་དངོས་སྨྲ་བའི་ལུགས་ལ་དགག་བྱ་དང་བཀག་པ་གཉིས་ཀ་བདེན་གྲུབ་འགོག་མི་ནུས་ཚུལ་ནི)། འདི་ལ་དངོས་པོར་སྨྲ་བ་རྣམས་ནི་དགག་བྱ་མི་བདེན་ན་དེ་བཀག་པ་བདེན་(དགོས)་ལ་བཀག་པ་མི་བདེན་ན་དགག་བྱ་བདེན་(དགོས)་པར་འདོད་པས་གཉིས་ཀ་བདེན་པ་འགོག་མི་ནུས་སོ། ། 【藏】(གཉིས་པ་དབུ་མ་པས་བདེན་པ་དང་མེད་པའི་མཐའ་གཉིས་ཀ་འགོག་པར་བཞེད་ཚུལ་ནི)། དབུ་མ་པ་རྣམས་ནི་(བདེན་པར་གྲུབ་པ་དང་གཏན་ནས་མེད་པའི)་མཐའ་དེ་གཉིས་ཀ་སྤངས་པའི་དབུ་མའི་ལམ་ཟབ་མོ་དམིགས་པ་མེད་པས་ངེས་པའི་དོན་ལུང་དང་རིགས་པས་ལེགས་པར་བསྒྲུབས་ནས་རྒྱལ་བའི་བསྟན་པའི་སྙིང་པོ་ཕྱོགས་ཀུན་ཏུ་རྒྱས་པར་མཛད་དོ། ། 【了】諸實事師許，若所破無實.其破則實，若破無實.所破則實，故彼不能俱破實有。【了】中觀諸師，則以教理，善立無緣.遠離二邊.甚深中道.真實了義，而令如來聖教心藏.遍揚十方。 # Ａ３略明自己隨何師行 *【釋】Ａ３乙三、略明自己隨何師行，分二：初、正義，二、旁義。今初* 【藏】(གསུམ་པ་དྲང་ངེས་འབྱེད་ཚུལ་གྱི་ལུགས་གཉིས་ལས་གང་གི་རྗེས་སུ་འབྲང་བ་ཡིན་ཞེས་དང་པོ་དྲི་བ་ནི)། ད་ནི་འདི་དྲི་བར་བྱ་སྟེ་ཅི་ཤིང་རྟ་ཆེན་པོའི་ཚུལ་གཉིས་ཀྱིས་གསུང་རབ་ཀྱི་དྲང་བ་དང་ངེས་པའི་དོན་རྣམ་པར་ཕྱེ་བ་དང་། དེ་དག་གི་དགོངས་པ་མཁས་པའི་དབང་པོ་རྣམས་ཀྱིས་སོ་སོར་བཀྲལ་བའི་སྒོ་མང་དུ་སྣང་(ཞིང་བསྟན་བཅོས་ལེགས་པར་བཤད་པའི་སྙིང་པོ་འདིར་ཡང་གོང་དུ་བཤད་པའི་མཁས་པའི་དབང་པོ་དེ་རྣམས་ཀྱིས་དྲང་ངེས་ཕྱེ་བའི་ཚུལ་རྣམས་ཀྱང་རྒྱས་པར་འགོད་པར་མཛད་ནས་གཏན་ལ་བབ་ཟིན་པས་དེས)་ན་ཁྱེད་ཅག་དེ་གཉིས་ཀྱི་དགོངས་འགྲེལ་མཁན་པོ་གང་གི་རྗེས་སུ་འབྲངས་ནས། ངེས་པའི་དོན་དུ་བཞག་པ་གང་ལ་མཐར་ཐུག་པའི་དོན་དུ་འདོད་པ་བརྗོད་བར་གྱིས་ཤིག་ཅེས་འདྲི་ན། 【了】今當問云：若二大車.以二種理分辨佛語了不了義。諸叡智王，別別解釋彼二意趣，復有多門。其釋彼二.造論論師，汝隨誰行，為許何家所立了義最為究竟，願當宣說。 *【釋】「今當問云」等，謂分別佛經了不了義，總有中觀唯識兩宗，宗喀巴大師為隨何宗耶？* 【藏】(གཉིས་བ་ཆོས་ཟབ་མོ་རྟེན་འབྱུང་གི་དེ་ཉིད་རྟོགས་བ་ཀླུ་སྒྲུབ་ཡབ་སྲས་ཀྱི་ལུགས་གཙོ་བོ་འཇོག་དགོས་པས་བདག་ཉིད་ཆེན་པོ་དེ་རྣམས་ཀྱི་རྗེས་སུ་འབྲང་བ་ལགས་ཞེས་ལན་འབུལ་བ་ནི)། 【藏】འཛམ་གླིང་མཁས་པའི་རྒྱན་གྱུར་འདི་རྣམས་ཀྱི། །ལེགས་བཤད་ཀུན་ལ་སྙིང་ནས་གུས་མོད་ཀྱང་། ། 【藏】འཁོར་འདས་རྟེན་འབྱུང་མི་སླུའི་གཏན་ཚིགས་ཀྱིས། །མཚན་འཛིན་དམིགས་གཏད་ཐམས་ཅད་འཇིག་བྱེད་པ། ། 【藏】དཔལ་ལྡན་ཟླ་བ་ལས་འོངས་ལེགས་བཤད་འོད་དཀར་གྱིས། །བློ་མིག་ཀུན་ཏའི་ཚལ་རབ་ཕྱེ་བའི་ཚེ། ། 【藏】སངས་རྒྱས་བསྐྱངས་ཀྱིས་བསྟན་པའི་ལམ་མཐོང་ནས། །ཀླུ་སྒྲུབ་ལུགས་བཟང་གཙོ་བོར་མི་འཛིན་སུ། ། 【藏】ཞེས་ཁོ་བོ་ཅག་ནི་དེ་སྐད་དུ་སྨྲའོ། ། 【了】我作是答：此諸贍部智者嚴，一切善說皆尊敬。然世出世緣起因，摧壞一切相執境。【了】從月放出善說光，啟發慧眼拘母陀==ཀུ་མུདkumuda==，觀見佛護所示道，誰不善持龍猛宗。 *【釋】答云「此諸贍部智者嚴」等，雖于兩宗雖皆信敬，然隨佛護月稱論師.解釋龍猛父子之意趣。* *【釋】二、旁義。* 【藏】(བཤད་པ་མཐར་ཕྱིན་པའི་ཚུལ་ལ། ཀླུ་སྒྲུབ་དང་ཐོགས་མེད་གཉིས་ཀྱིས་སྲོལ་ཕྱེ་བའི་སྒོ་ནས། དེ་ཁོ་ན་ཉིད་གཏན་ལ་འབེབས་ཚུལ་འདི་ཉིད་མདོ་སྔགས་མཐའ་དག་གི་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་གཏན་ལ་འབེབས་པའི་སྒོ་གཅིག་པུ་ཡིན་ཚུལ་ནི)། དེ་ལྟར་སྔར་བཤད་པའི་ཚུལ་གྱིས་གསུང་རབ་ཀྱི་དྲང་ངེས་ཕྱེ་ནས་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་གཏན་ལ་འབེབས་པའི་ཤིང་རྟའི་སྲོལ་གཉིས་པོ་འདི་ནི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པའི་ཐེག་པའི་སྐབས་སུ་རྒྱས་མོད་ཀྱང་། གསང་སྔགས་ཀྱི་གཞུང་འགྲེལ་བའི་པཎྜི་ཏ་དང་། གྲུབ་ཐོབ་རྣམས་ཀྱིས་ཀྱང་དེ་གཉིས་གང་རུང་ཞིག་དང་མཐུན་པར་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་ཀྱི་དོན་གཏན་ལ་འབེབས་པ་ལས་གཞན་པའི་ཕུང་གསུམ་མེད་པས་ཚུལ་འདི་ནི་གསུང་རབ་མདོ་སྔགས་མཐའ་དག་གི་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་གཏན་ལ་འབེབས་པའི་ལམ་དུ་ཤེས་པར་བྱའོ། ། 【了】如上所說二大車軌，分辨佛語了不了義.決擇真實，此於波羅密多乘.處處廣說。即釋密教諸大論師及成就者，亦皆隨順彼二隨一.決擇真實，更無第三。故當了知，此是決擇一切經咒真實義道。 *【釋】「如上，至真實義道」說隨二大車，辨了不了義，是抉擇經咒真實義之門。* 【藏】(རྗེ་ཉིད་ཀྱིས་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་གཏན་ལ་འབེབས་པའི་ཆེད་དུ་ཚུལ་གཉིས་ཀྱི་ལུང་དོན་རིགས་པ་ཞིབ་མོས་དྲངས་ཏེ་དྲང་ངེས་འབྱེད་པའི་བསྟན་བཅོས་སྦྱར་བའི་རྒྱུ་མཚན་བསྟན་པ་ནི)། དེའི་ཕྱིར་ཚུལ་གཉིས་ཀྱི་ཤིང་རྟ་ཆེན་པོའི་སྲོལ་ལ་མི་བརྟེན་པར་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་འཚོལ་པ་ནི་ལོང་ཁྲིད་མེད་པའི་ལོང་བ་ཉམ་ང་བའི་ཕྱོགས་སུ་རྒྱུགས་པ་དང་འདྲ་ལ། 【藏】བརྟེན་པར་འདོད་ཀྱང་འདི་དག་གི་གཞུང་ལ་རིང་དུ་མ་འདྲིས་པ་དང་ཁྱད་པར་དུ་འདི་དག་གི་རིགས་པའི་གནད་ཕྲ་མོ་རྣམས་མི་ཤེས་པར་གསུང་རབ་ཀྱི་དྲང་ངེས་འབྱེད་པའི་ཚིག་འགའ་ཞིག་ལ་བརྟེན་ནས་ལུང་ཙམ་སྐྱབས་སུ་གྱུར་པ་རྣམས་ཀྱིས་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་ཀྱི་གཏམ་བྱས་སུ་ཟིན་ཀྱང་ཚིག་ཙམ་ཞིག་སྙིང་པོར་ཟད་པར་མཐོང་ནས། 【藏】དོན་གྱི་གནད་ཆེ་ལོང་ཙམ་དུ་མ་ཞིག་མཐོང་ཡང་ཡིད་མི་ཚིམ་པར་ཤིང་རྟ་ཆེན་པོ་རྣམས་ཀྱིས་གསུང་རབ་ལྟ་བའི་མིག་ཏུ་བྱིན་པའི་རིགས་པའི་གནད་ཕྲ་རགས་རྣམས་ལ་ལེགས་པར་འདྲིས་པར་བྱས་ནས། (ལྟ་སྤྱོད་རྣམ་དག་གི་ཉམས་ལེན་ལྟུར་ལེན་པའི་བསྟན་འཛིན་རྣམས་ལ་ཕན་པའི་བསམ་པས་བསྟན་བཅོས་ལེགས་པར་བཤད་པའི་སྙིང་པོ་གཏམ་དུ་བྱས་ཚུལ་ནི།) གསུང་རབ་ཀྱི་རྒྱ་ཆེ་བ་དང་ཟབ་པ་དང་ཟབ་པ་ལས་ཀྱང་ཆེས་ཟབ་པའི་ཟབ་གནས་རྣམས་གཏན་ལ་འབེབས་པ་ལ་བརྩོན་པ་ཆུ་བོའི་རྒྱུན་ལྟར་རྩོམ་ཞིང་། ཇི་ཙམ་ཤེས་པ་དེ་ཙམ་དུ་སྒྲུབ་པ་སྙིང་པོར་བྱས་ཏེ་རྒྱལ་བའི་བསྟན་པ་རིང་དུ་གནས་པར་འདོད་པའི་རྣམ་དཔྱོད་ཅན་རྣམས་ལ་ཁོ་བོས་ལེགས་པར་བཤད་པའི་སྙིང་པོ་འདི་གཏམ་དུ་བྱས་སོ།། །། 【了】故若不依二大車軌，欲求真實義者，如同生盲.無牽導者而往險處。【了】若雖欲依.而未久習此等諸論，尤其未知此諸正理微細關要。僅憑經中少數分辨了不了義之文，唯以教言為歸宿者，雖亦演唱真實義語，然亦唯有虛言而已。【了】若見眾多真義概要猶不滿足，復善串習諸大論師.啟發觀照佛經眼目.所立諸理粗細關要；發勤精進決擇經中廣大甚深.最甚深處.猶如流水，隨自所知即能實行，願令佛教久住於世。為利此諸具觀慧者，故我唱此善說心藏。 *【釋】「故若，至善說心藏。」謂若不知微細理路，僅以教文為皈依者，雖欲宣說真實義言亦無心要。故為哀憐成就觀慧具希求者，而造此論。* # 第三、釋造論之理，及回向善根 *【釋】第三、釋造論之理，及回向善根。* *【釋】分二、初造論之理，二、回向善根。* *【釋】初中分六：一、依本尊加被見經實義而造此論。* *【釋】二、辨了不了義之論更無過此。* *【釋】三、無倒通達了不了義之勝利。* *【釋】四、由如實見了不了義自生歡喜。* *【釋】五、諸佛菩薩稱讚此理。* *【釋】六、故具慧者當學此論。* *【釋】一、「佛意甚深甚深經」等十三句。(依本尊加被見經實義而造此論)* 【藏】ཀླུ་སྒྲུབ་ཐོགས་མེད་ཀྱི་གཞུང་ལ་ཐོས་བསམ་བྱས་ཤིང་ལྷག་པའི་ལྷའི་མཐུ་ལ་བརྟེན་ནས་བསྟན་བཅོས་སྦྱར་ཚུལ་ནི)། 【藏】རྒྱལ་བའི་དགོངས་ཟབ་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་བསྟན་བྱའི་གཙོ་བོར་བྱེད་པའི་ཟབ་མོའི་མདོ་རྒྱས་འབྲིང་བསྡུས་པ་ཡིས་རབ་བསྟན་བསྟན་པའི་སྙིང་པོ་ཡང་དག་པའི་ལྟ་བ་འཛིན་པའི་ཆེད་དུ། ། 【了】佛意甚深甚深經 受持彼教教心要 【藏】ཐུབ་པའི་རིང་ལུགས་ལུགས་མཆོག་གཉིས་ཀྱི་གཞུང་མང་མང་དུ་ཐོས་པ་དང་། ། 【了】能仁妙宗二勝宗於彼多論修多聞 【藏】དེ་དོན་རྣམ་དཔྱོད་དཔྱོད་ལྡན་ཡིད་འཕྲོག་རིགས་ཚུལ་ཚུལ་བཞིན་བསམས་པ་དང་། ། 【了】成就觀慧觀其義如理思惟微妙理 【藏】འཇམ་དབྱངས་ཞེས་གྲགས་གྲགས་པའི་ཕྲེང་བས་ཀུན་ཁྱབ་ཁྱབ་བདག་དེ་ཡི་ཞབས། ། 【了】咸稱妙音名稱鬘周遍一切遍主足 【了】〔此頌原文四句.每句十五字.銜二重字.故分八句譯之〕【藏】ཤུགས་དྲག་རྒྱུན་མི་འཆད་པའི་དད་པ་ཡིས། །སྙིང་གི་པདྨའི་ལྟེ་བར་གུས་བསྟེན་པས། ། 【藏】གསུང་རབ་དེ་ཉིད་མཐོང་བའི་རིགས་སྨྲ་དེས། །རྨད་བྱུང་གཏམ་གྱི་སྦྱོར་བ་འདི་བྱས་སོ། ། 【了】我由猛利無間信心中蓮蕊殷重依 【了】故見經中真實義如理唱此希有語 *【釋】二、「龍猛無著大牛王」等三句。(辨了不了義之論更無過此)* 【藏】(ཀླུ་སྒྲུབ་དང་ཐོགས་མེད་ཀྱི་ལུགས་ཇི་བཞིན་འཆད་བྱེད་ཀྱི་བསྟན་བཅོས་འདི་ལ་འགྲན་ཟླ་མེད་པར་བསྟན་པ་ནི)། 【藏】ལེགས་བཤད་གཏེར་ཆེན་དེ་ཡི་གསུང་རབ་དོན། །སྨྲ་བའི་ཁྱུ་མཆོག་ཀླུ་སྒྲུབ་ཐོགས་མེད་ཀྱིས། ། 【藏】ཇི་བཞིན་བཀྲལ་བའི་ཚུལ་གཉིས་ཤིང་རྟའི་སྲོལ། །དེ་བཞིན་འཆད་པའང་འདི་ལས་གཞན་ན་གང་། ། 【了】善說寶藏佛經義龍猛無著大牛王 【了】如彼解為二車軌除此豈有如是釋 *【釋】三、「雖已久修廣大行」等三頌。(無倒通達了不了義之勝利)* 【藏】(རྟེན་དང་བརྟེན་པ་ཁྱད་པར་ཅན་རྙེད་པའི་དགའ་སྟོན་གྱིས་ཚིམ་པའི་ཚུལ་ནི)། 【藏】རླབས་ཆེན་སྤྱོད་ལ་རིང་ནས་ཞུགས་པ་ཡི། །རྒྱལ་སྲས་རིག་གནས་ཀུན་ལ་མཁས་པས་ཀྱང་། ། 【藏】ཤིན་ཏུ་དཔག་དཀའ་ཟབ་དང་རྒྱ་ཆེའི་གནས། །ཇི་བཞིན་རྙེད་ནས་ཚུལ་བཞིན་འདྲིས་བྱས་པས། ། 【了】雖已久修廣大行善巧明處諸佛子 【了】猶難達此深廣處如實得已如理習 【藏】ཏིང་འཛིན་ཤེས་རབ་ཚུལ་ཁྲིམས་ཡོངས་དག་པའི། །དགའ་སྟོན་ཆེན་པོས་ཡིད་རབ་ཚིམ་གྱུར་ནས། ། 【了】定慧尸羅咸清淨最大歡喜遍滿心 【藏】(བསམ་པ་ཁྱད་པར་ཅན་ཡང་མཉམ་དུ་འཕེལ་བའི་ཚུལ་ནི)་ 【藏】རེས་འགའ་རྒྱལ་ལ་དད་པའི་དགའ་བ་རྒྱས། །སྐབས་འགར་ཤིང་རྟ་ཆེན་པོའི་སྐུ་དྲིན་དྲན། ། 【了】有時於佛增信樂有時感念大車恩 【藏】གཞན་ཚེ་མཁས་པའི་བཤེས་ལ་གུས་པ་དང་། །ཉམ་ཆུང་འགྲོ་ལ་སྙིང་ནས་བརྩེ་བ་དང་། ། 【藏】བསྟན་པ་རིན་ཆེན་རིང་དུ་གནས་འདོད་པ། །འདི་དག་ཕན་ཚུན་འགྲན་བཞིན་འཕེལ་བར་འགྱུར། ། 【了】餘時敬仰善知識於苦眾生起悲愍 【了】欲令法寶久住世此等如賽互相增 *【釋】四、「其久失沒難達處」等一頌。(由如實見了不了義自生歡喜)* 【藏】(ཁྱད་པར་དྲི་མ་མེད་པའི་རིགས་ལ་མ་རྙེད་པའི་འབྲས་བུ་ལ་ལྷག་པར་དགྱེས་པའི་ཚུལ་ནི)། 【藏】དེ་ཚེ་རིང་ནས་ཉམས་པའི་རྟོགས་དཀའི་གནས། །གང་གིས་བཙལ་བས་རྙེད་པའི་རིགས་པའི་ལམ། ། 【藏】དེ་ཡི་རྣམ་འཕྲུལ་ཀྱེ་མའོ་ངོ་མཚར་ཞེས། །གཅིག་པུར་གནས་ཀྱང་དགའ་བའི་ཅ་ཅོ་འཆིར། 【了】其久失沒難達處由何理路而尋得 【了】此理變化甚希有雖自獨處亦笑談 *【釋】五、「佛說法月於是人」等五句。(諸佛菩薩稱讚此理)* 【藏】(བསྟན་བཅོས་འདི་འམ་ཚུལ་འདི་ལ་ཞུགས་པ་རྣམས་ལ་རྒྱལ་པས་བསྔགས་པར་བསྟན་པ་ནི)། 【藏】དེ་འདྲ་དེ་ལ་སྨྲ་བའི་ཟླ་བ་ཡིས། །འདི་ནི་ཤེས་རབ་མཆོག་གི་བསམ་གཏན་པ། ། 【藏】ཚུལ་ཁྲིམས་དག་པའི་མགོ་ལ་འདུག་པ་པོ། །རྒྱལ་བའི་གདུང་འཚོ་བ་ངེས་དོན་རྙེད་པ་ཞེས། ། 【藏】བསྟོད་པའི་ཕྲེང་བས་ཡང་དང་ཡང་དུ་བསྔགས། ། 【了】佛說法月於是人 以稱譽鬘數數讚 【了】謂此勝慧修靜慮安住清淨尸羅頂紹隆佛種獲了義 *【釋】六、「誰欲得佛如是譽」]等三句。(故具慧者當學此論)* 【藏】(རྒྱལ་བས་བསྔགས་པར་འདོད་ན་ཚུལ་འདིར་འཇུག་དགོས་ཚུལ་ནི)། 【藏】དེ་ལྟར་རྒྱལ་བའི་བསྔགས་པ་གང་གིས་འདོད། །བློ་ལྡན་དེ་ཡིས་རྣམ་བཤད་འདིར་ཞུགས་ནས། ། 【藏】བློ་མིག་རིགས་པའི་ལམ་གྱིས་དག་པར་གྱིས། ། 【了】誰欲得佛如是譽具慧當學此論釋以正理路淨慧眼 *【釋】二、回向善根。* *【釋】「勵力辨此二車軌」等二頌。* 【藏】(འཇུག་ཏུ་དགེ་བ་བསྔོ་བ་ལ། ཤིང་རྟ་ཆེན་པོ་གཉིས་བཞིན་དུ་རྒྱལ་བའི་དམ་ཆོས་འཛིན་པར་བསྔོ་པ་ནི)། 【藏】ཚུལ་གཉིས་ཤིང་རྟའི་སྲོལ་འབྱེད་འདིར་འབད་པས། །བདག་གིས་བསོད་ནམས་གང་ཞིག་བསགས་པ་དེས། ། 【藏】ཀླུ་སྒྲུབ་ཐོགས་མེད་ཇི་བཞིན་རྒྱལ་བ་ཡི། །དམ་ཆོས་མཐའ་དག་ཡུན་རིང་འཛིན་པར་ཤོག ། 【了】勵力辨此二車軌我今所集諸福善 【了】願如龍猛及無著恆持一切佛正法 【藏】(རྒྱལ་སྲས་མཐུ་བོ་གཉིས་བཞིན་དུ་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སྤྱོད་པ་ལ་བསྔོ་བ་ནི)། 【藏】ཚུལ་དེས་རྒྱལ་བ་དགྱེས་པ་སྐྱེད་པ་ལ། །རྒྱལ་སྲས་མཁས་པ་ཀུན་བཟང་འཇམ་དབྱངས་ཀྱིས། ། 【藏】ཇི་ལྟར་སྤྱད་པ་དེ་ལྟར་བདག་གིས་ཀྱང་། །རླབས་ཆེན་སྤྱོད་ལ་ཀུན་ནས་སྤྱོད་པར་ཤོག ། 【了】由是令佛生歡喜如同聰慧諸佛子 【了】普賢妙音所修行我亦遍行廣大行 *【釋】其文易了故不繁釋。* 【藏】(མཛད་པ་པོ་གང་གིས་མཛད་པ་ནི)། ཅེས་མགོན་པོ་ཀླུ་སྒྲུབ་ཀྱིས་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པའི་ཚུལ་དང་། བདག་ཉིད་ཆེན་པོ་ཐོགས་མེད་ཀྱིས་རྣམ་པར་རིག་པ་ཙམ་གྱི་ཚུལ་གྱི་ཤིང་རྟ་ཆེན་པོའི་སྲོལ་གཉིས་ཕྱེ་ནས། གསུང་རབ་ཀྱི་དྲང་བ་དང་ངེས་པའི་དོན་རྣམ་པར་ཕྱེ་བ་གསལ་བར་བྱེད་པ་ལེགས་པར་བཤད་པའི་སྙིང་པོ་ཞེས་བྱ་བ་འདི་ནི། 【了】今此分別龍猛菩薩無自性宗.無著大士唯識相宗二大車軌，顯了辨析經中了不了義，名曰善說心藏。【藏】ཤཱཀྱའི་དགེ་སློང་མང་དུ་ཐོས་པ་རིགས་པ་སྨྲ་བ་ཤར་ཙོང་ཁ་པ་བློ་བཟང་གྲགས་པའི་དཔལ་གྱིས་སྦྱར་བའི་ཡི་གེ་པ་ནི་དགེ་སྦྱོང་སྡོམ་བརྩོན་བསོད་ནམས་བློ་གྲོས་སོ། ། 【了】釋迦苾芻多聞演理，東宗喀巴善慧名稱吉祥造。持律沙門福慧書。【藏】སྭ་སྟི། །བདེ་བར་གཤེགས་གསུང་ཟབ་བརླིང་ཟླ་བས་འཕེལ། །དྲི་མེད་ལུང་རིགས་འགྱོགས་འགྲོས་བསྲུབས་སྐྱེས་འབྲས། ། 【藏】ལྟ་སྤྱོད་རྩེ་དགར་འགྲོགས་པའི་ཚུལ་གཉིས་ཀྱི། །ལམ་སྲོལ་ཉི་ཟླའི་སྣང་བ་འབར་གྱུར་ཅིག ། ། །མངྒ་ལཾ། ། 【藏】རྣམ་འདྲེན་སྟོབས་བཅུ་མངའ་བ་ལྷ་ཡི་ལྷ། །དོན་ཀུན་གྲུབ་པའི་འཇིགས་མེད་སེངྒེའི་སྒྲ། ། 【藏】ཤེར་ཕྱིན་ཟབ་མོད་དབྱངས་སུ་ཉེར་བསྒྲགས་པས། །སྨྲ་ངན་རི་དྭགས་མ་ལུས་ཟིལ་གྱིས་མནན། ། 【藏】དེ་ཡི་དགོངས་ཟབ་དྲང་དང་ངེས་པའི་དོན། །ཚུལ་གཉིས་ཤིང་རྟག་ཕྱེ་བའི་ལེགས་བཤད་མཆོག ། 【藏】སྐལ་བཟང་སྙིང་གི་པད་ཚལ་བཞད་བའི་གཉེན། །ཁམས་གསུམ་སྲིད་པའི་སྒྲོན་མེ་ཆེན་པོ་ཡི། ། 【藏】ཟབ་དོན་རྟོགས་དཀའ་འབུམ་གྱི་གནད་རྣམས་ཀུན། །ཉུང་ངུའི་མཆན་བུར་བསྔོས་ནས་ལེགས་བཀོད་པ། ། 【藏】གཟུར་གནས་བློ་གསལ་ཡིད་ཀྱི་དགའ་སྟོན་འདི། །དཔར་དུ་བསྒྲུན་པའི་རྣམ་དཀར་རྒྱ་མཚོའི་མཐུས། ། 【藏】དྲི་བྲལ་ཐུབ་པའི་ལུགས་བཟང་གངྒའི་ཀླུང་། །བཤད་སྒྲུབ་རླབས་ཕྲེང་འབུམ་གྱི་རྩེ་དགའ་ཅན། ། 【藏】ཕན་བདེ་རིན་ཆེན་བྱེ་མ་འདྲེན་བཞིན་པར། །ཀུན་བཟོད་ཡངས་བའི་ཕ་མཐར་འགྲིམས་གྱུར་ཅིག ། 【藏】སྙིང་རྗེའི་གང་བ་རྫོགས་པའི་རི་དྭགས་འཛིན། །གངས་ཅན་མགོན་པོའི་གསང་གསུམ་འཕྲིན་ལས་ཀྱི། ། 【藏】འོད་དཀར་སྲིད་པའི་མུན་སེལ་གཉེན་མཆོག་ཏུ། །མི་ནུབ་གླིང་བཞིའི་མཁའ་ལ་གསལ་གྱུར་ཅིག ། 【藏】བསླབ་པ་གསུམ་ལྡན་རིག་གྲོལ་ཤཱཀྱའི་སྲས། །ཟབ་དོན་སྦྲང་རྩིས་མྱོས་པའི་རྐང་དྲུག་ཁྱུ། ། 【藏】འཆད་རྩོད་རྩོམ་པའི་འདབ་གླུ་སྙན་སྒྲོགས་པས། །ཐུབ་བསྟན་པདྨའི་ཚལ་ཆེན་མཛེས་གྱུར་ཅིག ། 【藏】སྒྲིབ་གཉིས་ནད་བརྒྱ་འཇོམས་པའི་སྨན་གཅིག་པུ། །ཟབ་ཞི་སྤྲོས་བྲལ་ཤེར་ཕྱིན་བདུད་རྩིའི་བཅུད། ། 【藏】འགྲོ་ཁམས་རྒྱ་མཚོའི་སྙིང་ལ་རྟག་སིམ་པས། །སྤངས་རྟོགས་ལུས་རྩལ་སྟོབས་སུ་དར་གྱུར་ཅིག ། 【藏】ཅེས་པ་འདི་ཡང་རབ་འབྱམས་གཞུང་བརྒྱ་སྨྲ་བ་སེར་བྱེས་ཏྲེ་ཧོར་དགེ་བཤེས་རྟ་མགྲིན་རབ་བརྟེན་ནས་འཇམ་མགོན་ཙོང་ཁ་པ་ཆེན་པོའི་གསུང་དྲང་ངེས་ལེགས་བཤད་སྙིང་པོའི་ཟབ་དོན་རྣམས་བློ་གསལ་དོན་གཉེར་ཅན་རྣམས་ཀྱིས་རྟོགས་སླའི་ཆེད་གཉན་སྟོན་གསུང་དྲང་ངེས་དཀའ་འགྲེལ་བསྟན་པའི་སྒྲོན་མེ་དང་། ^རྒྱལ་མཆོག་བསྐལ་བཟང་རྒྱ་མཚོ་དང་། བྲ་ཏི་དགེ་བཤེས་རིན་ཆེན་དོན་གྲུབ་ཀྱི་དངོས་སློབ་སེར་བྱེས་དགེ་བཤེས་བློ་བཟང་དགེ་ལེགས་ཀྱི་གསུང་དྲང་ངེས་ལེགས་བཤད་སྙིང་པོའི་དགོངས་དོན་གསལ་བར་བྱེད་པའི་མེ་ལོང་ནང་གསལ་གྱི་ས་བཅད་དང་། དཀའ་གནད་རྣམས་ལེགས་བཤད་སྙིང་པོ་རྩ་གཞུང་གི་དཀྱུས་སུ་མཆན་བུར་བཀོད་པ་གཟུར་གནས་བློ་གསལ་དགའ་སྟོན་ཞེས་བྱ་བ་འདི་ཉིད་ཨ་མི་རི་ཀའི་མི་རིགས་དགེ་སློང་སངས་རྒྱས་སྦྱིན་པ་ནས་རྒྱུ་སྦྱར་གྱིས་གྲངས་སུམ་བརྒྱ་ཐམ་པ་དཔར་དུ་བསྐྲུན་པའི་དགེ་བསྔོའི་སྨོན་ཚིག་ཏུ་ཡོངས་འཛིན་ཁྲི་བྱང་སྦྲུལ་མིང་བས་སྦྱར་པའོ།། ། 【藏】བློ་གསར་དགའ་བ་སྐྱེད་པའི་སྟོན་མོ་འདི། །དཔར་དུ་བསྐྲུན་པའི་རྣམ་དཀར་དགེ་ཚོགས་མཐུས། ། 【藏】ཡབ་གཅིག་རྒྱལ་བ་གཉིས་པའི་རིང་ལུགས་འདི། །མི་ཉམས་ཕྱོགས་དུས་ཀུན་ཏུ་དར་གྱུར་ཅིག ། 【藏】རྒྱུ་སྦྱོར་རྣམས་ཀྱང་ཚེ་རབས་ཕྲེང་བ་ཀུན། །ཐེག་མཆོག་དགེ་བའི་བཤེས་ཀྱིས་རྗེས་བཟུང་ཏེ། ། 【藏】དྲི་མེད་ཐེག་པ་མཆོག་གི་བསྟན་པ་དང་། །མྯལ་ཏེ་ཐོས་བསམ་སྒོམ་པ་མཐར་སོན་ཤོག ། 【藏】ཅེས་སྔོན་དུ་རྡོ་དཔར་དང་གློག་དཔར་ཐོག་དཔར་སྐྲུན་ཟིན་ཅིང་། འདི་ཉིད་ཀྱི་དཔེ་རྒྱུན་མི་ཉམས་ཡུན་གནས་སླད། ད་ལམ་སེར་ཏྲེ་དགེ་སློང་བློ་བརྩོན་དང་ཚེ་གཅེས་གཉིས་ནས་དྭངས་བས་འཁུར་བླངས་ཀྱིས་སླར་ཡང་ཤིང་དཔར་ཆེད་བསྐོས་ཞུས་པའི་དཔར་བྱང་སྨོན་ཚིག་ཏུ། ཁོང་གཉིས་ཀྱི་འདོད་མོས་བཞིན་དགེ་བཤེས་རྟ་མགྲིན་རབ་བརྟན་པས་སྦྱར་བ་དགེ་ལེགས་འཕེལ། །ཁམས་གསུམ་ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་ཙོང་ཁ་པ་ཆེན་པོའི་བསྟན་པ་དང་འཇལ་བའི་སྨོན་ལམ་རྗེས་འཛིན་ཐུགས་རྗེའི་སྐྱབས་སྦྱིན་ཞེས་བྱ་བ་བཞུགས་སོ། ། 【藏】རྒྱལ་ཀུན་ཡབ་གཅིག་འཇམ་དཔལ་ཞི་ཁྲོ་དང་། །བློ་བཟང་རྒྱལ་བ་ཡབ་སྲས་བརྒྱུད་པར་བཅས། ། 【藏】ཀུན་གྱིས་ཐུགས་རྗེའི་མཐུ་དཔུང་ཆེར་བསྐྱེད་ནས། །བདག་གི་སྨོན་ལམ་བདེ་བླག་འགྲུབ་པར་མཛོད། ། 【藏】བདག་ནི་ཚེ་རབས་ཕྲེང་བ་ཐམས་ཅད་དུ། །མི་ཁོམ་གནས་སུ་ནམ་ཡང་མི་ལྟུང་པར། ། 【藏】ཐེག་མཆོག་འཁོར་ལོ་བཞི་ལྡན་རྟེན་བརྒྱུད་མར། །བློ་བཟང་རྒྱལ་བའི་བསྟན་དང་མཇལ་བར་ཤོག ། 【藏】མདོ་རྒྱུད་དགོངས་འགྲེལ་དང་བཅས་འགལ་མེད་དུ། །གང་ཟག་གཅིག་གི་ཉམས་ལེན་གདམས་ངག་ཏུ། ། 【藏】ལེགས་བར་འདོམས་པ་ཚང་ལ་མ་ནོར་ལམ། །བློ་བཟང་རྒྱལ་བའི་བསྟན་དང་དྲི་མེད་རིགས་པའི་ལམ་ལས་རབ་འབྱམས་གཞུང་། ། 【藏】ཇི་བཞིན་གཏན་ལ་འབེབས་པའི་གཞི་ལམ་འབྲས། །འཛམ་གླིང་རྒྱན་དྲུག་མཆོག་གཉིས་ཤིང་རྟའི་སྲོལ། ། 【藏】བློ་བཟང་རྒྱལ་བའི་X་ལྟ་སྤྱོད་གཅིག་གྲོགས་གཅིག་ཏུ་སོང་བ་ཡིས། །མཁས་པ་མ་འཆལ་བཙུན་པ་མ་རྨོངས་པར། ། 【藏】ཀུན་ཀྱང་བསྟན་འགྲོའི་དོན་ཉིད་ལྷུར་ཞུགས་པའི། །བློ་བཟང་རྒྱལ་བའི་X་མདོ་སྔགས་ཟབ་བཅུད་ཚང་ལ་མ་ནོར་བར། ། 【藏】འཇམ་དབྱངས་ཞལ་ལུང་མངར་པོས་བྲན་པ་ཡིས། །ཟུང་འཇུག་གོ་འཕང་མྱུར་ལས་ཆེས་མྱུར་བའི། ། 【藏】བློ་བཟང་རྒྱལ་བའི་X་ཐོས་བསམ་སྒོམ་པ་ཕྱོགས་རེ་ར་མ་ཤོར་བའི། །མང་ཐོས་གདམས་པར་ཤར་བའི་སྙིང་བོའི་བཅུད། ། 【藏】སྒྲུབ་པའི་ཉམས་མྱོང་ཚེད་མར་རབ་སོན་པ། །བློ་བཟང་རྒྱལ་བའི་X་དྲི་མེད་རིགས་པས་དཔྱད་ནས་བསྒོམ་པ་དང་། ། 【藏】རྩེ་གཅིག་མཉམ་པར་འཇོག་པ་ཟུང་འབྲེལ་བའི། །བསྒོམ་ཚུལ་གཞན་ལ་མེད་པའི་ཁྱད་ཆོས་མཆོག ། 【藏】བློ་བཟང་རྒྱལ་བའི་X་རིན་ཆེན་སེམས་མཆོག་འདྲེན་པའི་ཐབས་མཁས་སུ། །འདི་དང་ཕྱི་མའི་སྣང་ཤས་བཙན་ཐབས་སུ། ། 【藏】ལྡོག་ནས་ངེས་འབྱུང་འདྲེན་ཚུལ་ཁྱད་ཞུགས་པའི། །བློ་བཟང་རྒྱལ་བའི་X་རྒྱུ་འབྲས་བདུན་དང་བདག་གཞན་མཉམ་བརྗེ་ཡི། ། 【藏】མན་ངག་གཅིག་ཏུ་སྒྲིལ་ནས་སྐྱོང་བ་ཡིས། །སེམས་མཆོག་བསྐྱེད་ཚུལ་གཞན་ལས་ཁྱད་ཞུགས་པའི། ། 【藏】བློ་བཟང་རྒྱལ་བའི་X་བྱིང་རྨུགས་གོལ་ས་སྤངས་པའི་ཏིང་ངེ་འཛིན། །ཚད་ལྡན་གཞུང་ལུགས་ཆེན་མོ་ལས་འོངས་བཞིན། ། 【藏】མི་རྟོག་བསྒྲུབ་ཚུལ་གཞན་ལས་ཁྱད་ཞུགས་པའི། །བློ་བཟང་རྒྱལ་པའི་X་། 【藏】མཁས་གྲུབ་བྱེ་བས་འབད་ཀྱང་དཔོག་མིན་པའི། །ཟབ་མོ་ཇི་བཞིན་གཟིགས་ཞིང་གསུང་བ་ཡིས། ། 【藏】མཐའ་བྲལ་ལྟ་བ་གོང་ན་མེད་པའི་མཆོག །བློ་བཟང་རྒྱལ་བའི་X་སྟོང་དང་རྟེན་འབྱུང་གཅིག་ལས་གཅིག་འཆར་ཞིང་། ། 【藏】རྟོག་བཏགས་ཕྲ་མོར་བྱ་བྱེད་ཀུན་འཐད་པའི། །ཀླུ་སྒྲུབ་ལུགས་བཟང་བདེན་གཉིས་ཆེས་ཕྲའི་གནད། ། 【藏】བློ་བཟང་རྒྱལ་བའི་X་ཟབ་མོའི་ཐེག་ལ་སྣོད་རུང་བསྒྲུབ་ཚུལ་དང་། །དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་སྡེ་བཞི་ཡི་ལམ་གྱི་འགྲོས། ། 【藏】གསང་བའི་གནད་ཀུན་འབྱེད་ལ་ཟླ་བྲལ་བའི། །བློ་བཟང་རྒྱལ་བའི་X་གཞི་ཡི་སྐྱེ་ཤི་བར་དོར་འཁོར་བའི་རྒྱུན། ། 【藏】ལམ་དང་འབྲས་བུའི་སྐུ་གསུམ་ཉིད་བསྒྱུར་བའི། །སྲིད་པའི་འཁོར་ལོ་གཅོད་ལ་མྱུར་བའི་འཁྲུལ། ། 【藏】བློ་བཟང་རྒྱལ་བའི་X་མྱུར་ལམ་བླ་མེད་ཐེག་པའི་ལམ་གྱི་སྲོག །རླུང་སེམས་དྷུའུ་ཏིར་བསྡུད་པའི་ལྷན་སྐྱེས་དབྱིངས། ། 【藏】དངོས་སུ་འདྲེན་ཚུལ་གཞན་ལས་ཁྱད་ཞུགས་པའི། །བློ་བཟང་རྒྱལ་བའི་X་གཉུག་མའི་སེམས་ཀྱི་རང་ཞལ་རྗེན་ཆར་དུ། ། 【藏】མངོན་དུ་བྱས་ནས་དེ་ཉིད་བདེ་སྟོང་གི །དབྱིངས་སུ་འཇུག་པའི་ཐབས་མཁས་ཆེས་ལྷག་པའི། ། 【藏】བློ་བཟང་རྒྱལ་བའི་X་རླུང་སེམས་ཙེམ་ལས་མཚན་དཔེའི་བཞིན་ལག་གར། །སྒྱུ་འཕྲུལ་དྲ་བར་དངོས་སུ་ལྡང་བའི་ཚུལ། ། 【藏】གཞན་གྱིས་ཆ་ཙམ་དཔོག་མིན་ངོ་མཚར་གནད། །བློ་བཟང་རྒྱལ་བའི་དོན་གྱི་ལྷན་སྐྱེས་དབྱིངས་དང་སྒྱུ་འཕྲུལ་གར། ། 【藏】མཉམ་སྦྱོར་དཔའ་བར་འགྲོ་བའི་ཏིང་འཛིན་གྱིས། །སྐུ་བཞིའི་ས་ལ་སྐད་ཅིག་ཉིད་འཇུག་པ། ། 【藏】བློ་བཟང་རྒྱལ་བའི་X་མྱུར་ལས་ཆེས་མྱུར་མི་ལོ་བཅུ་གཉིས་དང་། །ལོ་གསུམ་ཕྱོགས་གསུམ་ཙམ་ལའང་ཟུང་འཇུག་གི ། 【藏】གོ་འཕང་བདེ་བླག་བསྒྲུབ་པའི་ཉེ་ལམ་མཆོག །བློ་བཟང་རྒྱལ་བའི་X་མདོར་ན་སྐྱེ་ཞིང་སྐྱེ་བ་ཐམས་ཅད་དུ། ། 【藏】སྟོན་པ་འཇམ་དབྱངས་བླ་མས་རྗེས་བཟུང་ཞིང་། །བསྟན་པ་གྲུབ་མཐའ་ཀུན་གྱི་ཡང་རྩེ་མཆོག ། 【藏】བློ་བཟང་རྒྱལ་བའི་བསྟན་དང་མཇལ་བར་ཤོག ། སྨོན་ལམ་འདི་ནི་རྗེ་ཕ་བོང་ཁ་པས་གསུངས་སོ།། 【藏】Dge-bśes Rab-brtan is a scholar whose name is well-known to all those interested in Tibetan Buddhism in India and abroad. Any number of his discourses at the Dharamsala Library of Tibetan Works and Archives have been translated and published. 【藏】The present work is a lucid set of annotations to Rje Rin-po-che's magnificent treatise on the fundamental concept of Buddhism, the neyarthanitārtha. This work is bāsed upon a previous work, an 18th century text by Se-ra Byes Dge-bśes Blo-bzan-dge-legs, a disciple of the 7th Dalai Lama and Bra-ti Dge-bśes Rin-chen-don-grub. འདི་ཡང་རབ་འབྱམས་གཞུང་བརྒྱ་སྨྲ་བ་སེར་བྱེས་ཏྲེ་ཧོར་དགེ་བཤེས་རྟ་མགྲིན་རབ་བརྟན་ནས་འཇམ་མགོན་ཙོང་ཁ་པ་ཆེན་པོ་གསུང་དྲང་ངེས་ལེགས་བཤད་སྙིང་པོའི་ཟབ་དོན་རྣམས་བློ་གསལ་དོན་གཉེར་རྣམས་ཀྱིས་རྟོགས་སླའི་ཆེད་གཉན་སྟོན་གསུང་དྲང་ངེས་དཀའ་འགྲེལ་བསྟན་པའི་སྒྲོན་མེ་དང་། རྒྱལ་མཆོག་བསྐལ་བཟང་རྒྱ་མཚོ་དང་། བྲ་ཏི་དགེ་བཤེས་རིན་ཆེན་དོན་གྲུབ་ཀྱི་དངོས་སློབ་སེར་བྱེས་དགེ་བཤེས་བློ་བཟང་དགེ་ལེགས་ཀྱི་གསུང་དྲང་ངེས་ལེགས་བཤད་སྙིང་པོའི་དགོངས་དོན་གསལ་བར་བྱེད་པའི་མེ་ལོང་ནང་གསལ་གྱི་ས་བཅད་དང་། དཀའ་གནད་རྣམས་ལེགས་བཤད་སྙིང་པོ་རྩ་གཞུང་གི་དཀྱུས་སུ་མཆན་བུར་བཀོད་པ་གཟུར་གནས་བློ་གསལ་དགའ་སྟོན་ཞེས་བྱ་བ་འདི་ཉིད་ཨ་མི་རི་ཀའི་མི་རིགས་དགེ་སློང་སངས་རྒྱས་སྦྱིན་པ་ནས་རྒྱུ་སྦྱར་གྱི་གྲངས་སུམ་བརྒྱ་ཐམ་པ་དཔར་དུ་བསྐྲུན་པའི་དགེ་བསྔོའི་སྨོན་ཚིག་ཏུ་ཡོངས་འཛིན་ཁྲི་བྱང་སྤྲུལ་མིང་པས་སྦྱར་བའོ༎ 【了】民國廿五年佛成道日譯在西藏拉薩多門新第三樓丈室 *【釋】辯了不了義論釋難卷五終* *【釋】民國二十五年佛成道日起至翌年五月二十一日譯在西藏拉薩多門新第三丈室*